Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

‘Ikala ne bukole ne mutshima wa dikima!’

‘Ikala ne bukole ne mutshima wa dikima!’

‘Ikala ne bukole ne mutshima wa dikima!’

‘Nukoleshe mitshima yenu; ngakupita ba pa buloba bukole.’​—YONE 16:33.

1. Ndikankamija kayi diakapeshabu bena Isalele pa kumona muvua baluishi ba bukole babindile mu Kanâna?

 PAKAVUA bena Isalele pa kusabuka Musulu wa Yadene bua kubuela mu Buloba Bulaya, Mose wakabambila ne: “Nuikale ne bukole ne mitshima ya dikima, kanubatshinyi, bualu bua Yehowa, Nzambi wenu, yeye mene uyaya n’enu.” Pashishe Mose wakabikila Yoshua (eu uvuabu basungule bua kulombola bena Isalele ne kubabueja mu Kanâna) e kumuambuluilaye nkayende mubelu eu wa kuikala ne dikima. (Dutelonome 31:6, 7) Kunyima, Yehowa nkayende wakakankamija Yoshua, kumuambilaye ne: ‘Ikala ne bukole ne mutshima wa dikima. Anji kuikala ne bukole ne mutshima wa dikima.’ (Yoshua 1:6, 7, 9) Mêyi aa avua mamba mu tshikondo tshiawu. Bena Isalele bavua dijinga ne dikima bua kumonabu mua kuluangana ne baluishi ba bukole bua bungi bavua babindile dia muamua dia musulu wa Yadene.

2. Mmu nsombelu kayi mutudi lelu, ne ntshinyi tshitudi ne bua kuikala natshi?

2 Lelu, bena Kristo balelela bakadi pa kubuela mu katupa kakese emu mu bukua-panu bupiabupia, nenku anu bu Yoshua, badi ne bua kuikala ne dikima. (2 Petelo 3:13; Buakabuluibua 7:14) Kadi nsombelu wetu mmushilangane ne wa Yoshua. Yeye wakaluangana ne miele ne mafuma. Tuetu tudi tuluangana mvita ya mu nyuma ne katutu tuambula bia-mvita biena dîna to. (Yeshaya 2:2-4; Efeso 6:11-17) Bualu bukuabu, Yoshua uvua ne bua kuluangana mvita mikole ya bungi nansha kunyima kua buobu bamane kubuela mu Buloba Bulaya. Kadi tuetu tudi tuluangana mvita yetu mitambe bukole mpindieu, kumpala kua tuetu kubuela mu bukua-panu bupiabupia. Tumonayi amue malu adi atulomba bua kuikala ne dikima.

Bua tshinyi tudi ne bua kuluangana?

3. Ntshinyi tshidi Bible wamba bua muluishi wetu munene?

3 Mupostolo Yone wakafunda ne: ‘Tudi bamanye ne: Tuetu tudi ba Nzambi, ne ba pa buloba bonso badi [ku bukokeshi bua mubi].’ (1 Yone 5:19) Mêyi aa adi aleja bualu bunene budi bena Kristo ne bua kuluangena bua kulama ditabuja diabu. Padi muena Kristo ulama muoyo-mutoke wende, mmutshimune Satana Diabolo mu mushindu kampanda. Ke bualu kayi, Satana udi wenza malu bu “nyama wa ntambue udi ukungula,” ukeba bua kutshingisha bena Kristo ba lulamatu ne kubadia. (1 Petelo 5:8) Bushuwa, Satana udi uluisha bena Kristo bela manyi ne balunda babu. (Buakabuluibua 12:17) Mu mvita eyi, udi ukuata mudimu ne bantu badi bakumbaja bipatshila biende, nansha buobu bamanye nanku anyi kabayi bamanye. Bidi bilomba dikima bua kukandamena Satana ne bena mudimu bende bonso.

4. Mbualu kayi buvua Yezu mudimuije, kadi nngikadilu kayi udi bena Kristo balelela baleje?

4 Bu muvua Yezu mumanye ne: Satana ne bena diende bavua ne bua kuenza muabu muonso bua kuluisha lumu luimpe, wakadimuija bayidi bende ne: ‘Nebanufile mu dikenga, nebanushipe; bisamba bionso nebikale nenu lukuna bua dîna dianyi.’ (Matayo 24:9) Mêyi aa akakumbana mu bidimu lukama bia kumpala, ne adi akumbana kabidi lelu. Makenga adi bamue Bantemu ba Yehowa ba mu tshikondo tshietu etshi bapete mmakole a katshia ne katshia. Nansha nanku, bena Kristo balelela badi ne dikima padibu bapeta makenga aa. Mbamanye bua se: ‘patshina muntu bakuabu, bualu ebu budi buteyi kudiye,’ nanku ki mbasue bua kukuatshika mu buteyi kampanda to.​—Nsumuinu 29:25.

5, 6. (a) Mmalu kayi adi atulomba bua kuikala ne dikima? (b) Ntshinyi tshidi bena Kristo ba lulamatu benza padi dikima diabu ditetshibua?

5 Pa kumbusha ditukengesha, kudi ntatu mikuabu idi itulomba dikima. Bua bamue bamanyishi, kuambila bantu badibu kabayi bamanye lumu luimpe mbualu bukole. Dikima dia bamue bana balongi ditu ditetshibua patubu babambila bua kuambulula mutshipu udi uleja mudibu balamate ditunga diabu anyi dibendele diabu. Bu mudi mutshipu wa nunku muikale bushuwa mêyi a ntendelelu, bana bena Kristo batu benza malu ne dikima mu mushindu udi usankisha Nzambi, ne ngikadilu wabu mulenga utu usankishangana.

6 Tudi kabidi dijinga ne dikima padi baluishi basaka bena ku tudiomba ne bikandakanda bua batangalajile basadidi ba Nzambi ngumu mibi peshi padibu bakeba kukandika ntendelelu mulelela ne bapangadija ‘malu mabi [ne] mikenji yabu.’ (Musambu 94:20) Tshilejilu, ntshinyi tshitudi ne bua kumvua padibu bamba Bantemu ba Yehowa malu makonyangaja peshi a dishima mu tshikandakanda kampanda, ku tshisanji peshi ku televizion? Bidiku ne bua kutunyingalaja anyi? Tòo. Aa mmalu atudi batekemene. (Musambu 109:2) Ne kabiena bitukemesha padi bamue bantu bitaba mashimi ne malu makonyangaja a nunku, bualu ‘mutshimbakanyi udi witabuja dîyi dionso.’ (Nsumuinu 14:15) Bena Kristo ba lulamatu kabena bitaba bualu buonso budibu bamba bana babu to, ne kabena balekela nansha kakese lumu lubi ludibu babendeshila lubasaka bua kushala mu bisangilu bia tshisumbu, bua kukepesha mudimu wabu wa buambi, peshi lutekesha ditabuja diabu to. Kadi badi ‘badimanyisha bu bena mudimu ba Nzambi ku butumbi ne mu dipetula, ku lumu lubi ne ku lumu luimpe; bu bena mashimi [bilondeshile baluishi babu], kadi [pabu bikale] bena mêyi malelela.’​—2 Kolinto 6:4, 8.

7. Nnkonko kayi idi ilenga ku muoyo itudi mua kudiela?

7 Paulo wakamba pavuaye ufundila Timote ne: ‘Nzambi kakatupa nyuma wa buôwa; kadi wakatupa nyuma wa bukole. Nunku kufuishibu bundu ku mesu bua bumanyishi bua Mukalenge wetu.’ (2 Timote 1:7, 8; Mâko 8:38) Kunyima kua tuetu bamane kubala mêyi aa, tudi mua kudiebeja ne: ‘Ndiku ngumvua bundu bua malu atudi tuyisha bantu anyi, peshi ndiku ne dikima? Ku mudimu (peshi mu kalasa), ndiku mmanyisha bantu badi pabuipi nanyi ne: ndi Ntemu wa Yehowa anyi, peshi ndi nkeba bua kudisokoka? Ndiku ngumvua bundu bua kuikala mushilangane ne bakuabu anyi, peshi ndi nsanka mundi mutapuluke bua malanda andi mudie ne Yehowa?’ Muntu yeye muikale utshina bua kuyisha lumu luimpe peshi ulonda malu adi bantu bamba, avuluke mubelu uvua Yehowa mupeshe Yoshua bua se: “Ikala ne bukole ne mutshima wa dikima.” Kupu muoyo bua se: tshidi ne mushinga mmushindu udi Yehowa ne Yezu Kristo bamona mudimu eu, kadi ki ntshidi bena mudimu nebe anyi balongi nebe bamba nansha.​—Galatia 1:10.

Mushindu wa kupeta dikima

8, 9. (a) Mmunyi muvua dikima dia bena Kristo ba kumpala ditetshibue umue musangu? (b) Ntshinyi tshiakenza Petelo ne Yone pakabafunyinabu, ne ntshinyi tshiakapetabu buobu ne bana babu?

8 Mmunyi mutudi mua kupeta dikima diatuambuluisha bua kulama lulamatu luetu mu bikondo ebi bikole? Mmushindu kayi uvua bena Kristo ba kumpala bapete dikima? Tangila tshiakenzeka pavua bakuidi banene ne bakulu ba mu Yelushalema bambile Petelo ne Yone bua kabayishi mu dîna dia Yezu. Bayidi bakabenga bua kulekela kuyisha, ke buobu kubakanyina ne pashishe kubalekelabu. Panyima, bakaya kupetangana ne bana babu, ne bonso bakasambila pamue bamba ne: “[Yehowa], monaku mudibo batufunyina ne anyishaku bena mudimu bebe bua kumanyishabo diyi diebe ne dikima dionso.” (Bienzedi 4:13-29, Muanda Mulenga Lelu) Yehowa wakandamuna disambila edi, kubakoleshaye ne nyuma muimpe, ne ‘bakuuja Yelushalema tente’ ne diyisha diabu anu muakalua balombodi bena Yuda kujadika pashishe.​—Bienzedi 5:28.

9 Tukonkononayi tshiakenzeka dîba adi. Pakakanyinabu bayidi kudi balombodi bena Yuda, kabakalekela kuyisha bua dibakanyina adi to. Kadi bayidi bakasambila, balomba dikima bua batungunuke ne kuyisha. Pashishe bakenza malu mumvuangane ne disambila diabu, ne Yehowa wakabakolesha ne nyuma wende. Muanda uvua mubafikile eu udi uleja ne: bualu buakalua Paulo kufunda kunyima kua bimue bidimu musangu mukuabu budi bukumbanyina bena Kristo padibu babakengesha. Paulo wakamba ne: ‘Ndi mumanye mua kuenza malu onso mu Mukalenge udi unkolesha.’​—Filipoi 4:13.

10. Mmunyi mudi tshilejilu tshia Yelemiya tshiambuluisha aba badi bena bumama katshia babalela?

10 Kadi tshia kuenza ntshinyi padi muntu muikale muena bumama katshia anu bamulela? Udiku mua kusadila Yehowa ne dikima padiku buluishi anyi? Kakuyi mpata! Vuluka tshiakamba Yelemiya pakamuteka Yehowa muprofete. Nsongalume eu wakamba ne: “Ntshidi anu muana.” Bulelela, wakadimona kayi muakanyine mudimu eu to. Nansha nanku, Yehowa wakamukankamija ne mêyi aa: ‘Kuambi ne: ntshidi anu muana; bualu bua neuye kudi muntu yonso kundi nkutuma, newambe mêyi onso angakuambila. Kuikadi ne buôwa kudibu, bualu bua ndi nebe bua kukupandisha.’ (Yelemiya 1:6-10) Yelemiya uvua mueyemene Yehowa, ne ku diambuluisha dia bukole bua kudi Yehowa wakajikija dielakana divuaye nadi ne kuluaye ntemu wa dikima dia dikema mu Isalele.

11. Ntshinyi tshidi tshiambuluisha bena Kristo lelu bua kuikala bu Yelemiya?

11 Lelu bena Kristo bela manyi badi ne mudimu mufuanangane ne wa Yelemiya, ne bu mudibu babakuatshisha kudi “musumba munene” wa “mikoko mikuabo,” badi batungunuka ne kumanyisha majinga a Yehowa nansha padi bantu babenga kuteleja, babaseka anyi babakengesha. (Buakabuluibua 7:9, Mukanda wa Mvidi Mukulu [Katolike, MMM]; Yone 10:16) Mêyi avua Yehowa muambile Yelemiya a se: “Kutshinyi” adi abakankamija. Kabatu bapua muoyo bua se: Nzambi ke udi mubatume ne badi bayisha mukenji wende.​—2 Kolinto 2:17.

Bilejilu bia dikima bia kulonda

12. Ntshilejilu kayi tshitambe bulenga tshia dikima tshiakafila Yezu, ne wakakankamija bayidi bende munyi?

12 Tudi mua kupeta dikima tuetu belangane meji bua bilejilu bia bantu bakuabu bavua benze malu ne dikima bu Yelemiya. (Musambu 77:12) Tshilejilu, patudi tukonkonona mudimu wa Yezu, tudi tuanyisha bikole dikima divuaye nadi pakamuteta Satana ne pakamuluishabu ne muoyo umue kudi balombodi bena Yuda. (Luka 4:1-13; 20:19-47) Bukole bua kudi Yehowa buakambuluisha Yezu bua kubenga kutenkakana, ne katupa kîpi kumpala kua lufu luende, wakambila bayidi bende ne: ‘Pa buloba nudi ne dikenga; kadi nukoleshe mitshima yenu; ngakupita ba pa buloba bukole.’ (Yone 16:33; 17:16) Bayidi ba Yezu bavua mua kutshimuna pabu pavuabu balonda tshilejilu tshiende. (1 Yone 2:6; Buakabuluibua 2:7, 11, 17, 26) Kadi bavua ne bua ‘kukolesha mitshima.’

13. Ndikankamija kayi divua Paulo mupeshe bena Filipoi?

13 Bidimu ndambu kunyima kua lufu lua Yezu, bakela Paulo ne Sila mu buloko mu Filipoi. Pashishe, Paulo wakakankamija bena mu tshisumbu tshia mu Filipoi bua batungunuke ne ‘kujalama mu nyuma umue, ne batshinte popamue ne mutshima umue bua ditabuja dia lumu luimpe, ne kabatshinyishibu nansha ku bualu bumue kudi bena lukuna [babu].’ Bua kubakolesha mu muanda eu, Paulo wakabambila ne: ‘Bualu ebu [dikengesha dia bena Kristo] budi tshilejilu tshia dibutuka diabu [aba bavua babakengesha], kadi ntshia lupandu kunudi, ne luolu ludi lufuma kudi Nzambi; bualu bua nuakapebua ngasa bua bualu bua Kristo, kêna anu bua kumuitabuja, kadi bua kukenga bua bualu buende kabidi.’​—Filipoi 1:27-29.

14. Mmunyi muvua dikima dia Paulo diambuluishe bana betu ba mu Lomo?

14 Pakafundila Paulo bena mu tshisumbu tshia mu Filipoi, uvua kabidi mu buloko, musangu eu mu Lomo. Nansha nanku, wakatungunuka ne kuyisha bantu bakuabu ne dikima. Ntshipeta kayi tshiakapatuka? Wakafunda ne: ‘Nkanu yanyi bua Kristo yakamanyibua munkatshi mua masalayi onso a mu nzubu wa lukanu ne munkatshi mua bantu bonso bakuabu kabidi. Ne batambe bungi ba munkatshi mua bana betu ba mu Mukalenge bakakolesha mitshima yabu bualu bua nkanu yanyi, badi bamba dîyi dia Nzambi ne dikima ditambe, kabayi batshina.’​—Filipoi 1:13, 14.

15. Mmuaba kayi utudi mua kupeta bilejilu bilenga bia ditabuja biakolesha dipangadika dietu dia kuikala ne dikima?

15 Tshilejilu tshia Paulo tshidi tshitukankamija petu. Badi batukankamija kabidi kudi bilejilu bilenga bia bena Kristo ba mu tshikondo tshietu etshi badi batantamene dibakengesha mu matunga makokesha kudi bakalume nkaya peshi balombodi ba bitendelelu. Miyuki ya ba bungi ba munkatshi mua bana betu aba mbayifunde mu bibejibeji bia Tshibumba tshia Nsentedi ne bia Réveillez-vous! ne mu mikanda ya Annuaire des Témoins de Jéhovah. Paudi ubala miyuki eyi, uvuluke ne: bantu bena miyuki idibu balonde ayi kabavua bantu ba pa buabu to, bavua anu bu mutudi emu, kadi pavuabu mu ntatu mikole, Yehowa wakabapesha bukole bupite ne bakayitantamena. Tudi mua kuikala bajadike ne: neatupeshe bukole bua muomumue tuetu bikale mu nsombelu udi ubulomba.

Dikima dietu didi disankisha Yehowa ne dimutumbishisha

16, 17. Mmushindu kayi utudi mua kupeta dikima lelu?

16 Padi muena Kristo ushala mulamate bulelela ne buakane, bidi bileja dikima didiye nadi. Yeye mulamate bulelela nunku nansha padiye ne buôwa munda muende, abi bidi mene bileja dikima dia bungi. Bushuwa, muena Kristo yonso udi mua kuikala ne dikima yeye musue kuenza disua dia Yehowa menemene, yeye mudisuike bua kushala ne lulamatu, yeye mutungunuke ne kueyemena Nzambi, ne yeye muvuluke misangu yonso ne: kale Yehowa uvua mukoleshe bantu bungi kabuyi kubala bavua anu bu yeye. Kabidi, patudi tujingulula ne: dikima dietu didi disankisha Yehowa ne dimutumbishisha, tudi mene tulua badisuike bikole bua kubenga kutekesha mu diboko. Tudi badilongolole bua kutantamena tuseku peshi ntatu mikuabu mipite ayi bualu tudi bamunange bikole.​—1 Yone 2:5; 4:18.

17 Kupu muoyo bua se: patudi tukenga bua ditabuja dietu, kabiena bileja ne: tudi benze bualu kampanda bubi to. (1 Petelo 3:17) Tudi tukenga bualu tudi balamate bumfumu bua Yehowa, bualu tudi tuenza malu mimpe ne bualu katuena ba pa buloba. Mupostolo Petelo wakamba bua muanda eu ne: ‘Binuadikankamika panuenza bualu buimpe ne nudi nukenga, bualu ebu budi bua kusakidila ku mêsu kua Nzambi.’ Petelo wakamba kabidi ne: ‘Bantu badi bakenga bu mu disua dia Nzambi bafile mioyo yabu mu kuenza kua malu mimpe kudi Mufuki udi wa kueyemenyibua.’ (1 Petelo 2:20; 4:19) Bulelela, ditabuja dietu didi disankisha Nzambi wetu wa dinanga Yehowa ne didi dimutumbishisha. Ebu mbualu bua mushinga budi butusaka bua kuikala ne dikima!

Patudi tuakula ne bakokeshi

18, 19. Patudi ne dikima kumpala kua nzuji kampanda, mmukenji kayi utudi tumumanyisha muaba au?

18 Pakambila Yezu bayidi bende ne: bavua ne bua kubakengesha, wakabaleja kabidi ne: ‘[Bantu] nebanufile kudi balumbuludi babu, nebanukume mu nsunagoga yabu; bulelela, nebaye nenu ku mêsu kua bangovena ne ku mêsu kua bamfumu bua bualu buanyi, nenuikale bu tshimanyishilu ku mêsu kuabu ne ku mêsu kua bisamba bia bende.’ (Matayo 10:17, 18) Kuya kumpala kua nzuji anyi mukokeshi kampanda bua malu adibu batushiminyine kudi kulomba dikima. Nansha nanku, patudi tuyisha bantu aba ne dikima mu bikondo bia nunku, tudi tuvuija nsombelu mukole ulua mushindu wa kukumbaja bualu bua mushinga. Bushuwa, tudi tumanyisha aba badi batulumbuluisha mêyi a Yehowa adi mu Musambu muibidi a se: ‘Nuenu bakalenge, nuikale ne meji; nuyishibue, nuenu bakokeshi ba pa buloba. Nukuatshile Yehowa mudimu ne ditshina.’ (Musambu 2:10, 11) Misangu mivule, patubu bashiminyina Bantemu ba Yehowa malu ku kabadi, banzuji batu bakuata ku tshia ntendelelu wetu mulelela, ne tudi tuanyisha muanda eu bikole. Kadi bamue banzuji batu balonda ngenyi ya baluishi betu. Banzuji ba nunku Bible udi ubambila ne: “Nuyishibue.”

19 Banzuji badi ne bua kumanya ne: mikenji ya Yehowa Nzambi ke mikenji idi ku mutu kua yonso. Badi ne bua kuvuluka bua se: bantu bonso, pamue ne banzuji, badi ne bua kubadila Nzambi ne Yezu Kristo malu. (Lomo 14:10) Buetu tuetu, nansha mulumbuluishi wa pa buloba yeye mutubingishe peshi mutupishe, tudi ne bua kuikala ne dikima bualu Yehowa udi utukuatshisha. Bible udi wamba ne: “Disanka didi kudi bonso badi bamueyemena!”​—Musambu 2:12.

20. Bua tshinyi tudi mua kuikala ne disanka padibu batukengesha ne batushiminyina malu?

20 Mu Muyuki wa pa Mukuna, Yezu wakamba ne: ‘Panupendabu ne panukengeshabu ne panushiminyinabu mashimi onso, bua bualu buanyi, nenuikale ne disanka. Nusanke, nuikale ne disanka dingi, bualu bua difutu dienu didi mu diulu ndinene; bakakengesha baprofete nunku bakadi kumpala kuenu.’ (Matayo 5:11, 12) Kakuyi mpata, ditukengesha kadiena dituenza disanka to, kadi dishala dietu ne lulamatu padibu batukengesha peshi batushiminyina malu ku tudiomba ne mu bikandakanda ke bualu budi butupesha disanka. Dishala ne lulamatu edi didi diumvuija ne: tudi tusankisha Yehowa ne netupete difutu. Dikima dietu didi dileja ne: tudi ne ditabuja dilelela ne didi ditujadikila ne: Nzambi udi utuanyisha. Didi dileja ne: tudi beyemene Yehowa ne muoyo mujima. Dieyemena dia mushindu’eu didi ne mushinga wa bungi bua muena Kristo, anu mualeja tshiena-bualu tshidi tshilonda.

Mmalu kayi audi mulonge?

• Mmalu kayi adiku lelu adi atulomba dikima?

• Mmushindu kayi uudi mua kupeta dikima?

• Mbanganyi badi batupesha bimue bilejilu bilenga bia dikima?

• Tudi basue kuenza malu ne dikima bua tshinyi?

[Nkonko ya dilonga]

[Bimfuanyi mu dibeji 9]

Simone Arnold (mpindieu udi Liebster) wa mu ditunga dia Allemagne, Widdas Madona wa mu dia Malawi, ne Lydia ne Oleksii Kurdas ba mu dia Ukraine bakaleja dikima ne bakakandamena mubi

[Bimfuanyi mu dibeji 10]

Katuena tufua bundu bua lumu luimpe to

[Tshimfuanyi mu dibeji 11]

Dikima dia Paulo mu buloko diakambuluisha bikole bua kutuma lumu luimpe kumpala

[Tshimfuanyi mu dibeji 12]

Patudi tumvuija nzuji kampanda luseke lutudi balamate bilondeshile Bible, tudi tumumanyisha mukenji wa mushinga