Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Ambuluisha bakuabu bua kuitaba mukenji wa Bukalenge

Ambuluisha bakuabu bua kuitaba mukenji wa Bukalenge

Ambuluisha bakuabu bua kuitaba mukenji wa Bukalenge

“Agipa wakambila Paulo ne: ‘Wewe udi wamba kungitabujija bua meme kulua muena [Kristo] tshitupa tshipi.’”​—BIENZEDI 26:28, Muanda Mulenga Lelu.

1, 2. Ntshinyi tshiakafikisha mupostolo Paulo ku dimana kumpala kua Ngovena Festo ne Mukalenge Helode Agipa II?

 MU TSHIDIMU tshia 58 mu bikondo bietu ebi, Mukalenge Helode Agipa II ne muakunyende wa bakaji Bênike bakalua mu Kaisalia bua kumona ngovena Pokio Festo. Bu muvuabu bababikile kudi ngovena Festo, bakalua ‘ne kudileja kunene, bakabuela mu muaba wa kumvua bilumbu, ne tumanda ne bantu banene ba musoko.’ Festo kutumaye dîyi, buobu kulua ne mupostolo muena Kristo Paulo kumpala kuende. Mmunyi muakafika muyidi wa Yezu Kristo eu ku dimana kumpala kua tshilumbuluidi tshia Ngovena Festo?​—Bienzedi 25:13-23.

2 Malu avua Festo muambile benyi bende adi afila diandamuna dia lukonko elu. Wakamba ne: ‘Mfumu Agipa ne nuenu buonso badi netu apa, nudi bamone muntu ewu muena tshilumbu tshidi bantu bonso baluile bua kufunda kundi, bituadijile ku Yelushalema too ne kunu, benda bela mbila ne kashadi ne muoyo. Meme panyi, ngakujingulula ne: kêna muenze bualu nansha bumue budiye ukumbanyina kufua to. Kadi, bu mudiye yeye muine mulombe bua kuya kudi Kaisa, ngakupangadika bua kumutuminaye. Tshiena ne bualu bujalame bua kufundila Kaisa bua tshilumbu tshiende; bua bualu ebu ngakumupatula kumpala kuenu, nangananga kumpala kuebe, wewe, mfumu Agipa, bua, pamuelabu makonka, mpete tshia kufunda. Bualu bua, kabiena bimueneka bimpe kundi bua kutuma muena buloko tshiyi muleje patoke malu adibu bamubande nawu.’​—Bienzedi 25:24-27, MML.

3. Bua tshinyi balombodi ba bitendelelu bakabanda Paulo ne malu?

3 Mêyi a Festo aa adi aleja ne: bavua babanda Paulo bamba muvuaye usaka bantu bua kutombokela mbulamatadi, bualu buvuabu bakosela muntu tshibawu tshia lufu. (Bienzedi 25:11) Kadi Paulo kavua muenze bualu to. Bavua bamubanda mu malu au kudi balombodi ba bitendelelu ba mu Yelushalema bua mukawu wabu. Kabavua basue mudimu wa diyisha Bukalenge uvua Paulo wenza to, ne bivua bibatonda bikole bua muvuaye wambuluisha bantu bakuabu bua kuluabu bayidi ba Yezu Kristo. Bakumbuka ne Paulo ku Yelushalema mu bianza bia basalayi bavua ne bia-mvita bia bungi, kuyabu nende mu tshimenga tshia Kaisalia tshivua mazuwa a mâyi atudila, yeye kuya kudi Kaisa. Pavuabu bumbuka apu bavua baya nende mu Lomo.

4. Mbualu kayi buvua kabuyi butekemena buakamba Mukalenge Agipa?

4 Elabi meji Paulo muikale mu nzubu wa ngovena muimane kumpala kua tshisumbu tshia bantu, munkatshi muabu muikale mfumu wa tshitupa tshinene tshia Ampire wa bena Lomo. Mukalenge Agipa udi utangila Paulo umuambila ne: “Udi mua kuakula.” Pavua Paulo wenda wakula, bualu kampanda bua dikema buakenzeka. Malu avua Paulo wamba akabanga kulenga mutshima wa mukalenge eu. Ke Mukalenge Agipa kuamba ne: “Wewe udi wamba kungitabujija bua meme kulua muena [Kristo] tshitupa tshipi.”​—Bienzedi 26:1-28, MML.

5. Bua tshinyi mêyi avua Paulo muambile Agipa akamulenga bikole?

5 Anji elabi meji! Bua dimanya mua kudibingisha bimpe dia Paulo, bukole bua Dîyi dia Nzambi buakalenga mutshima wa mukalenge. (Ebelu 4:12) Ntshinyi tshivua tshitambe buimpe mu mêyi avua Paulo muambe bua kudibingisha nawu? Ne ntshinyi tshitudi mua kulongela kudi Paulo tshidi mua kutuambuluisha mu mudimu wetu wa kuvuija bantu bayidi? Tuetu bakonkonone didibingisha diende, malu manene abidi adi amuenekamu patoke: (1) Mêyi avua Paulo wamba avua ne ditabujija munda muawu. (2) Wakenza mudimu bimpe ne dimanya diende dia Dîyi dia Nzambi, anu mutu nsenda ukuata mudimu bimpe ne tshiamu kampanda.

Manya mua kuitabujija bantu malu

6, 7. (a) Muaku “ditabujija” udibu batele mu Bible udi umvuija tshinyi? (b) Mmudimu kayi udi nawu ditabujija mu diambuluisha bakuabu bua kuitaba dilongesha kampanda dia mu Bible?

6 Mu mukanda wa Bienzedi, mbatele njila ne njila miaku ya mu tshiena-Gelika idi yumvuija ditabujija pa bidi bitangila diyisha dia Paulo. Ndiumvuija kayi didi nadi muaku eu mu mudimu wetu wa kuvuija bantu bayidi?

7 Mukanda kampanda udi wamba ne: mu muakulu wa ntuadijilu uvuabu bafunde Mifundu ya bena Kristo ya tshiena-Gelika, muaku “kuitabujija” udi umvuija “kutuisha” anyi “kushintuluisha muntu lungenyi mu dimueleshisha meji.” (Expository Dictionary of New Testament Words) Dikonkonona dia diumvuija dia ku ntuadijilu dia muaku eu didi difila butoke bukuabu. Muaku eu udi ufila lungenyi lua dieyemena. Ke bualu kayi wewe mufike ku ditabujija muntu dilongesha kampanda dia mu Bible, udi mumupeshe dieyemena, nunku bimufikisha ku ditabuja bulelela bua dilongesha adi. Bushuwa, kabiena bikengela anu kuambila muntu tshidi Bible wamba bua yeye kutshitaba ne kutshitumikila to. Muntu udi ukuteleja udi ne bua kutuishibua ne: biudi wamba mbilelela, nansha yeye muikale muana, muena mutumba, muena mudimu wenu, mulongi wenu anyi mulela kampanda.​—2 Timote 3:14, 15.

8. Mmalu kayi adi akengedibua bua kutuisha muntu pa bidi bitangila bulelela kampanda bua mu Mukanda wa Nzambi?

8 Mmunyi muudi mua kuituisha muntu bua se: malu a mu Dîyi dia Nzambi audi umuambila adi bulelela? Paulo wakadienzeja bua kushintulula lungenyi lua bantu bavuaye uyukila nabu mu dibeleshisha meji bimpe, mu dibapesha bijadiki bikole ne mu dibasengelela ne muoyo mujima. * Pamutu pa kuamba patupu ne: bualu kampanda mbulelela, udi ne bua kufila bijadiki bikole bua kujadika mêyi ebe. Mmunyi muudi mua kuenza bualu ebu? Ikala mutuishibue ne: malu audi wamba nga mu Dîyi dia Nzambi menemene, kadi ki nga mu lungenyi luebe wewe to. Kabidi, fila bijadiki bikuabu bua kujadika mêyi a mu Mukanda wa Nzambi audi wamba ne muoyo mujima. (Nsumuinu 16:23) Tshilejilu, wewe wambila muntu ne: bantu bena butumike nebapete muoyo mu mparadizu pa buloba, jadika mêyi au ne mvese bu mudi wa Luka 23:43 anyi wa Yeshaya 65:21-25. Mmunyi muudi mua kufila bijadiki bikuabu bua kujadika bualu bua mu mvese uudi mufile? Udi mua kufila bilejilu bia malu adi muteleji mumanye. Udi mua kumuvuluija disanka ditudi tumvua katuyi baditudile makuta patudi tutangila bulenga bua mubuelelu wa dîba, tumvua mupuya muimpe wa bilongo, tulabula tshimuma kampanda tshisheme, peshi disanka dia kumona nyunyi udisha muanende. Wambuluishe muntu eu bua kujingulula ne: masanka aa mbijadiki bia se: Mufuki mmusue bua tuetu kuikala ne disanka pa buloba.​—Muambi 3:11, 12.

9. Mmunyi mutudi mua kuikala ne butshintshikidi patudi mu mudimu wetu wa kuyisha?

9 Paudi ukeba kuitabujija muntu dilongesha kampanda dia mu Bible, wadimuka bua musangelu webe kaukuvuiji bu muntu udi usuishanga malu ku bukole, abi bidi mua kufikisha mukuteleji ku dikanga matshi ne mutshima wende. Mukanda wa Kalasa ka mudimu udi ufila mubelu eu: “Misangu mivule bantu kabatu bitaba bulelela budi buleja patoke mudi dilongesha kampanda ditubu banange bikole dikale dibi buobu buamba buludi kakuyi bukalanga, nansha ne mvese mulongolongo mitekelapu. Tshilejilu, kuleja muntu tshianana mudi difesto kampanda difumine kudi bampangano ki nkujikija mudiye umvua bua difesto adi to. Wewe mumanye mua kutshintshikila malu, pa tshibidilu malu ebe neende bimpe.” Bua tshinyi kubenga kudienzeja bikole bua kuikala ne butshintshikidi? Mukanda eu udi wamba kabidi ne: “Kuelesha bantu meji kudi kufikisha ku diyikila nabu bimpe, ku dibashila tshintu tshidibu mua kushala kuelela meji, ne kudi kunzulula njila wa kuyikila mukuabu musangu. Kudi mua kutuisha muntu bikole.”​—Kolosai 4:6.

Ditabujija didi dilenga mutshima

10. Mmushindu kayi uvua Paulo mutuadije didibingisha diende kumpala kua Agipa?

10 Mpindieu tukonkononayi bimpe mêyi adi Paulo udibingisha nawu mu Bienzedi nshapita wa 26. Tangila mudiye utuadija muyuki wende. Bua kubangisha tshiena-bualu tshiende, Paulo wakapeta bualu buimpe bua kuelela Agipa kalumbandi, nansha muvua mukalenge eu muenze bualu bua bundu bua kuvuija muanabu wa bakaji Bênike mukajende. Paulo wakamba ne: ‘Bua malu onso angakubandibua kudi bena Yuda, ndi ntamba kusanka bua wewe udi mumanye bilele bia bena Yuda ne malu abu bimpe; ndi nkutendekena bua wewe kuteleja dîyi dianyi ne lutulu.’​—Bienzedi 26:2, 3.

11. Mmunyi muvua mêyi avua Paulo muambile Agipa aleja kanemu, ne mbipeta kayi bimpe biakapatulawu?

11 Udiku mumone ne: Paulo uvua unemeka muanzu uvua nawu Agipa pakamubikilaye ne: Mukalenge anyi? Ebi biakaleja kanemu, ne ku ngakuilu wende wa meji, Paulo wakambika Agipa lumu. (1 Petelo 2:17) Paulo wakitaba ne: Agipa uvua mumanye bikole bilele ne mikenji bia bena Yuda bavuaye ukokesha ne kuambaye kabidi ne: uvua ne disanka dia kudibingisha kumpala kua mukalenge eu uvua ne dimanya dia bungi. Nansha muvua Paulo muikale muena Kristo, kakadimona bu uvua ku mutu kua Agipa uvua kayi muena Kristo nansha. (Filipoi 2:3) Kadi wakamusengelela bua kumuteleja ne lutulu. Nunku, wakanji kukeba bualu buvua mua kuambuluisha bua Agipa ne bateleji bakuabu bafike ku ditaba pamu’apa malu avuaye ne bua kuamba. Uvua wasa tshishimikidi anyi ukeba bualu buvuabu mua kupetelangana buonso buvuaye mua kuimanyina bua kujadika malu avuaye wamba.

12. Mmunyi mutudi mua kulenga mitshima ya bantu badi batuteleja mu mudimu wa kuyisha Bukalenge?

12 Anu bu Paulo pavuaye kumpala kua Agipa, tuikalayi tulenga mitshima ya bantu badi batuteleja kubangila anu ku ntuadijilu too ne ku ndekelu kua mukenji wa Bukalenge utudi tubamanyisha. Tudi mua kulenga mitshima yabu nunku patudi bikale tuleja kanemu ne muoyo mujima kudi muntu utudi tuyisha ne patudi tuleja ne: tudi tuangata nsombelu wende ne ngelelu wende wa meji ne mushinga.​—1 Kolinto 9:20-23.

Enza mudimu bimpe ne Dîyi dia Nzambi

13. Anu bu Paulo, mmunyi muudi mua kusaka bantu badi bakuteleja ku ditumikila biudi ubambila?

13 Paulo uvua ujinga kusaka bateleji bende ku ditumikila lumu luimpe. (1 Tesalonike 1:5-7) Bua kukumbaja bualu ebu, uvua ulenga mutshima wabu wa mu tshimfuanyi, udi muikale tshisombedi tshia meji adi asaka muntu ku dienza malu. Tuetu bapingane ku mêyi avua Paulo udibingisha nawu kumpala kua Agipa, neumone mushindu ‘wakaludikilaye bantu njila mululame mu dîyi dia Nzambi’ pa kutela malu avua Mose ne baprofete bambe.​—2 Timote 2:15.

14. Umvuija muvua Paulo muakule ne ditabujija kumpala kua Agipa.

14 Paulo uvua mumanye bimpe ne: Agipa uvua muena Yuda ku dîna patupu. Paulo wakashindamena pa dimanya dia Buena-Yuda divua nadi Agipa, ne kuambaye ne: diyisha diende divua bushuwa dia ‘kuamba manga malu, anu akambabu kudi baprofete ne kudi Mose ne: alualua’ pa bidi bitangila lufu ne dibika dia bantu ku lufu. (Bienzedi 26:22, 23) Paulo wakakonka Agipa buludiludi ne: ‘Mfumu Agipa, wewe udi witabuja mêyi akadi [baprofete] bambe anyi?’ Agipa kuimana mukolo mule ne muipi. Bu yeye muambe ne: kavua witabuja baprofete, lumu luende lua muntu uvua witabuja malu a bena Yuda luvua mua kunyanguka. Kadi bu yeye witaba lungenyi lua Paulo, uvua ulamata patoke ku luseke lua mupostolo eu ne uvua mufuane kubikidibua ne: muena Kristo. Paulo wakandamuna ne meji onso lukonko luende alu yeye nkayende ne: ‘Ndi mumanye ne: wewe udi uitabuja.’ Mutshima wa Agipa wakamusaka bua kuandamuna munyi? Wakandamuna ne: “Wewe udi wamba kungitabujija bua meme kulua muena [Kristo] tshitupa tshipi!” (Bienzedi 26:27, 28, MML) Nansha muvua Agipa kayi mulue muena Kristo, bidi bimueneka ne: Paulo wakalenga mutshima wende mu mushindu kampanda ne mukenji wende.​—Ebelu 4:12.

15. Mmunyi muakafika Paulo ku dibangisha tshisumbu mu Tesalonike?

15 Udi mumone ne: pavua Paulo wambila bantu lumu luimpe uvua uyisha ne ubitabujija malu anyi? Bua ngenzelu eu Paulo ‘wakaludikila bantu njila mululame mu dîyi dia Nzambi,’ bamue bantu bakamuteleja kabakashala anu bateleji patupu to, kadi bakalua bena kuitabuja. Ke tshiakenzeka mu Tesalonike muvua Paulo mukebe bena Yuda ne bantu ba bisamba bia bende bavua batshina Nzambi mu nsunagoga. Muyuki udi mu Bienzedi 17:2-4 udi wamba ne: ‘Paulo, bu mu tshilele tshiende, wakabuelamu nabu; mbingu isatu ya Bayuda wakakulangana nabu malu a mu Mukanda wa Nzambi, wakabajinguluilawu, wakabambila ne: Buakadi Kristo nabu mbua kukengaye ne kubikaye ku bafue. Bakuabu bakitabuja.’ Paulo uvua ne mêyi avua itabujija. Uvua weleshangana meji, umvuija ne ujadika ne Mukanda wa Nzambi bua se: Yezu ke Masiya uvuabu balaye kalekale au. Ntshinyi tshiakenzeka? Bakenza tshisumbu tshia bena Kristo mu Tesalonike.

16. Mmunyi muudi mua kupeta disanka dia bungi mu dimanyisha dia Bukalenge?

16 Udiku mua kupiluka mu diakula ne mêyi adi itabujija paudi umvuija Dîyi dia Nzambi anyi? Wewe muenze nanku, mudimu webe wa kuyisha ne kulongesha bantu Bukalenge bua Nzambi neukusankishe bikole. Ke tshitu tshifikile bayishi ba lumu luimpe batu batumikile mubelu wa kutamba kubadila bantu Bible patudi tuyisha.

17. Bua kuleja ne: kuenza mudimu ne Bible mu mudimu wetu nkuimpe, londa bualu kampanda bumona anyi fila diumvuija dia budibu bambe mu tshikoso etshi.

17 Tshilejilu, mutangidi muena ngendu mukuabu wa Bantemu ba Yehowa wakafunda ne: “Mpindieu bana betu ba balume ne ba bakaji ba bungi batu baya ne Bible mikuata ku bianza patubu bayisha ku tshibi ne ku tshibi. Ngenzelu eu utu muambuluishe bamanyishi bua kubadila bantu ba bungi batubu bapeta mvese kampanda. Mbiambuluishe muena nzubu ne mumanyishi udi umuyisha bua kusuikakaja mudimu wetu ne Bible, kadi ki nganu ne bibejibeji ne mikanda to.” Bushuwa, kuikala ne Bible umueneka patudi mu mudimu wa kuyisha kudi kulondeshila malu a bungi ne bilele bia muaba au. Nansha nanku, mbimpe tuikale bamanyike bu bantu badi bamanye mua kuenza mudimu ne Dîyi dia Nzambi mpala ne nyima bua kutuisha bakuabu ne kubafikisha ku ditaba mukenji wa Bukalenge.

Ikala ne mmuenenu wa Nzambi pa bidi bitangila mudimu wa kuyisha

18, 19. (a) Mmunyi mudi Nzambi umona mudimu wetu, ne mbua tshinyi tudi ne bua kuikala ne mmuenenu wende? (b) Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kuenza makumbula bimpe? (Bala kazubu kadi ne tshiena-bualu ne: “Mushindu wa kuenza makumbula bimpe,” mu dibeji dia 16.)

18 Mushindu mukuabu wa tuetu kulenga mitshima ya bateleji betu nkumona mudimu wa kuyisha bu mudi Nzambi uumona ne kuikala ne lutulu. Dijinga dia Nzambi didi dia se: bantu ba mishindu yonso “bafike ku dimanya dia malu malelela.” (1 Timote 2:3, 4) Atshi ki tshidi dijinga dietu, ki mmuomu anyi? Yehowa udi kabidi ne lutulu, ne lutulu luende elu ludi lupetesha bantu ba bungi mishindu ya kukudimuna mutshima wabu. (2 Petelo 3:9) Ke bualu kayi, patudi tupeta muntu udi musue kuteleja mukenji wa Bukalenge, bidi mua kuikala bimpe bua kumukumbula misangu ne misangu bua kutungunukaye ne kuusankidila. Abi bidi bilomba dîba ne lutulu bua kumona ntete ya bulelela ikola. (1 Kolinto 3:6) Kazubu kadi ne tshiena bualu tshia se: “Mushindu wa kuenza makumbula bimpe” kadi ne mibelu ya kulonda pa muanda eu. Ikala mumanye ne: nsombelu wa bantu ne malu abu bitu bishintuluka anu kushintuluka. Bidi mua kulomba bua kudienzeja bikole bua kubapeta ku nzubu, ne ke tshidi tshikengela kuenza menemene. Tudi basue kubapetesha mushindu wa kuteleja mukenji wa Nzambi wa lupandu. Nunku, lomba Yehowa Nzambi meji bua wewe kupiluka ne kumanya mua kuitabujija bantu malu audi ubayisha paudi mu mudimu webe wa kuambuluisha bakuabu bua kuitaba mukenji wa Bukalenge.

19 Diakamue patudi tupeta muntu udi ne dijinga dia kuteleja malu a bungi adi atangila mukenji wa Bukalenge, ntshinyi tshikuabu tshitudi mua kuenza mu mudimu wetu wa bena Kristo? Tshiena-bualu tshidi tshilonda tshidi tshiandamuna lukonko elu.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 8 Bua kumanya malu makuabu pa bidi bitangila mushindu wa kuitabujija muntu malu, bala dilonga dia 48 ne dia 49 mu mukanda wa Kalasa ka Mudimu wa Nzambi kadi kakuambuluisha, mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.

Udi muvuluke anyi?

• Ntshinyi tshiakavuija didibingisha dia Paulo dimpe kumpala kua mukalenge Agipa?

• Mmunyi mudi mukenji wetu mua kulenga mutshima wa muntu?

• Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kuenza mudimu bimpe ne Dîyi dia Nzambi mu mudimu wa kuyisha?

• Mmunyi mutudi mua kuikala ne mmuenenu wa Nzambi pa bidi bitangila mudimu wa kuyisha?

[Nkonko ya dilonga]

[Kazubu/​Bimfuanyi mu dibeji 16]

Mushindu wa kuenza makumbula bimpe

• Tabalela bantu ne muoyo mujima.

• Sungula tshiena-bualu tshimpe tshia mu Bible tshia kuyukidila.

• Ikala ushiya tshishimikidi bua dikumbula dionso didi dilonda.

• Tungunuka ne kuelangana meji bua muntu au paudi umushiya.

• Pingana diakamue, pamu’apa kunyima kua dituku dimue anyi abidi, bua kutungunuka ne kuyukila ne muntu au.

• Ikala mumanye ne: tshipatshila tshiebe ntshia kutuadija dilonga dia Bible.

• Sambila Yehowa bua dijinga dia kumanya bia bungi didi nadi muntu eu divule.

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Paulo wakakula ne ditabujija pavuaye kumpala kua Ngovena Festo ne Mukalenge Agipa