Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

‘Uludikile bantu njila mululame mu Dîyi dia Nzambi’

‘Uludikile bantu njila mululame mu Dîyi dia Nzambi’

‘Uludikile bantu njila mululame mu Dîyi dia Nzambi’

‘Unanukile bua kudifila mujalame, bu muena mudimu udi kayi ne bua kufua bundu, uludikile bantu njila mululame mu dîyi dia Nzambi dia bushuwa.’​—2 TIMOTE 2:15.

1, 2. (a) Bua tshinyi bena mudimu batu dijinga ne biamu bia mudimu? (b) Mmudimu kayi udi bena Kristo benza, ne mmunyi mudibu baleja ne: badi bakeba diambedi Bukalenge?

 BENA mudimu batu dijinga ne bintu bia kuenza nabi midimu yabu. Kadi kuikala ne tshia kuenza natshi mudimu nkayatshi ki nkudi ne bualu to. Muena mudimu utu dijinga ne tshia-mudimu tshimpe, ne udi ne bua kukuata natshi mudimu bimpe. Tshilejilu, biwikala ujinga kuenza tshintu tshia kulamina bintu ne ukeba kulamakaja mabaya abidi, kuakuikala anu dijinga ne nyindu ne misonso to. Nebikengele bua wewe kumanya mushindu wa kukuma musonso mu dibaya kauyi ukonyangala. Kukeba bua kukuma musonso mu dibaya paudi kuyi mumanye mua kuenza mudimu ne nyindu kudi mua kutamba kukukolela, peshi kudi nansha mua kukubungamija. Kadi biamu bia mudimu bikuata nabi mudimu bimpe bitu bituambuluisha bua kuenza midimu idi ipatula bipeta bimpe.

2 Tuetu bena Kristo tudi ne mudimu wa kuenza. Mmudimu wa mushinga mukole menemene. Yezu Kristo wakabela bayidi bende bua ‘kukeba diambedi bukalenge.’ (Matayo 6:33) Mmunyi mutudi mua kuenza nanku? Umue mushindu ngua kuikala ne tshisumi mu mudimu wa kuyisha Bukalenge ne wa kuvuija bantu bayidi. Mukuabu mushindu ngua kuimanyina ne mudimu wetu mu Dîyi dia Nzambi. Mushindu muisatu ngua kuikala ne ngikadilu muimpe. (Matayo 24:14; 28:19, 20; Bienzedi 8:25; 1 Petelo 2:12) Bua kuenza mudimu wa bena Kristo bimpe ne disanka, tudi dijinga ne bia-mudimu biakanyine ne dimanya dia mushindu wa kukuata nabi mudimu bimpe. Mu muanda eu, mupostolo Paulo wakashiya tshilejilu tshilenga tshia muena Kristo muenji wa mudimu mukole, ne wakakankamija bena Kristo nende bua kumuidikijabu. (1 Kolinto 11:1; 15:10) Nunku, ntshinyi tshitudi mua kulongela kudi Paulo, muenzejanganyi netu wa mudimu?

Paulo uvua mumanyishi wa bukalenge wa lukunukunu

3. Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: mupostolo Paulo uvua muena mudimu wa Bukalenge wa lukunukunu?

3 Paulo uvua muena mudimu wa mushindu kayi? Uvua muena lukunukunu. Wakadienzeja ne muoyo mujima, kumuangalajaye lumu luimpe mu tshitupa tshinene tshia mu nyunguluilu wa mbuu wa Mediterane. Mupostolo eu uvua ne tshisumi tshikole wakaleja tshivuaye umanyishila Bukalenge ne lukunukunu pakambaye ne: ‘Bua bingambila bantu lumu luimpe, tshiena ne tshia kutumbila natshi; bua bualu budi bunkuata bua kuluamba, bua ndi ne mulawu bingikala tshiyi ngambila bantu lumu luimpe.’ (1 Kolinto 9:16) Paulo uvua ukeba anu bua kusungila muoyo wende nkayende anyi? Tòo. Kavua mudisue anu yeye nkayende to. Kadi uvua musue bua bakuabu bumvue lumu luimpe. Wakafunda ne: ‘Ndi ngenza malu onso bualu bua lumu luimpe, bua kulua bianyi muluabanyanganyi nabu.’​—1 Kolinto 9:23.

4. Ntshia-mudimu kayi tshidi bena Kristo batamba kuangata ne mushinga?

4 Mupostolo Paulo uvua muenji wa mudimu muena bupuekele uvua mumanye ne: kavua mua kueyemena anu mamanya ende nkayawu to. Anu mutu muena mabaya dijinga ne nyindu, Paulo uvua dijinga ne tshia-mudimu tshimpe bua kumona mua kubueja bulelela mu mitshima ya bateleji bende. Ntshia-mudimu kayi tshiakakuataye natshi mudimu kumpala? Wakenza mudimu ne Dîyi dia Nzambi anyi Mukanda wa Nzambi. Bia muomumue, Bible mujima udi tshia-mudimu tshia kumpala tshitudi tuvuija natshi bantu bayidi.

5. Bua tuetu kuikala bayishi bimpe, ntshinyi tshitudi ne bua kuenza pa kumbusha ditela mêyi a mu Mukanda wa Nzambi?

5 Paulo uvua mumanye bimpe ne: kuludikila bantu njila mululame mu Dîyi dia Nzambi kakuvua kulomba anu kutela mêyi adimu patupu to. Uvua ‘witabujija’ bantu. (Bienzedi 28:23) Mmu mushindu kayi? Paulo wakakuata mudimu bimpe ne Dîyi dia Nzambi difunda bua kutuisha bantu ba bungi bua kuitababu bulelela bua Bukalenge. Uvua welangana nabu meji. Munkatshi mua ngondo isatu mu nsunagoga wa mu Efeso, Paulo uvua ‘wakulangana nabu bua kubitabujija malu a bukalenge bua Nzambi.’ Nansha muvua ‘bakuabu bakolesha mitshima yabu,’ banga bakateleja. Bua mudimu wakenza Paulo mu Efeso, ‘Dîyi dia Nzambi diakadiundadiunda bikole, diakatamba.’​—Bienzedi 19:8, 9, 20.

6, 7. Mmunyi muvua Paulo mutumbishe mudimu wende, ne mmunyi mutudi mua kuutumbisha petu?

6 Paulo uvua ‘utumbisha mudimu wende’ bualu uvua mumanyishi wa Bukalenge wa lukunukunu. (Lomo 11:13) Mmushindu kayi? Kavua ukeba kudibandisha to; ne kavua ne bundu bua kumanyika patoke bu muenzejanganyi wa mudimu ne Nzambi to. Kadi uvua wangata mudimu wende bu lumu lutambe bunene. Paulo uvua uyisha Dîyi dia Nzambi bimpe ne dimanya dionso. Mudimu wende muimpe wakakankamija bantu bakuabu, kuambuluishawu bua kubasaka bua kuenza mudimu wabu bimpe menemene. Mushindu’eu kabidi ke uvua mudimu wende mutumbishibue.

7 Anu bu Paulo, tudi mua kutumbisha mudimu wetu tuetu bikale ne tshibidilu tshia kuenza mudimu bimpe ne Dîyi dia Nzambi. Mu bitupa bionso bia mudimu wetu wa diyisha, tshipatshila tshietu tshidi ne bua kuikala tshia kumanyisha bantu ba bungi bualu kampanda bua mu Mukanda wa Nzambi. Mmunyi mutudi mua kufika ku dibitabujija patudi tubayisha nunku? Tangila mishindu minene isatu itudi mua kuenza nenku: (1) Kukoka diakamue ntema ya muntu ku Dîyi dia Nzambi mu mushindu udi umusaka bua kunemeka Dîyi edi. (2) Kumvuija ne mbabi malu adi Bible wamba ne kuleja mua kuatumikila. (3) Kueleshishangana meji ne Mukanda wa Nzambi mu mushindu udi utuisha.

8. Mbia-mudimu kayi bia kuyisha nabi Bukalenge bitudi nabi lelu’eu, ne mmunyi muudi mukuate nabi mudimu?

8 Bamanyishi ba Bukalenge ba lelu badi ne bia-mudimu bivua Paulo kayi nabi pavuaye wenza mudimu wende. Biamu ebi mmikanda, bibejibeji, broshire, tubeji tukese tua mamanyisha, trakte ne bande ya bisanji ne filme ya video. Mu bidimu bia 1900, bakenza kabidi mudimu ne tuarte tua bumanyishi, bisanji bia fono, mashinyi a bikolokolo ne tudiomba. Bushuwa, tshia-mudimu tshitambe buimpe tshitudi natshi m’Bible, ne tudi ne bua kuenza mudimu biakane ne tshiamu tshia mudimu etshi tshilenga ne tshia mushinga mukole.

Mudimu wetu udi ne bua kuikala mushindamene mu Dîyi dia Nzambi

9, 10. Pa bidi bitangila dienza mudimu ne Dîyi dia Nzambi, mubelu uvua Paulo mupeshe Timote udi utulongesha tshinyi?

9 Mmunyi mutudi mua kukuata mudimu bimpe ne Dîyi dia Nzambi? Mpatudi tutumikila mêyi avua Paulo mufundile Timote muenzejanganyi nende wa mudimu aa: ‘Unanukile bua kudifila mujalame, bu muena mudimu udi kayi ne bua kufua bundu, uludikile bantu njila mululame mu dîyi dia Nzambi dia bushuwa.’ (2 Timote 2:15) Bidi bikengela kuenza tshinyi bua ‘kuludikila bantu njila mululame mu dîyi dia Nzambi dia bushuwa’?

10 Muaku wa mu tshiena-Gelika udibu bakudimune ne: ‘uludikile bantu njila mululame’ udi umvuija ne: “kukosa bilulame” anyi “kupanda njila mululame.” Anu mu mubelu eu uvua Paulo mupeshe Timote ke mudi muaku eu usanganyibua mu Mifundu ya bena Kristo ya tshiena-Gelika. Badi mua kuangata kabidi muaku eu bua kuakula bua dienza munkoloji mululame mu budimi. Munkoloji mukonyangale uvua utatshisha tshidime wa kalanda musenga. Bua Timote kuikalaye ‘muena mudimu uvua kayi mua kukuatshika bundu bua mudimu wende,’ bakamuvuluija ne: disesuka ku malongesha malelela a mu Dîyi dia Nzambi kadivua dianyishibue to. Timote kavua ne bua kulekela mmuenenu wende wa malu ulombola ndongeshilu wende nansha. Uvua ne bua kuimanyina ne nyishilu wende ne ndongeshilu wende anu mu Mukanda wa Nzambi. (2 Timote 4:2-4) Pa kuenza nunku, bavua mua kufikisha bantu ba mitshima ivua misue malu makane ku dimanya tshidi meji a Yehowa pa bidi bitangila amue malu pamutu pa kulonda nkindi ya panu. (Kolosai 2:4, 8) Bidi kabidi nanku lelu.

Ngikadilu wetu udi ne bua kuikala muimpe

11, 12. Mmushinga kayi udi nawu ngikadilu wetu patudi tumanyisha bantu Dîyi dia Nzambi bimpe?

11 Katuena anu ne bua kuludikila patupu bantu njila mululame mu Dîyi dia Nzambi patudi tumanyisha malu malelela adimu to. Ngikadilu wetu udi ne bua kumvuangana nadi. Katuena ne bua kuikala bena mpala ibidi to, bualu “tudi benzejanganyi ba mudimu ne Nzambi.” (1 Kolinto 3:9) Dîyi dia Nzambi didi diamba ne: ‘Nunku wewe udi uyisha mukuabu, kuena udiyisha anyi? Wewe udi wamba ne: Kanuibi, udi wiba anyi? Wewe udi ubambila ne: kanuendi masandi, udi wenda masandi anyi? Wewe udi ukenuka mpingu, udi upawula bia mu ntempelo anyi?’ (Lomo 2:21, 22) Nunku bu mutudi bena mudimu ba Nzambi, umue mushindu utudi tuyisha Dîyi dia Nzambi bimpe ngua kutumikila mubelu eu wa ne: ‘Eyemena Yehowa ne mutshima webe wonso, kueyemenyi dijingulula diebe dia mianda. Umumanye yeye bimpe mu bienzedi biebe bionso, yeye neakululamijile njila yebe.’​—Nsumuinu 3:5, 6.

12 Mbipeta kayi bitudi mua kupatula patudi tuludikila bantu njila mululame mu Dîyi dia Nzambi? Tangila bukole budi Dîyi dia Nzambi didiye mufundishe mua kuikala nabu mu nsombelu wa bantu ba mitshima idi misue malu mimpe.

Dîyi dia Nzambi didi ne bukole bua kushintulula bantu

13. Ditumikila Dîyi dia Nzambi didi mua kupatula tshinyi munda mua muntu?

13 Padi bantu bitaba ne: mukenji wa mu Dîyi dia Nzambi ngua kueyemena, mukenji eu udi ne bukole budi bubambuluisha bua kushintulula nsombelu wabu bikole. Paulo uvua mumone bukole budi nabu Dîyi dia Nzambi, yeye kuamba bua malu mimpe avuadi dienzele aba bakavua balue bena Kristo mu Tesalonike wa kale. Wakabambila bua muanda eu ne: ‘Katuena tulekela kusakidila Nzambi ne: Panuakangata dîyi dinuakumvua kutudi, dia Nzambi mene, nuakaditabuja, ke mbu dîyi dia bantu, kadi bu mudidi bushuwa dîyi dia Nzambi mene, didi dienzeja munda muenu badi bitabuja.’ (1 Tesalonike 2:13) Bushuwa, bua bena Kristo abu ne bua bayidi balelela ba Kristo bonso, meji mashadile a bantu kaena mua kufuanangana ne meji matambe kubandila a Nzambi to. (Yeshaya 55:9) Bena Tesalonike ‘bakitabuja dîyi mu dikenga dikole popamue ne disanka dia mu nyuma muimpe’ ne kuluabu bilejilu bia kulondabu kudi bena Kristo bakuabu.​—1 Tesalonike 1:5-7.

14, 15. Mukenji wa mu Dîyi dia Nzambi udi ne bukole kayi, ne mbua tshinyi?

14 Dîyi dia Nzambi didi ne bukole anu mudi nabu Mpokolo wadi, Yehowa. Didi difumina kudi “Nzambi wa muoyo,” ku dîyi diende ‘bintu bia mu diulu biakafukibua,’ ne dîyi adi ‘ndishikije muanda udiye muditumine.’ (Ebelu 3:12; Musambu 33:6; Yeshaya 55:11) Mumanyi kampanda wa malu a mu Bible wakamba ne: “Nzambi katu uditapulula ne Dîyi diende to. Katu udibenga dienze bu tshintu tshienyi kudiye nansha. . . . Ke bualu kayi kaditu dianji kuikala tshintu tshifue, kadiyi ne tshididi dienza padibu benza nadi bualu kampanda; bualu budi mu buobumue ne Nzambi wa muoyo.”

15 Mbukole kayi budi nabu mukenji udi ufumina mu Dîyi dia Nzambi? Udi ne bukole bua dikema. Paulo uvua muambilemu pakafundaye ne: ‘Dîyi dia Nzambi didi muoyo ne bukole, didi dipita muele wonso musakisha nseke ibidi kutua, didi ditubula too ne ku dipandulula dia muoyo ne nyuma, ne dia manungu ne buongo bua mifuba, didi dijingulula lukasa meji ne malu adi mutshima musue kuenza.’​—Ebelu 4:12.

16. Dîyi dia Nzambi didi mua kushintulula muntu too ne penyi?

16 Mukenji udi mu Dîyi dia Nzambi didiye mufundishe udi ‘mupite muele musakisha nseke ibidi kutua.’ Ke bua tshinyi udi ne bukole bua bungi bupite tshiamu tshionso tshidi muntu muenze. Dîyi dia Nzambi didi ditubula bitupa bia munda mua muntu ne didi mua kumushintulula munda, mbuena kuamba ne: dishintulula mushindu udiye wela meji ne malu adiye munange, dimuvuija muena mudimu wa Nzambi udiye muanyishe. Bushuwa, etshi ntshia-mudimu tshikole!

17. Umvuija mushindu udi Dîyi dia Nzambi ne bukole bua kushintulula bantu.

17 Dîyi dia Nzambi didi dileja tshidi muntu muikale menemene munda muende, mu meji adiye wela bua tshidiye anyi bua tshidiye umueneka ku mêsu kua bakuabu. (1 Samuele 16:7) Nansha muntu mubi utu imue misangu mua kuenzelangana bualu bulenga bua tshidingishilu bua kusokoka tshidiye munda muende. Bantu babi batu bavuala tshiseba tshia mukoko bua kumona mushindu wa kuenza malu mabi. Bantu bena lutambishi batu bavuala budipuekeshi bua mafi pabi bikale bakeba bua bantu bakuabu babatumbishe. Kadi padi Dîyi dia Nzambi dileja malu adi menemene mu mutshima, didi mua kusaka muntu muena budipuekeshi bua kuvula bumuntu bukulukulu ne ‘kudivuadika [bumuntu] bupiabupia buakafukibua mu [disua] dia Nzambi ne buakane ne tshijila bidi bifuma ku malu malelela.’ (Efeso 4:22-24) Malongesha a mu Dîyi dia Nzambi adi kabidi mua kushintulula bantu bena buôwa ne kubavuija Bantemu ba Yehowa ba dikima ne bamanyishi ba Bukalenge ba lukunukunu.​—Yelemiya 1:6-9.

18, 19. Bilondeshile bikoso ebi anyi bualu kampanda budimuena mu mudimu wa diyisha, leja mudi bulelela bua mu Bible mua kushintulula ngelelu wa meji wa muntu.

18 Bukole budi bushintulula bantu bua Dîyi dia Nzambi budi buambuluisha bantu ba miaba yonso. Tshilejilu, Bamanyishi ba Bukalenge ba mu tshimenga tshia Phnom Penh, mu ditunga dia Cambodge, bavua bayisha mu provense wa Kompong Cham misangu ibidi ku ngondo. Kunyima kua mpasata kampanda muntu mukaji mumane kumvua bampasata bakuabu bamba Bantemu ba Yehowa malu mabi, wakalongolola bua kumonangana ne Bantemu ba Yehowa musangu wakalonda pakaluabu mu provense au. Wakabela nkonko ya bungi pa bidi bitangila disekelela imue mifikilu ne wakabateleja ne ntema pavuabu bamueleshisha meji ne Mukanda wa Nzambi. Pashishe yeye kukema wamba ne: “Mpindieu ndi mumone ne: bivua bampasata nanyi banuamba ki mbilelela to! Bavua banuamba ne: kanutu nubala Bible, pabi anu Bible ke unudi babale mu dinda emu!”

19 Muntu mukaji eu wakatungunuka ne kuyikila malu a mu Bible ne Bantemu ba Yehowa kayi ulekela nansha muvuabu bakeba kumuipata ku bumpasata. Wakalondela mulunda wende mukuabu malu a mu Mukanda wa Nzambi avuabu bayikile, ke mulunda wende eu kubanga pende kulonga Bible ne Bantemu. Malu avua mulunda wende eu ulonga akamusankisha bikole, yeye kufika too ne ku diamba dimue dituku divuaye mu masangisha a tshitanda tshiabu ne: “Luayi nulonge Bible ne Bantemu ba Yehowa!” Matuku makese panyima apu, muntu mukaji eu uvua mpasata kumpala ne bantu bakuabu kabidi bakabanga kulonga Bible ne Bantemu ba Yehowa.

20. Mmunyi mudi bualu buvua buenzekele mukaji mukuabu mu Ghana buleja bukole budi nabu Dîyi dia Nzambi?

20 Bukole bua Dîyi dia Nzambi budi kabidi bumuenekela mu bualu buvua buenzekele Paulina, muntu mukaji wa mu ditunga dia Ghana. Muyishi wa Bukalenge wa ku dîba ne ku dîba uvua ulonga nende mu mukanda wa Dimanya didi difikisha ku muoyo wa kashidi. * Paulina uvua musedibue kudi muntu uvua ne mukaji mukuabu, ke yeye kumona ne: bivua bikengela bua yeye kushintuluka, kadi bayende ne balela bende bonso kubengabu bualu ebu ne tshikisu tshikole. Kakuende, uvua nzuji ku kabadi kanene ne mukulu wa tshitendelelu kampanda wakakeba bua kumushintuluisha lungenyi pa kukonyangaja ngumvuilu wa Matayo 19:4-6. Nzuji eu uvua umueneka mutuishibue, kadi Paulina wakajingulula diakamue ne: mêyi ende au avua mafuanangane ne a mvese ivua Satana mukonyangaje pakatetaye Yezu Kristo. (Matayo 4:5-7) Wakavuluka mêyi matoke akamba Yezu bua dibaka, bua se: Nzambi wakabafuka mulume ne mukaji, kadi ki mmulume ne bakaji to, ne bubidi buabu, kadi ki mbusatu buabu bavua ne bua kulua mubidi umue nansha. Wakalamata ku dipangadika diende ne ndekelu wa bionso bakamupesha dianyisha bilondeshile bilele bia muaba eu bua kumbuka ku dibaka edi divua mulume ne mukaji mukuabu. Matuku makese kunyima, wakatambula ne kuluaye mumanyishi wa Bukalenge.

Tungunuka ne kuludikila bantu njila mululame mu Dîyi dia Nzambi

21, 22. (a) Ndipangadika kayi ditudi basue kuikala nadi tuetu bamanyishi ba Bukalenge? (b) Ntshinyi tshituamona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

21 Bulelela, Dîyi dia Nzambi didiye mufundishe ntshia-mudimu tshia bukole tshitudi tuenza natshi mudimu bua kuambuluisha bakuabu bua bashintulule nsombelu wabu bua kumonabu mua kusemena pabuipi ne Yehowa. (Yakobo 4:8) Anu mutu benji ba mudimu bapiluke bakuata mudimu ne biamu bua kupatula bipeta bimpe, dipangadika dietu dikale dia kuenza muetu muonso mua kuenza bua kuyisha bimpe ne Dîyi dia Nzambi mu mudimu eu udi Nzambi mutupeshe bua kuikala bamanyishi ba Bukalenge.

22 Mmunyi mutudi mua kulongesha bimpe ne Bible mu mudimu wetu wa divuija bantu bayidi? Umue mushindu ngua kukolesha mamanya etu bua kuikala balongeshi badi bituishangana. Bu wewe mua kusua, tuma ntema yebe ku tshiena-bualu tshidi tshilonda, bualu tshidi tshileja mishindu ya kulongesha bantu ne ya kubambuluisha bua kuitababu mukenji wa Bukalenge.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 20 Mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.

Udi muvuluke anyi?

• Mbia-mudimu kayi bidi nabi bamanyishi ba Bukalenge?

• Mmu malu kayi muvua Paulo muikale tshilejilu mu mudimu wa Bukalenge?

• Ntshinyi tshidi tshikengedibua bua kuyisha Dîyi dia Nzambi bimpe?

• Mbukole kayi budi nabu Dîyi dia Nzambi didiye mufundishe?

[Nkonko ya dilonga]

[Bimfuanyi mu dibeji 10]

Bimue bia-mudimu bitu bena Kristo benza nabi mudimu wa kuyisha Bukalenge