Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Wewe udikanda, neupete difutu!

Wewe udikanda, neupete difutu!

Wewe udikanda, neupete difutu!

‘Muntu yonso udi utetangana bukole ne bakuabu mu manaya udi udikanda mu malu onso.’​—1 KOLINTO 9:25.

1. Mu diumvuangana ne Efeso 4:22-24, mmunyi muakitaba bantu bavule Yehowa?

 BIWIKALA mutambule mu Bantemu ba Yehowa, umanye ne: udi mumanyike patoke muudi mubuele mu mvita idi yonso udi utshimuna upeta muoyo wa tshiendelele. Wakitaba ne: “Eyowa,” bua kuenza disua dia Yehowa. Kumpala kua kudilambula kudi Yehowa, bavule ba kutudi bavua ne bua kushintulula malu a bungi menemene bua kumusankisha. Tuakalonda mubelu uvua Paulo mupeshe bena Kristo eu: “Nudi ne bua kuvula muntu wenu wa kale awu, kulekela malu mabi anuvua benze. Muntu mukulukulu ewu udi ne majinga ende mabi, adi anufikisha ku kabutu. . . . Vualayi muntu mupiamupia, udi [Nzambi] mufuke mu tshimfuanyi tshiende. Nuenze malu makane a tshijila adi [Nzambi] musue. Muaku mulelela neunuleje njila.” (Efeso 4:22-24, MMV) Mbuena kuamba ne: kumpala kua kuitaba bua kudilambula kudi Nzambi, tuvua bangabanga ne bua kuanji kulekela bikadilu bibi.

2, 3. Mmushindu kayi udi 1 Kolinto 6:9-12 uleja ne: kudi mishindu ibidi ya kushintuluka bua Nzambi kutuanyisha?

2 Bimue bintu bia bumuntu bua kale bidi bantu badi bakeba kulua Bantemu ba Yehowa ne bua kubenga, Dîyi dia Nzambi didi dibibenga patoke. Paulo wakatela bimue mu mukanda wende uvuaye mutumine bena Kolinto. Wakamba ne: ‘Bena tshiendenda, anyi bena mpingu, anyi bena masandi, anyi badileji bu bakaji, anyi balume badi benzelangana malu a bundu, anyi bibi, anyi bena lukuka lua bintu, anyi bakuatshiki ba maluvu, anyi bapendianganyi, anyi banyengi ba bintu, kabena bapiana bukalenge bua Nzambi.’ Wakalua kuleja ne: bena Kristo ba kumpala bavua bashintulule bienzedi biabu bu muvuabi bikengela, bualu wakamba kabidi ne: “Bakuabo benu bakadi nunku.” Udi wamba ne: kumpala bavua nanku, kadi bakashintuluka.​—1 Kolinto 6:9-11.

3 Paulo wakaleja kabidi ne: bivua bikengela kushintulula makuabu malu panyima. Bualu wakamba ne: ‘Meme ndi ne bukole bua kuenza malu onso, kadi malu onso kaena ankuatshisha.’ (1 Kolinto 6:12) Ke bualu kayi, bantu ba bungi lelu badi basue kulua Bantemu ba Yehowa badi ne tshia kubenga nansha malu adi kaayi mabi, kadi kaayi ne diambuluisha anyi mikale anu ne mushinga mukese. Bintu ebi bidi mua kuikala bitudia dîba tshianana anyi bitupangisha mua kuenza malu adi ne mushinga wa bungi.

4. Bena Kristo badi badilambule badi bumvuangana ne Paulo pa bualu kayi?

4 Muntu udi ne bua kudilambula kudi Nzambi ne disanka dionso, ki nne didilakana bienze bu ne: mbualu budi ne bujitu bua bungi to. Bena Kristo bakadi badilambule kudi Nzambi badi bitaba tshivua Paulo muambe panyima pa yeye mumane kulua muyidi wa Kristo, ne: ‘Ndi mbala bintu bionso, bu tshintu tshijimina, bualu bua bulengele butambe bua kumanya kua Kristo.’ (Filipoi 3:8) Paulo wakabenga ne disanka dionso malu a mushinga mukese bua kutungunuka ne kuenzela Nzambi mudimu.

5. Ndubilu kayi luvua Paulo munyeme bimpe, ne tudi petu mua kunyema bimpe mushindu kayi?

5 Bu muakanyema Paulo lubilu lua mu nyuma bimpe ne didikanda, wakalua kuamba ne: ‘Ngakuluangana mvita mimpe, ngakujikija tshidikijilu tshia lubilu, ngakulamata ditabuja; tshidi kumpala kuanyi mpindieu ntshifulu tshia butumbi tshia buakane bua Nzambi tshintekela, tshialua Mukalenge mulumbuluishi muakane kumpa dikutu diadia; kêna utshimpa anu meme, kadi neatshipe bonso kabidi badi basue dimueneka diende.’ (2 Timote 4:7, 8) Tudi petu mua kuamba mêyi a mushindu umue dikuabu dituku anyi? Netuambe petu mêyi a nunku bituikala ne didikanda mu dinyema dietu dia lubilu dia bena Kristo katuyi tupungila too ne ku ndekelu.

Didikanda bua kuenza malu mimpe

6. Didikanda ntshinyi? Tela mishindu ibidi itudi mua kuleja didikanda.

6 Miaku ya mu tshiena-Ebelu ne tshiena-Greke idibu bakudimune ne: “didikanda,” idi ileja muntu udi ne bukole anyi udi mumanye mua kudikontolola. Itu ileja didikanda bua kuenza bualu bubi. Kadi misangu ya bungi bidi bilomba kudikanda ndambu bua kubenga kuenza malu mabi. Tudi ne mvita nseke ibidi bualu dijinga dietu dia ku tshilelelu bu bantu bapange bupuangane ndia kuenza malu mabi. (Muambi 7:29; 8:11) Patudi eku tudikanda bua kuenza malu mabi, tudi kabidi ne bua kuditshinta bua kuenza malu mimpe. Kukontolola mene mubidi wetu bua kuenza malu mimpe ke umue wa ku mishindu mitambe bulenga ya kubenga kuenza malu mabi.

7. (a) Anu bu Davidi, tudi ne bua kusambila bua tshinyi? (b) Nkuelela meji pa tshinganyi kudi mua kutuambuluisha bua kuikala ne didikanda dia bungi?

7 Eyowa, didikanda didi ne mushinga wa bungi menemene bua kuenza malu bilondeshile didilambula dietu kudi Nzambi. Bidi bikengela tuetu kusambila anu bu muakenza Davidi: ‘Nzambi, umfukile mutshima mutoke munda muanyi, ungenzele nyuma mujalame munda muanyi.’ (Musambu 51:10) Tudi mua kuela meji pa disanka ditudi tupeta patudi tuepuka bikadilu bibi anyi malu adi anyanga mubidi. Ela meji ku bipeta bibi bia dibenga kuepuka malu a nunku, bu mudi: disama dinene, difua dia malanda, ne lufu lua tshikoso. Ku lukuabu luseke, ela meji ku masanka audi mua kupeta paudi ulonda njila udi Yehowa muenze. Kadi katupu muoyo ne: mutshima wetu udi mua kutushima to. (Yelemiya 17:9) Tudi ne bua kuikala bapangadike bua kukandamena mutshima padiwu usua kutuleja ne: kulamata mikenji ya Yehowa kakuena ne mushinga wa bungi to.

8. Malu atudi bamanye adi atulongesha tshinyi? Fila tshilejilu.

8 Bavule ba kutudi tudi bamanye mutu mubidi ukeba kujima kapia ka nyuma. Tuangate tshilejilu tshia mudimu wa buambi. Yehowa udi usanka padiye umona bantu bayisha ne disanka bua kupandisha bantu nabu. (Musambu 110:3; Matayo 24:14) Bua ba bungi ba kutudi, kulonga bua kuyisha bantu kakuvua bualu bupepele to. Bivua ne bitshitu imue misangu bikengela kukontolola mubidi wetu, ‘kuukuma’ ne ‘kuubueja mu bupika,’ pamutu pa kuulekela utuambila bua kubenga kuyisha.​—1 Kolinto 9:16, 27; 1 Tesalonika 2:2.

“Mu malu onso” anyi?

9, 10. “Kudikanda mu malu onso” kudi kulomba tshinyi?

9 Padi Bible utulomba bua “kudikanda mu malu onso,” bidi bileja ne: kudikanda kakuena kulomba anu kukontolola ngikadilu wetu anyi kudikanda bua kuenza malu mabi to. Tuetu bamone se: tukadi tudikanda mu malu aa, mbualu buimpe. Kadi netuambe tshinyi bua nsombelu mikuabu idi kayiyi bu idi ilomba didikanda? Tshilejilu, tuambabi ne: tudi mu ditunga mudi bintu mushinga mukole. Ki mbimpe kudipangisha bimue bintu bidi kabiyi ne mushinga anyi? Baledi badi mua kulongesha bana babu bua kubenga kusumba bintu anu bualu mbabimone, bualu mbilenga, anyi bualu kudi makuta a kubisumba. Eyowa, bua bana kulonda mibelu eyi, bidi bikengela baledi buobu nkayabu bikala bayilonda.​—Luka 10:38-42.

10 Kulonga mua kuenza malu kuyi ne bintu biudi nabi dijinga kudi kukolesha dipangadika diebe. Bidi mua kutusaka bua kuikala ne dianyisha bua bintu bitudi nabi ne kuditeka pa muaba wa badi bapangile bimue bintu bidibu nabi dijinga bua dikenga. Bushuwa, dikala ne nsombelu mupepele kaditu diumvuangana ne mmuenenu wa bantu wa ne: bidi bikengela muntu apete bintu bimpe bidiye nabi dijinga. Batu bendeshila bintu ngumu batu basaka bantu bua kupeta bintu abi diakamue, bionso abi anu bua babasumbe bintu biabu. Malu a nunku adi mua kutekesha didikanda dietu. Mu matuku adi panshi aa, tshikandakanda kampanda tshia mu ditunga dinene dia ku Mputu tshiakamba ne: “Bikala bantu badi mu matunga adi ne bupele butua bupela batata bua kukanda majinga mabi munda muabu, tshituamba ntshinyi bua badi mu matunga a bubanji?”

11. Bua tshinyi kulonga mua kupangila bimue bintu kudi kutuambuluisha, kadi tshidi tshitutatshisha bua kuenza nunku ntshinyi?

11 Bikalabi bitukolele bua kumona dishilangana didi pankatshi pa bintu bitudi tukeba ne bintu bitudi nabu dijinga menemene, tudienzejayi bua kubenga kuangata dipangadika dibi. Tshilejilu, tuetu basue kubenga ditulakaja makuta, tudi mua kuangata dipangadika dia kubenga kubuela mabanza anyi patudi tuya kusumba bintu, tuangata anu makuta bungi kampanda. Kupu muoyo mutu Paulo muambe ne: “Bualu bua [Nzambi] budi bubanji bunene kudi muntu, bikaleye musanke ne bidiye nabi.” Udi utueleshisha meji nunku: “Bualu bua katuena balue ne kantu panuapa, ne katuena mua kumukapu ne kantu. Nunku, bituikala ne biakudia ne biakuvuala, tusanke bua bintu ebi.” (1 Timote 6:6-8, Muanda Mulenga Lelu) Tutu tusanka bua bintu bitudi nabi anyi? Kulonga mua kuikala ne nsombelu mupepele, kayi mufuimpakaja ne bintu bia mushinga mukese tshianana (nansha bikale bia mushindu kayi), kudi kulomba kumanya mua kudikanda. Mbualu bua mushinga butudi ne tshia kulonga.

12, 13. (a) Tshidi tshienza ne: bisangilu bia bena Kristo bikale bilomba didikanda ntshinyi? (b) Tela nsombelu mikuabu idi ilomba didikanda.

12 Bidi bikengela didikanda dia pa buadi kabidi bua kubuela mu bisangilu ne mu mpuilu. Tshilejilu, bidi bikengela kudikanda bua kubenga kulekela meji aya kua tshianana. (Nsumuinu 1:5) Bitu bilomba didikanda bua kulonda ngamba-malu ne ntema yonso ne kubenga kunungena badi netu pabuipi ku matshi. Bitu bikengela didikanda bua kulongolola malu etu bua kufika mu bisangilu dîba dikumbane. Bitu bilomba kabidi didikanda bua kukeba dîba dia kulongolola bisangilu ne kufilamu mandamuna.

13 Kuikala ne didikanda mu tualu tukese kudi kutupesha mushindu wa kudikanda mu malu manene. (Luka 16:10) Kuditatshisha bua kuikala ne tshibidilu tshia kubala, kulonga ne kuelela meji pa Bible ne mikanda idi imumvuija kudi ne mushinga mukole be! Kuditatshisha bua kulekela midimu, balunda, meji ne ngikadilu mibi, anyi kubenga malu adi mua kutudia dîba dia kuenza mudimu wa Nzambi kudi ne mushinga mukole be! Kuditua bikole mu mudimu wa Yehowa mmushindu muimpe wa kudikuba ku bintu bidi mua kutupatula mu mparadizu wa mu nyuma wa bulongolodi bua Yehowa budi pa buloba bujima.

Ikala muntu mukole ku diambuluisha dia didikanda

14. (a) Bana badi ne tshia kulonga mua kudikanda mushindu kayi? (b) Padi bana balonga didikanda ku buana buabu, badi mua kupeta masanka kayi?

14 Muana katu uledibua ne didikanda to. Kakanda kafunda kudi bamanyi ba ngikadilu ya bana ba mu tshiadi kadi kamba ne: “Didikanda kaditu didiluila diakamue to. Bana ba katoto ne bakadi benda badi dijinga ne baledi babu bua kulonga mua kudikanda. . . . Didikanda didi kabidi dibanda padi muana uya mu kalasa ne eku baledi benda bamuambuluisha.” Pakalongabu bana ba mvula inayi, bakamona ne: aba bavua balonge mua kudikanda mu mushindu kampanda mu dikola diabu “bavua bakola bimpe, bavua babananga bikole kudi bantu, bavua badienzela malu kampanda, bavua ne mutshima mupole ne bavua balua bantu ba kueyemena.” Aba bavua kabayi balonge mua kudikanda “misangu ya bungi bavua mua kubanga kudisombela, bafika munda ne lukasa ne bikale ne mutu mukole. Bavua bakuatshika tunyinganyinga tukole ne batshina malu makole.” Kakuyi mpata, bua kulua muntu mukolesha bimpe, bana badi ne bua kulonga didikanda.

15. Mu dibenga kupetangana ne kipatshila kadi Bible ututekela, kupanga didikanda kudi kuleja tshinyi?

15 Tuetu petu, bituasa kuikala bena Kristo bapie mu nyuma, tudi ne bua kulonga mua kudikanda. Dipangila didikanda didi dileja ne: tutshidi amu bana mu nyuma. Bible udi utubela bua ‘tuikale bantu bakole mu meji etu.’ (1 Kolinto 14:20) Tshipatshila tshietu ntshia “kuenza bonsu buetu tshintu tshimue mu ditaba dietu, patudi tumanya Muana wa [Nzambi]. Nanku netufike bonsu pamue mu mulongu wa Muntu mukole muakanangane: ke Kristo mu bujima buende.” Bua tshinyi? Bualu “diba adi katuakuikala kabidi bana, badibu batenkakaja kudi malongesha mashilangane, mushindu udi mavuala ne mpepele bitenkakaja majuwa. Muntu utshidi muana mu ditaba, bena dishima badi bamupambula, bamubueja mu ntupakanyi, ne malongesha abu a kudinga nawu bantu.” (Efeso 4:13, 14, MMV) Bushuwa, kulonga mua kudikanda kudi ne mushinga bua tuetu kuikala bimpe mu nyuma.

Tuikalayi ne didikanda

16. Yehowa utu utuambuluisha mushindu kayi?

16 Bua wewe kuikala ne didikanda, bidi bikengela kupeta diambuluisha dia Nzambi, ne udi mene ne mushindu wa kudipeta. Dîyi dia Nzambi (didi bu lumuenu luimpe lutamba) didi dituleja tshitudi ne bua kushintulula mu nsombelu wetu, ne mushindu wa kuenza. (Yakobo 1:22-25) Bana betu badiku pabu bua kutuambuluisha. Bakulu bena Kristo badi mua kutuambuluisha ne muoyo muimpe wonso. Yehowa pende neatupeshe nyuma muimpe bituamulombaye. (Luka 11:13; Lomo 8:26) Nenku tusankayi bua kupeta diambuluisha edi. Mibelu idi mu dibeji dia 21 neikuambuluishe.

17. Nsumuinu 24:16 udi utukankamija mushindu kayi?

17 Kabiena bitulenga ku muoyo patudi tumanya ne: Yehowa udi usanka patudi tuditatshisha bua kumusankisha anyi? Bidi bitusaka bua kusakidila kabidi didikanda. Nansha tuetu bapangile didikanda misangu bungi kayi, katuena ne bua kulekela kudienzeja to. ‘Muntu muakane udi upona misangu muanda mutekete, udi ubika kabidi.’ (Nsumuinu 24:16) Musangu wonso utudi tuenza malu bimpe, tudi ne bua kudisankila. Tumanyayi kabidi ne: Yehowa udi pende usanka. Ntemu wa Yehowa umue udi wamba ne: kumpala kua kudilambula kudi Yehowa, musangu wonso uvuaye ukokesha kuenza lumingu lujima kayi munue makanya, uvua udisumbila tshintu ne mfranga ivua didikanda dimuambuluishe bua kubenga kutula ku mfuanka.

18. (a) Mbintu kayi bidi bibuela mu mvita yetu ya didikanda? (b) Yehowa udi utukolesha ku muoyo munyi?

18 Kadi nangananga tumanyayi ne: bua kudikanda, bidi bilomba lungenyi ne mutshima. Mêyi a Yezu aa adi ajadika bualu ebu: ‘Muntu yonso udi utangila mukaji ne lukuka lua masandi wakumana kuenda nende masandi mu mutshima wende.’ (Matayo 5:28; Yakobo 1:14, 15) Muntu udi mumanye kukontolola lungenyi luende ne mutshima wende, mbitekete bua kukontololaye mubidi wende mujima. Nenku, tukoleshayi dipangadika dia kubenga kuenza ne kuela meji ku malu mabi. Padi meji mabi akuvuila mu mutu, uumbushe diakamue. Tudi mua kunyema matetshibua tuetu tusambila ne tuteka mêsu etu kudi Yezu. (1 Timote 6:11; 2 Timote 2:22; Ebelu 4:15, 16) Patudi eku tudienzeja muetu muonso, tulonde kabidi mubelu udi mu Musambu wa 55:22. Tudi tubala ne: ‘Teka bujitu buebe pambidi pa Yehowa, ne yeye neakukoleshe; kêna witabuja tshiendelele bua bantu bakane banyungishibue.’

Utshidi muvuluke anyi?

• Tela mishindu ibidi itudi mua kulejila didikanda.

• Kuikala ne “didikanda mu malu onso” kudi kumvuija tshinyi?

• Mmibelu kayi mimpe pa mushindu wa kuikala ne didikanda idi mikulenge bikole mu dilonga dietu edi?

• Didikanda ditu dituadijila penyi?

[Nkonko ya dilonga]

[Kazubu/​Bimfuanyi mu dibeji 21]

Mushindu wa kukolesha didikanda

• Ikala nadi nansha mu tu-malu tukese

• Ela meji pa bipeta bimpe biadi bia mpindieu ne bia matuku atshilualua

• Pingaja malu adi Nzambi witaba pa muaba wa adiye ukandika

• Umusha ngenyi mibi diakamue mu mutu

• Uuja mutu webe ne malu mimpe a mu nyuma

• Itaba mibelu idi bena Kristo bapie bakupesha

• Epuka nsombelu idi mua kukufikisha ku dienza bibi

• Paudi mu diteta, ambila Nzambi akuambuluishe

[Bimfuanyi mu mabeji 18, 19]

Didikanda didi ditusaka bua kuenza malu mimpe