Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bena Kristo ba kumpala ne Mikenji ya Mose

Bena Kristo ba kumpala ne Mikenji ya Mose

Bena Kristo ba kumpala ne Mikenji ya Mose

‘Mikenji yakalua ndeji wetu wa kutufikisha kudi Kristo.’​—GALATIA 3:24.

1, 2. Ng’amue malu mimpe kayi avuabu bapeta kudi bena Isalele bavua batumikila bimpe Mikenji ya Mose?

 MU TSHIDIMU tshia 1513 kumpala kua bikondo bietu ebi, Yehowa wakapesha bena Isalele mikenji. Wakabambila ne: pavuabu batumikila dîyi diende, uvua mua kubabenesha ne bavua mua kuikala ne nsombelu muimpe wa disanka.​—Ekesode 19:5, 6.

2 Mikenji ayi ivuabu babikila ne: ‘Mikenji ya Mose’ peshi “Mikenji” ivua ‘ya tshijila ne miakane ne mimpe.’ (Lomo 7:12) Ivua isaka bantu bua kuikala ne ngikadilu mimpe bu mudi bulenga, diamba bulelela, bikadilu bimpe ne disomba bimpe ne bena mutumba. (Ekesode 23:4, 5; Lewitiki 19:14; Dutelonome 15:13-15; 22:10, 22) Mikenji ivua kabidi isaka bena Yuda bua kunanganganabu. (Lewitiki 19:18) Kabavua kabidi ne bua kubuelakana anyi kusela bakaji ba bisamba bia bende bavua kabayi muinshi mua Mikenji to. (Dutelonome 7:3, 4) Bu muvuayi mikale bu “lumbu” luvua lutapulula bena Yuda ne bantu ba bisamba bia bende, Mikenji ya Mose ivua ikuba bantu ba Nzambi ku ngenyi ne bilele bia bisamba bia bende.​—Efeso 2:14, 15; Yone 18:28.

3. Bu muvua muntu nansha umue kayi mua kutumikila Mikenji mu mushindu mupuangane, Mikenji eyi ivua ne diambuluisha kayi?

3 Kadi, nansha bena Yuda ba muoyo mujima kabavua mua kutumikila Mikenji ya Nzambi mu mushindu mupuangane to. Mmumue ne: Yehowa uvuaku ubalomba malu mapitepite anyi? Tòo. Kamue kafidila ka Mikenji kavua ‘bua malu onso mabi edibue patoke.’ (Galatia 3:19, Muanda Mulenga Lelu) Mikenji ivua ileja bena Yuda ne: bavua dijinga menemene ne Musungidi. Pakafika Musungidi au, bena Yuda ba lulamatu bakasanka. Dibapikula ku mulawu wa mpekatu ne lufu divua pabuipi.​—Yone 1:29.

4. Mmu ngumvuilu kayi muvua Mikenji mikale ‘ndeji wa kufikisha kudi Kristo’?

4 Mikenji ya Mose ivua ne bua kuambuluisha bua tshitupa tshîpi. Pavua mupostolo Paulo ufundila bena Kristo nende, wakabikila Mikenji ne: ‘ndeji wa kufikisha kudi Kristo.’ (Galatia 3:24) Mu tshikondo tshia kale ndeji uvua uya kufila ne kuangata bana mu kalasa. Yeye ki ng’uvua mulongeshi to, uvua patupu uya kufila bana kudi mulongeshi. Bia muomumue, Mikenji ya Mose ivua milongolola bua kufikisha bena Yuda bavua batshina Nzambi kudi Kristo. Yezu wakalaya ne: uvua ne bua kuikala ne bayidi bende ‘matuku onso too ne ku nshikidilu kua tshikondo etshi.’ (Matayo 28:20) Diakamue pakenzabu tshisumbu tshia bena Kristo, ‘ndeji’ eu peshi Mikenji katshivua kabidi ne mudimu to. (Lomo 10:4; Galatia 3:25) Kadi bamue bena Kristo bena Yuda bavua ne lujoko lua kumvua bulelela bua mushinga ebu. Ke bualu kayi bakatungunuka ne kutumikila amue malu a mu Mikenji too ne kunyima kua dibika dia Yezu ku lufu. Kadi bakuabu bakashintulula lungenyi luabu. Mu dishintulula lungenyi nunku, mbatushile tshilejilu tshilenga lelu. Tumonayi muakenzekabi.

Ngumvuilu mupiamupia wa malongesha a bena Kristo

5. Mmalu kayi avuabu bambile Petelo mu tshikena-kumona, ne wakakema bua tshinyi?

5 Mu tshidimu tshia 36 tshia mu bikondo bietu ebi, mupostolo Petelo wakapeta tshikena-kumona tshia dikema. Dîba adi dîyi diakafuma mu diulu dimuambila bua kushipa nyunyi ne nyama ivuabu bangata bu mibi mu Mikenji ne bua kuyidia. Petelo wakakema! Katshia kavua muanji “kudia tshintu tshidi tshibi, nansha tshidi katshiyi tshiakane” to. Kadi dîyi adi diakamuambila ne: “Tshidi [Nzambi] mukezule, wewe lekela kutshiamba ne: ntshibi.” (Bienzedi 10:9-15, MMM) Petelo kakashala mulamate kashendende ku Mikenji to, wakashintulula lungenyi luende. Ebi biakamufikisha ku dijingulula bualu bua dikema pa bidi bitangila disua dia Nzambi.

6, 7. Tshiakambuluisha Petelo bua kujingulula ne: uvua mpindieu mua kuyisha bantu ba bisamba bia bende ntshinyi, ne mmalu kayi makuabu avuaye mua kuikala muambe?

6 Tangila bualu buakenzeka. Bantu basatu bakaya ku nzubu kuvua Petelo musombele bua kumulomba bua aye nabu ku nzubu kua Kônelio, muntu wa bisamba bia bende (uvua kayi mutengula) uvua utshina Nzambi. Petelo wakabueja bantu abu mu nzubu ne kubapeshaye miaba ya kulala. Yeye mumane kujingulula diumvuija dia tshikena-kumona etshi, wakaya nabu dituku diakalonda kua Kônelio. Petelo wakayishaku bikole malu a Yezu Kristo. Dîba adi Petelo wakamba ne: ‘Bulelela, ndi njingulula ne: Nzambi kêna ne kansungansunga, kadi yeye udi witabuja wa mu tshisamba tshionso udi umutshina, udi wenza malu makane.’ Nunku Kônelio ne balela bende ne balunda bende ba pa muoyo bakitabuja pabu Yezu, ne ‘nyuma muimpe wakapuekela bonso bakumvua dîyi.’ Pakajingulula Petelo ne: Yehowa ke uvua muenzeje bualu abu, ‘wakamba ne: babatijibue mu dîna dia Yezu Kristo.’​—Bienzedi 10:17-48.

7 Ntshinyi tshiakafikisha Petelo ku diamba ne: bantu ba bisamba bia bende bavua kabayi muinshi mua Mikenji ya Mose bavua mpindieu mua kulua bayidi ba Yezu Kristo? Bujinguludi bua mu nyuma. Bu mukavua Nzambi muleje ne: uvua wanyisha bantu ba bisamba bia bende bavua kabayi batengula pakabapaye nyuma muimpe wende, Petelo wakajingulula ne: bavua mua kubitabila bua kutambulabu. Bidi bimueneka ne: mu tshine tshikondo atshi Petelo wakajingulula ne: Nzambi kavua ulomba bena Kristo ba bisamba bia bende bua batumikile Mikenji ya Mose bua kushishabu kutambula nansha. Bu wewe muikalepu tshikondo atshi, uvuaku mua kuitaba bua kushintulula lungenyi luebe bu Petelo anyi?

Bamue bakatungunuka ne kulonda ‘ndeji’

8. Mmushindu kayi uvua bamue bena Kristo ba mu Yelushalema bangata ditengula muikale mushilangane ne uvua Petelo udiangata, ne mbua tshinyi?

8 Pakumbuka Petelo kua Kônelio, wakaya ku Yelushalema. Lumu lua se: bantu ba bisamba bia bende bavua ‘bangate dîyi dia Nzambi’ lukavua lufike mu tshisumbu tshia mu Yelushalema, ne bamue bayidi bena Yuda bakabungama bua bualu ebu. (Bienzedi 11:1-3) Nansha muvuabu bitaba ne: bantu ba bisamba bia bende bavua mua kulua bayidi ba Yezu, “bakadi batengula” bakamba basuminyina ne: bantu aba ba bisamba bia bende bavua ne bua kutumikila Mikenji bua buobu kusungidibua. Ku lunga luseke, miaba ivua bantu ba bisamba bia bende ba bungi basombele, ivua bena Kristo bena Yuda bikale bakese, ditengula kadivua menemene ne tshilumbu to. Bakatungunuka ne ngenyi ibidi mishilangane eyi munkatshi mua bidimu 13. (1 Kolinto 1:10) Bualu ebu buvua ne bua kuikala diteta bua bena Kristo ba kumpala abu, nangananga bua bantu ba bisamba bia bende bavua basombele mu bimenga bia bena Yuda!

9. Bivua bikengela kukosa tshilumbu tshia ditengula bua tshinyi?

9 Tshilumbu etshi tshiakalua kukola ndekelu wa bionso mu tshidimu tshia 49 tshia mu bikondo bietu ebi, pavua bena Kristo ba mu Yelushalema baye ku Antiokia wa bena Sulia, kuvua Paulo wenda uyisha. Bakatuadija kuyisha ne: bantu ba bisamba bia bende bavua bakudimune mutshima bavua ne bua kuditenguisha muvua Mikenji ilomba. Ne bakakokangana bikole ne kuelanganabu mpata munkatshi muabu ne Paulo ne Bânaba! Bu buobu kabayi bakose tshilumbu etshi, bamue bena Kristo (bena Yuda peshi ba mu bisamba bia bende) bavua ne bua kulenduka. Ke bualu kayi bakalongolola bua Paulo ne bantu bakuabu bakese baye ku Yelushalema bua kulomba kasumbu kaludiki ka bena Kristo bua kukosa tshilumbu etshi musangu umue bua kashidi.​—Bienzedi 15:1, 2, 24.

Kunyima kua dikokangana, buobumue buakalua!

10. Ng’amue malu kayi avua kasumbu kaludiki kakonkonone kumpala kua kuangata dipangadika divua ditangila bantu ba bisamba bia bende?

10 Mu tshisangilu kampanda tshiakalongololabu, bidi bimueneka ne: bamue bavua bitaba ditengula, bakuabu pabu badibenga. Kadi kabakatungunuka anu kukokangana nanku to. Kunyima kua dikokangana dikole, mupostolo Petelo ne mupostolo Paulo bakumvuija bimanyinu bivua Yehowa muenze munkatshi mua bantu bavua kabayi batengula. Bakumvuija ne: Nzambi uvua mupe bantu ba bisamba bia bende bavua kabayi batengula nyuma muimpe. Mu bulelela bavua bebeja ne: ‘Tshisumbu tshia bena Kristo tshidiku mua kuitaba bua kubenga bantu badi Nzambi muitabe anyi?’ Pashishe, muyidi Yakobo wakabala mvese wa mu Mukanda wa Nzambi wakambuluisha bantu bonso bavuapu bua kujingulula disua dia Yehowa mu muanda au.​—Bienzedi 15:4-17.

11. Mbualu kayi buvuabu kabayi bakule pakangatabu dipangadika divua ditangila ditengula, ne tshidi tshileja ne: Yehowa wakabenesha dipangadika edi ntshinyi?

11 Mpindieu bantu bonso bavua bashale batangile anu kudi kasumbu kaludiki. Dikala dia bena mu kasumbu aka bena Yuda divuaku mua kubasaka bua kuitaba ditengula anyi? Tòo. Bantu ba lulamatu aba bavua badisuike bua kulonda Mukanda wa Nzambi ne mibelu ya nyuma muimpe wa Nzambi. Kunyima kua buobu bamane kumvua bijadiki bilenga bionso, kasumbu kaludiki konso tshiapamue kakapunga dîyi ne: kabivua bikengela bua bena Kristo ba bisamba bia bende kuditenguisha ne kulonda Mikenji ya Mose to. Pakafika lumu elu kudi bana betu, bakasanka, ne bisumbu biakatuadija ‘kuvulangana ku dituku ku dituku.’ Bena Kristo bavua balonde mibelu eyi mitoke ya kudi Nzambi bakapeta diandamuna dishindame dia mu Mukanda wa Nzambi. (Bienzedi 15:19-23, 28, 29; 16:1-5) Kadi lukonko lukuabu lua mushinga luvua lushale kaluyi luandamuna.

Netuambe tshinyi bua bena Kristo bena Yuda?

12. Ndukonko kayi luakashala kaluyi luandamuna?

12 Kasumbu kaludiki kavua kaleje patoke ne: kabivua ne mushinga bua bena Kristo ba bisamba bia bende kuditenguishabu to. Kadi netuambe tshinyi bua bena Kristo bena Yuda? Dipangadika dia kasumbu kaludiki kadivua dilenge muanda eu nansha.

13. Bua tshinyi kabivua bimpe bua kuamba ne: ditumikila Mikenji ya Mose divua bualu bulomba bua kupeta lupandu?

13 Bamue bena Kristo bena Yuda bavua ‘ne lukunukunu lua Mikenji ya Mose’ bakatungunuka ne kutengula bana babu ne kutumikila amue mêyi a mu Mikenji. (Bienzedi 21:20) Bakuabu bakapitshisha ne pinapu, bakafika too ne ku diamba basuminyine ne: bena Kristo bena Yuda bavua ne bua kutumikila Mikenji ya Mose bua buobu kupeta lupandu. Kadi atshi tshivua ditupakana dinene. Tshilejilu, mmunyi muvua muena Kristo yonso mua kufila mulambu wa nyama bua kumubuikidilabu mpekatu yende? Mulambu wa Kristo ukavua muvuije milambu eyi kayiyi kabidi ne mushinga. Netuambe tshinyi bua bualu buvuabu balombe mu Mikenji bua se: bena Yuda bepuke dibuelakana ne bantu ba bisamba bia bende? Bivua ne bua kuikala bikole bua bena Kristo bavua bayisha lumu luimpe ba lukunukunu kutumikilabu mikandu ayi eku bakumbaja mudimu wa kulongesha bantu ba bisamba bia bende malu onso avua Yehowa mubalongeshe. (Matayo 28:19, 20; Bienzedi 1:8; 10:28) * Kakuena tshijadiki nansha tshimue tshidi tshileja ne: bavua bakule bua bualu ebu mu tshisangilu kampanda tshia kasumbu kaludiki to. Kadi tshisumbu katshiakashala katshiyi tshiambuluisha nansha.

14. Paulo wakafila mibelu kayi mu mikanda mifundisha ku nyuma pa bidi bitangila Mikenji?

14 Mibelu yakalua, ki mmu mukanda kampanda mufume kudi kasumbu kaludiki to, kadi yakavuila mu mikanda mikuabu ivua bapostolo bafunde ku nyuma wa Nzambi. Tshilejilu, mupostolo Paulo wakatuma mukenji mukole kudi bena Yuda ne bantu ba bisamba bia bende bavua basombele mu Lomo. Mu mukanda wakabatuminaye, wakumvuija ne: muntu udi muena Yuda mulelela ‘bua malu adi munda muende; ne ditengula [diende] didi dia mu mutshima didi [dienzeja kudi] nyuma.’ (Lomo 2:28, 29) Mu mukanda muine au, Paulo wakafila tshilejilu bua kujadika ne: bena Kristo kabatshivua kabidi muinshi mua Mikenji to. Wakamba ne: mukaji kavua mua kusedibua kudi balume babidi musangu umue to. Kadi pavua bayende ufua, uvua ne budikadidi bua kusedibua kudi mulume mukuabu. Pashishe Paulo wakumvuija tshilejilu etshi, kulejaye ne: bena Kristo bela manyi kabavua mua kuikala muinshi mua Mikenji ya Mose eku bikale bantu ba Kristo nansha. Bavua ne bua kulua ‘bashipibue ku Mikenji’ bua kudisangishabu ne Kristo.​—Lomo 7:1-5.

Bavua ne lujoko bua kumvua

15, 16. Bua tshinyi bamue bena Kristo bena Yuda kabakumvua ne: kabavua benzejibue bua kutumikila Mikenji, ne bualu ebu budi buleja tshinyi bua mushinga wa kushala batabale mu nyuma?

15 Diumvuija dia Paulo pa bidi bitangila Mikenji kadivua kuelesha mpata to. Kadi bamue bena Kristo bena Yuda kabakumvua bua se: kabavua kabidi muinshi mua Mikenji bua tshinyi? Bumue bua ku malu avua mabapangishe bua kumvua muanda eu buvua bua se: kabavua ne bujinguludi bua mu nyuma to. Tshilejilu, bavua balengulula didia biakudia bikole bia mu nyuma. (Ebelu 5:11-14) Kabavua kabidi babuela mu bisangilu bia bena Kristo pa tshibidilu to. (Ebelu 10:23-25) Bualu bukuabu buvua bamue kabayi bumvuile muanda eu buvua mua kuikala butangila mushindu mene uvua Mikenji ayi. Ivua mishindamene pa bintu bivua bantu mua kumona ne kulenga, bu mudi ntempelo ne bakuidi. Bivua bipepele bua muntu uvua kayi munange malu a mu nyuma kuitabaye Mikenji pamutu pa kuitaba mêyi muondoke a Buena-Kristo, avua mashindamene pa malu avua kaayi amueneka.​—2 Kolinto 4:18.

16 Bualu bukuabu buvua bamue bantu bavua badiamba bena Kristo bajingila bua kutumikila Mikenji buvua buleja kudi Paulo mu mukanda wende uvuaye mutumine bena Galatia. Wakumvuijamu ne: bantu aba bavua basue bua babamone bu bantu ba kunemeka, bena mu tshitendelelu tshinene tshidi ne bantu ba bungi. Pamutu pa kuikala basunguluke, bavua bitaba bua kutupa ku bualu kayi buonso, anu bua babanyishe kudi bantu. Bavua batambe kusua bua kulengelela bantu pamutu pa kukeba bua kulengelela Nzambi.​—Galatia 6:12.

17. Ndîba kayi diakalua ngumvuilu wa tshilumbu tshia ditumikila Mikenji kutoka bimpe menemene?

17 Bena Kristo badi ne bujinguludi bavua balonge ne ntema mikanda ivua Paulo ne bakuabu bafunde ku diambuluisha dia nyuma bakafika ku ngumvuilu muimpe wa Mikenji. Nansha nanku, anu patuakafika mu tshidimu tshia 70 mu bikondo bietu ebi ke pakalua bena Kristo bonso bena Yuda ku diumvua bimpe menemene tshilumbu tshia Mikenji ya Mose. Biakenzeka nanku pavua Nzambi mulekele bua babutule Yelushalema, ntempelo uvuamu ne mikanda ya malu a buakuidi. Nunku muntu nansha umue kavua kabidi ne mushindu wa kutumikila mêyi onso a mu Mikenji.

Mua kutumikila dilongesha edi lelu

18, 19. (a) Bua tuetu kumona mua kushala ne makanda a mu nyuma, nngikadilu kayi itudi ne bua kuikala nayi ne nyepi itudi ne bua kuepuka? (b) Ntshinyi tshidi tshilejilu tshia Paulo tshitulongesha pa bidi bitangila dilonda mibelu idibu batupesha kudi bana betu badi batulombola? (Bala malu adi mu kazubu kadi mu dibeji dia 24.)

18 Kunyima kua tuetu bamane kukonkonona malu aa a kale, pamu’apa udi udikonka ne: ‘Bu meme muikale ne muoyo mu tshikondo atshi, ntshinyi tshimvua mua kuikala muenze bu muvua disua dia Nzambi dienda disokolodibua ku kakese ku kakese? Mvuaku mua kuikala mushale mulamate kashendende ku ngenyi ya kale anyi? Peshi mvuaku mua kuikala mushale ne lutulu too ne dîba divua ngumvuilu wa bualu ebu ulua mutoke? Ne pavua ngumvuilu eu ulua mutoke, mvuaku mua kulamataku ne muoyo mujima anyi?

19 Bushuwa, katuena mua kujadika tshituvua mua kuikala benze bu tuetu bikale ne muoyo dîba adi to. Kadi tudi mua kudiebeja ne: ‘Ntshinyi tshindi ngumvua padibu batokesha ngumvuilu wa malu a mu Bible lelu? (Matayo 24:45) Padibu bafila mibelu ya mu Mukanda wa Nzambi, ndiku ndienzeja bua kuyitumikila, ndonda lungenyi luayi lunene pamutu pa kuyitumikila mu katoba ne mu katoba anyi? (1 Kolinto 14:20) Ntuku ngindila Yehowa ne lutulu padi mandamuna a imue nkonko amueneka kaayi alua lukasa anyi?’ Mbimpe bua tuetu kudia biakudia bia mu nyuma bitudi nabi lelu, bua ‘katulu kupambuka.’ (Ebelu 2:1) Padi Yehowa ufila mibelu ku diambuluisha dia Dîyi diende, dia nyuma wende ne dia bulongolodi buende bua pa buloba, mbimpe tuyiteleje ne ntema. Tuetu bayiteleje mushindu’eu, Yehowa neatupeshe nsombelu wa disanka ne muoyo udi kauyi ne ndekelu.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 13 Pakaya Petelo mu Antiokia wa bena Sulia, wakasomba bimpe ne bena Kristo ba bisamba bia biende bavuamu. Kadi, pakafika bena Kristo bena Yuda bavua bafumine ku Yelushalema, Petelo ‘kulamuka, kupengama, kutshina batengula.’ Mmunyipu muvua bena Kristo ba mu bisamba bia bende ne bua kuikala babungame bikole pakabenga mupostolo eu uvuabu banemeka bua kudia nabu!​—Galatia 2:11-13, MMM.

Newandamune munyi?

• Mmu ngumvuilu kayi muvua Mikenji mikale ‘ndeji wa kufikisha kudi Kristo’?

• Bua tshinyi kuvua dishilangana mu mushindu uvua Petelo ne “bakadi batengula” bangata malu avuabu bashintulule mu ngumvuilu wa bulelela?

• Tshiudi mulonge pa mushindu udi Yehowa usokolola bulelela lelu ntshinyi?

[Nkonko ya dilonga]

[Kazubu/​Tshimfuanyi mu dibeji 24]

Paulo udi utantamena diteta ne budipuekeshi

Kunyima kua Paulo mumane kuenza bimpe luendu kampanda lua bu-misionere, wakafika mu Yelushalema mu tshidimu tshia 56 tshia mu bikondo bietu ebi. Diteta kampanda divua dimuindilamu. Lumu lua se: uvua wenda uyisha ne: Mikenji kayitshivua ne mushinga lukavua lufike mu tshisumbu. Bakulu bavua ne buôwa bua se: bena Kristo bena Yuda batshivua bafuminaku ku dikudimuna mutshima kabalu kulenduka bua mêyi avua Paulo muambe bua tshilumbu tshia Mikenji, ne bavua mua kuamba ne: bena Kristo kabavua banemeka malu avua Yehowa mulongolole to. Mu tshisumbu atshi, kuvua bena Kristo bena Yuda banayi bavua benze mutshipu, pamu’apa uvua mutshipu wa bunazi. Bavua ne bua kuya ku ntempelo bua kumana malu avua mutshipu wabu ulomba.

Bakulu bakambila Paulo bua aye ne bantu banayi abu ku ntempelo bua kubafutshila mfranga. Dîba adi Paulo ukavua mufunde mikanda mitue ku ibidi ku diambuluisha dia nyuma, muvuaye muambe ne: ditumikila Mikenji kadivua bualu bulomba bua kupeta lupandu nansha. Kadi uvua unemeka tuondo tua muoyo tua bakuabu. Ukavua mufunde kumpala ne: ‘Kudi bakadi kunyima kua mikenji ngakalua kunyima kua mikenji, bua meme kupeta mioyo ya bakadi kunyima kua mikenji.’ (1 Kolinto 9:20-23) Paulo wakamona ne: uvua mua kuitaba mubelu wa bakulu au, kadi kayi utupa ku mêyi manene a mu Mukanda wa Nzambi avua atangila muanda eu nansha. (Bienzedi 21:15-26) Kabivua bibi bua yeye kuenza bualu buvuabu bamuambile abu. Mukanda wa Nzambi kauvua mubenge dienza ne dikumbaja dia mitshipu to, ne ntempelo uvua muaba wa ntendelelu mulelela, ki ngua ntendelelu wa mpingu to. Nenku bua kubenga kulenduisha bakuabu, Paulo wakenza anu muvuabu bamulombe. (1 Kolinto 8:13) Kakuyi mpata, bualu ebu buakalomba Paulo budipuekeshi bua bungi, muanda udi uvudija dianyisha ditudi nadi kudiye.

[Tshimfuanyi mu mabeji 22, 23]

Munkatshi mua bidimu ndambu, bena Kristo bakatungunuka ne kuikala ne ngenyi mishilangane pa bidi bitangila Mikenji ya Mose