Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bena Kristo badi dijinga ne bana babu

Bena Kristo badi dijinga ne bana babu

Bena Kristo badi dijinga ne bana babu

‘Tuetu tudi bitupa bia mubidi umue ne bakuabu.’​—EFESO 4:25.

1. Ntshinyi tshidi mukanda mukuabu wamba bua mubidi wa muntu?

 MUBIDI wa muntu ntshifukibua tshidi tshikemesha bikole! Mukanda mukuabu udi wamba ne: “Bantu batu imue misangu babikila mubidi wa muntu ne: mashinyi matambe bulenga a katshia ne katshia. Bua kuamba bulelela, mubidi wa muntu ki mmashinyi to. Kadi tudi mua kuufuanyikija ne mashinyi mu malu a bungi. Mubidi mmuenza ne bitupa bia bungi anu mutu mashinyi. Anu bu tshitupa tshionso tshia mashinyi, tshitupa tshionso tshia mubidi wa muntu tshidi ne yatshi midimu. Kadi bitupa bionso bidi bienza mudimu pamue ne biambuluisha bua mubidi anyi mashinyi kuendawu bimpe.”​—The World Book Encyclopedia.

2. Mmunyi mudi mubidi wa muntu ne tshisumbu tshia bena Kristo bifuanangane?

2 Bulelela, mubidi wa muntu udi ne bitupa bia bungi, ne tshitupa tshionso tshidi tshienza bualu kampanda bua mushinga. Kakuena mujilu, mufungu anyi tshitupa nansha tshimue tshia mubidi tshidi katshiyi ne mushinga to. Bia muomumue, muena Kristo yonso udi mu tshisumbu udi mua kuambuluisha mu mushindu kampanda bua kuikalatshi tshilenga ne tshikole mu nyuma. (1 Kolinto 12:14-26) Nansha mudi muntu udi mu tshisumbu kayi ne bua kudimona bu mupite bakuabu, muntu nansha umue kêna ne bua kudiangata bu udi kayi ne mushinga to.​—Lomo 12:3.

3. Mmunyi mudi Efeso 4:25 uleja ne: bena Kristo badi dijinga ne bana babu?

3 Anu bu bitupa bia mubidi bidi bikuatshishangana ne bitupa bikuabu, bena Kristo pabu badi dijinga ne bana babu. Mupostolo Paulo wakambila bena Kristo nende bela manyi a nyuma ne: ‘Nunku nulekele mashimi, muntu ne muntu nuambilangane ne muena mutumba nenu mêyi malelela; bualu bua tuetu tudi bitupa bia mubidi umue ne bakuabu.’ (Efeso 4:25) Bu mudi bena Isalele wa mu nyuma bikale ‘bitupa bia mubidi umue ne bakuabu,’ badi bambilangana malu malelela ne badi bumvuangana bimpe munkatshi muabu bualu badi ‘mubidi wa Kristo.’ Bushuwa, yonso wa kudibu udi tshitupa tshia mubidi umue ne bakuabu bonso. (Efeso 4:11-13) Mbadisange kudibu ne disanka dionso kudi bena Kristo badi ne ditekemena dia kupeta muoyo pa buloba, bambi ba bulelela ne badi bikale bakuatshishangana.

4. Mmu malu kayi mutudi mua kuambuluisha bapiabapia?

4 Tshidimu tshionso, bantu binunu bivule badi ne ditekemena dia kupeta muoyo mu mparadizu pa buloba batu batambula. Bena mu tshisumbu bakuabu badi babambuluisha ne disanka dionso bua ‘kuya too ne ku [dikola] dia tshishiki.’ (Ebelu 6:1-3) Diambuluisha edi didi mua kuikala diandamuna nkonko idibu babela bua malu a mu Bible peshi dibakuatshisha mu mudimu wa buambi. Tudi mua kuambuluisha bapiabapia mu dikala ne tshilejilu tshilenga tshia kufila mandamuna pa tshibidilu mu bisangilu bia bena Kristo. Tudi kabidi mua kubakankamija anyi kubasamba padibu mu dikenga. (1 Tesalonike 5:14, 15) Tudi ne bua kukeba mishindu ya kuambuluisha bakuabu bua kutungunukabu ne ‘kuenda mu bulelela.’ (3 Yone 4, MMM) Nansha tuetu bikale bansonga anyi bantu bakole, peshi babange kuenda mu bulelela anu abidi-abidi aa anyi bendamu bidimu bia bungi, tudi mua kuambuluisha bena Kristo netu bua kuikalabu bimpe mu nyuma; bushuwa, badi netu dijinga.

Bakafila diambuluisha divua dikengedibua

5. Mmunyi muvua Akula ne Pisikila bambuluishe Paulo?

5 Bena Kristo bakadi mu dibaka badi munkatshi mua bantu badi bapeta disanka padibu bambuluisha bena Kristo nabu. Tshilejilu, Akula ne mukajende Pisikila bakambuluisha Paulo. Bakamuakidila ku nzubu kuabu, kuenzabu nende mudimu wa dienza ntenta, ne kumuambuluishabu bua kukolesha tshisumbu tshipiatshipia tshia mu Kolinto. (Bienzedi 18:1-4) Mu mushindu kampanda udi Bible kayi muleje, bakateka mioyo yabu mu njiwu bua bualu bua Paulo. Bavua basombele mu Lomo pakambila Paulo bena Kristo bavuamu ne: ‘Nuele Pisikila ne Akula, benji nanyi ba mudimu ba mu Kristo muoyo. Buobu mene bakafila nshingu yabu bua kuyikosabu bua muoyo wanyi; [tudi] tubasakidila, ki mmeme nkayanyi, kadi bena ekeleziya bonso ba mu bisamba bia bende.’ (Lomo 16:3, 4) Anu bu Akula ne Pisikila, bamue bena Kristo ba mu tshikondo tshietu etshi badi bakankamija bisumbu ne bambuluisha batendeledi nabu mu mishindu ya bungi, imue misangu bateka ne mioyo yabu mu njiwu bua kukuba basadidi bakuabu ba Nzambi bua kababenzedi bibi anyi bua aba badi babakengesha kababashipi to.

6. Ndiambuluisha kayi diakapeshabu Apolo?

6 Akula ne Pisikila bakambuluisha kabidi muena Kristo nabu mukuabu Apolo, ngamba-malu wa dipoko uvua ulongesha bena mu Efeso malu a Yezu Kristo. Mu tshikondo atshi, Apolo uvua mumanye anu batismo wa Yone, uvua tshimfuanyi tshia dikudimuna dia mutshima bua mpekatu ivua bantu benzele tshipungidi tshia Mikenji. Pakamonabu ne: Apolo uvua dijinga ne diambuluisha kampanda, Akula ne Pisikila ‘bakamujinguluila bua njila wa Nzambi biakane.’ Pamu’apa bakamumvuija bua se: batismo wa bena Kristo uvua wa dinyibua mu mâyi ne dipeta nyuma muimpe. Apolo wakatumikila bimpe malu akamulongeshabu. Pashishe pavuaye mu tshimenga tshia Akaya ‘wakatamba kukuatshisha bantu bakadi bamane kuitabuja bua [bulenga bukena butuakanyine bua] Nzambi; bualu bua wakadi utuisha bena Yuda bikole ku mêsu kua bantu, ubaleja mu Mukanda wa Nzambi ne: Yezu udi Kristo.’ (Bienzedi 18:24-28) Mandamuna adi batendeledi netu bafila misangu mivule adi mua kutuambuluisha bua kukolesha lumvu luetu lua Dîyi dia Nzambi. Mu muanda eu kabidi tudi dijinga ne bana betu.

Diambuluishangana ne bintu

7. Ntshinyi tshiakenza bena Filipoi pavua bena Kristo nabu bakengela bintu bia kudiambuluisha nabi?

7 Bena Kristo ba mu tshisumbu tshia mu Filipoi bavua banange Paulo bikole ne bakamutumina bintu pavuaye mu Tesalonike. (Filipoi 4:15, 16) Pavua bana betu ba mu Yelushalema bakengela bintu bia kudiambuluisha nabi, bena Filipoi bakasangisha ne lukasa luonso bintu bipite ne bivuabu nabi. Paulo wakanyisha bikole lungenyi luimpe lua bana babu ba balume ne ba bakaji ba mu Filipoi, kufikaye ne ku dibatela bu tshilejilu bua bena Kristo bakuabu.​—2 Kolinto 8:1-6.

8. Ndungenyi kayi luakaleja Epafodito?

8 Pavua Paulo mu buloko, bena Filipoi kabakamutumina anu bintu patupu to, bakamutumina kabidi ne Epafodito. Paulo wakamba ne: ‘Bua yeye [Epafodito] wakalua pabuipi ne lufu bualu bua mudimu wa Kristo, yeye [wakateka] muoyo wende [mu njiwu ya] lufu bua kunkumbajila bintu biakadi bishala ku dikuatshisha dienu kundi.’ (Filipoi 2:25-30; 4:18) Bible kêna utuambila bikala Epafodito uvua mukulu anyi musadidi wa mudimu to. Nansha nanku, uvua muena Kristo uvua ne lungenyi lua didifila ne lua diambuluisha bakuabu, ne Paulo uvua nende dijinga dikole. Kudiku muntu udi bu Epafodito mu tshisumbu tshienu anyi?

Bavua “diambuluisha didi dikolesha”

9. Ntshilejilu kayi tshidi Alistâko mutupeshe?

9 Bana betu balume ne bakaji ba dinanga badi bafuane Akula ne Pisikila ne Epafodito batu babanyisha bikole mu tshisumbu tshionso. Bamue bena Kristo netu badi mua kuikala batambe kufuana muanetu muena Kristo Alistâko wa mu bidimu lukama bia kumpala. Yeye ne bakuabu bavua “diambuluisha didi dikolesha,” pamu’apa bavua mpokolo wa busambi anyi dikuatshisha mu malu a mushinga. (Kolosai 4:10, 11, NW) Pakambuluishaye Paulo, Alistâko wakaleja ne: uvua mulunda mulelela mu tshikondo tshia dikenga. Uvua muntu wa buena udibu bambe mu Nsumuinu 17:17 ne: ‘Mulunda utu wananga mu bikondo bionso, muanetu utu waleja bulela mu tshikondo tshia dikenga.’ Tuetu bonso katuenaku mua kudienzeja bua kuikala “diambuluisha didi dikolesha” kudi bena Kristo netu anyi? Tudi ne bua kuambuluisha nangananga aba badi mu dikenga.

10. Ntshilejilu kayi tshidi Petelo mushile bakulu bena Kristo?

10 Bakulu bena Kristo ke badi nangananga ne bua kuikala diambuluisha didi dikolesha kudi bana babu ba mu nyuma balume ne bakaji. Kristo wakambila mupostolo Petelo ne: “Ukoleshe mitshima ya bana benu.” (Luka 22:32) Petelo uvua ne mushindu wa kukolesha mitshima ya bana babu bualu uvua ne ngikadilu mishindame, nangananga kunyima kua dibika dia Yezu ku lufu. Nuenu bakulu, enzayi muenu muonso bua kuenza bia muomumue ku budisuile ne muoyo wa dinanga, bualu bena Kristo nenu badi nenu dijinga.​—Bienzedi 20:28-30; 1 Petelo 5:2, 3.

11. Mmunyi mudi dikonkonona lungenyi luakaleja Timote mua kutuambuluisha?

11 Timote uvua muinende wa Paulo mu ngendu, uvua mukulu uvua uditatshisha bikole bua bena Kristo bakuabu. Nansha muvuaye ne tumue tusamasama, wakaleja ditabuja dikole ne ‘wakakuata mudimu wa lumu luimpe ne Paulo.’ Ke bualu kayi mupostolo Paulo wakambila bena Filipoi ne: ‘Tshiena ne mukuabu udi ne mutshima bu wende wadielesha meji bulelela bua malu enu.’ (Filipoi 2:20, 22; 1 Timote 5:23; 2 Timote 1:5) Tudi mua kuikala dibenesha kudi batendeledi netu ba Yehowa patudi tuleja lungenyi lua buena lua Timote. Ntshia bushuwa se: tudi ne bua kuluangana ne matekete etu a bumuntu ne ntatu kabukabu, kadi tuetu petu tudi mua, ne tudi ne bua kuleja ditabuja dikole ne kuditatshisha ne dinanga bua bana betu ba mu nyuma balume ne bakaji. Tudi ne bua kuikala bavuluke misangu yonso ne: bana betu badi netu dijinga.

Bakaji bakambuluisha bakuabu

12. Ntshinyi tshidi tshilejilu tshia Dôka mua kutulongesha?

12 Munkatshi mua bakaji batshinyi ba Nzambi bakambuluisha bakuabu muvua Dôka. Pakafuaye, bayidi bakabikila Petelo ne kuyabu nende mu nzubu wa kulu. Mu nzubu au, ‘bakaji bonso ba mu lufuila bakadi bimane pabuipi nende, badila, balejangana mitelu ne bivualu biakatela Dôka pakadiye nabu.’ Petelo wakabisha Dôka ne kakuyi mpata wakatungunuka ne kuenzelangana “midimu mimpe ya bungi ne luse.” Lelu mu tshisumbu tshia bena Kristo mudi bakaji badi bu Dôka, badi mua kutelela badi mu dikenga bilamba anyi kubenzela bintu bikuabu bimpe. Bushuwa, midimu yabu mimpe idi nangananga ne tshipatshila tshia kutuma malu a Bukalenge kumpala ne kuenza mudimu wa divuija bantu bayidi.​—Bienzedi 9:36-42; Matayo 6:33; 28:19, 20.

13. Mmunyi muakaleja Ludia ne: uvua uditatshisha bua bena Kristo nende?

13 Ludia uvua mukaji mukuabu uvua mutshinyi wa Nzambi wakambuluisha bakuabu. Bu muvuaye wa mu tshimenga tshia Tuatila, uvua musombele mu Filipoi pavua Paulo uyishamu bu mu tshidimu tshia 50 mu bikondo bietu ebi. Ludia uvua pamu’apa muena Yuda uvua muitabe ntendelelu wa Buena-Yuda, kadi kuvua mua kuikala bena Yuda bakese patupu mu Filipoi ne kamuvua nsunagoga nansha umue to. Ludia ne bakaji bakuabu bavua balamate Nzambi bavua basangile bua kutendelela ku musulu wa mâyi pakabayisha mupostolo Paulo lumu luimpe. Bible udi utuambila ne: ‘Nzambi wakabulula mutshima [wa Ludia] bua kutumikilaye malu akambabu kudi Paulo. Pakamubatizabu ne bakadi mu nzubu muende, yeye wakatutendekena ne: Binuanjingulula ne: meme ndi muena ditabuja mulelela wa Mukalenge, nulue mu nzubu muanyi nushalemu. Wakatuenzeja ne disengelela diende.’ (Bienzedi 16:12-15) Bu muvua Ludia musue kuenzela bakuabu malu mimpe, wakitabijija Paulo ne binende bua kusombelabu kuende. Tudi tuanyisha bikole be padi bena Kristo ba dinanga ne ba malu malenga bakidilangana mu mushindu wa muomumue!​—Lomo 12:13; 1 Petelo 4:9.

Tudi nenu dijinga nuenu bana

14. Mmushindu kayi uvua Yezu wangata bana?

14 Yezu Kristo Muana wa Nzambi, muena malu malenga ne muena mutshima wa disanka ke wakasa tshisumbu tshia bena Kristo. Bantu bavua badiumvua badilekelele pavuabu nende bualu uvua ne dinanga ne umvuilangana luse. Pakabanga bamue kulua ne bana babu batekete kudi Yezu umue musangu, bayidi bende bakakeba bua kubipata. Kadi Yezu wakamba ne: “Lekelayi bana batekete balue kundi, kanubakandiki to. Bualu Bukalenge bua [Nzambi] mbua badi bafuanangane ne bana. Bulelela ndi nnuambila ne: Muntu udi kayi wakidila Bukalenge bua [Nzambi] bu muana mutekete, kena mua kubuelamu.” (Mâko 10:13-15, MMM) Bua kupeta mabenesha a Bukalenge, tudi ne bua kudipuekesha ne kuitaba bua kutulongeshabu anu mutu bana batekete. Yezu wakaleja ne: uvua munange bana batekete pakabambulaye mu maboko ne kubabeneshaye. (Mâko 10:16) Bidi munyi buenu nuenu bana lelu? Ikalayi bajadike ne: mbanunange ne badi nenu dijinga mu tshisumbu.

15. Mmalu kayi a mu nsombelu wa Yezu adibu bafunde mu Luka 2:40-52, ne ntshilejilu kayi tshidiye mushile bana?

15 Patshivua Yezu muana mutekete, wakaleja ne: uvua munange Nzambi ne Mifundu. Pavuaye ne bidimu 12, yeye ne baledi bende Yosefe ne Mariya, bakenza luendu bumbukila mu tshimenga tshiabu tshia Nazaleta batangile mu Yelushalema bua kusekelela Pasaka. Mu dipingana, baledi ba Yezu bakamona ne: Yezu kavua munkatshi mua tshisumbu tshia bantu bavua mu njila amu to. Ndekelu wa bionso bakamusangana musombe mu ntempelo, uteleja balongeshi bena Yuda ne ubela nkonko. Yezu wakakema bua muvua Yosefe ne Mariya kabayi bamanye muaba uvuaye, kubebejaye ne: “Kanuakadi bamanye ne ndi ne bua kuikala mu nzubu wa Tatu wanyi, anyi?” Wakapingana kuabu ne baledi bende, kushalaye ubatumikila, ne wakatungunuka ne kukola mu lungenyi ne mu mubidi. (Luka 2:40-52, MML) Etshi ntshilejilu bulengapu tshidi Yezu mushile bana badi munkatshi muetu! Bushuwa, badi ne bua kutumikila baledi babu ne kuikala basue bua kulonga malu a mu nyuma.​—Dutelonome 5:16; Efeso 6:1-3.

16. (a) Ntshinyi tshivuabu bambe kudi bamue bana bavua bela lubila pavua Yezu uyisha mu ntempelo? (b) Ndiakalenga kayi didi nadi bana bena Kristo lelu?

16 Bu muutshidi muana, udi mua kuikala uyisha bakuabu malu a Yehowa mu kalasa ne ku nzubu ne ku nzubu ne baledi bebe. (Yeshaya 43:10-12; Bienzedi 20:20, 21) Pavua Yezu uyisha ne wondapa bantu ku ntempelo matuku makese kumpala kua lufu luende, bamue bana bakela mbila ne: “Mfumu, muana wa Davide atumbe!” Mêyi aa akafikisha bakuidi banene ne bafundi munda, ke buobu kuebeja Yezu ne: “Udi mumvue mudibo bamba anyi?” Yezu kubandamuna ne: “Ndi mumvue bionso. Kanuena banji kubala miaku ya ne: Wewe kupatuisha mukana mua bana batekete too ne ba ku mabele, miaku ya kukutumbisha nayo?” (Matayo 21:15-17, MMM) Anu bu bana abu, nuenu bana badi mu tshisumbu nudi ne diakalenga dinene dia kutumbisha Nzambi ne Muanende. Tudi basue bua nuikale ku luseke luetu mu mudimu wa diyisha Bukalenge.

Padi bipupu bienzeka

17, 18. (a) Bua tshinyi Paulo wakalongolola disangisha dia bintu bua bena Kristo ba mu Yudaya? (b) Mapa a budisuile avuabu basangishile bena Kristo ba mu Yudaya akasaka bena Kristo ba mu bisamba bia bende ku tshinyi?

17 Nansha tuetu bikale mu nsombelu kayi, dinanga didi ditusaka bua kuambuluisha bena Kristo netu badi mu dikenga. (Yone 13:34, 35; Yakobo 2:14-17) Dinanga divua nadi Paulo kudi bana babu ba balume ne ba bakaji ba mu Yudeya ke diakamusaka bua kubalongoluela disangisha dia bintu mu tshisumbu tshia Akaya, tshia Galatia, tshia Makedonia ne mu distrike dia Asia. Dikengesha bayidi, bimvundu ne nzala biakapetabu mu Yelushalema ke bivua mua kuikala bikebeshe malu akabikila Paulo ne: “makenga” ne ‘dipaula dia bintu biabu.’ (Ebelu 10:32-34; Bienzedi 11:27–12:1) Ke bualu kayi yeye ke uvua utangila malu a mfranga ivuabu basangishile bena Kristo bapele ba mu Yudaya.​—1 Kolinto 16:1-3; 2 Kolinto 8:1-4, 13-15; 9:1, 2, 7.

18 Mapa a budisuile avuabu basangishile bansantu ba mu Yudaya akaleja ne: kuvua malanda a buena-muntu pankatshi pa batendeledi ba Yehowa bena Yuda ne bavua kabayi bena Yuda. Difila mapa aa diakapesha kabidi bena Kristo ba mu bisamba bia bende mushindu wa kuleja dianyisha kudi batendeledi nabu bena Yuda bua bubanji bua mu nyuma buvuabu bapetele kudibu. Nunku bakabanyangana bintu bia ku mubidi ne bia mu nyuma. (Lomo 15:26, 27) Mapa adibu basangishila bena Kristo netu badi mu dikenga lelu adi pawu a budisuile ne mafila ne muoyo wa dinanga. (Mâko 12:28-31) Tudi dijinga ne bana betu mu muanda eu kabidi bua se: kuikale dikumbanangana ne ‘muntu [udi ne] bikese kakengedi bintu.’​—2 Kolinto 8:15.

19, 20. Fila tshilejilu tshidi tshileja mutu bantu ba Yehowa bambuluishangana padi bipupu bienzeka?

19 Bu mutudi bamanye ne: bena Kristo badi dijinga ne bana babu, tudi tuambuluisha bana betu ba balume ne ba bakaji mu ditabuja ne lukasa luonso. Tshilejilu, tangila muanda wakapitakana pakenzeka bikumina bikole ne maloba kukosekawu mu ditunga dia Salvador ku ntuadijilu kua tshidimu tshia 2001. Lumue luapolo luvua luamba ne: “Bana betu ba miaba yonso ya mu Salvador bakalongolola bintu bia kuambuluisha nabi bawetu. Bana betu ba mu ditunga dia Guatemala, dia États-Unis ne dia Canada bakalua bua kutuambuluisha. . . . Bakasa nzubu ya bantu mipite pa 500 ne Nzubu ya Bukalenge 3 milenga ne lukasa luonso. Mudimu mukole ne diambuluishangana dia bana betu aba bena muoyo wa didifila biakayisha bantu malu a bungi.”

20 Luapolo lukuabu lua mu ditunga dia Afrique du Sud luakamba ne: “Mâyi avua masapalale ne manyange tshitupa tshinene tshia ditunga dia Mozambique akabueja kabidi bana betu bena Kristo ba bungi mu dikenga. Filiale wa mu Mozambique wakabambuluisha ne bintu bia bungi bivuabu bakengela. Kadi buobu e kutulomba bua tutumine bana betu aba bavua mu dikenga bilamba bietu bia kale bitukavua bamane kuvuala kadi bitshivua bimpe. Tuakasangisha bilamba bia bungi ne tuetu kutumina bana betu ba mu Mozambique kontenere wa bule bua metre 12 mûle tente ne bilamba.” Bushuwa, mu malu aa kabidi, tudi dijinga ne bana betu.

21. Ntshinyi tshituamona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

21 Anu mutudi bamone ku ntuadijilu, bitupa bionso bia mubidi wa muntu bidi ne mushinga. Ke mudibi kabidi bua tshisumbu tshia bena Kristo. Bonso badimu badi dijinga ne bana babu. Badi kabidi ne bua kutungunuka ne kusadila Nzambi mu buobumue. Tshiena-bualu tshidi tshilonda netshileje amue malu adi ambuluisha bua kuenzekabi nanku.

Newandamune munyi?

• Ndifuanangana kayi didi pankatshi pa mubidi wa muntu ne tshisumbu tshia bena Kristo?

• Ntshinyi tshiakenza bena Kristo ba kumpala pavua bena Kristo nabu bikale dijinga ne diambuluisha?

• Mbimue bilejilu kayi bia mu Bible bidi bileja ne: bena Kristo badi dijinga ne bana babu ne badi bambuluishangana?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 10]

Akula ne Pisikila bavua bambuluisha bakuabu

[Bimfuanyi mu dibeji 12]

Bantu ba Yehowa badi bambuluishangana ne bambuluisha bantu bakuabu padi bipupu bienzeka