Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

‘Kanutshinyi, kanupampakanyi’

‘Kanutshinyi, kanupampakanyi’

‘Kanutshinyi, kanupampakanyi’

‘Kanutshinyi, [kanupampakanyi], Yehowa udi nenu.’​—2 KULONDOLOLA 20:17.

1. Mmunyi mudi bantu bamona malu a terorisme, ne bua tshinyi buôwa buabu mbumvuike?

 TERORISME! Muaku eu udi wenza buôwa, utuma lungenyi ku njiwu ne dipangila dikuatshisha. Udi ujula tunyinganyinga ne tshiji. Muaku eu udi kabidi uleja tshidi ba bungi batshina ne: netshikale ne bua kubenzekela bidimu bidi kumpala. Bantu badi ne buôwa nunku bualu amue matunga mmaluangishe terorisme anyi malu a tshinyangu bidimu bia bungi mu mishindu yawu mivule kadi kaayi aajikija to.

2. Ntshinyi tshidi Bantemu ba Yehowa benza bua tshilumbu tshia terorisme, ne ebi bidi bijula nkonko kayi?

2 Nansha nanku, kudi bualu kampanda bua mushinga budi bukolesha ku muoyo. Bantemu ba Yehowa (badi bayisha ne tshisumi mu matunga 234 ne bitupa bikuabu) badi ne mmuenenu muimpe. Kabena ne buôwa bua se: malu a tshinyangu aa kaakujika to, kadi badi bajadike ne: neajike mu tshitupa tshîpi emu. Bidiku bikumbanyine bua kuikala ne mmuenenu muimpe eu anyi? Nganyi udi mua kukokesha bua kupandisha bantu ku kasuba aka, ne mmunyi mudibi mua kuenzeka? Bu mudi mikuabu misangu bualu kampanda bua tshikisu mua kuikala bukadi butuenzekele tuetu bonso, bidi mua kuikala bimpe bua kukonkonona nshindamenu wa mmuenenu muimpe eu.

3. Mmalu kayi adi akebesha buôwa, ne ntshinyi tshikavuabu bamanyishe bua tshikondo tshietu etshi?

3 Lelu, bantu badi ne buôwa ne bapampakana bua malu kabukabu. Anji ela meji bua bantu bavule badi kabayi kabidi ne mushindu wa kudiambuluisha bua bukulakaje, bua bantu badi batekete mubidi bua masama makole ne bua mêku adi ne lutatu lukole lua makuta. Anji ela meji kabidi bua mushindu udi muoyo muikale mu njiwu. Lufu lua tshikoso ku mpukapuka anyi tshipupu kampanda ludi mua kumueneka bu ludi miaba yonso, luikale pabuipi bua kubutula tshintu tshionso tshitudi banange bikole. Buôwa bua buena ebu ne tunyinganyinga, kusangisha ne bilumbu ne dibenga kumvuangana bidi mua kujuka pankatshi pa bantu mbivuije bikondo bietu anu muakamba mupostolo Paulo ne: ‘Kadi umanye bualu ebu ne: palua matuku a ku nshikidilu, malu makole nealue. Bantu nebikale badisui, kabayi banangi ba bana babu, bashipi ba bipungidi, bena bunsonge, kabayi ne kudikanda, bena luonji, kabayi basue malu mimpe.’​—2 Timote 3:1-3.

4. Mbualu kayi buimpe budi mu 2 Timote 3:1-3.

4 Nansha mudi mvese eu wakula bua malu mabi, udi ufila kabidi ditekemena. Ikala mumanye ne: malu makole adi ne bua kuenzeka mu ‘matuku a ku nshikidilu’ wa malu mabi a Satana a tshikondo etshi. Ebi bidi bileja ne: disulakana dikadi pabuipi, ne mu katupa kîpi emu, Bukalenge bua Nzambi bupuangane buvua Yezu mulongeshe bayidi bende bua kulomba mu disambila nebupingane pa muaba wa malu mabi a tshikondo etshi. (Matayo 6:9, 10) Muprofete Danyele udi wamba ne: Bukalenge abu mbulamatadi wa mu diulu wa Nzambi, wikala ‘kayi ne bua kubutudibua, kadi neabutule makalenge onso [a bantu] bitupa bitupa, neaabutule, ne yeye neajalame tshiendelele.’​—Danyele 2:44.

Dibenga kubuelakana mu malu a tshididi dia bena Kristo ki ndiditua mu malu a terorisme

5. Ntshinyi tshidi matunga a bungi menze bua njiwu ya terorisme?

5 Kukadi bidimu bia bungi, malu a terorisme mmashipe bantu bavule. Mu buloba bujima bakatamba kujadika ne: njiwu eyi ituku dituku diakakuatayi tshimenga tshia New York ne tshia Washington, dia matuku 11 a ngondo wa tshitema, tshidimu tshia 2001. Pa kumona mushindu udi malu a tshinyangu aa matangalake mu buloba bujima, matunga mavule mu buloba bujima akadisangisha diakamue bua kualuisha. Tshilejilu, mu dia 4 ngondo wa dikumi ne muibidi 2001, bilondeshile luapolo lua tudiomba ne bikandakanda, “ba-ministre ba mu matunga makuabu 55 a ku Mputu, a mu Amerike wa ku Nord ne a mu Asia wa munkatshi akenza tshiapamue bulongolodi kampanda” bua kulombola midimu yabu. Munene kampanda wa mu États-Unis wakanyisha muanda eu bu dipesha baluishi ba terorisme “bukole bupiabupia.” Diakamue, bantu ba bungi bakaditua mu tshivua tshikandakanda tshia The New York Times Magazine tshibikila ne: “ntuadijilu wa mvita ikena kupua muoyo.” Nkushadile mpindieu bua kumona bipeta bikala mvita eyi mua kupatula. Nansha nanku, mvita idi iluisha malu a tshikisu mmipeshe bantu ba bungi buôwa ne tunyinganyinga, pa kumusha aba badi beyemene Yehowa.

6. (a) Bua tshinyi bidi minga misangu mua kukolela bamue bantu bua kuanyisha dibenga dia Bantemu ba Yehowa dia kubuelakana mu malu a tshididi anu bua buena-Kristo buabu? (b) Ntshilejilu kayi tshidi tshitangila malu a tshididi tshivua Yezu mushile bayidi bende?

6 Bantemu ba Yehowa mbamanyike bimpe bua dibenga kubuelakana diabu mu malu a tshididi. Nansha mudi bantu ba bungi mua kuanyisha ngikadilu eu padiku ditalala, kabatu babumvuila patu nsombelu inyanguka bikole. Pa tshibidilu, buôwa bua mpukapuka mikebesha kudi mvita butu busaka bantu bikole ku dinanga dinekesha dia ditunga diabu. Ebi bidi mua kukolela bamue bua kumvua bua tshinyi bantu bonso batu belakana bua kutua bisumbu binene bia banangi banekeshi ba matunga abu nyama ku mikolo. Nansha nanku, bena Kristo balelela mbamanye bimpe ne: badi ne bua kutumikila mukenji wa Yezu wa ‘kubenga kuikala mu ba pa buloba.’ (Yone 15:19; 17:14-16; 18:36; Yakobo 4:4) Ebi bidi bibalomba bua kababuelakanyi mu malu a tshididi ne a bantu. Yezu nkayende wakafila tshilejilu tshimpe. Pa kutangila meji ende mapuangane ne mamanya a pa buawu adiye nawu, uvua mua kuikala muakaje malu a bantu a mu tshikondo tshiende. Kadi wakabenga kubuelakana mu malu a tshididi. Ku ntuadijilu kua mudimu wende, wakabenga ne muoyo umue bukokeshi bua makalenge onso a pa buloba buakamupesha Satana. Wakabenga kubengelamu kabidi bua kumutekabu mfumu.​—Matayo 4:8-10; Yone 6:14, 15.

7, 8. (a) Ntshinyi tshidi dibenga kubuelakana mu malu a tshididi dia Bantemu ba Yehowa kadiyi diumvuija, ne mbua tshinyi? (b) Mmunyi mudi Lomo 13:1, 2 ubenga diditua mu malu a tshikisu bua kuluisha mbulamatadi?

7 Dibenga kubuelakana mu malu a tshididi dia Bantemu ba Yehowa kadiena dileja ne: badi basue malu a tshikisu anyi baalengulula to. Bobu mua kuenza nunku, kabiakuikala mu diumvuangana ne diamba diabu dia se: badi basadidi ba “Nzambi wa dinanga ne ditalala” to. (2 Kolinto 13:11) Mbalonge mushindu udi Yehowa wangata malu a tshikisu. Mufundi wa Misambu wakamba ne: ‘Yehowa udi uteta muntu muakane; kadi mutshima wende udi ne muntu mubi ne muntu udi musue malu a [tshikisu] lukuna.’ (Musambu 11:5) Mbamanye kabidi bimpe mêyi avua Yezu muambile mupostolo Petelo aa: ‘Pingaja muele webe mu muaba wawu; bualu bua bonso badi bangata muele nebashipibue ku muele.’​—Matayo 26:52.

8 Nansha mudi muyuki wa malu a kale uleja patoke ne: bena Kristo ba mafi batu misangu mivule batula “muele,” kabiena nanku bua Bantemu ba Yehowa to. Kabatu baditua mu malu a nanku to. Bantemu ba Yehowa badi batumikila ne lulamatu luonso mukenji udi mu Lomo 13:1, 2 wa ne: ‘Muntu yonso aditeke kunyima kua bakokeshi [bamfumu ba mbulamatadi] badi ku mutu kuende. Bua kakuena bukokeshi budi kabuyi bulua kudi Nzambi; ne makokeshi adiku akajadikibua kudi Nzambi. Nunku muntu udi upidia kudikokela kudi bukokeshi udi upidia mêyi majadikibue kudi Nzambi. Badi bapidia nunku nebadiangatshile dilumbuluisha.’

9. Mmu mishindu kayi ibidi mudi Bantemu ba Yehowa baluisha malu a tshinyangu?

9 Kadi bu mudi malu a terorisme mikale mabi menemene, Bantemu ba Yehowa kabenaku mua kuenza tshintu kampanda bua kuluisha malu aa anyi? Eyowa, badi ne bua kuenza nanku, ne ke tshidibu benza. Tshia kumpala, buobu mene kabatu mu malu a tshinyangu to. Tshibidi, badi balongesha bantu mêyi a bena Kristo adi ashipa malu onso a tshikisu padibu baatumikila. * Tshidimu tshishale, Bantemu bavua benze mêba 1 202 381 302 mu diambuluisha bantu bua kulongabu ngikadilu wa bena Kristo eu. Mêba au kaavua maye panshi to, bualu mudimu wabu eu wakapatula tshipeta etshi: bantu 265 469 bakatambula, kuluabu pabu Bantemu ba Yehowa, kulejabu patoke muvuabu kabayi babuelakana mu malu a tshikisu nansha kakese.

10. Nditekemena kayi didi nadi bantu lelu bua diumusha malu a tshikisu pa buloba?

10 Bantemu ba Yehowa mbamanye kabidi ne: ku bukole buabu nkayabu kabena mua kujikija malu mabi adi pa buloba to. Ke bualu kayi badi beyemena muabu muonso eu udi mua kuajikija: Yehowa Nzambi. (Musambu 83:18) Nansha bantu mua kudienzeja ne muoyo muimpe, kabena mua kujikija malu a tshikisu to. Mufundi umue wa Bible musaka kudi nyuma muimpe udi udimuija bua tshikondo tshietu etshi tshia ‘matuku a ku nshikidilu,’ wamba ne: ‘Bantu babi ne badingi ba bakuabu nebadiundadiunde mu malu mabi abu matuku onso, badingangana, badingibua.’ (2 Timote 3:1, 13) Mêyi aa adi asua kuleja ne: bantu kabena ne bua kutekemena bua kutshimuna malu mabi to. Kadi tudi ne bua kueyemena Yehowa bua umushe malu onso a tshikisu bua kashidi.​—Musambu 37:1, 2, 9-11; Nsumuinu 24:19, 20; Yeshaya 60:18.

Kabena ne buôwa nansha mudibu pabuipi ne kubabunda

11. Mmalu kayi akadi Yehowa mumane kuenza bua kujikija tshikisu?

11 Bu mudi Nzambi wa ditalala mukine tshikisu, ke bua tshinyi mmulongolole malu adi ne bua kufikisha ku dibutuka dia eu udi ukebesha tshikisu etshi: Satana Diabolo. Mpindieu, Ukadi mumane kupuekesha Satana milongo ku diambuluisha dia Mikaele, eu udiye ufuma ku diteka Mfumu wa Bukalenge buende: Yezu Kristo. Bible udi umvuija muanda eu ne: ‘Mvita minene yakadi mu diulu; Mikaele ne banjelu bende bakaya kuluangana mvita ne dragon; ne dragon ne banjelu bende bakaluangana nabu; ne kabakabapita bukole, ne kabakasangana muaba wabu mu diulu. Dragon munene wakedibua panshi, nyoka au wa kale, yeye udi muidikibue ne: Diabolo ne Satana, mudingi wa ba pa buloba bonso; wakedibua panshi pa buloba, ne banjelu bende bakedibua nende panshi.’​—Buakabuluibua 12:7-9.

12, 13. (a) Mbualu kayi bua bunene buvua buenzeke mu tshidimu tshia 1914? (b) Ntshinyi tshidi mulayi wa Yehezekele umanyisha bua aba badi batua Bukalenge bua Nzambi nyama ku mikolo?

12 Dilondangana dia malu a mu Bible ne mianda idi mienzeke pa buloba didi dijadika ne: tshidimu tshia 1914 ke tshidimu tshivua mvita mienzeke mu diulu. Kubangila tshidimu atshi, nsombelu wa pa buloba mmulue kunyanguka bikole. Buakabuluibua 12:12 udi umvuija tshidiye munyangukile nunku, wamba ne: ‘Nunku, sankayi bienu, muulu ne nuenu badi bashikamamu. Mulau wikale pa buloba, ne kudi mâyi manene, bualu bua Diabolo wakupueka kunudi, muikale ne tshiji tshikole, mumanye ne: udi ne musangu muipi.’

13 Bushuwa, tshiji tshia Diabolo ntshitangija kumpala kudi batendeledi ba Nzambi bela manyi ne kudi balunda babu “mikoko mikuabo.” (Yone 10:16; Buakabuluibua 12:17) Buluishi ebu nebutambe kukola pikala Diabolo ne bua kubunda aba badi batua Bukalenge bua Nzambi nyama ku mikolo ne babueyemena. Mvita eyi ya katshi ku dînu badi bayibikila mu Yehezekele nshapita wa 38 ne: mvita ya “Gogo wa buloba bua Magoga.”

14. Mmushindu kayi uvua Bantemu ba Yehowa bakubibue kale, ne nebitungunuke amu nenku anyi?

14 Katshia bipata Satana mu diulu, bantu ba Nzambi batu misangu mikuabu bakubibua ku dibabunda dia Satana ku butuangaji bua imue mbulamatadi idibu batele mu ngakuilu wa mu tshimfuanyi mu Buakabuluibua 12:15, 16. Kadi Bible udi uleja ne: mu mvita ya ndekelu yela Satana, kakuena bulongolodi nansha bumue bua bantu buikala mua kulua bua kukuba bantu aba badi beyemene Yehowa to. Bualu ebu budi ne bua kutshinyisha bena Kristo anyi kubapampakaja anyi? Tòo.

15, 16. (a) Mêyi adi Yehowa ukankamija nawu bantu bende mu matuku a Yehoshafata adi aleja tshinyi tshidi tshiasaka bena Kristo bua kuikala ne mmuenenu muimpe lelu? (b) Ntshilejilu kayi tshivua Yehoshafata ne bantu bashile basadidi ba Nzambi lelu?

15 Yehowa neakuatshishe bantu bende anu muakakuatshishaye tshisamba tshiende mu matuku a Mukalenge Yehoshafata. Tudi tubala ne: ‘Umvuayi, bena Yuda bonso ne bonso ba mu Yelushalema, ne wewe mukalenge Yehoshafata, Yehowa udi wamba ne; kanutshinyi, [kanupampakanyi] bua tshisumbu etshi tshinene; bualu bua mvita eyi ki nyenu, nya Nzambi. Kanuena ne bua kuluangana mvita eyi; nudijadike, nuimane talalaa, numone lupandu lua Yehowa ludi nenu, nuenu bena Yuda ne bena Yelushalema; kanutshinyi, [kanupampakanyi]; nuye kudibu patshiabu; bualu bua Yehowa udi nenu.’​—2 Kulondolola 20:15-17.

16 Bena Yuda bavua batuishibue ne: kabavua ne bua kuluangana kabidi to. Bia muomumue, pikala Gogo wa buloba bua Magoga ne bua kubunda basadidi ba Nzambi, kabakuangata bingoma bua kuluangana mvita to. Kadi ‘nebele mualu wa mvita, nebamone mudi Yehowa ubatshimuina mvita.’ Bushuwa, kuela mualu wa mvita anyi kuimana kakuena kumvuija kubenga kuenza bualu nansha bumue to, nansha bantu ba Nzambi ba mu matuku a Yehoshafata kabavua bashale kabayi ne bualu nansha bumue buvuabu benza to. Tudi tubala ne: ‘Yehoshafata wakinama mutu wende panshi pa buloba; bena Yuda bonso ne bonso ba mu Yelushalema bakatua mpala yabu panshi, bakatendelela Yehowa. Pakapungaye dîyi ne bantu, yeye wakasungula bantu bua kuimbilabu Yehowa misambu ne bua kumutumbishabu mu buakane buende pakadibu baye kumpala kua bena mvita, bamba ne: Tumbishayi Yehowa, bualu bua luse luende ludi lujalame tshiendelele.’ (2 Kulondolola 20:18-21) Bulelela, nansha muvua bantu aba kumpala kua baluishi babu, bakatungunuka ne kutumbisha Yehowa. Bualu ebu budi bupesha Bantemu ba Yehowa tshilejilu tshia kulonda pikala Gogo ne bua kubabunda.

17, 18. (a) Mmuenenu muimpe kayi udi nende Bantemu ba Yehowa lelu pa bidi bitangila dibabunda dia Gogo? (b) N’trakte kayi uvua ne malu avuabu bavuluije bansonga bena Kristo matuku mashale aa?

17 Tòo ne tshikondo atshi, ne nansha kunyima kua Gogo mumane kubabunda, Bantemu ba Yehowa nebatungunuke ne kutua Bukalenge bua Nzambi nyama ku mikolo. Nebatungunuke ne kupeta bukole ne bukubi pa kudisangisha ne bisumbu bipite pa 94 600 mu buloba bujima. (Yeshaya 26:20) Bushuwa, etshi ntshikondo tshimpe tshia kutumbisha Yehowa ne dikima! Eyowa, kuikala bindile dibunda dia Gogo dikadi disemene pabuipi kadiena dibapingaja tshianyima to. Kadi didi dibasaka bua kuvudija mulambu wabu wa kutumbisha nawu Nzambi muabu muonso mudibu mua kuenza mu mushindu muakane.​—Musambu 146:2.

18 Dikima edi mbadileje mu mushindu mulenga kudi bansonga bungi tshianana mu buloba bujima badi bangate mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Bua kuleja mushinga wa disungula bua kuikala ne nsombelu eu, kuakapatuka trakte wa Bansonga, ntshinyi tshinuenza ne muoyo wenu? mu mpungilu ya distrike ya 2002. Bena Kristo bansonga ne bakole badi ne dianyisha bua malu aa adi Yehowa mubavuluije mu tshikondo tshiakanyine.​—Musambu 119:14, 24, 99, 119, 129, 146.

19, 20. (a) Bua tshinyi bena Kristo kabena ne bua kutshina anyi kupampakana? (b) Tshiena-bualu tshia dilonga tshidi tshilonda netshiakule bua tshinyi?

19 Nansha mudi nsombelu mukole pa buloba, bena Kristo kabena ne bua kutshina anyi kupampakana to. Mbamanye bimpe ne: mu katupa kîpi emu Bukalenge bua Yehowa nebubule malu a tshikisu a mishindu yonso bua kashidi. Badi kabidi bakola ku muoyo padibu bamanye se: bantu ba bungi bavua bajimije mioyo yabu mu malu a tshikisu nebabike ku lufu. Dibishibua ku lufu nedipeteshe bamue bantu mushindu wa kulonga malu a Yehowa musangu wabu wa kumpala, kadi nedipeshe bakuabu mushindu wa kutungunuka ne mudimu udibu bamuenzela.​—Bienzedi 24:15.

20 Bu mutudi bena Kristo balelela, tudi bamanye mushinga wa kubenga kubuela mu malu a tshididi ne tudi badisuike bua kubenga bua kubuelamu. Tudi basue kushala balamate ku ditekemena dia ‘kuela mualu wa mvita, ne kumona mudi Yehowa ututshimuina mvita.’ Tshiena-bualu tshidi tshilonda netshikoleshe ditabuja dietu pa kutumanyisha mianda ya matuku etu aa idi yenda ifila butoke bua bungi pa dikumbana dia milayi ya mu Bible.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 9 Wewe musue kupeta bilejilu bia bantu bakalekela malu a tshinyangu, kuluabu Bantemu ba Yehowa, bala Réveillez-vous! wa dia 22 Luabanya 1990, dibeji dia 21-23; ne wa dia 8 Tshimungu 1991, dibeji dia 18-20; ne tshibejibeji tshia Tshibumba tshia Nsentedi tshia 1 Tshiongo 1996, dibeji 5; tshia 1 Tshimungu 1998, dibeji 5.

Udi mua kumvuija anyi?

• Bua tshinyi bantu ba bungi lelu kabena batekemena malu mimpe?

• Bua tshinyi Bantemu ba Yehowa badi batekemena malu mimpe mu matuku atshilualua?

• Ntshinyi tshikadi Yehowa mumane kuenze pa bidi bitangila tshiledi tshia malu a tshikisu?

• Bua tshinyi katuena ne bua kutshina dibunda dia Gogo?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Yezu wakafila tshilejilu tshimpe tshia dibenga kubuelakana mu malu a tshididi

[Bimfuanyi mu dibeji 16]

Bansonga bavule Bantemu ba Yehowa mbangate mudimu wa ku dîba ne ku dîba ne disanka dionso

[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 12]

PHOTO WA ONU 186226/​M. Grafman