Tulonge malu kudi dîku dia pa buloba dia ba Yezu

TSHIUDI mumanye bua dîku dia ba Yezu, bantu bavuaye musombe nabu munkatshi mua bidimu 30 bia kumpala pavuaye pa buloba, kumpala kua kutambulaye ntshinyi? Evanjeliyo idi ituambila tshinyi? Ntshinyi tshitudi mua kulonga patudi tukonkonona malu a dîku diabu? Mandamuna a nkonko eyi adi mua kukuambuluisha bikole.

Yezu uvua muledibue mu dîku dia bena kantu ku bianza anyi? Yosefe tatuende mudishi uvua muena mudimu wa mabaya. Mudimu eu uvua mudimu mukole be, bualu uvua ulomba bua kuya muitu ne kukosa mitshi bua kuenza mabaya. Pavua baledi ba Yezu ba pa buloba baye ku Yelushalema matuku bu 40 kunyima kua diledibua diende, bakalambula mulambu bilondeshile tshivua Mikenji ya Mose ilomba. Bavuaku balambule mukoko wa tshipanga pamue ne nyunyi wa nkudimba anyi nyunyi wa nkutshi bu muvua mikenji ya Mose ilomba anyi? Tòo. Bidi bimueneka ne: kabavua mua kukokesha mua kulambula mulambu wa nanku to. Kadi Mikenji ya Mose ivua ilomba bapele mulambu wa mushindu mukuabu. Ke bualu kayi Yosefe ne Mariya bakafila “nyunyu ya nkutshi ibidi anyi bana babidi ba nyunyu ya nkudimba.” Difila nyama ivua kayiyi ne mushinga wa bungi divua dileja ne: dîku dia Yosefe ne Mariya divua dipele.​—Luka 2:22-24; Lewitiki 12:6, 8.

Mona bualu ebu: Yezu Kristo, eu wakokesha bantu bonso mu matuku atshilualua, uvua muledibue munkatshi mua bantu ba milongo mipuekele,  bantu bavua ne bua kuenza mudimu mukole bua kumona mua kupeta bia kudikuatshisha nabi. Wakakola e kuluaye muena mabaya bu tatuende mudishi. (Matayo 13:55; Mâko 6:3) Nansha muvua Yezu ‘mubanji’ pavuaye tshifukibua tshia mu nyuma tshia bukole mu diulu, Bible udi wamba ne: ‘wakalua mupele’ bua bualu buetu. Wakitaba bua kupuekeshibua milongo ne kulua muntu ne kukolela mu dîku dia bantu bapele. (2 Kolinto 8:9; Filipoi 2:5-9; Ebelu 2:9) Yezu kavua muledibue mu dîku dia bena kantu ku bianza, dîku dibanji divua mua kuikala diambuluishe bamue bantu bua kuikala nende bimpe to. Nsombelu wende kavua ukoka ntema ya bantu to. Bavua mua kumuanyisha bua malongesha ende, bua ngikadilu yende milenga ne bua mudimu wende muimpe. (Matayo 7:28, 29; 9:19-33; 11:28, 29) Tudi tumona meji a Yehowa Nzambi bua muvuaye mulekele bua muanende kuledibua mu dîku dipele.

Mpindieu, tukonkononayi malu a bena mu dîku dia ba Yezu ne tumone tshidiwu mua kutulongesha.

Yosefe uvua mmuntu muakane

Pavua Yosefe mumone ne: mubangila wende uvua ne difu ‘diambedi kabayi banji kulua popamue,’ bivua ne bua kuikala bimutonde bikole bualu bivua bimukolele bua kusungula pankatshi pa dinanga diende bua Mariya ne mushindu uvuaye mukine tshivua tshimueneke bu tshiendenda. Nsombelu eu uvua umueneka bu tshilema tshinene tshivuabu bamuenzele yeye uvua ne bua kuikala bayende wa Mariya. Mu matuku au, bavua bangata mukaji mubangila anu bu mukaji wa muntu menemene. Kunyima kua yeye mumane kuela meji bikole, Yosefe wakangata dipangadika dia kubengangana ne Mariya mu musokoko bua kabalu kuasa Mariya mabue bu mukaji muendi wa masandi.​—Matayo 1:18; Dutelonome 22:23, 24.

Ke muanjelu kumuenekela Yosefe mu tshilota e kumuambilaye ne: “Lekela kutshina bua kuangata mukajebe Mariya. Bualu, difu didiye muimite ndia ku Bukole bua [Nzambi]. Nealele muana wa balume, umuinyike dina ne: Yezu, bualu neapandishe bantu bende ku mibi yabo.” Nzambi mumane kumuambila tshia kuenza, Yosefe wakangata Mariya kuende.​—Matayo 1:20-24, Mukanda wa Mvidi Mukulu [Katolike, MMM].

Pakapangadijaye bua kuangata Mariya bu mukajende, muntu muakane ne wa lulamatu eu wakitaba bua kukumbaja tshintu tshikavua Yehowa mulongolole, tshikavuaye mumanyishe mukana mua muprofete Yeshaya ne: ‘Monai! Mukaji utshidi kamama neimite difu, nealele muana wa balume, neamuidike dîna ne: Imanuele.’ (Yeshaya 7:14) Bushuwa, Yosefe uvua muntu wa ngikadilu mimpe ya mu nyuma uvua wanyisha ne muoyo mujima bua kulua tatuende mudishi wa Masiya, nansha muvua muana wa kumpala wa Mariya kayi ne bua kuikala muanende yeye to.

Yosefe wakabenga bua kusangila ne Mariya too ne pakalelaye muanende. (Matayo 1:25) Bua bantu bavua bafuminaku ku diselangana, dibenga kusangila divua mua kuikala dibakolele menemene. Kadi mbimueneke ne: kabavua basue bua kuikale dielakana nansha dimue bua kumanya Tatuende wa muana. Tshilejilu kayi tshilengapu tshia didikanda! Yosefe wakateka malu a mu nyuma kumpala kua majinga a mubidi.

Banjelu bakayikila ne Yosefe misangu inayi pa mushindu wa dikolesha muanende mudiila buledi eu. Misangu isatu ya ku inayi eyi bakamuambila muaba uvuaye ne bua kukoleshila muana. Ditumikila diakamue mêyi au divua ne mushinga menemene bua lupandu lua muana. Misangu yonso eyi, Yosefe wakatumikila diakamue, kuangata muana kuyaye nende kumpala mu Ejipitu ne pashishe kupinganaye nende mu Isalele. Bualu ebu buakakuba Yezu (utshivua muana mutekete) ku dishipa dia bana batekete ba balume divua Helode muenzeje. Butumike bua Yosefe buakafikisha kabidi ku dikumbana dia milayi ivua itangila Masiya.​—Matayo 2:13-23.

Yosefe wakalongesha Yezu mudimu bua amanye mua kudikebela bia kudikuatshisha nabi. Ke bua tshinyi kabavua babikila Yezu anu ne: ‘Muana wa muena mabaya’ to, kadi kabidi ne:  ‘Muena mabaya.’ (Matayo 13:55; Mâko 6:3) Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Bavua batete [Yezu] mu bionso bu tuetu.’ Bualu ebu buvua mua kumvuija kabidi kuenza mudimu mukole bua kukuatshisha dîku diabu.​—Ebelu 4:15, MMM.

Ndekelu wa bionso, tudi tumona lulamatu lua Yosefe ku ntendelelu mulelela mu tshitupa tshia ndekelu tshidibu bakula bualu buende mu Mifundu ya bena Kristo ya tshiena-Greke. Yosefe wakaya ne dîku diende ku Yelushalema bua Pasaka. Bavua balombe anu bantu balume bua kuya ku Pasaka, kadi Yosefe yeye uvua ne tshibidilu tshia kuya ne dîku diende dijima ‘ku tshidimu ku tshidimu.’ Buvua bualu bukole be, bu muvuabu ne bua kuenda ntanta wa kilometre mitue ku 100, kumbukila ku Nazaleta batangile ku Yelushalema. Kadi mu muyuki udibu balonde mu Mukanda wa Nzambi, Yezu wakashiyangana ne tshisumbu tshia bantu bavuabu nabu. Bakamusanga ku ntempelo, uteleja ne wela balongeshi nkonko pa bidi bitangila Mikenji ya Mose. Nansha muvuaye ne bidimu 12 patupu, Yezu wakaleja ne: uvua ne meji a bungi ne dimanya dia Dîyi dia Nzambi kabidi. Bualu ebu budi butuleja ne: baledi ba Yezu bavua ne bua kuikala bamulongeshe bimpe, bamukoleshe bua kunangaye malu a mu nyuma. (Luka 2:41-50) Bidi bimueneka ne: Yosefe wakafua bidimu bikese panyima pa muanda eu, bualu kabena bamutela kabidi panyima pa bualu ebu muaba mukuabu mu Bible to.

Bulelela, Yosefe uvua muntu muakane uvua ukumbajila ba mu dîku diende majinga a mu nyuma ne a ku mubidi bimpe. Anu bu Yosefe, utuku pebe uteka malu a mu nyuma muaba wa kumpala mu nsombelu webe paudi umanya tshidi Nzambi musue bua tuenze lelu anyi? (1 Timote 2:4, 5) Utuku utumikila ne muoyo mujima dîyi dia Nzambi didi mu Mukanda wende, nunku uleja dikokela bu dia Yosefe anyi? Utuku ulongesha bana bebe bua bikale bayukila ne bantu bakuabu malu malenga a mu nyuma anyi?

Mariya, musadidi wa Nzambi uvua kayi utangila anu masanka ende

Mariya mamuende wa Yezu uvua musadidi muimpe menemene wa Nzambi. Pavua muanjelu Gabaliele mumuambile ne: uvua ne bua kulela muana, Mariya wakakema. Bu muvuaye kamama, kavua muanji ‘kumanya mulume’ to. Pakamanyaye ne: diledibua dia muana eu divua ne bua kuenzeka ne bukole bua nyuma muimpe, wakitaba ne budipuekeshi buonso mukenji au, e kuamba ne: ‘Mona, mukaji mupika wa Mukalenge; bangenzele bu muwakuamba.’ (Luka 1:30-38) Uvua wanyisha diakalenga edi bikole ne bua bualu ebu wakitaba ntatu yonso ivua mua kumufikila bua dipangadika diende edi.

Bushuwa, kuitaba bualu ebu kuakashintulula nsombelu wende mujima wa mukaji. Pakayaye  ku Yelushalema bua dikezudibua, Shimeona (muntu mulume kampanda mukulakaje) wakamuambila ne: ‘Muele wa mvita neutubule muoyo webe.’ (Luka 2:25-35) Mbimueneke ne: uvua wakula bua mushindu uvua Mariya ne bua kumvua pavua bantu ba bungi ne bua kubenga Yezu ne ndekelu wa bionso kumupopela ku mutshi wa tshinyongopelu.

Pavua Yezu wenda ukola, Mariya uvua ulama mu lungenyi malu onso avua enzekela Yezu, ‘wela meji munda munda.’ (Luka 2:19, 51) Anu bu Yosefe, Mariya uvua muntu wa ngikadilu mimpe ya mu nyuma ne uvua wanyisha mianda ne mêyi avua akumbaja milayi. Malu avua muanjelu Gabaliele mumuambile avua ne bua kuikala mashale malamate mu mutshima wende: ‘Yeye neikale munene, nebamuidike dîna ne: Muana wa Udi Mutambe Bunene wa mu diulu; Mukalenge Nzambi neamupe nkuasa wa butumbi wa tatu wende Davidi; neikale mukalenge wa nzubu wa Yakoba tshiendelele; bukalenge buende kabuena ne nshikidilu.’ (Luka 1:32, 33) Bushuwa, wakangata ne mushinga diakalenga diende dia kuikala mamuende wa Masiya.

Mariya wakaleja kabidi ne: uvua muntu uvua ne ngikadilu mimpe ya mu nyuma pakapetanganaye ne Elisabeta mulela wende uvua pende muimite mu tshishima. Pakamumonaye, Mariya wakatumbisha Yehowa ne wakaleja muvuaye munange Dîyi dia Nzambi. Wakamba amue malu a mu disambila dia Hana didi mu 1 Samuele nshapita 2, ne manga malu mangatshila mu mikanda mikuabu ya mu Mifundu ya tshiena-Ebelu. Dimanya dia Mukanda wa Nzambi edi diakaleja ne: uvua mukumbane bua kuikala mamu wa lulamatu ne mutshinyi wa Nzambi. Uvua mueleshe Yosefe diboko bua kudisha muanende mu nyuma.​—Genese 30:13; 1 Samuele 2:1-10; Malaki 3:12; Luka 1:46-55.

Mariya uvua ne ditabuja dikole kudi muanende bu Masiya ne ditabuja adi kadiakakepela nansha panyima pa lufu lua Yezu to. Matuku makese panyima pa dibika dia Yezu ku lufu, Mariya uvua munkatshi mua bayidi ba lulamatu bavua badisangishe bua kusambila pamue ne bapostolo. (Bienzedi 1:13, 14) Wakashala anu ne lulamatu, nansha muakamonaye muvua muanende munanga ufua lufu pa mutshi wa tshinyongopelu.

Nsombelu wa Mariya udi mua kukulongesha tshinyi? Utuku witaba bua kusadila anu kusadila Nzambi nansha biobi bikulomba malu a bungi anyi? Utuku umona mushinga wa mudimu eu lelu’eu anyi? Utuku uvuluka tshivua Yezu mumanyishe ne utshifuanyikija ne malu adi enzeka lelu, ‘wela meji munda munda’ anyi? (Matayo nshapita wa 24 ne wa 25; Mâko nshapita wa 13; Luka nshapita wa 21) Utuku widikija Mariya pa kuibidilangana ne Dîyi dia Nzambi, wenza nadi mudimu misangu ya bungi iudi uyukila ne bantu anyi? Udiku mua kulama ditabuja diebe mu Yezu  nansha bu wewe mua kupeta tunyinganyinga bualu udi muyidi wende anyi?

Bana babu ne Yezu: malu adi mua kushintuluka

Bidi bimueneka ne: bana babu ne Yezu kabavua bamuitabuja too ne panyima pa lufu luende to. Ke bidi pamu’apa mua kumvuija bua tshinyi kabavuapu pakafuaye pa mutshi wa tshinyongopelu ne kabidi tshivuaye mulombele mupostolo Yone bua kulama mamuende. Bena mu dîku dia ba Yezu bakaleja ne: kabavua bamunemeka to, kufikabu too ne ku diamba munga musangu ne: “Mmujimije lungenyi.” (Mâko 3:21, MMM) Bu muvua Yezu ne bena mu dîku diabu bavua kabayi bamuitabuja, bana betu badi ne bena mu mêku abu kabayi Bantemu badi mua kuikala ne dishindika dia se: Yezu mumanye mudibu badiumvua padi balela babu aba babaseka bua tshitendelelu tshiabu.

Kadi bidi bimueneka ne: panyima pa Yezu mumane kubika ku lufu, bana babu bakatuadija kumuitabuja. Bavua munkatshi mua bantu bavua badisangishe mu Yelushalema kumpala kua Pentekoste wa mu 33 bikondo bietu ebi; ne bavua basambila ne muoyo mujima pamue ne bapostolo. (Bienzedi 1:14) Bidi bimueneka ne: dibika dia ku lufu dia Yezu diakabasaka bua kushintulula mitshima, kufikabu too ne ku dilua bayidi bende. Tuikalayi ne ditekemena bua balela betu badi kabayi bena Kristo.

Bible udi uleja ne: Yakobo muanabu ne Yezu (uvua Yezu mumuenekele) uvua ne mudimu munene be mu tshisumbu tshia bena Kristo. Nzambi wakamusaka bua kufundila bana babu bena Kristo, ubabela bua kulama ditabuja diabu. (Bienzedi 15:6-29; 1 Kolinto 15:7; Galatia 1:18, 19; 2:9; Yakobo 1:1) Yuda (muanabu mukuabu ne Yezu) wakafunda mukanda ku bukole bua nyuma muimpe bua kukankamija bena Kristo nende bua kuluanganabu bikole mvita bua kuikala ne ditabuja. (Yuda 1) Kadi mona, Yakobo ne Yuda kabakakula mu mikanda yabu bua malanda abu a ku mubidi ne Yezu bua kuditambisha kumpala kua bena Kristo nabu to. Mbatushile dilongesha dilenga ditambe dia budipuekeshi!

Nunku, ng’amue malu kayi atudi tulongela ku dîku dia ba Yezu? Bushuwa, tudi tulonga malu a lulamatu atudi mua kutela mu mushindu eu: (1) Tutumikilayi disua dia Nzambi didi dileja patoke ne lulamatu ne tutantamenayi ntatu yonso idi mua kutukuata bualu tudi tuenza disua dia Nzambi. (2) Tutekayi malu a mu nyuma pa muaba wa kumpala, nansha bitulomba malu a bungi. (3) Kolesha bana bebe bilondeshile tshidi Mukanda wa Nzambi wamba. (4) Kuteketshi mu maboko bualu kudi bamue bena dîku diebe badi kabayi bena Kristo bu wewe to. (5) Kuditambishi bua malanda audi mua kuikala nawu ne bantu badi ku mutu kua tshisumbu tshia bena Kristo to. Bulelela, dilonga malu adi atangila dîku dia ba Yezu didi ditusemeja pabuipi nende ne didi dikolesha dianyisha dietu bua mushindu uvua Yehowa musungule dîku dia bantu bapele bua kukoleshadi Yezu ku buana buende.

[Bimfuanyi mu mabeji 4, 5]

Yosefe wakangata Mariya bu mukajende ne wakambuluisha bua milayi ivua itangila Yezu ikumbane

[Bimfuanyi mu dibeji 6]

Yosefe ne Mariya bakalongesha bana babu malu a mu nyuma ne mushinga wa kuenza mudimu wa bianza

[Bimfuanyi mu dibeji 7]

Nansha muvuabu bakolele mu dîku dia mu nyuma, bana babu ne Yezu kabakamuitabuja too ne ku lufu luende to

[Bimfuanyi mu dibeji 8]

Yakobo ne Yuda, bana babu ne Yezu bakakankamija bena Kristo nabu