Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Sakidila didikanda ku dimanya diebe

Sakidila didikanda ku dimanya diebe

Sakidila didikanda ku dimanya diebe

‘Nutentakaje ku [dimanya] dienu didikanda.’​—2 PETELO 1:5-8.

1. Ndipanga kuenza tshinyi didi dituadila bantu ntatu mivule?

 PAVUABU bakeba ne: bantu balekela kunua diamba mu ditunga dia États-Unis bakambila basonga ne: “Ambayi patupu ne: tòo.” Bu bantu bonso bikale babenga bua kunua diamba, kunua maluvu kupitshisha, kuenda bundumba, kushimangana mu dienda dia mushinga ne kubenga ‘nkuka ya mubidi,’ bivua mua kuikala bimpe be! (Lomo 13:14) Nansha nanku, nnganyi udi mua kuamba ne: kubenga malu nkutekete?

2. (a) Fila bilejilu bidi mu Bible bidi bileja ne: kupanga kudikanda ki nkutuadije lelu to. (b) Bilejilu ebi bidi bitusaka bua kuenza tshinganyi?

2 Bu mudi kudikanda kukolele bantu bapange bupuangane bonso, tudi ne bua kujinga bua kulonga mua kulekela ngikadilu mubi yonso utudi mua kuikala nende. Bible udi utulondela bua bamue bantu ba kale bakaluangana bua kuenzela Nzambi mudimu bimpe kadi e kupangabu imue misangu bua kudikanda. Vuluka muvua Davidi muende ne Bath-sheba. Biakafikisha too ne ku lufu lua muana wakalelabu mu buendenda ebu ne lua bayende wa Bath-sheba, pabu bubidi buabu kabavua bamanye bualu to. (2 Samuele 11:1-27; 12:15-18) Vuluka kabidi mupostolo Paulo wakatonda patoke ne: “Bualu buimpe bundi musue kuenza, tshiena mbuenza, kadi bualu bubi bundi tshiyi musue, ke bundi ngenza.” (Lomo 7:19, Mukanda wa Mvidi Mukulu [Katolike, MMM]) Utu pebe udiumvua nanku mikuabu misangu anyi? Paulo udi kabidi wamba ne: “Bualu ndi munange Diyi dia [Nzambi] mu muoyo wanyi; kadi ndi mmona dîyi dikuabo mu mubidi wanyi diluisha diyi didi mu lungenyi luanyi, dimbueja mu bupika bua meyi a bubi budi mu mubidi wanyi. Ndi wa diakabi! Nganyi wampandisha ku mubidi ewu udi umfikisha ku lufu?” (Lomo 7:22-24, MMM) Bilejilu bidi Bible utupesha bidi bikolesha dipangadika dietu dia kutungunuka ne kuluangana bua kuikala ne didikanda dia bunegi.

Tshidi didikanda ditulongesha

3. Umvuija bua tshinyi mbikole bua kukuna didikanda.

3 Petelo muibidi 1:5-7 udi utela didikanda (anyi dimanya kubenga bualu) ne ditabuja, buimpe, dimanya, ditantamana, dilamata Nzambi, dinanga dia bana betu ne dinanga. Katutu tuledibua ne ngikadilu mikuabu eyi menemene nansha. Tudi ne bua kuyikuna. Bua kuikala nayi bungi bukumbane, tudi ne bua kuikala ne dipangadika ne kudienzeja bikole. Nanku tudi mua kuela meji ne: kukuna didikanda kuoku nkutekete anyi?

4. Bua tshinyi bantu bavule kabena bamona dijinga dia kudikanda, kadi muanda eu ntshimanyinu tshia tshinyi?

4 Kakuyi mpata, bantu ba bungi badi bela meji ne: kabena dijinga ne didikanda to. Badi benza malu adi abasankisha, benza malu adi mubidi ubasaka bua kuenza (pabu bamanye anyi kabayi bamanye), kabayi bela meji ku bipeta bidi nabi ngikadilu wabu kudi bantu bakuabu anyi kudibu nkayabu. (Yuda 10) Lelu bantu mbapange bukole ne muoyo wa kudikanda bikole kupita mu bikondo bia kale. Muanda eu ntshimanyinu tshia se: tudi bulelela mu ‘matuku a ku nshikidilu’ akamba Paulo ne: ‘Malu makole nealue. Bantu nebikale badisui, banangi ba biuma, baditumbishi, badileji, bapendi ba Nzambi, kabayi mua kudikanda.’​—2 Timote 3:1-3.

5. Bua tshinyi Bantemu ba Yehowa badi bakeba kuikala badikanda, ne mmubelu kayi utshidi anu ne mushinga?

5 Bantemu ba Yehowa mbamanye mudibi bikole bua kudikanda. Anu bu Paulo, mbamanye mudiku dikokangana pankatshi pa dijinga dia kusankisha Nzambi pa kulonda mikenji yende ne tshidi mubidi wabu mupange bupuangane ubasaka bua kuenza. Ke bualu kayi katshia kuonso eku, batu bakeba kumanya mushindu wa kutshimuna mu mvita eyi. Mu tshidimu tshia 1916, nimero wa Tshibumba tshia Nsentedi wa ku ntuadijilu kua tshidimu wakakula bua “mushindu mulenga wa tuetu kudikontolola, kukontolola meji etu, mêyi etu ne ngikadilu wetu.” Bakamba bua kulama mu lungenyi Filipoi 4:8. Mubelu wa Nzambi eu utshidi amu ne mushinga nansha mudibu baufile kukadi bidimu bitue ku 2 000, ne muikale mukole bua kuutumikila lelu kupita ne dîba diakaufundabu anyi peshi mu tshidimu tshia 1916. Nansha nanku, bena Kristo badi baditatshisha bikole bua kubenga nkuka ya mubidi, bualu mbamanye ne: kuenza nunku nkuitaba tshia Mufuki.

6. Patudi tukeba kupeta didikanda, bua tshinyi katuena ne bua kuteketa mu mikolo?

6 Didikanda ndimue dia ku ‘mamuma a nyuma [muimpe]’ adibu batele mu Galatia 5:22, 23. Tuetu bikale ne ngikadilu eu pamue ne “dinanga, disanka, ditalala, muoyo-mule, bulenga, buimpe, ditabuja, [ne] lutulu,” netuikale bimpe be! Anu bu muakamba Petelo, kuikala ne ngikadilu eyi kudi kutupangisha bua kuikala ‘batuke ne kupanga mamuma’ mu mudimu wa Nzambi. (2 Petelo 1:8) Kadi katuena ne bua kudipisha anyi kuteketa mu mikolo bituapangila kuikala ne ngikadilu eyi ne lukasa luonso anyi kuikala nayi mu mushindu muimpe utuvua tuetu basue. Udi pamu’apa mua kuikala mumanye ne: mu kalasa, mulongi umue udi mua kukuata malu lukasa kupita mukuabu. Anyi ku mudimu, muena mudimu umue udi mua kulonga mudimu mupiamupia kupita bakuabu. Bia muomumue kabidi, bamue badi mua kulonga ne kupeta ngikadilu ya bena Kristo ne lukasa kupita bakuabu. Tshidi ne mushinga nkutungunuka ne kukuama ngikadilu ya buena ya Nzambi mushindu mutambe buimpe utudi mua kukokesha. Bua kufika ku bipeta bimpe, tukebayi mua kupeta diambuluisha didi Yehowa utupesha mu Dîyi diende ne mu tshisumbu. Dipangadika dia kutungunuka ne kuya kumpala ndipite lubilu lua dipeta ngikadilu kampanda.

7. Tshidi tshileja ne: didikanda didi ne mushinga wa bungi ntshinyi?

7 Nansha mudibu batela didikanda ku ndekelu kua mamuma a nyuma, kadiena ne mushinga mushadile ku mamuma makuabu to. Didi ne mushinga mukole be! Tuikalayi bamanye ne: tudi mua kuepuka “malu mabi adi mubidi wenza” tuetu bikale ne didikanda dilelela. Kadi bantu bapange bupuangane, batu amu bakuluka mu amue ‘malu adi mubidi musue kuenza, tshiendenda tshia malu mabi, meji mabi, masandi, ditendelela dia mpingu, kupaka kua manga, lukuka, kutandangana, mukawu, tshiji, kutapuluka, mpata, diyoyo.’ (Galatia 5:19, 20) Ke bualu kayi tudi ne bua kuluangana anu kuluangana mvita, bikale ne dipangadika dia kumusha meji mabi a mutshima ne lungenyi luetu.

Bamue badi batata bikole

8. Nnsombelu kayi idi yenza bua bamue bikale batata bikole bua kudikandabu?

8 Bidi bikolela bamue bena Kristo bua kudikanda kupita bakuabu. Bua tshinyi nanku? Bumue bitu bua mudibu babakoleshe kudi baledi babu anyi malu kampanda avuabu bapetangane nawu. Ke bualu kayi tudi ne bua kusanka bikalabi kabiyi bitukolele bua kudikanda. Kadi tudi ne bua kumvuila ne kuditeka pa muaba wa aba badi kabayi bamanye kudikanda, nansha buobu batutatshisha bua dipanga diabu dia didikanda. Bu mutudi bonso bapange bupuangane, mbimpe kubaleja mutudi tuetu bantu bakane anyi?​—Lomo 3:23; Efeso 4:2.

9. Bamue batu ne bilema kayi, ne nebijike bua kashidi dîba kayi?

9 Tuangatayi tshilejilu: Tudi mua kuikala bamanye mudi bamue bena Kristo bavua banua makanya anyi diamba bikale imue misangu bumvua muoyo ubasamina bua kubinua kabidi. Bamue buobu batu ne lutatu bua kunua pa nnuinu anyi kudia pa ndilu. Bakuabu kabatu bamanye kulama ludimi to, ke bualu kayi batu batapangana ne mêyi bikole. Bua kujikija bilema ebi, bidi bikengela kudienzeja ne disuminyina bua kudikanda. Bua tshinyi bidi nanku? Yakobo 3:2 udi wakula bulelela padiye wamba ne: ‘Tudi tuenza bonso bibi mishindu mishilangane. Kadi padi muntu kayi wakula muaku mubi musangu nansha umue, awu mmuntu wa nsongu [anyi muntu mupuangane]. Mmumanye kabidi mua kukanda mubidi wende wonso mujima.’ (MMV) Banga bantu buobu batu bumvua muoyo ubasuma bua kunaya manaya a mfranga. Bakuabu ki mbamanye kukanda lungenyi luabu nansha. Bua kujikija bilema ebi anyi bikuabu bidi bifuanangana nabi, bidi bikengela imue misangu matuku a bungi. Nansha mutudi mua kukepesha bilema ebi mpindieu, nebijike bimpe anu patualua bapuangane. Bua kubenga kupona kabidi mu malu mabi a mushindu eu, tudibambayi katshia ku mpindieu bua kuikala ne didikanda. Tuambuluishanganayi bua yonso wa kutudi kalekedi diluangana mvita eyi to.​—Bienzedi 14:21, 22.

10. (a) Bua tshinyi ki mbitekete bua bamue kuikala badikanda mu malu a dimanyangana dia mulume ne mukaji? (b) Ndishintuluka kayi dinene diakenza muanetu wa balume kampanda? (Tangila kazubu kadi mu dibeji dia 16.)

10 Bua bakuabu, bidi bikole bua kudikanda mu malu a dimanyangana dia mulume ne mukaji. Eyowa, edi ndijinga ditu Yehowa Nzambi mutufuke nadi. Tshidibi, bamue kabatu bamanye kulama dimanyangana edi pa muaba wadi to; mmumue ne: mu diumvuangana ne mikenji ya Nzambi. Malu adi atamba kubakolela bualu mubidi wabu udi ne dijinga edi dikole menemene. Tudi munkatshi mua bantu badi banange buendenda bu nshima anyi bidia, badi bakeba kujikija dijinga edi mu mishindu mivule. Bidi mua kutatshisha bena Kristo badi basue kushala bajike (bua mutantshi bule kampanda) bua kuenzela Nzambi mudimu kakuyi ditanaji didi nadi badi basele. (1 Kolinto 7:32, 33, 37, 38) Kadi bu mudi Bible wamba ne: “Bidi bipite buimpe kubuela mu dibaka, pa mutu pa kushala ne dialakana mu muoyo,” badi mua kulua kujinga kusela, mbualu buimpe. Kadi badi ne dipangadika diashila pa Mifundu dia kusela anyi kusedibua anu kudi “muena ditaba.” (1 Kolinto 7:9, 39, MMV) Tudi bamanye ne: Yehowa udi usanka bua mudibu bakeba bua kulonda mikenji yende. Bena Kristo nabu batu basanka bua kuikala nabu bualu mbalamate mikenji ya Nzambi ne kabidi bua muoyo-mutoke wabu.

11. Mmunyi mutudi mua kuambuluisha muanetu wa balume anyi wa bakaji udi ukeba kubuela mu dibaka kadi malu kaayi akumbana to?

11 Kadi tshia kuenza ntshinyi patuikala katuyi bapete muena dibaka udi mutuakanyine? Anji elabi meji mudi muntu utata padiye ujinga kusela peshi bua bamusele kadi kayi upeta muntu! Udi mua kumona balunda bende basela anyi basedibua, bamueneka batute dikasa dimpe, yeye eku wenda ukeba anu kukeba. Bamue mu nsombelu wa mushindu eu, batu babanga kunaya ne bitupa biabu bia lulelu. Nansha bia munyi, nansha mu tshipua-muoyo, muena Kristo nansha umue kêna ne bua kutekesha muoyo wa muanetu udi uluangana bua kushala mudilame to. Tudi mua kutekesha muntu mu mikolo katuyi bamanye tuetu bamuebeje tshilejilu ne: “Neusele (anyi nebakusele) dîba kayi?” Tudi mua kuamba nanku katuyi ne meji mabi to, kadi bua tshinyi kubenga kukanda ludimi luetu? (Musambu 39:1) Tudi ne bua kuela bana betu batshidi bajike kadi bashala badilame kalumbandi ne muoyo umue. Pamutu pa kuamba malu adi mua kumutekesha ku muoyo, tudi ne bua kudienzeja bua kumukolesha mu mikolo. Tshilejilu, tudi mua kuenza bua kubikila muanetu mujike eu padi kasumbu ka bena Kristo bapie mu nyuma basomba muaba umue bua kudia biakudia anyi padi bena Kristo bapetangana bua kupitshisha dîba pamue.

Didikanda mu dibaka

12. Bua tshinyi bidi bikengela ndambu wa didikanda kudi badi mu dibaka?

12 Kusela kakuena kujikija dijinga dia kuikala ne didikanda mu malu a dimanyangana dia balume ne bakaji to. Tshilejilu, majinga a disangila dia mukaji ne bayende adi mua kuikala mashilangane bikole. Anyi mubidi wa muena dibaka netu udi mua kuenza ne: bikale bikole peshi kakuikadi mene mushindu wa kushala nende to. Pamu’apa bua amue malu, muena dibaka umue udi mua kumona bimukolela bua kulonda mubelu wa mu Bible eu udi wamba ne: ‘Mulume enzele mukaji wende budiye nabu bualu; ne mukaji kabidi enzele mulume wende budiye nabu bualu.’ Mu nsombelu wa mushindu eu, muena dibaka mukuabu udi ne bua kusakidila ndambu wa didikanda. Kadi bonso babidi badi ne bua kulonda mubelu udi Paulo mufile ne dinanga eu: ‘Kanupidianganyi, anu panuapunga dîyi bua tshikondo, bua kuikala ne musangu wa kutendelela Nzambi, ne bua kudisangisha kabidi, bua Satana kanuteyi bua dipanga dia kudikanda.’​—1 Kolinto 7:3, 5.

13. Tshitudi mua kuenza ntshinyi bua aba badi baluangana bua kuikala ne didikanda?

13 Bena dibaka nebikale ne dianyisha munkatshi muabu pikala yonso wa kudibu uleja didikanda mu nsombelu eu. Badi ne bua kuikala bumvuila bena Kristo nabu batshidi batata bua kuikala ne didikanda mu nsombelu eu. Katuena ne bua kupua muoyo bua kulomba Yehowa bua apeshe bana betu ba mu nyuma busunguluji, dikima ne dipangadika dia kutungunuka ne kuluangana bua kuikala ne didikanda ne kumbusha majinga mabi.​—Filipoi 4:6, 7.

Tungunukayi ne kuambuluishangana

14. Bua tshinyi tudi ne bua kumvuila bena Kristo netu?

14 Imue misangu, bitu bikole bua kumvuila bana betu badi kabayi ne didikanda mu muanda utudi tuetu bamanye kudikanda. Pabi bantu batu bashilangane. Bamue benza tshionso tshidi tshibavuila mu mutu; bakuabu mbamanye mua kudikanda. Bua banga kudikontolola mbualu bukese. Bakuabu badi buobu batata bikole. Kadi wamanya ne: eu utshidi uluangana ki mmuntu mubi to. Bidi bikengela tuetu kumvuila bena Kristo netu. Patudi tuleja batshidi baluangana bua kupeta didikanda luse, tudi tudienzela nkayetu bimpe. Ke tshitudi tumona mu mêyi a Yezu adi mu Matayo 5:7.

15. Pa bidi bitangila didikanda, bua tshinyi mêyi adi mu Musambu wa 130:3 adi atusamba?

15 Katuena ne bua kupisha muanetu udi upangila umue musangu bua kuleja bumuntu bua bena Kristo to. Kabienaku bitusankisha bua kumanya ne: nansha mudi Yehowa utumona patudi tupangila didikanda musangu umue, udi utumona patudi tudikanda misangu mivule, nansha mudi bana betu kabayi mua kuikala batumone misangu yonso eyi. Malu adi mu Musambu wa 130:3 adi atukolesha ku muoyo bikole be: “[Yehowa], wewe mulonde bilema bia bantu, wapanda nganyi, Mukalenge?”​—MMM.

16, 17. (a) Mmunyi muudi mua kutumikila Galatia 6:2, 5 bua bidi bitangila didikanda? (b) Tshitualua kumona pa bidi bitangila didikanda ntshinyi?

16 Bua kusankisha mutshima wa Yehowa, yonso wa kutudi udi ne bua kuikala ne didikanda, kadi tumanyayi ne: bana betu badi mua kutuambuluisha. Nansha mudi muntu ne muntu ne bua kudiambuila buende bujitu, tudi ne bua kuambuluishangana bua kujikija bilema. (Galatia 6:2, 5) Tuikalayi ne dianyisha kudi muledi, muena dibaka netu anyi mulunda udi utukandika bua kuya miaba itudi katuyi bua kuya to, udi utukandika bua kutangila bintu bitudi katuyi ne bua kutangila to anyi bua kuenza malu atudi katuyi ne bua kuenza to. Udi utuambuluisha bua kuikala ne didikanda, utuambuluisha bua kuamba ne: tòo!

17 Bena Kristo bavule badi mua kuitaba mibelu idi mu tshiena-bualu etshi, kadi bumue bamona ne: badi ne bua kushintuluka mu malu a bungi. Badi mua kuikala basue kuikala ne didikanda dia bungi, too ne pa mikalu idi dipanga bupuangane mua kulekela muntu. Ke muutu pebe umona malu anyi? Ntshinganyi mpindieu tshiudi mua kuenza bua kuikala ne dimuma dia nyuma wa Nzambi edi? Ne bu muudi muena Kristo, mmunyi mudi didienzeja diebe edi mua kukuambuluisha bua kukumbaja kipatshila kebe ka matuku adi kumpala? Ke tshituamona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.

Utshidi muvuluke anyi?

Bua tshinyi didikanda didi . . .

• ne mushinga bua bena Kristo?

• dikolela bamue bantu bua kudipeta?

• dikengedibua mu dibaka?

• ngikadilu wa kuambuluisha bakuabu bua kuikala nende?

[Nkonko ya dilonga]

[Kazubu/​Tshimfuanyi mu dibeji 16]

Wakalonga mua kudikanda

Ntemu wa Yehowa kampanda wa mu ditunga dia Allemagne uvua wenza mudimu wa dilongolola bisanji mu kumpanyi kansanga. Mudimu wende uvua wa kukontolola programe ya televizion ne radio mitue ku 30. Pavua bintu binyanguka, uvua ne tshia kutangila programe bua kumanya tshivua tshinyanguke. Udi ulonda ne: “Programe uvua utamba kunyanguka anu dîba dibi, dîba divuabu baleja malu a tshikisu anyi a buendenda. Bindidimbi bibi ebi bia malu a busenji bivua bishala mu mutu muanyi muntatshi mule, imue misangu nansha mbingu ya bungi, bienza bu bilamika mu buongo buanyi.” Udi uleja bubi bua bindidimbi ebi pa bukole buende bua mu nyuma wamba ne: “Bindidimbi ebi biakamfikisha ku dipanga didikanda, kumfikisha ku dikala muena biji bia bungi. Bindidimbi bia tshiendenda bivua binkebela bilumbu ne mukajanyi. Mvua ne mvita dituku dionso edi. Kadi bua kubenga kuntshimunabu mu mvita eyi, ngakapangadika bua kukeba mudimu mukuabu, nansha wa difutu dikese. Abidi asatu, meme kupeta mudimu. Dijinga dianyi diakakumbana.”

[Bimfuanyi mu dibeji 15]

Dimanya didi Bible ufila didi dituambuluisha bua kuikala ne didikanda