Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tukokelayi bukokeshi bua Nzambi ne lulamatu

Tukokelayi bukokeshi bua Nzambi ne lulamatu

Tukokelayi bukokeshi bua Nzambi ne lulamatu

‘Yehowa udi Mulumbuluishi wetu, Yehowa udi Mutueledi wa mikenji, Yehowa udi Mukalenge wetu.’​—YESHAYA 33:22.

1. Mmalu kayi akavuija Isalele wa kale tshisamba tshisunguluke munkatshi mua bikuabu?

 TSHISAMBA tshia Isalele tshiakaledibua mu 1513 K.B.B. Mu tshikondo atshi, katshivua ne tshimenga tshikulu, katshivua ne buatshi buloba nansha mukalenge pa buloba to. Kumpala bena mu tshisamba etshi bavua bapika. Nansha nanku, tshisamba tshipiatshipia etshi tshivua tshisunguluke mu bualu bukuabu. Yehowa Nzambi ke uvua Mulumbuluishi watshi, Mutshieledi wa mikenji ne Mukalenge watshi uvua kayi umueneka ne mêsu. (Ekesode 19:5, 6; Yeshaya 33:22) Kakuvua tshisamba tshikuabu tshivua mua kuamba mêyi a mushindu’eu to!

2. Ndukonko kayi ludi lujuka pa bidi bitangila mushindu uvuabu balongolole tshisamba tshia Isalele, ne bua tshinyi diandamuna dia lukonko elu didi ne mushinga kutudi?

2 Bu mudi Yehowa muikale Nzambi wa bulongame ne wa ditalala, tudi tuitaba bua se: tshisamba tshionso tshivuaye ulombola tshivua ne bua kuikala tshilongolola bimpe menemene. (1 Kolinto 14:33) Ke muvuabi bua Isalele nanku. Kadi mmunyi muvuabu mua kuikala balombola bulongolodi bua pa buloba buvua bumueneka ne mêsu kudi Nzambi uvua kayi umueneka? Nanku tukonkononayi muakalombola Yehowa tshisamba tshia kale atshi, ne tumone nangananga mushindu uvua ndombuelu wende wa tshisamba etshi uleja mushinga wa kukokela bukokeshi bua Nzambi ne lulamatu.

Mushindu wakalombola Yehowa Isalele wa kale

3. Mmishindu kayi milenga ivua Yehowa mulongolole bua kulombola bantu bende?

3 Nansha muvua Yehowa muikale Mukalenge wa Isalele uvua kayi umueneka, wakateka balume ba lulamatu bua kuikalabu baleji-mpala bende. Kuvua bakalenge, bamfumu ba nzubu ya batatu ne bakulu bua kuikalabu bambuluisha bantu ne babapesha mibelu. (Ekesode 18:25, 26; Dutelonome 1:15) Kadi katuena ne bua kuamba diakamue ne: balume abu bavua mua kulumbuluisha bilumbu ne bujinguludi ne meji kabiyi ne kalema pavuaku kakuyi bulombodi bua Nzambi nansha. Kabavua bapuangane to, ne kabavua mua kumanya malu avua mu mitshima ya batendeledi nabu to. Nansha nanku, balumbuluishi bavua batshina Nzambi bavua mua kupesha bena kuitabuja nabu mibelu mimpe bualu ivua miangatshila mu Mikenji ya Yehowa.​—Dutelonome 19:15; Musambu 119:97-100.

4. Mmalu kayi avua balumbuluishi ba lulamatu ba mu Isalele ne bua kuepuka, ne mbua tshinyi?

4 Kadi pa kumbusha dimanya dia Mikenji, kuvua malu a bungi avuabu balomba balumbuluishi. Bu muvua bakulu bapange bupuangane, bavua ne bua kudimukila butekete buonso buvuabu buobu bine mua kuikala nabu (bu mudi dikeba mua kudisankisha, kansungasunga ne lukuka) buvua mua kunyanga dilumbuluisha diabu. Mose wakabambila ne: ‘Kanuikadi ne kansungasunga panualumbulula bilumbu; numvue dîyi dia muntu mukese ne dia muntu munene muomumue; kanutshinyi mpala wa muntu; bualu bua kulumbulula kua bilumbu kudi kua Nzambi.’ Bushuwa, balumbuluishi ba mu Isalele bavua balumbuluisha pa muaba wa Nzambi. Kulumbuluisha pa muaba wa Yehowa kuvua mudimu wa lumu ne wa pa buawu.​—Dutelonome 3:1.

5. Pa kumbusha balumbuluishi bavua Yehowa muteke, mbanganyi bakuabu bakatekaye bua kuambuluisha bantu bende?

5 Yehowa wakalongolola malu makuabu bua kukumbaja majinga a mu nyuma a bantu bende. Kumpala mene kua kufikabu mu Buloba Bulaya, wakabambila bua kuenzabu tabernakle, uvua muikale muaba wa ntendelelu mulelela. Wakateka kabidi bakuidi bua kuikalabu balongesha Mikenji, bafila milambu ya nyama ne buosha musenga wa manananshi wa dinda ne dilolo. Nzambi wakateka Alona (tutuende wa Mose) muakuidi munene wa kumpalampala mu Isalele, ne kutekaye bana ba Alona bua kuikalabu bamuambuluisha mu midimu yende.​—Ekesode 28:1; Nomba 3:10; 2 Kulondolola 13:10, 11.

6, 7. (a) Mmalanda kayi avua pankatshi pa bakuidi ne bena Lewi bavua kabayi bakuidi? (b) Ndilongesha kayi ditudi mua kupeta mu muanda wa se: bena Lewi bavua benza midimu mishilashilangane? (Kolosai 3:23)

6 Kukumbaja majinga a mu nyuma a bantu miliyo mivule kuvua mudimu munenanenayi, kadi bakuidi kabavua nansha ba bungi to. Ke bualu kayi Yehowa wakalongolola bua bantu bakuabu ba mu tshisamba tshia Lewi kuikalabu babambuluisha. Yehowa wakambila Mose ne: ‘Neufile bena Lewi kudi Alona ne kudi bana bende balume: buobu badi bafidibue kudi Alona, bua kukuatshishabu bena Isalele.’​—Nomba 3:9, 39.

7 Bavua balongolole bena Lewi bimpe be. Bavua babatapulule mu mêku asatu: dîku dia bena Gêshona, dia bena Kohata ne dia bena Melali; dîku ne dîku divua ne wadi mudimu wa kuenza. (Nomba 3:14-17, 23-37) Imue midimu ivua mua kumueneka ne mushinga kupita mikuabu, kadi yonso ivua ne dikuatshisha dia bungi. Mudimu wa bena Lewi ba mu dîku dia Kohata uvua ubafikisha ku dikala pabuipi ne mushete wa tshipungidi wa tshijila ne bintu bikuabu bia mu tabernakle. Nansha nanku, muena Lewi yonso, ni uvua muena Kohata anyi kayi muena Kohata, uvua ne midimu milenga ya kuenza. (Nomba 1:51, 53) Kadi diakabi, bamue kabavua banyisha midimu ivuabu babapeshe to. Pamutu pa kukokela bukokeshi bua Nzambi ne lulamatu, bakadiombola midimu ivuabu nayi ne kubangabu kuditambisha, kukeba lumu ne kumvuilangana mukawu. Muena Lewi umue wa kudibu diende uvua Kola.

‘Nuenu nudi nudikebela mudimu wa buakuidi kabidi anyi?’

8. (a) Kola uvua nganyi? (b) Ntshinyi tshivua mua kuikala tshisake Kola bua kutuadija kumona bakuidi ne mêsu a buntu?

8 Kola kavua mfumu ku mutu kua nzubu wa batatu ba bena Lewi to, kavua mene mfumu ku mutu kua nzubu wa batatu ba mêku a bena Kohata to. (Nomba 3:30, 32) Tshidibi uvua mfumu uvuabu banemeka bikole mu Isalele. Midimu ya Kola ivua imupesha mushindu wa kuikala mulamakane bikole ne Alona ne bana ba Alona. (Nomba 4:18, 19) Bu muvuaye udimuena ne ende abidi bilema bia balume aba, Kola uvua mua kuikala mudiambile mundamunda ne: ‘Bakuidi aba si mbapange bupuangane bikole be, pabi si ndi ne bua kubakokela! Matuku makese aa si Alona uvua muenze kana ka ngombe ka ngolo. Ditendelela kana ka ngombe aku diakafikisha bana betu ku ditendelela dia mpingu. Mpindieu anu muine Alona eu, muanabu ne Mose, ke udibu bateke muakuidi munene! Etshi si nkansungasunga’s! Nansha bana ba Alona, Nadaba ne Abihu, si bavua baleje kapeja ka dikema bua midimu yabu, ke Yehowa kubashipa!’ * (Ekesode 32:1-5; Lewitiki 10:1, 2) Nansha bikala Kola uvua muele meji a mushindu kayi, bidi bimueneka patoke ne: wakabanga kumona mudimu wa buakuidi ne mêsu a buntu. Ke tshiakamufikisha ku ditombokela Mose ne Alona, ne ndekelu wa bionso kutombokelaye Yehowa.​—1 Samuele 15:23; Yakobo 1:14, 15.

9, 10. Mbualu kayi buvua Kola ne bantomboji nende babande nabu Mose, ne bua tshinyi bavua ne bua kuikala bamanyike bikole?

9 Bu muvuaye muntu uvuabu banemeka bikole, bivua bipepele bua Kola kufikisha bantu bakuabu ba lungenyi bu luende ku dimulonda to. Yeye ne Datana ne Abilama bakapeta bantu bakuabu 250 bavua bitaba lungenyi luende, bonso bavua bakalenge ba mu tshisumbu. Buonso buabu bakaya kudi Mose ne Alona, kuambabu ne: ‘Bantu bonso mbantu ba tshijila ne Yehowa udi munkatshi muabu: nuenu nudi nudibandisha ku mutu kua bantu ba Yehowa munyi?’​—Nomba 16:1-3.

10 Bantomboji aba bavua ne malu avuabu bamanye bimpe avua ne bua kuikala mabakande bua kutontolola bukokeshi bua Mose. Matuku makese kumpala kua bualu ebu, Alona ne Mîyama bakavua benze bualu bua muomumue. Meji abu avua anu bu a Kola menemene! Bilondeshile Nomba 12:1, 2 (Mukanda wa Mvidi Mukulu, [Katolike, MMM]) bakakonka ne: “[Yehowa] mmuyukile anu ne [Mose] nkayende anyi? Kena muyukile netu kabidi anyi?” Yehowa uvua muteleje muanda au. Ke yeye kuambila Mose, Alona ne Mîyama bua kusangilabu ku tshiibi tshia ntenta wa kusambakena bua Yeye kubaleja mulombodi uvuaye musungule. Pashishe Yehowa kubambilaye mêyi mumvuike bimpe ne: ‘Bikala muprofete munkatshi muenu, meme Yehowa nendimanyishe kudiye mu tshikena-kumona, meme nensombe nende mu tshilota. Muntu wanyi Mose kêna nunku, [yeye undi mupeshe] nzubu wanyi wonso.’ Kunyima kua muanda eu, Yehowa wakatua Mîyama nsudi yakenza matuku makese.​—Nomba 12:4-7, 10.

11. Ntshinyi tshiakenza Mose bua tshilumbu tshia Kola?

11 Kola ne bantu bakamulamata abu bavua ne bua kuikala bamanye muanda eu. Kakuvua tshivua tshibabingisha bua kujula buntomboji ebu to. Nansha nanku, Mose wakakeba bua kubelesha meji ne lutulu luonso. Wakababela bua bikale ne dianyisha dia bungi bua midimu ivuabu nayi, kubambilaye ne: ‘Bualu ebu budi bukese bua Nzambi wa Isalele wakanujidila munkatshi mua bena Isalele, bua nuenu nulue pabuipi nende anyi’? Tòo, kabuvua ‘bualu bukese’ to! Bena Lewi bakavua ne midimu ya bungi be. Kadi mpindieu ntshinyi tshikuabu tshivuabu mua kukeba? Mêyi akalua Mose kuamba akaleja meji abu patoke: ‘Nuenu nudi nudikebela mudimu wa buakuidi kabidi anyi?’ * (Nomba 12:3; 16:9, 10) Ntshinyi tshiakenza Yehowa bua buntomboji ebu buakajudilabu bukokeshi buende?

Mulumbuluishi wa Isalele udi ukosa tshilumbu

12. Ntshinyi tshivua Isalele ne bua kuenza bua kutungunukaye ne kuikala mu malanda mimpe ne Nzambi?

12 Pavua Yehowa mupeshe Isalele Mikenji, uvua muambile bantu ne: buobu bayitumikile, bavua mua kulua “tshisamba tshia tshijila,” ne tshisamba atshi tshivua mua kushala tshia tshijila anu pavuatshi tshitaba malu avua Yehowa mulongolole. (Ekesode 19:5, 6) Mpindieu bu mukavua butomboji bujuke patoke, bivua bikengela bua Mulumbuluishi ne Mueledi wa Isalele mikenji kukosaye tshilumbu etshi! Mose wakambila Kola ne: ‘Wewe ne bantu bonso baudi nabu nuikale kumpala kua Yehowa ne kua Alona makelela: muntu yonso angate dilongo diende dia kapia, atekapu musenga wende wa manananshi; bantu bonso balue ne malongo nkama ibidi ne makumi atanu kumpala kua Yehowa, ne wewe ne Alona, muntu ne dilongo diende muntu ne dilongo diende.’​—Nomba 16:16, 17.

13. (a) Bua tshinyi bantomboji abu bakaleja ne: bavua ne didibandisha pakalambulabu musenga wa manananshi kumpala kua Yehowa? (b) Ntshinyi tshiakenza Yehowa ne bantomboji abu?

13 Bilondeshile Mikenji ya Nzambi, anu bakuidi ke bavua mua kulambula musenga wa manananshi. Lungenyi lua kuitabila muena Lewi uvua kayi muakuidi ulambula musenga wa manananshi kumpala kua Yehowa luvua ne bua kuikala lueleshe bantomboji abu meji bikole. (Ekesode 30:7; Nomba 4:16) Kadi Kola ne bantu bavua bamutue mu nyima kabakadiebeja bua tshinyi bavua babitabile bualu ebu to! Dituku diakalonda, ‘wakabikila tshisumbu tshionso tshia batomboki [bavua babenga Mose ne Alona] kumbelu kua nzubu wa tshitendelelu.’ Bible udi utuambila ne: ‘Yehowa wakambila Mose ne Alona ne: Umukayi bienu munkatshi mua tshisumbu etshi, nembashipe mu tshitupa tshikese.’ Kadi Mose ne Alona bakalomba bua Nzambi kashipi bantu to. Ne yeye wakitaba dilomba diabu. Kadi bua Kola ne dingumba diende, ‘kapia kakapatuka kudi Yehowa, kakosha balume nkama ibidi ne makumi atanu bakadi bafila musenga wa manananshi.’​—Nomba 16:19-22, 35. *

14. Bua tshinyi Yehowa wakapesha tshisumbu tshia Isalele dinyoka dikole?

14 Bualu budi butamba kukemesha mbua se: ne bena Isalele bine bavua bamone tshivua Yehowa muenzele bantomboji abu kabavua bapetele dilongesha ku tshivua tshienzeke atshi to. ‘Pakatshiabu bena Isalele bonso bakatontolola Mose ne Alona: Nuenu nuakushipa bantu ba Yehowa.’ Bena Isalele bavua benda balamata ku luseke lua bena tshitungu abu! Ndekelu wa bionso, lutulu lua Yehowa luakafika ku ndekelu kualu. Muntu nansha umue (ni m’Mose ni ng’Alona) kavua mua kulombela kabidi bantu luse mpindieu to. Yehowa wakatumina bena bupidia abu disama dia tshipupu bua kubakengeshadi, ‘bungi bua bantu bakafua ku disama edi bakadi binunu dikumi ne binayi ne nkama muanda-mutekete, pa mutu pa bantu bakafua bua Kola.’​—Nomba 16:41-49.

15. (a) Mmalu kayi avua ne bua kuikala masake bena Isalele bua kuitaba bulombodi bua Mose ne Alona kabayi belakana? (b) Ntshinyi tshidi muyuki eu mukulongeshe pa bidi bitangila Yehowa?

15 Bantu bonso abu bavua mua kuikala bepuke dijimija mioyo yabu. Bavua mua kuikala bapanduke bu buobu badiele nkonko bua malu aa. Bavua mua kuikala badiele nkonko bu mudi eyi: ‘Mbanganyi bakaya kumpala kua Palô bu ba kujimija ne mioyo yabu? Mbanganyi bakalomba bua bena Isalele kupatukabu mu bupika? Nnganyi wakambilabu bua kubandaye nkayende ku Mukuna wa Holeba kunyima kua dipikudibua dia bena Isalele bua kuakulaye ne muanjelu wa Nzambi mpala ne mpala?’ Kakuyi mpata, malu a dikema akenza Mose ne Alona akajadika ne: bavua ne lulamatu kudi Yehowa ne bavua banange bantu. (Ekesode 10:28; 19:24; 24:12-15) Kabivua bienza Yehowa disanka nansha dikese bua kushipa bantomboji aba to. Kadi pakamuenekabi patoke ne: bantu bavua benda bananukila mu buntomboji buabu, Yehowa wakabapesha dinyoka dikole. (Yehezekele 33:11) Bionso ebi bidi ne mushinga wa bungi kutudi. Bua tshinyi?

Tumanyayi njila

16. (a) Mmalu kayi avua ne bua kuikala matuishe bena Yuda ba mu bidimu lukama bia kumpala bua se: Yezu uvua muleji-mpala wa Yehowa? (b) Bua tshinyi Yehowa wakumbusha buakuidi bua bena Lewi, ne ntshinyi tshiakapingajaye pa muaba wabu?

16 Lelu kudi “tshisamba” tshipiatshipia tshidi Yehowa muikale Mulumbuluishi watshi, Mutshieledi wa mikenji ne Mukalenge watshi. (Matayo 21:43) “Tshisamba” atshi tshiakaledibua mu bidimu lukama bia kumpala bia mu bikondo bietu ebi. Dîba adi, tabernakle wa mu tshikondo tshia Mose bakavua bamupingane kudi ntempelo mulenga uvua mu Yelushalema, muvua bena Lewi batungunuka ne kuenza mudimu wabu. (Luka 1:5, 8, 9) Kadi mu tshidimu tshia 29 mu bikondo bietu ebi, ntempelo mukuabu wa mu nyuma wakenzeka, ne Yezu Kristo ke Muakuidi Munene. (Ebelu 9:9, 11) Tshilumbu tshia bukokeshi bua Nzambi tshiakajuka kabidi. Nnganyi uvua Yehowa ne bua kuangata bua kulombola “tshisamba” tshipiatshipia etshi? Yezu wakaleja muvuaye mulamate anu Nzambi bikole. Uvua munange bantu. Wakenza kabidi bishima bivule bia dikema. Kadi, anu bu bankambua babu bena mutu mukole, bena Lewi ba bungi bakabenga bua kuitaba Yezu. (Matayo 26:63-68; Bienzedi 4:5, 6, 18; 5:17) Ndekelu wa bionso, Yehowa wakumbusha buakuidi bua bena Lewi ne kupingajapu bukuabu bushilangane nabu bikole: buakuidi bua bukalenge. Buakuidi bua bukalenge ebu budi butungunuka too ne lelu.

17. (a) Ntshisumbu kayi tshidi tshienza buakuidi bua bukalenge lelu? (b) Ntshinyi tshidi Yehowa wenza ne buakuidi bua bukalenge?

17 Mbanganyi badi benza buakuidi bua bukalenge lelu? Mupostolo Petelo udi wandamuna lukonko elu mu mukanda wende wa kumpala wakafundaye ku nyuma muimpe. Petelo wakafundila bela manyi badi benza mubidi wa Kristo ne: ‘Nuenu nudi tshisamba tshisungudibua, ne [buakuidi bua] bukalenge, ne tshisamba tshia tshijila, bantu badi bikale ba Nzambi muine, bua nuenu nuambe bua buimpe bua Nzambi wakanubikila bua kunupatula mu mîdima bua kunubueja mu munya wende wa dikema.’ (1 Petelo 2:9) Mêyi aa adi aleja patoke ne: bela manyi bonso mu tshibungi badi balonda Yezu badi benza ‘buakuidi bua bukalenge,’ buakabikila Petelo ne: “tshisamba tshia tshijila.” Buobu ke njila udi Yehowa upeshila bantu bende mibelu ne buludiki bua mu nyuma.​—Matayo 24:45-47.

18. Ndiumvuangana kayi didi pankatshi pa bakulu bateka ne buakuidi bua bukalenge?

18 Baleji-mpala ba buakuidi bua bukalenge ebu mbakulu badibu bateke badi ne mudimu wa kulombola bisumbu bia bantu ba Yehowa pa buloba bujima. Tudi ne bua kunemeka bantu aba ne kubakuatshisha ne muoyo mujima, nansha buobu bikale bela manyi anyi kabayi bela manyi. Bua tshinyi? Bualu Yehowa mmubateke ku nyuma muimpe wende bua kuenzabu mudimu eu. (Ebelu 13:7, 17) Mmunyi mudibi mua kuenzeka nanku?

19. Mmushindu kayi udi bakulu bateka kudi nyuma muimpe?

19 Bakulu aba badi bakumbaja malu malomba adi mu Dîyi dia Nzambi difundisha ku nyuma wende. (1 Timote 3:1-7; Tito 1:5-9) Ke bualu kayi tudi tuamba ne: mbabateke kudi nyuma muimpe. (Bienzedi 20:28) Bakulu badi ne bua kuikala bamanye Dîyi dia Nzambi bimpe menemene. Anu bu Mulumbuluishi Munene udi mubateke, bakulu badi kabidi ne bua kukina tshintu tshionso tshidi tshimueneka bu kansungasunga padibu balumbuluisha.​—Dutelonome 10:17, 18.

20. Ntshinyi tshiudi wanyisha bikole pa bidi bitangila bakulu benji ba mudimu mukole?

20 Pamutu pa kutontolola bukokeshi buabu, tudi tuanyisha bikole bakulu badi benza mudimu mukole! Mudimu wa lulamatu udibu benze (misangu mivule bawenze munkatshi mua bidimu bia bungi) udi utusaka bua kubeyemena. Badi balongolola bisangilu bia tshisumbu ne babilombola ne lulamatu, badi benza netu pamue mudimu wa kuyisha ‘lumu luimpe lua Bukalenge,’ ne badi batupesha mibelu ya mu Bible patudi nayi dijinga. (Matayo 24:14; Ebelu 10:23, 25; 1 Petelo 5:2) Batu balua kutumona patudi tusama ne balua kutusamba patudi bafuishe. Badi bakumbaja midimu ya Bukalenge ne lulamatu kabiyi bua buobu kupeta tshintu kampanda to. Badi ne nyuma wa Yehowa; ne Yehowa udi ubanyisha.​—Galatia 5:22, 23.

21. Mbualu kayi budi bakulu ne bua kuikala bamanye, ne mbua tshinyi?

21 Bushuwa, bakulu mbantu bapange bupuangane. Bu mudibu bamanye mikalu yabu, kabena bakeba bua kulejila bushefu pambidi pa mikoko, idi mikale “bumpianyi bua Nzambi” to. Kadi badi badiangata bu ‘bakuatshishanganyi ne bana babu bua disanka diabu.’ (1 Petelo 5:3, NW; 2 Kolinto 1:24) Bakulu bena budipuekeshi ne benji ba mudimu mukole mbanange Yehowa, ne mbamanye ne: padibu batamba kumuidikija, badi bapeta mushindu wa kuenzela tshisumbu malu mimpe a bungi. Padibu bashala bavuluke bualu ebu, badi badienzeja misangu yonso bua kuidikija ngikadilu ya buena ya Nzambi bu mudi dinanga, luse ne lutulu.

22. Mmushindu kayi udi dikonkonona muyuki wa Kola dikusake bua kueyemena bulongolodi bua Yehowa budi bumueneka ne mêsu?

22 Tudi ne disanka dia bungi bua mudi Yehowa muikale Mukokeshi wetu udi kayi umueneka ne mêsu, mudi Yezu Kristo muikale Muakuidi wetu Munene, mudi bela manyi ba mu buakuidi bua bukalenge bikale balongeshi betu, ne mudi bakulu bena Kristo ba lulamatu bikale batupeshi ba mibelu! Nansha mudiku kakuyi bulongolodi pa buloba apa budi bantu balombola budi buikale bupuangane, tudi ne disanka divule dia kuikala ne mushindu wa kusadila Nzambi pamue ne bena Kristo netu ba lulamatu badi bakokela bukokeshi bua Nzambi ne lulamatu luonso.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 8 Bana bakuabu babidi ba Alona, Eleazâ ne Itamâ, bakafila buobu tshilejilu tshimpe mu mudimu wabu uvuabu benzela Yehowa.​—Lewitiki 10:6.

^ tshik. 11 Datana ne Abilama bena mu dingumba dia Kola bavua buobu bena Lubena. Bidi bimueneka ne: buobu kabavua balakana buakuidi to. Tshilumbu tshiabu buobu tshivua se: kabatshivua basue bulombodi bua Mose to, bualu too ne dîba adi ditekemena diabu dia kubuela mu Buloba Bulaya kadivua dianji kukumbana to.​—Nomba 16:12-14.

^ tshik. 13 Mu tshikondo tshia kale, mfumu yonso wa dîku uvua wimanyina mukajende ne bana bende kumpala kua Nzambi, ubafidila mene ne milambu. (Genese 8:20; 46:1; Yobo 1:5) Kadi pakajadika Yehowa Mikenji, wakateka balume ba mu dîku dia Alona bakuidi bavua ne bua kuikala balambula milambu ivua bantu bafila. Bidi bimueneka ne: bantomboji 250 abu kabavua bitaba bua kulonda ngenzelu mupiamupia eu to.

Mmalu kayi audi mulonge?

• Mmalu kayi malenga avua Yehowa mulongolole bua kuambuluisha bena Isalele?

• Bua tshinyi kakuvua tshivua tshibingisha Kola bua kutombokela Mose ne Alona?

• Ndilongesha kayi ditudi tupeta mu tshivua Yehowa muenzele bantomboji abu?

• Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi tuanyisha malu adi Yehowa mulongolole lelu?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 9]

Utu wangata mudimu wonso uudi nawu mu tshisumbu tshia Yehowa bu diakalenga anyi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 10]

“Nuenu nudi nudibandisha ku mutu kua bantu ba Yehowa munyi?”

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Bakulu bateka mbaleji-mpala ba buakuidi bua bukalenge