Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bua tshinyi kusekelela Didia dia Mukalenge?

Bua tshinyi kusekelela Didia dia Mukalenge?

Bua tshinyi kusekelela Didia dia Mukalenge?

‘Ngakangata kudi Mukalenge bualu bungakunupa.’​—1 KOLINTO 11:23.

1, 2. Yezu wakenza tshinyi dilolo dia Pasaka mu tshidimu tshia 33 bikondo bietu ebi?

 MUANA umuepele mulela wa Yehowa uvuapu. Uvua ne bantu 11 bavua ‘bananukile nende mu makenga ende.’ (Luka 22:28) Bivua mu Dinayi butuku, dia matuku 31 a ngondo muisatu, mu tshidimu tshia 33 bikondo bietu ebi, ne ngondo uvua mukenkeshe mu Yelushalema. Yezu Kristo ne bapostolo bende batshivua bafuma ku dijikija disekelela dia Pasaka. Yezu ukavua muambile Yudasa (uvua umutungila) bua kupatuka, kadi adi kadivua dîba dia bakuabu kuya to. Bua tshinyi? Bualu Yezu uvua pabuipi ne kuenza bualu kampanda bua mushinga mukole mutambe. Buvua bualu kayi abu?

2 Bu muvua Matayo (umue wa ku bafundi ba Evanjeliyo) muikalaku, tutelejayi mudiye utulondela muvuabi bienzeke. Wakafunda ne: “Yezu kuangata diampa, kudibenesha, kuditshibula, kupaye balongi bende ne: ‘Angatayi nudie, etshi mmubidi wanyi.’ Pashishe kuangataye dikopo, kuanyisha [Nzambi], kubapadio wamba ne: ‘Nuayi bonso buenu; bualu etshi mmashi anyi a Tshiovo tshipiatshipia, apueka bua ba bungi bua kubajimijila mibi yabo.’” (Matayo 26:26-28, Mukanda wa Mvidi Mukulu [Katolike, MMM]) Atshi tshivua tshibilu tshiakenzeka anu musangu umuepele anyi? Tshivua tshiumvuija tshinyi? Tshidiku ne diumvuija kampanda kutudi lelu anyi?

“Nuikale nuenza nanku”

3. Bua tshinyi bualu buakenza Yezu butuku bua dia matuku 14 Nisana mu tshidimu tshia 33 bikondo bietu ebi buvua ne mushinga?

3 Bualu buakenza Yezu Kristo dilolo adi dia matuku 14 wa ngondo wa Nisana, tshidimu tshia 33 bikondo bietu ebi kabuvua bualu bua mu lupitapita mu nsombelu wende to. Mupostolo Paulo wakaleja bualu ebu pakafundilaye bena Kristo bela manyi ba mu Kolinto bavua batungunuke ne kuenza tshibilu etshi bidimu bipite pa 20 bimane kupita. Nansha muvua Paulo kayi ne Yezu ne bapostolo 11 mu tshidimu tshia 33 bikondo bietu ebi, wakamanyina malu akenzeka dituku adi kudi bamue bapostolo. Kabidi, mbimueneke se: Nzambi wakabuluila Paulo mushindu uvua tshibilu atshi ne bua kuenzeka. Paulo wakamba ne: “Meme, bualu budi Mfumu mundongeshe ke bobu bundi panyi munulongeshe ebu: Mfumu Yezu, butuku buvuabo bamufile mu bianza bia bantu, kuangataye diampa, kuanyisha [Nzambi], kuditshibula, wamba ne: ‘Etshi mmubidi wanyi mufila bualu buenu; nuikale nuenza nanku bua kumvuluka.’ Bia muomumue kabidi ne kunyima kua didia, kuangataye dikopo wamba ne: ‘Dikopo edi ke Tshiovo tshipiatshipia tshia mashi anyi; misangu yonso inudi nudinua, nuikale nuenza nanku bua kumvuluka.’”​—1 Kolinto 11:23-25, MMM.

4. Bua tshinyi bena Kristo badi ne bua kusekelela Didia dia Mukalenge?

4 Luka (umue wa ku bafundi ba Evanjeliyo) udi ujadika ne: Yezu wakatuma dîyi ne: “Nuikale nuenza nenku bua kumvuluka.” (Luka 22:19, MMM) Nunku misangu mivule batu babikila tshibilu etshi ne: Tshivulukilu tshia lufu lua Kristo. Paulo udi kabidi utshibikila ne: Didia dia Mukalenge. (1 Kolinto 11:20) Nunku bena Kristo mbalombibue bua kusekelela Didia dia Mukalenge. Kadi bua tshinyi Yezu wakajadika tshibilu etshi?

Tshivuabu bajadikile Didia dia Mukalenge

5, 6. (a) Yezu wakabanjija Tshivulukilu bua bualu bumue kayi? (b) Leja bualu bukuabu buvuaye mubanjijile Didia dia Mukalenge.

5 Bumue bualu buvuabu bajadikile Tshivulukilu atshi buvua butangila tshipatshila tshimue tshivua lufu lua Yezu ne bua kukumbaja. Wakafua bu mubingishi wa bumfumu butambe bunene bua Tatuende wa mu diulu. Nunku Kristo wakajadika se: pavua Satana Diabolo muambe ne: bantu badi basadila Nzambi anu bua disanka diabu, uvua mubabande. (Yobo 2:1-5) Lufu lua Yezu mu lulamatu luakajadika ne: Satana uvua mushime ne luakasankisha mutshima wa Yehowa.​—Nsumuinu 27:11.

6 Bualu bukuabu buvua Yezu mubanjijile Didia dia Mukalenge buvua bua kutuvuluija ne: ku diambuluisha dia lufu luende bu muntu mupuangane, kayi mpekatu, Yezu ‘wakafila muoyo wende bua kupikula nawu bantu ba bungi.’ (Matayo 20:28) Pakenzela muntu wa kumpala Nzambi mpekatu, wakajimija muoyo mupuangane ne malu onso avua mamuindile matuku avua alua. Kadi Yezu wakamba ne: ‘Bualu bua Nzambi wakatamba kusua ba pa buloba, yeye wakabapa Muanende umuepele mulela bua muntu yonso wamuitabuja kafu biende, kadi ikale ne muoyo wa tshiendelele.’ (Yone 3:16) Bushuwa, ‘Difutu dia bubi ndufu, kadi dipa dia luse dia Nzambi mmuoyo wa tshiendelele mu Kristo Yezu Mukalenge wetu.’ (Lomo 6:23) Disekelela dia Didia dia Mukalenge didi dituvuluija dinanga dikole diakaleja Yehowa ne Muanende mu lufu lua Yezu lua mulambu. Tuikalayi ne dianyisha dia bungi bua dinanga adi!

Badi ne bua kudisekelela dîba kayi?

7. Mmu mushindu kayi mudi bena Kristo bela manyi badia ne banua “misangu yonso” mu tshivulukilu?

7 Pa bidi bitangila Didia edi dia Mukalenge, Paulo wakamba ne: ‘Bua misangu yonso inuadia [diampa edi] ne inuanua lupanza elu, nudi nuambila bantu bua lufu lua Mukalenge too ne paluaye.’ (1 Kolinto 11:26) Bena Kristo bela manyi bavua ne bua kudia diampa ne kunua mvinyo bia mu Tshivulukilu too ne ku lufu luabu. Nunku, kumpala kua Nzambi ne bena panu, bavua ne bua kumanyisha anu kumanyisha ditabuja diabu mu mulambu wa Yezu udi Nzambi mufile bua kupikula bantu.

8. Kasumbu ka bela manyi kavua ne bua kusekelela Didia dia Mukalenge too ne mu tshikondo kayi?

8 Mmunkatshi mua tshikondo bule kayi muvua kasumbu ka bena Kristo bela manyi ne bua kuenza Tshivulukilu tshia lufu lua Kristo? Paulo wakamba ne: ‘Too ne paluaye.’ Mbuena kuamba ne: misekelelu ya Tshivulukilu ivua ne bua kutungunuka too ne pavua Yezu ne bua kulua bua kuakidila bayidi bende bela manyi mu diulu mu dibika, mu tshikondo tshia “dikalaku” diende. (1 Tesalonike 4:14-17, NW) Ebi bidi bipetangana ne mêyi a Yezu akambilaye bapostolo bende ba lulamatu 11 ne: ‘Bingaya ne binganulongoluela muaba, nempingane kabidi, nennuangate kundi meme muine, bua kundi ngikala, nuenu nenuikaleku kabidi.’​—Yone 14:3.

9. Mêyi a Yezu adi mu Mâko 14:25 adi umvuija tshinyi?

9 Pakajadika Yezu Tshivulukilu, wakangata dikopo dia mvinyo ne kuambila bapostolo bende ba lulamatu ne: ‘Tshiena nnua maluvu kabidi too ne palua dituku dinganua maluvu mapiamapia mu bukalenge bua Nzambi.’ (Mâko 14:25) Bu muvua Yezu kayi ne bua kunua mvinyo muena dîna mu diulu, mbimueneke se: uvua wakula bua disanka dileja mu tshimfuanyi kudi mvinyo. (Musambu 104:15; Muambi 10:19) Kuikala pamue mu Bukalenge kuvua ne bua kuikala bualu bua disanka buvuaye yeye ne bayidi bende bavua bamulonda mu makasa bindile ne muoyo kulukulu.​—Lomo 8:23; 2 Kolinto 5:2.

10. Tshivulukilu tshidi ne bua kuenzeka misangu bungi munyi?

10 Tudi ne bua kusekelela lufu lua Yezu ku ngondo, ku lumingu peshi ku dituku anyi? Tòo. Yezu wakabanjija Didia dia Mukalenge ne kushipibua dituku dia Pasaka, divuabu basekelela bu “tshivulukidi” tshia dipikudibua ku bupika bua bena Isalele mu Ejipitu mu tshidimu tshia 1513 kumpala kua bikondo bietu ebi. (Ekesode 12:14) Bavua benza Pasaka anu musangu umue ku tshidimu, mu dituku dia 14 dia ngondo wa bena Yuda wa Nisana. (Ekesode 12:1-6; Lewitiki 23:5) Ebi bidi bileja ne: tudi ne bua kusekelela lufu lua Yezu anu muvuabu benza Pasaka, mbuena kuamba ne: ku tshidimu, kadi ki nku ngondo, ku lumingu peshi ku dituku to.

11, 12. Ntshinyi tshidi malu a kale aleja pa bidi bitangila mishindu ivuabu benza Tshivulukilu ku ntuadijilu?

11 Nunku, bidi biakanyine bua kuenza Tshivulukilu ku tshidimu, mu dia 14 dia Nisana. Mukanda kampanda udi wamba ne: “Bavua babikila bena Kristo ba mu Asia wa kale ne: [bena dituku dia dikumi ne dinayi] bua tshilele tshiabu tshia kusekelela pascha [Didia dia Mukalenge] anu mu dia 14 wa Nisana nkayadi . . . Dituku edi divua mua kuikala dia Ditanu anyi dituku dikuabu dionso dia mu lumingu.”​—The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, Volime IV, dibeji dia 44.

12 Mufundi wa malu a kale John Laurence von Mosheim udi ufila diumvuija dia bilele bia mu bidimu bia 100 bia bikondo bietu ebi, wamba ne: bena dituku dia dikumi ne dinayi bavua basekelela Tshivulukilu dia 14 wa Nisana bualu “bavua bamona tshilejilu tshia Kristo tshikale ne mushinga mukole.” Mufundi mukuabu wa malu a kale udi wamba ne: “Mushindu uvua ekeleziya ya bena dituku dia dikumi ne dinayi wenda uvua mufuanangane ne wa ekeleziya wa mu Yelushalema. Mu bidimu bia 100, ekeleziya eyi yakenza Didia dia Mukalenge (Pascha) mu dia 14 wa Nisana bua kuvuluka dipikudibua ku diambuluisha dia lufu lua Kristo.”​—Studia Patristica, Volime V, 1962, dibeji dia 8.

Tshidi diampa diumvuija

13. Mampa avua Yezu muangate pavuaye mubanjije Didia dia Mukalenge avua mampa a mushindu kayi?

13 Pakabanjija Yezu Tshivulukilu, ‘wakangata diampa, kudibenesha, kuditshibula, kupa balongi bende.’ (Mâko 14:22, MMM) Diampa adi divua dia buena divuabu badia bua Pasaka. (Ekesode 13:6-10) Bu muvuabu badienza kadiyi diela luevene, divua dibatalale ne divua ditshibuluka bipepele ne bavua baditshibula bua kudiabanyina bantu. Pakavudijila Yezu binunu bia bantu mampa, mampa awu avua pawu mabatalale ne atshibuluka bipepele bualu wakaatshibula bua kumonabu mua kuabanya. (Matayo 14:19; 15:36) Nunku, bidi bimueneka ne: ditshibula dia diampa dia Tshivulukilu kadiena ne diumvuija kampanda dia mu nyuma to.

14. (a) Mbikumbanyine bua diampa dia mu Tshivulukilu kuikaladi kadiyi diela luevene bua tshinyi? (b) Mmampa a mushindu kayi adi akengedibua kuosha bua Didia dia Mukalenge?

14 Yezu wakamba pa bidi bitangila diampa divuaye muangate pavuaye ubanjija Tshivulukilu ne: “Etshi mmubidi wanyi mufila bualu buenu.” (1 Kolinto 11:24, MMM; Mâko 14:22) Bivua bikumbanyine bua diampa adi kuikaladi kadiyi diela luevene. Bua tshinyi? Bualu luevene ludi mua kuleja bubi anyi mpekatu. (1 Kolinto 5:6-8) Diampa divua dileja mubidi wa Yezu mupuangane, kauyi mpekatu, wakafidibua mene bu mulambu wa kupikula nawu bantu. (Ebelu 7:26; 10:5-10) Bantemu ba Yehowa mbamanye bualu ebu ne badi balonda tshilejilu tshishiya kudi Yezu pa kuenza Tshivulukilu ne mampa kaayi mela luevene. Imue misangu, batshienza ne bisukuita bia bena Yuda (bibikila ne: matzo) bitu kabiyi biela luevene anyi tshintu tshikuabu bu mudi matungulu peshi mayi to. Badi kabidi mua kuosha mampa kaayi mela luevene ne ndambu wa bukula pa bukula bua bintu bia ntete bu mudi bua mampa busambakaja ne ndambu wa mâyi. Pate wa bukula ebu udi ne bua kuikala mukese ne badi mua kumuela mu dilongo dilaba tufuta tukese too ne padi diampa edi dipia ne dikolakana.

Dimvuija dia mvinyo

15. Tshivua mu dikopo divua Kristo muangate pakabanjijaye Tshivulukilu tshia lufu luende nntshinyi?

15 Kunyima kua Yezu mumane kupitshisha mampa kaayi mela luevene, wakangata dikopo, ‘kusakidilaye Nzambi, kupa [bapostolo]; buonso buabu bakanua.’ Yezu wakumvuija ne: ‘Etshi tshidi mashi anyi a dipungila, akamatshila bantu ba bungi.’ (Mâko 14:23, 24) Ntshinyi tshivua mu dikopo adi? Mmvinyo muladika, kadi ki mmâyi patupu a tumuma tua mvinyo kaayi maladika to. Padi Mukanda wa Nzambi utela mvinyo, kêna wakula bua mâyi a tumuma tua mvinyo kaayi maladika nansha. Tshilejilu, mvinyo muladika (ki ngua mâyi a tumuma tua mvinyo) ke udi mua kushipa “milondo ya biseba ya kale” anu bu muakamba Yezu. Ne baluishi ba Kristo bakamubanda ne: uvua “munu wa mvinyo.” Kabivua mua kuikala ne mutu bu buobu bamubande nanku anu bua mâyi a tumuma tua mvinyo patupu. (Matayo 9:17; 11:19, MMM) Bavua banua mvinyo pavuabu benza Pasaka, ne Kristo wakamuangata pavuaye ubanjija Tshivulukilu tshia lufu luende.

16, 17. Mmvinyo wa mushindu kayi udi mukumbanyine bua kuenza nende Tshivulukilu, ne mbua tshinyi?

16 Anu mvinyo mukunze ke udi tshimanyishilu tshikumbanyine tshia bivua mu dikopo bileja, mbuena kuamba ne: mashi a Yezu akapuekeshaye. Wakamba ne: ‘Etshi tshidi mashi anyi a dipungila, akamatshila bantu ba bungi.’ Mupostolo Petelo wakafunda pende ne: ‘[Nuenu bena Kristo bela manyi] nudi bamanye ne: tuakapikudibua, ki nku bintu bidi bijimina, ku argent anyi ku ngolo, mu malu a patupu a muoyo wenu akanushilabu kudi batatuenu; kadi nuakapikudibua ku mashi a mushinga mukole, bu a muana wa mukoko kayi ne tshilema ne kayi ne ditoba, ku mashi a Kristo mene.’​—1 Petelo 1:18, 19.

17 Kabiyi mpata, mvinyo mukunze ke wakangata Yezu pavuaye ubanjija Tshivulukilu. Kadi imue ya ku mvinyo mikunze ya matuku aa kayena mikumbane to, bualu batu belamu amue mâyi ne bintu bidi biyikolesha. Mashi a Yezu nkayawu avua makumbane, kaavua dijinga ne tshintu tshia kusakidilamu to. Ke bualu kayi mvinyo idi mikolesha nanku (bu mudi port, sherry, ne vermouth) kayena mua kukumbana to. Mvinyo kayi muela nsukadi peshi kayi mukolesha ke udi muakanyine. Badi mua kuangata mvinyo mukunze kayi muela nsukadi muenzela pambelu, ne mvinyo mukunze bu mudi wa bourgogne ne wa bordeaux.

18. Bua tshinyi Yezu kakenza tshishima ne diampa ne mvinyo bia mu Tshivulukilu?

18 Pavua Yezu mubanjije didia edi, kakenza tshishima, kushintulula diampa ne mvinyo biobi kulua mubidi ne mashi biende biena dîna to. Kudia mubidi wa muntu ne kunua mashi ende nkushipa mikenji ya Nzambi. (Genese 9:3, 4; Lewitiki 17:10) Dilolo adi Yezu utshivua ne mubidi wende mujima ne mashi ende onso. Mubidi wende wakafidibua bu mulambu mupuangane, ne mashi ende akamata panshi mu mapingaja dituku dia bena Yuda dimuedimue adi, dia 14 ngondo wa Nisana. Ke bualu kayi mampa ne mvinyo bia mu Tshivulukilu mbimanyishilu patupu bidi bileja mubidi ne mashi a Kristo. *

Tshivulukilu ndidia dia buobumue

19. Bua tshinyi tudi mua kuangata malongo ne vere bia bungi patudi tuenza Didia dia Mukalenge?

19 Pavua Yezu ubanjija Tshivulukilu, wakambila bapostolo bende ba lulamatu bua kunuina mu dikopo dimue. Evanjeliyo wa Matayo udi wamba ne: “[Yezu] wakangata dikopo dia maluvu a mvinyo, ne mumane kusakidila [Nzambi], wakabapeshadi wamba ne: ‘Nuayi buonso buenu.’” (Matayo 26:27, Muanda Mulenga Lelu) Kunuina mu “dikopo” dimue pamutu pa a bungi kakuvua ne bualu to, bualu musangu au kuvua anu bantu 11 patupu ku mêsa amue ne bavua mua kupitshishilangana dikopo adi. Tshidimu etshi, bantu miliyo mivule badi badisangisha bua kusekelela Didia dia Mukalenge mu bisumbu bia Bantemu ba Yehowa bipite pa 94 000 mu buloba bujima. Kabiena mua kukumbana bua bantu bavule nunku badi badisangisha dituku dimuedimue adi mu dilolo bua kunuinabu bonso mvinyo mu dikopo dimuepele nansha. Kadi mu bisumbu bitu ne bantu bavule, batu bangata makopo a bungi bua kubenga kujimija dîba dia bungi. Bia muomumue, badi mua kuangata kabidi malongo a bungi bua diampa. Kakuena muaba nansha umue udibu baleje mu Bible ne: dikopo anyi vere eu bidi ne bua kuikala bia mushindu kampanda peshi kansanga to. Kadi vere ne dilongo ebi bidi ne bua kuleja mushinga wa tshibilu etshi. Bidi bimpe kuepuka bua kuuja vere too ne ku mishiku, bifuana yeye kuitshikila padibu bamupitshisha.

20, 21. Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: Tshivulukilu ndidia dia buobumue?

20 Nansha mudibu mua kuangata malongo a diampa ne makopo a mvinyo a bungi, Tshivulukilu ndidia dia pamue. Mu Isalele wa kale, muntu uvua mua kufila tshintu tshiakudia pamue anyi mu buobumue pa kuya ne nyama ku ntempelo wa Yehowa, kuvuabu bamushipela. Tshitupa tshia nyama eu bavua batshiosha pa tshioshelu, ndambu wa munyinyi bavua baupesha muakuidi uvua ukuata mudimu, ne munga baupesha bana balume ba Alona bakuidi, ne muntu uvua ufila nyama au ne bena mu nzubu muende bavua pabu badia tshiakudia atshi. (Lewitiki 3:1-16; 7:28-36) Tshivulukilu tshidi patshi didia dia buobumue bualu badi batshidia pamue.

21 Yehowa udi pende mu didia dia buobumue edi bualu yeye ke Udi mulongolodi wadi. Yezu ke mulambu, bena Kristo bela manyi badi badia diampa ne banua mvinyo pamue. Kudia ku mêsa a Yehowa kudi kumvuija ne: badi badia abu badi nende mu ditalala. Ke bualu kayi Paulo wakafunda ne: “Dikopo dia dianyisha ditudi tubenesha kadiena ditusanga ne mashi a Kristo anyi? Diampa ditudi tutshibula kadiena ditusanga ne mubidi wa Kristo anyi? Bu mudi diampa dikale dimue, bonso tudi tudienza mubidi anu umue, bualu bonso buetu tudi tusangila ku diampa edi dimue.”​—1 Kolinto 10:16, 17, MMM.

22. Nnkonko kayi idi itangila Tshivulukilu ituikala ne bua kukonkonona?

22 Didia dia dilolo dia Mukalenge ke muanda umuepele wa ntendelelu udi Bantemu ba Yehowa basekelela. Ebi bidi biakanyine bualu Yezu wakambila bayidi bende ne: “Nuikale nuenza nunku bua kumvuluka.” Mu Tshivulukilu, tudi tuvuluka lufu lua Yezu, lufu luakabingisha bumfumu butambe bunene bua Yehowa. Bu mutudi bamone, mu didia dia buobumue edi, diampa didi diumvuija mubidi wa Yezu wa bumuntu wakalambulaye, ne mvinyo mmashi ende akapuekeshaye. Kadi bakese menemene ke badi badia diampa ne banua mvinyo. Bua tshinyi bidi nanku? Tshivulukilu tshidiku ne mushinga mulelela kudi miliyo mivule ya bantu badi kabayi badia diampa ne banua mvinyo anyi? Eyowa, kadi mmushinga kayi udi Didia dia Mukalenge ne bua kuikala nawu kuudi?

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 18 Bala mukanda wa Étude perspicace des Écritures, Volime 2, dibeji 764, mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.

Mandamuna ebe adi tshinyi?

• Bua tshinyi Yezu wakabanjija Didia dia Mukalenge?

• Tudi ne bua kusekelela Tshivulukilu misangu bungi munyi?

• Diampa kadiyi diela luevene dia mu Tshivulukilu didi diumvuija tshinyi?

• Mvinyo wa mu Tshivulukilu udi umvuija tshinyi?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Yezu wakabanjija Didia dia Mukalenge