Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

“Ikalayi ne muoyo wa dianyisha”

“Ikalayi ne muoyo wa dianyisha”

“Ikalayi ne muoyo wa dianyisha”

“Bupole bua Kristo bujame mu mioyo yenu . . . Ikalayi ne muoyo wa dianyisha.”​—KOLOSAI 3:15, MMM.

1. Ndishilangana kayi ditudi tumona pankatshi pa tshisumbu tshia bena Kristo ne bena panu badi ku bukokeshi bua Satana?

 MU BISUMBU 94 600 bia Bantemu ba Yehowa bidi pa buloba bujima, tudi tusanganamu lungenyi lua dianyisha. Tshisangilu tshionso tshitu tshibanga ne tshijika ne disambila ditu ne mêyi a diela nawu Yehowa tuasakidila. Tutu tumvua pa tshibidilu bana, bakole ne bapiabapia ne Bantemu bakadi benze matuku a bungi bamba ne: “tuasakidila,” “tuasanka,” anyi biambilu bikuabu bifuanangane ne ebi padibu badisangisha bua kutendelela pamue ne bana babu ba disanka. (Musambu 133:1) Ndishilangana kayipu didi pankatshi pa lungenyi elu lua dianyisha ne lungenyi lua budisunkaya ludi lutangalake munkatshi mua bantu ba bungi ‘badi kabayi bamanye Nzambi ne badi kabayi batumikila lumu luimpe’! (2 Tesalonike 1:8) Tudi munkatshi mua bantu badi bapangile dianyisha. Ebi kabiena bikemesha to bualu Satana Diabolo ke udi muikale nzambi wa bena panu’apa, yeye ke udi utamba kusaka bantu bua kuikala ne lungenyi lua budisunkaya, ne lungenyi luende lua diditambisha ne ditomboka ndutangalake mu bantu.​—Yone 8:44; 2 Kolinto 4:4; 1 Yone 5:19.

2. Mmubelu kayi utudi ne bua kutumikila, ne nnkonko kayi ituakonkonona?

2 Bu mutudi banyungulula kudi bena panu badi ku bulombodi bua Satana, tudi ne bua kuikala ne budimu bua ngenyi yabu kayitunyangi to. Mu bidimu lukama bia kumpala, mupostolo Paulo wakavuluija bena Kristo ba mu Efeso ne: ‘Nuakenda diambedi bu mudi tshikondo tshia buloba ebu, bu mudi mukalenge wa bukokeshi bua mu lupepele, wa nyuma udi wenzeja katataka munkatshi mua bana ba bupidia. Tuetu kabidi tuakikala munkatshi muabu diambedi, tuakalonda nkuka ya mibidi yetu, tuakalonda malu akadi mibidi yetu ne meji etu bisue, tuakaledibua bena lukuna bu mudi bakuabu.’ (Efeso 2:2, 3) Ke mudibi kabidi bua bantu ba bungi lelu’eu. Kadi mmunyi mutudi mua kuikala ne lungenyi lua dianyisha? Ndiambuluisha kayi didi Yehowa ufila? Mmu mishindu kayi mimpe mutudi mua kuleja ne: tudi bushuwa bena dianyisha?

Tshitudi ne bua kuikadila ne dianyisha

3. Mbua malu kayi butudi bikadile ne dianyisha kudi Yehowa?

3 Tudi ne bua kuikala ne dianyisha kudi Yehowa Nzambi, Mufuki wetu ne Mufidi wa muoyo, nangananga patudi tutangila bimue bia ku bintu bia bungi bidiye mutupeshe ne kalolo konso. (Yakobo 1:17) Dituku dionso tudi tuela Yehowa tuasakidila bua muoyo utudi nawu. (Musambu 36:9) Patudi tutangila bintu bidi bitunyunguluke, tudi tumona bijadiki bia bungi bia mudimu wa bianza bia Yehowa, bu mudi dîba, ngondo ne mitoto. Bintu bia bungi bidi mu buloba ebu bidi bituambuluisha bua kuikala ne muoyo, lubungibungi ne bintu bishilangane bidi bisambakane bimpe menemene bia mu lupepele ne dinyunguluka dia lupepele, mâyi ne bikuabu, bionso ebi bidi bijadika ne: tudi ne dibanza kumpala kua Tatu wetu wa mu diulu. Mukalenge Davidi wakimba ne: ‘Yehowa Nzambi wanyi, wakuvudija malu a kukema awakuenza ne malu awakupangadija bua kutuenzela; kakuena mukuabu utudi bamanye mua kuelekeja nebe. Bingakeba kualondolola ne bua kuambila bantu malu aa, neampite bua kuabala.’​—Musambu 40:5.

4. Bua tshinyi tudi ne bua kuela Yehowa tuasakidila bua didisangisha ne bana betu ba disanka batudi nabu mu bisumbu?

4 Nansha mudi basadidi ba Yehowa kabayi mu mparadizu muena dîna, badi mu mparadizu wa mu nyuma lelu. Mu Nzubu yetu ya Bukalenge ne mu mpungilu ne mpuilu yetu, tutu tumona mudi mamuma a nyuma akuata mudimu mu bena Kristo netu. Bushuwa, patu bamue Bantemu bayisha bantu badi bamanye malu a Nzambi makese anyi kabayi baamanye, batu bakula bua muanda uvua Paulo mumvuije mu mukanda wende uvuaye mufundile bena Galatia. Tshia kumpala batu bakoka ntema ya bantu aba ku ‘malu mabi adi mubidi wenza’ ne babakonka tshidibu bamone. (Galatia 5:19-23) Ba bungi batu bitaba diakamue ne: malu aa ke adi mu bantu lelu. Padibu babaleja ngikadilu idi yenza dimuma dia nyuma wa Nzambi ne bababikila ku Nzubu wa Bukalenge bua kudimuena ngikadilu eyi ne abu abidi, ba bungi batu bitaba ne lukasa bamba ne: ‘Nzambi udi munkatshi muenu bulelela.’ (1 Kolinto 14:25) Ne ebi kabiena bishikila amu ku Nzubu wa Bukalenge to. Enza luendu muaba wonso uudi musue, neumone disanka dia muomumue muaba wonso uudi upetangana ne umue wa ku Bantemu ba Yehowa badi bungi bupite pa miliyo isambombo. Bushuwa, didisangisha ne bana betu aba badi batukolesha mmuanda utudi ne bua kuelela Yehowa tuasakidila, yeye ke udi ufila nyuma wende bua malu aa kuenzekawu.​—Sefanya 3:9; Efeso 3:20, 21.

5, 6. Mmunyi mutudi mua kudileja bena dianyisha bua dipa ditambe makuabu dia kudi Nzambi dia tshia-bupikudi?

5 Dipa ditambe makuabu ne diakane tshishiki didi Yehowa mutupeshe m’Muanende Yezu, ne ku butuangaji buende ke kudi tshia-bupikudi tshifidibue. Mupostolo Yone wakafunda ne: ‘Bikala Nzambi mutunange nunku, tuetu kabidi, butudi nabu mbua kunangangana.’ (1 Yone 4:11) Bushuwa, tudi tudileja bena dianyisha bua tshia-bupikudi ki ng’anu patudi tuleja dinanga ne dianyisha kudi Yehowa, kadi patudi kabidi ne nsombelu udi uleja ne: tudi banange bantu bakuabu.​—Matayo 22:37-39.

6 Tudi mua kulonga malu a bungi adi atangila dileja dianyisha tuetu bakonkonone mushindu uvua Yehowa wenzela bena Isalele wa kale malu. Ku diambuluisha dia Mikenji yakapeshaye tshisamba etshi ku butuangaji bua Mose, Yehowa wakalongesha bantu bende aba malu a bungi. Mu ‘tshilejilu tshia [dimanya] ne tshia malu malelela mu Mikenji,’ tudi mua kulonga malu a bungi atuambuluisha bua kulonda mubelu wa Paulo eu: “Ikalayi ne muoyo wa dianyisha.”​—Lomo 2:20; Kolosai 3:15.

Malongesha asatu atudi tupeta mu Mikenji ya Mose

7. Mmunyi muvua difila tshia-dikumi dipeshe bena Isalele mushindu wa kuleja dianyisha kudi Yehowa?

7 Mu Mikenji ya Mose, Yehowa uvua mufile mishindu isatu ivua bena Isalele mua kuleja dianyisha dilelela bua buimpe buende. Tshia kumpala, kuvua tshia-dikumi. Tshia-dikumi tshia bintu bivua bikuama mu buloba, ne “tshintu tshionso tshia dikumi tshia ngombe anyi tshia mikoko,” tshivua ne bua kulua “tshintu tshia tshijila kudi Yehowa.” (Lewitiki 27:30-32) Pavua bena Isalele batumikila Yehowa, uvua ubabenesha bikole. Wakamba ne: ‘Luayi ne tshia-dikumi tshionso mu nzubu wa kubutshila bintu, bua biakudia bikale mu nzubu muanyi; Yehowa wa misumba udi wamba ne: Nuntete mpindieu ne muanda eu, numone bingikala tshiyi mununzuluile bibi bia mu diulu, munulokeshile masanka, kanuyi nukengela bintu bikuabu kabidi.’​—Malaki 3:10.

8. Nku tshinyi kuvua mapa a budisuile mashilangane ne tshia-dikumi?

8 Tshibidi, pa kumbusha difila tshia-dikumi, Yehowa uvua mulongolole bua bena Isalele kufila mapa a budisuile. Wakambila Mose bua ambile bena Isalele ne: ‘Panualua mu buloba bundi ngamba kunupa, ne panuadia bintu bia mu buloba abu, nenufile mulambu udibu banyukula [anyi dipa] kudi Yehowa.’ Bavua ne bua kufila imue ya ku ‘mikata yakenzabu ne bukula buakaboteshabu diambedi’ bu ‘mulambu [anyi dipa] kudi Yehowa’ mu bipungu biabu bionso. Mona ne: kabavua bafunde bungi busunguluke bua mikata eyi to. (Nomba 15:18-21) Kadi pavua bena Isalele bafila bintu bia kuela nabi tuasakidila, Yehowa uvua ubabenesha. Mbaleje bualu bua muomumue ebu pa bidi bitangila ntempelo wa mu tshikena-kumona tshia Yehezekele. Tudi tubala ne: ‘Bidi bipita buakane munkatshi mua bintu binudi nupola diambedi, ne mapa a munkatshi mua bintu bionso binudi nufila kudi Nzambi, bikale bintu bia bakuidi. Nupeshe bakuidi bukula bupite buimpe bua mampa anudi nulamba, bua disanka dikale mu nzubu muenu.’​—Yehezekele 44:30.

9. Ntshinyi tshivua Yehowa mulongeshe ku diambuluisha dia dipumbulula dia bintu mu madimi?

9 Tshisatu, Yehowa uvua mulongolole tshilele tshia kupumbulula bintu mu madimi. Nzambi wakamba ne: ‘Panuapuola bintu binuakakuna mu buloba, kanupuodi ku matengu a madimi, kanusangishi bintu bionso binudi nupuola. Kanusangishi tumuma tuonso tudi mu madimi enu, kanuambudi tumuma tuakapona panshi mu madimi enu; nushiye bintu ebi bia kukuatshisha nabi bapele ne benyi: meme ndi Yehowa, Nzambi wenu.’ (Lewitiki 19:9, 10) Bua musangu eu kabidi, kabavua bafunde bungi busunguluke to. Muena Isalele yonso ke uvua ne bua kupangadika bungi bua bintu bivuaye ne bua kushila bakengi. Mukalenge wa meji Solomo wakamba bulelela ne: ‘Udi ufuila mupele luse udi usombesha Yehowa bintu; yeye neamuenzele bimpe ku buimpe buakumuenzelaye.’ (Nsumuinu 19:17) Nunku Yehowa uvua mulongeshe bantu bua kumvuila bakengi luse ne kubangata ne mushinga.

10. Ntshinyi tshivua tshienzekela bena Isalele pavuabu kabayi badileja bena dianyisha?

10 Yehowa uvua ubenesha bena Isalele pavuabu bamutumikila balua ne bia-dikumi, bafila mapa a budisuile ne bafila bintu bua bapele. Kadi pavua bena Isalele kabayi baleja dianyisha, Yehowa kavua ubanyisha to. Bavua bapeta makenga ne ndekelu wa bionso baya mu bupika. (2 Kulondolola 36:17-21) Muanda eu udi utulongesha tshinyi?

Mishindu itudi tuleja dianyisha

11. Mmushindu kayi munene utudi mua kuleja Yehowa dianyisha?

11 “Mulambu” udi kabidi mushindu munene utudi mua kutumbisha Yehowa ne kumuleja dianyisha. Bulelela, tuetu bena Kristo katuena ku Mikenji ya Mose ivua ilomba bua kulambula nyama ne bia pa madimi to. (Kolosai 2:14) Nansha nanku, Paulo wakabela bena Kristo bena Ebelu ne: ‘Tufilafile kudi Nzambi mulambu wa kumutumbisha nawu, udi biawu mamuma a mishiku idi ijikula ditabuja dia dîna diende.’ (Ebelu 13:15) Patudi tuenza mudimu ne bukole buetu ne mpetu yetu bua kufila mulambu wa kutumbisha nawu Yehowa, ni mmu mudimu wa diyisha patoke anyi mu “masangisha a” bena Kristo netu, tudi mua kuela Tatu wetu wa mu diulu Yehowa tuasakidila ne mutshima wetu mujima. (Musambu 26:12) Kadi ntshinyi tshitudi mua kulongela ku mishindu ivua bena Isalele ne bua kuleja dianyisha kudi Yehowa?

12. Ntshinyi tshidi difila dia tshia-dikumi ditulongesha pa bidi bitangila bujitu buetu bua bena Kristo?

12 Tshia kumpala, anu bu mutudi bamone, difila dia tshia-dikumi kadivua dia pavua muntu musue to; muena Isalele yonso uvua muenzejibue bua kufila. Mutudi bena Kristo, tudi ne bujitu bua kuyisha ne kubuela mu bisangilu bia bena Kristo. Malu aa ki nga kuenza anu patudi basue to. Mu mulayi wende munene udi utangila nshikidilu, Yezu wakamba bimpe ne: ‘Nebambile bantu bonso ba pa buloba lumu luimpe elu lua bukalenge buanyi, neluikale tshimanyishilu ku bisamba bionso; pashishe nshikidilu nealue.’ (Matayo 24:14; 28:19, 20) Pa bidi bitangila bisangilu bia bena Kristo, mupostolo Paulo wakafunda ku nyuma muimpe ne: ‘Tudielelangane meji muntu ne muntu bua kuenzejangana ku dinanga ne ku dienza dia bienzedi bimpe, katuyi tulekela bietu didisangisha dietu pamue, bu mudi tshilele tshia bakuabu, kadi tukoleshangana mitshima, tutamba kuenza nunku bualu bua nudi numona dituku dia Mukalenge disemena pabuipi.’ (Ebelu 10:24, 25) Tudi tuleja dianyisha dietu kudi Yehowa patudi tuitaba ne disanka dionso bujitu buetu bua kuyisha ne kulongesha ne bua kudisangisha ne bana betu pa tshibidilu mu bisangilu bia tshisumbu, tumona malu aa bu diakalenga ne lumu bitudi nabi.

13. Ndilongesha kayi ditudi tupetela mu difila dia mapa a budisuile ne bintu bia dipumbulula mu madimi?

13 Kabidi, bidi mua kutuambuluisha tuetu bakonkonone mishindu mikuabu ibidi ivua bena Isalele baleja dianyisha: mapa a budisuile ne dipumbulula bintu mu madimi. Difila tshia-dikumi (divua bualu bulomba buikale ne mutshipu mumvuija bimpe) divua diodi dishilangane ne mapa a budisuile ne dishiya dia bintu bia dipumbulula mu madimi bivua kabiyi bilomba bungi kampanda bumana kujadika. Kadi mapa a budisuile ne bintu bia dipumbulula bivua bishila dianyisha dikole divua nadi musadidi wa Yehowa mu mutshima wende mushindu wa diodi kumusaka bua kuenza malu aa. Mu mushindu wa muomumue, nansha mutudi bamanye bua se: dienza mudimu wa kuyisha ne dibuela mu bisangilu bia bena Kristo mbujitu bunene budi nabu musadidi yonso wa Yehowa, tutuku tuenza malu aa ne mutshima wetu mujima ne lungenyi lua didifila anyi? Tudiku tuangata malu aa bu mushindu wa kuleja dianyisha dia muoyo mujima bua bionso bidi Yehowa mutuenzele anyi? Tutuku tuenza malu aa ne muoyo wa kalolo bilondeshile nsombelu wetu anyi? Peshi tudi tumona bionso ebi bu mudimu utudi ne bua kukumbaja bua kushala patupu bapepele? Bushuwa, eyi nnkonko idi muntu yonso wa kutudi ne bua kuandamuna yeye nkayende. Mupostolo Paulo wakumvuija bualu ebu mu mêyi aa: ‘Muntu ne muntu adijadikile mudimu wende, nunku neamanye mua kuditumbisha bua bualu buende, ki mbualu bua mukuabu.’​—Galatia 6:4.

14. Ntshinyi tshidi Yehowa utulomba mu mudimu utudi tumuenzela?

14 Yehowa Nzambi mmumanye bimpe nsombelu wetu. Mmumanye mikalu yetu bimpe. Milambu minene anyi mikese idi basadidi bende bamulambula ne budisuile buonso, udi uyangata ne mushinga. Kêna utulomba bua tuetu bonso tufile bintu bungi bua muomumue, ne katuena mene mua kukokesha bua kubifila nanku to. Pavua mupostolo Paulo wakula bua difila dia bintu, wakambila bena Kristo ba mu Kolinto ne: ‘Binuafila ne muoyo mulenga, [Nzambi] udi wanyisha kupa kunudi bafile bua tshinudi natshi, ki mbua tshinudi kanuyi natshi nansha.’ (2 Kolinto 8:12, MML) Dîyi edi didi ditangila kabidi mudimu utudi tuenzela Nzambi. Tshidi tshienza bua mudimu wetu wikale muanyishibue kudi Yehowa ki mbungi bua utudi tuenza, kadi mmushindu utudi tuwenza: ne disanka ne muoyo mujima.​—Musambu 100:1-5; Kolosai 3:23.

Peta lungenyi lua bumpanda-njila ne ululame

15, 16. (a) Ndiumvuangana kayi didi pankatshi pa mudimu wa bumpanda-njila ne dianyisha? (b) Mmunyi mudi aba badi kabayi mua kuenza bumpanda-njila mua kuleja lungenyi lua bumpanda-njila?

15 Mushindu muimpe wa tuetu kuleja dianyisha kudi Yehowa ngua kubuela mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Bua dinanga didibu nadi kudi Yehowa ne bua dianyisha bua bulenga buende bukena butuakanyine, basadidi ba bungi bakadi badilambule kudi Nzambi mbashintulule malu a bungi mu nsombelu wabu bua kumona mua kupeta dîba divule dia kusadila Yehowa. Bamue batu bampanda-njila ba pa tshibidilu, benza mêba 70 ku ngondo yonso mu kuyisha kua lumu luimpe ne mu dilongesha bantu bulelela. Bakuabu badi mua kuikala belela mikalu kudi malu kabukabu, batu ku musangu ne ku musangu badilongolola bua kuenza mêba 50 ku ngondo mu diyisha bu bampanda-njila bambuluishi.

16 Kadi netuambe tshinyi bua basadidi ba bungi ba Yehowa badi kabayi ne mushindu wa kuikala bampanda-njila ba pa tshibidilu anyi bambuluishi? Badi mua kudileja bena dianyisha padibu bapeta lungenyi lua bumpanda-njila ne balulama. Mmushindu kayi? Mu dikankamija aba badi ne mushindu wa kuenza bumpanda-njila, mu dikuna bana babu dijinga dia kuenza mudimu wa ku dîba ne ku dîba, ne mu diyisha ne tshisumi bilondeshile nsombelu wabu. Bitudi tufila mu mudimu wetu wa kuyisha bidi bitamba kulondeshila bukole bua dianyisha didi mu mitshima yetu bua bidi Yehowa mutuenzele, bidiye utuenzela ne bikalaye ne bua kutuenzela.

Tulejayi dianyisha ne “biuma” bietu

17, 18. (a) Mmunyi mutudi mua kuleja dianyisha ne “biuma” bietu? (b) Mmêyi kayi akamba Yezu bua kuanyisha dipa dia mukaji wa mu lufuila, ne mbua tshinyi?

17 Nsumuinu 3:9 udi wamba ne: “Tumbisha Yehowa ne biuma biebe ne mamuma a kumudilu a mu madimi ebe.” Basadidi ba Yehowa kabena kabidi dijinga ne tshia-dikumi to. Kadi Paulo wakafundila tshisumbu tshia mu Kolinto ne: ‘Muntu ne muntu afile bintu bu muakadisunguilaye mu mutshima wende; kafidi ne kanyinganyinga, anyi bu muenzeja ku bukole; bualu bua Nzambi udi musue muena kupa udi ufila ne disanka.’ (2 Kolinto 9:7) Kufila mapa a budisuile bua kukuatshisha mudimu wa kuyisha Bukalenge udi wenzeka pa buloba bujima kudi kabidi kuleja dianyisha dietu. Dianyisha dia muoyo mujima didi ditusaka bua kuenza nunku pa tshibidilu, pamu’apa bua kuikala kuteka kantu kampanda ku luseke lumingu luonso, anu muvua bena Kristo ba kumpala benza.​—1 Kolinto 16:1, 2.

18 Bungi bua bitudi tufila ki mbudi buleja dianyisha ditudi nadi kudi Yehowa to. Kadi lungenyi lutudi tufila nalu ke ludi luleja dianyisha edi. Ke tshiakamona Yezu pavuaye mutangile muvua bantu bela mapa mu tshibutshilu mu ntempelo. Pakamona Yezu mukaji mukamba kampanda wela “tukuta tubidi,” wakamba ne: ‘Bulelela, ndi nnuambila ne: Bintu biakuela mukaji eu mupele wa mu lufuila bidi bitambe biakuela bakuabu bonso, bualu bua buonso buabu bakuela bintu mu mushete wa Nzambi biakadibu kabayi nabi bualu, bia pa mutu; kadi mukaji eu wakuela bintu biakadiye nabi bualu, bintu biende bionso bia kudia menemene.’​—Luka 21:1-4.

19. Bua tshinyi mbimpe bua tuetu kutangilula mishindu itudi tuleja dianyisha?

19 Dilonga edi dia mushindu utudi mua kudileja bena dianyisha ditusake bua kutangilula mishindu itutu tuleja dianyisha. Tudiku pamu’apa mua kuvudija mulambu wetu wa kutumbisha nawu Yehowa ne bintu bitudi tufila bua kutuma mudimu udi wenzeka pa buloba bujima kumpala anyi? Tuetu benze nunku bilondeshile makanda etu, tuikale batuishibue ne: Tatu wetu wa dinanga Yehowa neasanke bikole bua mutudi tudileja bena dianyisha.

Udi muvuluke anyi?

• Mbua malu kayi butudi ne bua kuikadila bena dianyisha kudi Yehowa?

• Mmalu kayi atudi tulongela ku tshia-dikumi, mapa a budisuile ne bintu bia dipumbulula mu madimi?

• Mmunyi mutudi tukuama lungenyi lua bumpanda-njila?

• Mmunyi mutudi mua kusakidila Yehowa ne “biuma” bietu?

[Nkonko ya dilonga]

[Bimfuanyi mu dibeji 15]

‘Kupa kuonso kuimpe ne dipa dionso diakane tshishiki bidi bifuma mu diulu’

[Bimfuanyi mu dibeji 16]

Mmalongesha kayi asatu a mu Mikenji ya Mose adibu baleje muaba eu?

[Bimfuanyi mu dibeji 18]

Mmilambu kayi itudi mua kufila?