Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mmunyi mutudi mua kuvuija matuku etu ne mushinga kumpala kua Yehowa?

Mmunyi mutudi mua kuvuija matuku etu ne mushinga kumpala kua Yehowa?

Mmunyi mutudi mua kuvuija matuku etu ne mushinga kumpala kua Yehowa?

“Makelele mushale, pankatshi pa dinda ne dilolo, mêba abidi a mushinga mukole mmajimine anu tshianana; dionso dia kudiwu divua ne minite 60 ya mushinga mukole. Kakuena tshitudi mua kufila bua kuapetulula to, bualu mmaye kashidi.”​—Lydia Sigourney, mufundi wa mu Amerike (1791-1865).

MATUKU a muoyo wetu adi amueneka makese ne apita lubilu. Mufundi wa Misambu Davidi wakelangana meji bua buipi bua muoyo ne kusambilaye ne: ‘Yehowa, ummanyishe nshikidilu wa muoyo wanyi, ne tshidikijilu tshia matuku anyi ne: adi bungi munyi? Ummanyishe mudi muoyo wanyi upita tshitupa tshîpi. Mona, wakuvuija matuku anyi bu ntanta ya tshianza mu tshidikijilu tshiawu, ne bidimu bia muoyo wanyi bu tshintu tshia patupu ku mêsu kuebe.’ Dijinga dia Davidi divua dia kuikala ne nsombelu uvua usankisha Nzambi, mu mêyi ende ne mu bienzedi biende. Wakaleja ne: uvua mueyemene Nzambi pakambaye ne: ‘Ditekemena dianyi didi anu kuudi.’ (Musambu 39:4, 5, 7) Yehowa wakamuteleja. Wakakonkonona tshia bushuwa malu akenza Davidi ne kumufutaye bua malu au.

Bitu bipepele bua kuikala anu ne bualu bua kuenza mu munite wonso ne kuikala mu nsombelu wa diyumbakana bua bungi bua malu a kuenza. Muanda eu udi mua kutulubakaja, nangananga patudi ne bia bungi bia kuenza kadi dîba dia kubienza dikale dikese. Dijinga dietu didiku mumue ne dia Davidi: bua kuikala ne nsombelu udi utuanyishisha kudi Nzambi anyi? Bua kujadika bualu ebu, Yehowa udi ujoja ne ukonkonona yonso wa kutudi bimpe menemene. Kukadi bidimu bitue ku 3 600, Yobo muntu uvua utshina Nzambi wakajingulula ne: Yehowa uvua umona njila yende ne ubala biendedi biende bionso. Yobo wakadikonka ne: ‘Paluaye kunkonka muanda eu, nemmukudimune dîyi kayi?’ (Yobo 31:4-6, 14) Kudi mushindu wa tuetu kuvuija matuku etu ne mushinga kumpala kua Nzambi tuetu bajadike malu a mushinga a mu nyuma a kukumbaja kumpala, tuetu batumikile mikenji ya Nzambi ne benze malu bimpe ne dîba dietu. Tukonkononayi malu aa bimpe bimpe.

Tuvuijayi malu a mu nyuma tshipatshila tshietu tshia kumpala

Mukanda wa Nzambi mufundisha ku nyuma wende udi utubela bua kujadika malu a mushinga a mu nyuma a kukumbaja kumpala padiwu wamba ne: ‘Nujadike malu adi [ne mushinga wa bungi].’ Malu a mushinga aa mmalu kayi? Munkatshi muawu mudi “dimanya [dijalame] ne dijingulula dia malu onso.” (Filipoi 1:9, 10) Bua kupeta dimanya dia disua dia Yehowa bidi bikengela kuenza malu bimpe ne dîba ditudi nadi. Kadi kuvuija malu a mu nyuma tshipatshila tshietu tshia kumpala nekutupeteshe nsombelu mulenga ne wa disanka.

Mupostolo Paulo udi utuvuluija bua kutungunuka ne ‘kusunguluja tshidi tshilengelela Mfumu.’ Disungulula edi didi ne bua kuikala dikonkonona dia malu atudi tuipatshila ne majinga a mu mutshima wetu. Mupostolo Paulo udi wamba kabidi ne: ‘Nujingulule mudi disua dia [Yehowa].’ (Efeso 5:10, 17) Nunku, ntshinyi tshidi Nzambi musue? Lusumuinu kampanda lua mu Bible ludi luandamuna ne: ‘Angata meji; e, angata dijingulula dia mianda kumpala kua malu onso makuabu. Wabale bu tshintu tshia mushinga mukole, wowu neakubandishe.’ (Nsumuinu 4:7, 8) Yehowa udi usanka padi muntu upeta meji malenga ne ualeja mu malu adiye wenza. (Nsumuinu 23:15) Bulenga bua meji aa budi se: kabena mua kutunyengawu anyi kuabutula to. Bushuwa, adi alama muntu ne amukuba ku ‘njila wa malu mabi ne kudi bantu badi bamba mêyi a tshishiku.’​—Nsumuinu 2:10-15.

Nunku mbia meji bua kuepuka tshilele tshionso tshia kulengulula malu a mu nyuma! Tudi ne bua kuikala ne tshibidilu tshia kuanyisha mêyi a Yehowa ne kumutshina mu mushindu muimpe. (Nsumuinu 23:17, 18) Nansha mutudi mua kupeta ngikadilu eu mu tshikondo kayi tshionso tshia muoyo wetu, mbimpe bua kuikala ne tshibidilu tshilenga etshi ne kujadikila bumuntu buetu mêyi a mu Bible atudi ne bua kulonda ku buana buetu. Solomo Mukalenge wa meji udi wamba ne: ‘Uvuluke Mufuki webe mu matuku a bunsongalume buebe.’​—Muambi 12:1.

Mushindu mutambe buimpe utudi mua kuikala ne dianyisha kudi Yehowa ngua kumusambila pa nkayetu dituku dionso. Davidi wakajingulula mushinga wa kueyemena Yehowa, bualu wakalomba ne: ‘Yehowa, umvua kulomba kuanyi, uteleje matshi ebe ku muadi wanyi. Kupuwu talalaa nansha bua binsonji bianyi.’ (Musambu 39:12) Mushindu udi malanda etu ne Nzambi mashemakane utuku misangu mikuabu ulenga mutshima wetu bikole ufika ne ku ditupuekeshisha ne binsonji anyi? Bushuwa, tuetu tutamba kumanyisha Yehowa malu adi mu mutshima wetu ne tuelangana meji bua Dîyi diende, neasemene netu pabuipi menemene.​—Yakobo 4:8.

Longa butumike

Mose uvua muntu mukuabu wa ditabuja wakaleja patoke ne: uvua mueyemene Nzambi. Anu bu Davidi, Mose wakamona ne: muoyo mmûle tente ne ntatu. Ke bualu kayi wakalomba Nzambi bua amuleje ‘mua kubala matuku ende bua adipetele mutshima udi ne meji.’ (Musambu 90:12-12) Bua kupeta mutshima wa meji bidi bikengela anu kulonga mikenji ne mêyi a Nzambi ne kubitumikila. Mose uvua mumanye bualu ebu ne wakalua kudienzeja bua kulongesha tshisamba tshia Isalele bulelela ebu pavuaye ubambuluila mikenji ya Nzambi kumpala kua kubuelabu mu Buloba Bulaya. Mukalenge yonso uvua Yehowa ne bua kulua kusungula bua kukokesha mu Isalele uvua ne bua kudifundila mukanda wa Mikenji ne kuubala matuku ende onso a muoyo. Bua tshinyi? Bua alonge mua kutshina Nzambi. Bualu ebu buvua mua kuteta butumike bua mukalenge. Buvua mua kumukanda bua kubenga kubandisha mutshima wende ku mutu kua bana babu ne buvua kabidi mua kuvudija matuku ende mu bukalenge. (Dutelonome 17:18-20) Yehowa wakambulula dilaya edi pakambilaye Solomo muana wa Davidi ne: ‘Biwenda mu njila yanyi, biwatumikila mêyi anyi ne mikenji yanyi bu muakenda tatu webe Davidi, nenkulepeshile matuku ebe a bungi.’​—1 Bakelenge 3:10-14.

Butumike budi ne mushinga wa bungi ku mêsu kua Nzambi. Tuetu bapepeje amue malu adi Yehowa utulomba ne mikenji yende, tubimona bu kabiena ne mushinga, yeye kakupanga kumona meji aa to. (Nsumuinu 15:3) Dimanya dia bualu ebu didi ne bua kutusaka bua kutumikila mibelu yonso idi Yehowa utupesha, nansha mudi diyitumikila edi kadiyi mua kuikala anu ditekete. Satana udi wenza muende muonso bua ‘kutupumbisha’ patudi tudienzeja bua kutumikila mikenji ya Nzambi.​—1 Tesalonike 2:18.

Bidi nangananga ne mushinga bua kutumikila mubelu wa mu Mukanda wa Nzambi wa kudisangisha bua kutendelela pamue ne bana betu. (Dutelonome 31:12, 13; Ebelu 10:24, 25) Nunku tudi ne bua kudikonka ne: ‘Ndiku mupangadike ne mudisuike bua kuenza malu adi ne mushinga menemene anyi?’ Kulengulula didisangisha ne malu atudi tulonga mu bisangilu bia bena Kristo bua kukeba biuma kudi mua kutekesha malanda etu ne Yehowa. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Mioyo yenu kayikadi ne lukuka lua biuma, nuikale ne disanka ne bintu binudi nabi, bualu bua Nzambi muine wakuamba ne: Tshiena nkulekela, nansha kakese, tshiena nkushiya tshianana.’ (Ebelu 13:5) Kutumikila mikenji ya Yehowa ku budisuile kudi kuleja ne: tudi bajadike ne muoyo mujima ne: neatulame.

Yezu wakalonga butumike e kupetaye mabenesha. Tuetu petu tudi mua kulonga butumike ebu. (Ebelu 5:8) Patudi tulua ne butumike bua bungi, bidi bilua bipepele be bua kutumikila nansha mu tualu tukese. Bushuwa, bua lulamatu luetu, bidi mua kutulomba bua kutantamena malu mabi adi bantu batuenzela ne ditukengesha diabu. Bidi mua kuenzeka nunku nangananga ku mudimu, mu kalasa anyi mu dîku mudi tatu ne mamu kabayi mu tshitendelelu tshimue. Kadi mêyi avuabu bambile bena Isalele a se: bu bobu ‘banange Yehowa, Nzambi wabu, ne batumikile dîyi diende, ne bamulamate, uvua ne bua kuikala muoyo wabu ne muvudiji wa matuku abu’ adi atukolesha ku muoyo. (Dutelonome 30:20) Mbatulaye petu bualu bua muomumue ebu.

Enza malu bimpe ne dîba diudi nadi

Dienza malu bimpe ne dîba ditudi nadi nedituambuluishe kabidi bua kuvuija matuku etu ne mushinga kumpala kua Yehowa. Dîba kadiena bu makuta atudi mua kulama to, diodi tudi ne bua kuenza nadi malu, tshianana didi dijimina. Dîba dionso didi dipita ndiye biyidi, ndiye kashidi. Bu mutudi anu ne bia bungi bia kuenza kupita bitudi mua kukumbaja, tudiku tuenza malu ne dîba ditudi nadi biumvuangane ne bipatshila bietu anyi? Tshipatshila tshinene tshia bena Kristo bonso tshidi ne bua kuikala tshia kuyisha Bukalenge ne kuenza mudimu wa kuvuija bantu bayidi pa tshibidilu.​—Matayo 24:14; 28:19, 20.

Bua kuenza malu bimpe ne dîba ditudi nadi bidi bikengela anu tuetu bikale bamanye mushinga wadi. Ke bualu kayi Efeso 5:16 udi utubela bua ‘kudisumbila tshikondo,’ mbuena kuamba ne: “kusumba” tshikondo ku malu adi kaayi ne mushinga wa bungi. Bidi biumvuija kukepesha malu adi adia dîba. Kutamba kutangila TV anyi kukebulula malu ku Internet, kubala mikanda ya malu a panu idi kayiyi ne bualu bua nsongo, anyi kutamba kunanga dijikija lutetuku bidi mua kututshiokesha bikole. Kabidi, ditamba kunguija bintu bia bungi didi mua kudia dîba ditudi nadi dijinga bua kupeta mutshima wa meji.

Bantu batu basue didilongoluela malu a kuenza ne dîba batu bamba ne: “Kakuena mushindu wa kuenza malu bimpe ne dîba koku kakuyi bipatshila bitoke ne bisunguluke.” Badi baleja mishindu itanu ya bipatshila bia kudifundila: bisunguluke, bikumbanyine, bidi mua kukumbana, bilelela ne bifundila tshikondo tshia kubikumbaja.

Tshimue tshipatshila tshidi ne mushinga ntshia kuvudija dibala dietu dia Bible. Tshidia tshia kumpala ntshia kuvuija tshipatshila etshi tshisunguluke, mbuena kuamba ne: kubala Bible mujima. Tshidia tshibidi ntshia kuvuija tshipatshila tshietu etshi tshikumbanyine. Tuetu benze nunku, tudi mua kulondesha mushindu utudi tuya kumpala. Bipatshila bidi ne bua kutusaka bua kudienzeja ne bua kuya kumpala. Bipatshila bidi kabidi ne bua kuikala bilelela bitudi mua kukumbaja. Katuena ne bua kulengulula bipedi bietu, mamanya etu ne dîba ditudi nadi nansha. Bua bamue, bidi mua kuikala bilomba dîba dia bungi bua kukumbaja tshipatshila tshidibu natshi. Ku ndekelu kua bionso, bidi bikengela kufundila tshipatshila tshietu tshikondo tshia kutshikumbaja. Difunda tshikondo tshia kukumbaja bualu kampanda didi mua kuvudija dijinga dia kubukumbaja.

Bena mu dîku dia Betele bonso badi basadila ku Biro binene bidi bilombola mudimu wa Bantemu ba Yehowa pa buloba bujima anyi aba badi mu bimue bia biro bidi pa buloba bujima badi ne tshipatshila tshisunguluke tshia kubala Bible mujima mu tshidimu tshiabu tshia kumpala tshidibu bafika ku Betele. Mbamanye bimpe ne: dibala dia Bible dimpe didi dibambuluisha bua kukolabu mu nyuma ne kudia malanda mashême ne Yehowa, eu udi ubalongesha bua diakalengele diabu. (Yeshaya 48:17) Katuenaku petu mua kudifundila tshipatshila tshia kubala Bible pa tshibidilu anyi?

Masanka atudi tupeta patudi tuvuija matuku etu ne mushinga

Kuteka malu a mu nyuma pa muaba wa kumpalampala nekutupeteshe masanka mavule. Tshilejilu, kudi kutupesha disanka bua mutudi bamanye ne: tudi bakumbaje bualu kampanda ne muoyo wetu udi ne mushinga. Diyikila ne Yehowa pa tshibidilu mu masambila menza ne muoyo mujima didi ditusemeja pabuipi nende. Disambila didi dileja se: tudi bamueyemene. Kubala Bible ne mikanda yetu idi “mupika wa lulamatu ne wa budimu” mufile kudi kuleja ne: tudi basue kuteleja Nzambi padiye utuambila malu. (Matayo 24:45-47, NW) Kudi kutuambuluisha bua kupeta mutshima wa meji bua kumona mua kuangata mapangadika mimpe ne kusungula malu adi makane mu nsombelu wetu.​—Musambu 1:1-3.

Tudi ne disanka dia bungi dia kutumikila mikenji ya Yehowa, bualu diyitumikila kadiena ditunemenena bujitu to. (1 Yone 5:3) Patudi tuvuija dituku dionso ne mushinga kumpala kua Yehowa, tudi tukolesha malanda etu nende. Tudi kabidi tulua bipanda bia mu nyuma kudi bana betu bena Kristo. Malu aa adi asankisha Yehowa Nzambi. (Nsumuinu 27:11) Ne kakuena difutu didi dipite kuikala banyisha kudi Yehowa mpindieu ne tshiendelele!

[Tshimfuanyi mu dibeji 21]

Bena Kristo badi bangata malu a mu nyuma ne mushinga wa bungi

[Bimfuanyi mu dibeji 22]

Udiku wenza malu bimpe ne dîba diebe anyi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Tudi tukolesha malanda etu ne Yehowa patudi tuvuija dituku dionso ne mushinga kumpala kuende