Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Netuende mu dîna dia Yehowa tshiendelele!

Netuende mu dîna dia Yehowa tshiendelele!

Netuende mu dîna dia Yehowa tshiendelele!

“Netuende mu dîna dia Yehowa Nzambi wetu tshiendelele.”​—MIKA 4:5.

1. Mmalu kayi adiasanganyibua mu Mika nshapita 3 too ne 5?

 YEHOWA udi ne bualu kampanda bua kuambila bantu bende, nunku udi wangata Mika bu muprofete wende. Nzambi mmulongolole bua kunyoka benji ba malu mabi. Neanyoke Isalele bua butontolodi buende. Diakalenga, Yehowa neabeneshe bantu badi benda mu dîna diende. Malu aai mbaumvuije bimpe mu nshapita 3 too ne 5 wa mulayi wa Mika.

2, 3. (a) Ngikadilu kayi udi balombodi ba mu Isalele ne bua kuikala nende, kadi buobu badi benza tshinyi menemene? (b) Mmunyi muudi mua kumvuija ngakuilu wa mu tshimfuanyi udi mu Mika 3:2, 3?

2 Muprofete wa Nzambi udi wamba ne: ‘Ndi nnutendekena bua numvue bienu, nuenu nudi pamutu pa bena Yakoba, ne badi bakokesha bena Isalele; mmunyi munudi kanuyi bamanye mua kulumbulula biakane?’ Bushuwa, atshi ke tshidibu babalombe bua kuenza, kadi ntshinyi tshidibu benza menemene?Mika udi wamba ne: ‘Nuenu nudi ne buimpe lukuna ne nudi nunanga bubi; nudi nupulula dikoba dia bantu banyi, ne minyinyi ya ku mifuba yabu; nudi nudia munyinyi wa bantu banyi, nudi nubula dikoba diabu, nudi nutshibula mifuba yabu, nudi nubakosa mapunda mapunda, bu mudibu benza munyinyi wa kuela mu luesu, ne munyinyi wa nyama mu tshifuadi.’​—Mika 3:1-3.

3 Bulelela, balombodi aba badi bakengesha bapele, bantu badi kabayi ne wa kubasungila! Bantu badi bateleja Mika badi bumvua bimpe ngakuilu wa mu tshimfuanyi udiye muangate muaba eu. Padibu balongolola mukoko udibu bashipe bua kuulamba, tshia kumpala badi bumbusha tshiseba ne pashishe bausaya. Imue misangu batu bazaza mifuba bua buongo budi munda muayi bupatuke. Pashishe badi balamba munyinyi pamue ne mifuba mu luesu lunene anyi mu tshifuadi tshia buena tshidi Mika mutele. (Yehezekele 24:3-6, 10) Etshi ntshilejilu tshiakanyine tshidi tshileja mudibu bakengesha bantu ba mu tshikondo tshia Mika kudi balombodi babu ba tshikisu!

Yehowa mmusue bua tuenze malu makane

4. Ndishilangana kayi didi pankatshi pa Yehowa ne balombodi ba mu Isalele?

4 Kudi dishilangana dinene pankatshi pa Mulami wa dinanga Yehowa ne balombodi ba mu Isalele. Bu mudibu kabayi benza malu makane, kabena bakumbaja mudimu wabu wa kukuba mikoko to. Badi badila pambidi pa mikoko eyi ya mu tshimfuanyi, babenga kuyenzela malu makane ne bela “mashi” panshi anu mudibu baleje mu Mika 3:10. Bualu ebu budi mua kutulongesha tshinyi?

5. Ntshinyi tshidi Yehowa musue bua badi balombola munkatshi mua bantu bende benze?

5 Nzambi mmusue bua aba badi balombola munkatshi mua bantu bende bikale benza malu makane. Etshi ke tshidi tshienzeka munkatshi mua basadidi ba Yehowa lelu’eu. Bidi bipetangana kabidi ne Yeshaya 32:1, udi wamba ne: ‘Monayi, mukalenge neakokeshe mu buakane, ne bakokeshi nebakokeshe mu kulumbulula kuakane.’ Kadi ntshinyi tshitudi tumona mu tshikondo tshia Mika? Bantu ‘badi ne buimpe lukuna ne banange bubi’ badi batungunuka ne kunyangakaja buakane ku bukole.

Mmasambila a nganyi adibu bandamuna?

6, 7. Mbualu kayi bua mushinga mukole budi mu Mika 3:4?

6 Bantu babi ba mu tshikondo tshia Mika bavuaku mua kutekemena dianyisha dia Yehowa anyi? Nansha kakese! Mika 3:4 udi wamba ne: ‘Nebadile kudi Yehowa, kadi yeye kêna ubumvuila; yeye mene neasokoke mpala wende kudibu mu tshikondo atshi, bualu bua bakuenza malu mabi.’ Mêyi aa adi aleja bualu kampanda bua mushinga wa bungi.

7 Yehowa kakuandamuna masambila etu bituikala tuenza mpekatu. Bidi nanku menemene bu bituikala ne nsombelu wa mpala ibidi, tusokoka malu mabi atudi tuenza eku tudiamba mutudi tusadila Nzambi ne lulamatu. Mu Musambu 26:4, Davidi wakimba ne: ‘Tshiena mushikame ne bantu badi balonda malu a mashimi, tshiena mbuelakana ne badi basokoka malu mabi abu mu lubombo.’ Yehowa kakuandamuna masambila a bantu badi babenga kutumikila Dîyi diende ku bukole nansha!

Mukoleshibue ne nyuma wa Nzambi

8. Bua tshinyi bavua badimuije baprofete ba dishima ba mu tshikondo tshia Mika?

8 Mbilele kayipu bitambe bubi bidi munkatshi mua balombodi ba Isalele! Baprofete ba dishima badi bapambuisha bantu ba Nzambi mu nyuma. Balombodi bena lukuka aba badi bela mbila bamba ne: “Ditalala didiku,” kadi pabu bikale balongolola bia-mvita bua kuya kuluangana ne muntu yonso udi kayi ubapa tshiakudia. Yehowa udi wamba ne: ‘Nunku butuku nebunuidile, kanuyi numona kabidi bikena-kumona, mîdima neyikaleku, bua nuenu kanumanyi mua kutempa mbuku; dîba nedibuelele baprofete, ne munya newandamuke mîdima kudibu. Bamonyi ba malu nebatatakane, batempi nebakuatshike bundu; buonso buabu nebabuikile bianza ku mishiku.’​—Mika 3:5-7a.

9, 10. ‘Kubuikila tshianza ku mishiku’ kudi kumvuija tshinyi, ne bua tshinyi Mika kêna ne bua kuenza nunku?

9 Bua tshinyi “nebabuikile bianza ku mishiku” yabu? Bantu ba mu tshikondo tshia Mika badi benza nunku bua bundu budi bubakuate. Bantu babi aba badi ne bua kufuishibua bundu. ‘Nzambi kêna witaba’ bantu babi aba nansha. (Mika 3:7b) Yehowa kêna uteleja masambila a bantu babi bonso badi badibandisha.

10 Mika yeye kêna ne bua ‘kubuikila bianza ku mishiku’ to. Ki mmukuatshike bundu nansha. Yehowa udi wandamuna masambila ende. Tangila tshidi muprofete eu wa lulamatu wamba mu Mika 3:8 ne: ‘Kadi meme panyi, ndi muule tente ne bukole bua kudi nyuma wa Yehowa, ne dijingulula dia malu makane, ne bukole bua mutshima.’ Mika udi ne dianyisha dia bungi bua mudiye anu ‘muule tente ne bukole bua kudi nyuma wa Yehowa’ munkatshi mua tshikondo tshile tshia mudimu wende wa lulamatu. Ke tshivua tshimupesha bukole ‘bua kuleja bena Yakoba malu mabi abu ne bena Isalele bubi buabu.’

11. Mmunyi mudi bantu bapeta bukole bua kumanyisha mukenji wa Nzambi?

11 Mika uvua dijinga ne bukole bupite bua bantu bua kumona mua kumanyisha mukenji eu wa dinyoka dia kudi Nzambi. Nyuma wa Nzambi, anyi bukole buende budi ne mushinga wa bungi. Kadi bidi munyi buetu tuetu? Mudimu wetu wa diyisha udi mua kuenzeka anu Yehowa mutukoleshe ne nyuma muimpe wende. Mudimu wetu wa kuyisha newikale wa patupu bituikala ne tshilele tshia kuenza mpekatu ku bukole. Tuetu tuenza nanku, Nzambi kakuandamuna masambila atudi tuenza bua kumulomba bukole bua kuenza mudimu eu to. Katuena mua kumanyisha mukenji wa dinyoka diatuma Tatu wetu wa mu diulu bituikala katuyi ne “nyuma wa Yehowa” to. Padi Yehowa uteleja masambila etu ne utuambuluisha ne nyuma muimpe wende, tudi tupeta mushindu wa kuyisha dîyi dia Nzambi ne dikima anu bu Mika.

12. Bua tshinyi bayidi ba kumpala ba Yezu bavua batungunuka ne ‘kuamba dîyi dia Nzambi ne dikima dikole’?

12 Pamu’apa udi muvuluke muyuki udi mu Bienzedi 4:23-31. Fuanyikijabi ne: udi umue wa ku bayidi ba Yezu ba mu bidimu lukama bia kumpala. Bakengeshanganyi bena bitabataba badi bakeba bua kupuwisha bayidi ba Kristo. Kadi bena lulamatu aba badi basambila Mukalenge wabu Munene, balomba ne: ‘Mukalenge, utangile dikanyina diabu; upe bantu bebe mitshima ya kuamba dîyi diebe ne dikima dikole.’ Ntshinyi tshiakenzeka? Pakajikijabu kusambila, muaba uvuabu badisangishile wakakanka, buonso buabu bakadi buule ne nyuma muimpe ne bakabanga kuamba dîyi dia Nzambi ne dikima. Nunku tuetu petu tuikalayi tusambila Yehowa ne tueyemene nyuma muimpe wende udiye utuambuluisha nende bua tuetu kukumbaja mudimu wetu.

13. Ntshinyi tshiafikila Yelushalema ne Samalea, ne mbua tshinyi?

13 Elabi kabidi meji bua malu avuaku mu tshikondo tshia Mika. Bilondeshile Mika 3:9-12, bakokeshi aba badi bapie tshibawu tshia mashi badi balumbuluisha bua mbuejilu, bakuidi badi balongesha anu bua kupeta difutu, ne baprofete ba dishima badi bajinguluila bantu malu anu bua kupeta makuta. Ke bualu kayi Yehowa mmuambe ne: Yelushalema, tshimenga tshikulu tshia Yuda “neikale bu mishiki ya mabue”! Bu mudi ntendelelu wa dishima ne bikadilu bibi bitangalake too ne mu Isalele, nyuma wa Nzambi udi usaka Mika bua kudimuija bantu ne: Nzambi neavuije Samalea “bu mushiki wa mabue.” (Mika 1:6) Muprofe udi ushala ne muoyo bua kumona muabutulabu Samalea kudi basalayi ba bena Ashû mu tshidimu tshia 740 Kumpala kua bikondo bietu ebi. (2 Bakelenge 17:5, 6; 25:1-21) Mbimueneke patoke ne: muprofete kavua mua kumanyisha mukenji wa bukole eu kudi Yelushalema ne Samalea kabiyi ku bukole bua Yehowa to.

14. Mmunyi muvua mulayi udi mu Mika 3:12 mukumbane, ne mmunyi mudi bualu ebu bututangila?

14 Yuda kêna mua kuepuka dinyoka dia kudi Yehowa nansha. Pakumbana mulayi udi mu Mika 3:12, “nebabundulule Siona ne lukasu bu mudibo babundulula budimi.” Bilondeshile ngumvuilu utudi nende lelu, tudi bamanye bimpe ne: malu aa akenzeka pakalua bena Babulona kubutula Yuda ne Yelushalema mu tshidimu tshia 607 Kumpala kua bikondo bietu ebi. Malu aa akenzeka bidimu bia bungi kunyima kua Mika mumane kuamanyisha, tshidibi uvua mujadike ne: avua ne bua kuenzeka. Bulelela, tudi ne bua kuikala ne dishindika dikole dia se: ndongoluelu mubi udiku lelu neabutuke mu “dituku dia [Yehowa]” dikadi Bible mumanyishe.​—2 Petelo 3:11, 12.

Yehowa udi ukosa bilumbu

15. Mmunyi muudi mua kumvuija mulayi udi mu Mika 4:1-4 mu mêyi ebe nkayebe?

15 Patudi tutangila, tudi tumona ne: Mika udi ulua kumanyisha mukenji wa disanka udi ufila ditekemena. Tudi tupeta mêyi adi akankamija mu Mika 4:1-4. Mika udi wamba ne: ‘Mu matuku alualua mukuna wa nzubu wa Yehowa neujadikibue bu mukuna wa pa mutu pa mikuna minene, neubandishibue pa mutu pa mikuna mikese; ne ba mu bisamba bionso nebabuelemu. Yeye nealumbulule bilumbu bia munkatshi mua bantu ba bungi, neakose bilumbu bia bisamba binene bia bantu bidi kule; bobu nebangate miele yabu ya mvita, nebayifule nkasu ya kudima nayi; nebangate mafuma abu, nebaafule miele ya kulengeja nayi matamba a mionji ya tumuma tua mvinyo. Tshisamba tshikuabu tshia bantu katshiena tshibisha muele wa mvita bua kuluisha nawu tshinga tshisamba; kabena mua kuyila lungenyi lua kuluangana nalu mvita kabidi. Kadi nebashikame, muntu ne muntu, muinshi mua muonji wende wa tumuma tua mvinyo ne muinshi mua mutshi wende wa mfigi; kakuena muntu wabakuatshisha buôwa; bualu bua mukana mua Yehowa wa misumba muakuamba nunku.’

16, 17. Mmunyi mudi Mika 4:1-4 wenda ukumbana lelu?

16 “Bisamba binene” ne “bantu ba bungi” badibu batele muaba eu mbanganyi? Ki mbisamba ne matunga a mu bukua-panu ebu to. Mulayi eu udi wakula bua bantu badi bafumine mu bisamba bionso badi mpindieu benza mudimu wa tshijila wa Yehowa mu buobumue ku mukuna wa ntendelelu mulelela.

17 Bilondeshile mulayi wa Mika, bantu nebalonde ntendelelu mulelela wa Yehowa mu katupa kîpi emu pa buloba bujima. Lelu’eu, bantu badi ‘[badilongolole] bua muoyo wa tshiendelele’ badi balonga njila ya Yehowa. (Bienzedi 13:48) Yehowa udi ulumbulula ne ukosa bilumbu bia mu nyuma bua bena Kristo badi balamate ku Bukalenge buende. Nebapanduke ku “dikenga dinene” munkatshi mua bena mu “tshisumbu tshinene” anyi musumba munene. (Buakabuluibua 7:9, 14) Bu mukadibu bamane kufula nkasu ya kudima nayi ku miele yabu ya mvita, nansha lelu mbasombe mu ditalala ne Bantemu nabu ne bantu bakuabu. Kuenaku ne disanka bua kuikala munkatshi muabu anyi?

Badisuike bua kuenda mu dîna dia Yehowa

18. ‘Kusomba muinshi mua mutshi wa mvinyo ne wa mfigi’ kudi kumvuija tshinyi?

18 Mu matuku etu aa, padi bantu pa buloba bujima bikale ne buôwa bua bungi, tuetu tudi ne disanka bua mudi ba bungi balonga njila ya Yehowa. Tudi bindile ne mioyo kulukulu tshikondo tshikadi pabuipi mpindieu tshikala bantu bonso badi banange Nzambi kabayi mua kulonga kabidi mvita ne tshikalabu mua kusomba muinshi mua mitshi yabu ya mvinyo ne ya mfigi. Pa tshibidilu batu bakuna mitshi ya mfigi mu madimi a mvinyo. (Luka 13:6) Kusomba muinshi mua mutshi wa mvinyo ne wa mfigi kudi kumvuija kuikala mu ditalala, kuikala ne bubanji ne kuikala mu bupole. Nansha lelu, malanda etu ne Yehowa adi atupesha ditalala dia mu lungenyi ne bukubi bua mu nyuma. Pakumbana malu aa mu Bukalenge bua Nzambi, katuakuikala kabidi ne buôwa nansha bukese to, netuikale bimpe menemene.

19. Kuenda mu dîna dia Yehowa kudi kumvuija tshinyi?

19 Bua Nzambi kutuanyishaye, tudi ne bua kuenda mu dîna dia Yehowa. Mbaleje bualu ebu bimpe bitambe mu mêyi adi mu Mika 4:5, mudi muprofete umanyisha ne: ‘Bualu bua ba mu bisamba bionso batshidi benda muntu ne muntu mu dîna dia nzambi wende; kadi tuetu netuende mu dîna dia Yehowa Nzambi wetu tshiendelele.’ Kuenda mu dîna dia Yehowa kakuena anu kumvuija kuamba patupu ne: udi Nzambi wetu to. Kakuena kulomba anu kuya ne kuandamuna mu bisangilu ne kuenza mudimu wa buambi to, nansha mudi midimu eyi mikale ne mushinga wa bungi. Tuetu tuenda mu dîna dia Yehowa, tudi badilambule kudiye ne tudi tudienzeja bua kumusadila ne lulamatu ne dinanga dionso. (Matayo 22:37) Bu mutudi batendeledi bende, kakuyi mpata tudi bapangadije bua kuenda mu dîna dia Yehowa Nzambi wetu kashidi ne tshiendelele.

20. Ntshinyi tshivuabu bamanyishe mu Mika 4:6-13?

20 Mpindieu tukonkononayi mêyi a mulayi adi mu Mika 4:6-13. ‘Muana mukaji wa Siona’ udi ne bua kuya mu bupika ‘too ne ku Babulona.’ Ke tshiakafikila bena Yelushalema mu bidimu bia nkama isambombo kumpala kua bikondo bietu ebi. Nansha nanku, mulayi wa Mika udi uleja ne: bashadile ba ku bantu aba badi ne bua kupingana mu Yuda, ne kuibakulula Siona, Yehowa neenze bua baluishi bende babutuke butubutu.

21, 22. Mmunyi muvua Mika 5:2 mukumbane?

21 Mika nshapita 5 udi umanyisha mianda mikuabu minene. Tshilejilu, tangila tshidibu bambe mu Mika 5:2-4. Mika udi umanyisha ne: Mukokeshi muteka kudi Nzambi, udi ‘tshibangidilu tshiende tshikale tshia kale kale,’ neapatukile mu Beteleheme. Neakokeshe bu mulami “mu bukole bua Yehowa.” Kabidi, Mukokeshi eu neikale ne butumbi ki nganu mu Isalele nkayamu, kadi ‘too ne ku mfudilu kua buloba.’ Bantu ba bungi pa buloba badi mua kutata bua kumanya mukokeshi eu, kadi buetu tuetu ki mbualu bukole to.

22 Nnganyi uvua muntu wa mushinga mutambe bukole wakaledibua mu Beteleheme? Ne nnganyi ‘wikala ne butumbi too ne ku mfundilu kua buloba’? Anu Yezu Kristo! Pavua Helode Munene mukonke bakuidi banene ne bafundi muaba uvua Masiya ne bua kuledibua, bakamuandamuna ne: mmu “Beteleheme wa mu Yudaya.” Bakatela kabidi mêyi a mu Mika 5:2. (Matayo 2:3-6) Bamue bantu ba tshianana bavua bamanye pabu bualu ebu, bualu Yone 7:42 udi uleja ne: bakamba ne: ‘Mukanda wa Nzambi kawena wamba ne: Kristo neikale kankanunuina ka Davidi, neafume ku Beteleheme, kuakadi Davidi anyi?’

Busambi bulelela bua bantu

23. Ntshinyi tshidi tshienda tshienzeka mu dikumbana dia Mika 5:7?

23 Mika 5:5-15 udi wakula bua mvita yela bena Ashû ikala kayiyi nansha mua kunenga ne uleja ne: Nzambi neadisombuele kudi bisamba bidi bipange butumike. Mika 5:7 udi ulaya dipingana dia bashadile bena Yuda mu buloba buabu, kadi mêyi aa adi akumbana kabidi mu matuku etu aa. Mika udi wamba ne: ‘Difuka dia Yakoba nedikale munkatshi mua bisamba bia bungi bu mume mufume kudi Yehowa, bu kumata kua mvula pa mashinde.’ Ngakuilu muimpe wa mu tshimfuanyi eu udi umanyisha ne: bashadile ba Yakoba wa mu nyuma, anyi Isalele nebikale dibenesha difume kudi Nzambi bua bantu. “Mikoko mikuabo” ya Yezu idi ne ditekemena dia kusomba pa buloba idi ne disanka dia kuenza mudimu mu buobumue ne bashadile ba “Isalele wa Nzambi” ba lelu, bambuluisha bua kusamba bantu bakuabu mu nyuma. (Yone 10:16; Galatia 6:16; Sefanya 3:9) Bua muanda eu, kudi bualu bukuabu butudi ne bua kuelela meji. Bu mutudi bamanyishi ba Bukalenge, tuetu bonso tudi ne bua kuanyisha diakalenga ditudi nadi dia kutuadila bakuabu busambi bulelela.

24. Mmalu kayi a mu Mika nshapita 3 too ne 5 adi mashale akusankisha?

24 Mmalu kayi audi mulonge mu nshapita 3 too ne 5 ya mulayi wa Mika? Pamu’apa malu bu mudi aa: (1) Nzambi mmusue bua aba badi ne majitu munkatshi mua bantu bende bikale benza malu makane. (2) Yehowa kakuandamuna masambila etu bituikala tuenza mpekatu ku bukole. (3) Mudimu wetu wa diyisha udi mua kuenzeka anu Nzambi yeye mutukoleshe ne nyuma muimpe wende. (4) Bua Nzambi kutuanyishaye, tudi ne bua kuenda mu dîna diende. (5) Bu mutudi bamanyishi ba Bukalenge, tudi ne bua kuanyisha mudimu utudi nawu wa kutuadila bantu busambi bulelela. Malu makuabu adi mua kuikala mashale atusankisha. Kadi mmalu kayi makuabu atudi mua kulonga mu mukanda eu wa milayi wa mu Bible? Tshiena-bualu tshidi tshilonda netshituambuluishe bua kupatula malongesha mimpe mu nshapita ibidi ya ndekelu ya mulayi wa Mika idi ikolesha ditabuja dietu.

Mmunyi muwandamuna?

• Ntshinyi tshidi Nzambi utekemena kudi bantu badi balombola munkatshi mua bantu bende?

• Bua tshinyi disambila ne nyuma muimpe bidi ne mushinga mu mudimu utudi tuenzela Yehowa?

• Mmu mushindu kayi udi bantu ‘benda mu dîna dia Yehowa’?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Udiku mua kumvuija mufuanu wa Mika udi wakula bua luesu anyi?

[Bimfuanyi mu dibeji 16]

Bu Mika, tudi tuenza mudimu wetu wa bena Kristo ne dikima