Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bakulakaje badi ne mushinga mu tshisumbu tshia bena Kristo

Bakulakaje badi ne mushinga mu tshisumbu tshia bena Kristo

Bakulakaje badi ne mushinga mu tshisumbu tshia bena Kristo

‘Badi bakunyibua mu nzubu wa Yehowa badi bakola. Nebakuame mamuma too ne mu bununu buabu.’​—MUSAMBU 92:13, 14.

1. Bantu ba bungi batu bamona bakulakaje mushindu kayi?

 YEHOWA mmunange basadidi bende bonso, ne bakulakaje kabidi. Pabi, bilondeshile luapolo lua ditunga dia États-Unis, batu bakengesha anyi balengulula bakulakaje batue ku binunu nkama itanu tshidimu tshionso etshi. Luapolo ya muomumue ya mu matunga makuabu idi ileja ne: badi bakengesha bakulakaje miaba yonso. Bulongolodi kampanda budi buamba ne: tshidi tshifikisha bantu ku dibakengesha ng’etshi: “meji adi matangalake a ne: bakulakaje kabatshiena ne mushinga to, kabena ne mudimu udibu benza ne bidi bikengela anu kubambuluisha dîba dionso.”

2. (a) Yehowa utu wangata basadidi bende bakadi bakulaje munyi? (b) Mmushindu kayipu mulenga udibu bakula bua bakulakaje mu Musambu wa 92:12-15?

2 Yehowa Nzambi udi wanyisha basadidi bende ba lulamatu bakadi bakulakaje. Udi utangila ‘muoyo wetu wa munda’ anyi ngikadilu wetu wa mu nyuma pamutu pa kutangila mubidi wetu udi ne butekete. (2 Kolinto 4:16, MMM) Tudi tusangana dishindika didi dilenga ku muoyo edi mu Dîyi diende: ‘Bantu bakane badi bakola bu dibue dia ngaji, badi balepa bu mutshi wa cèdre wa mu Lebanona. Badi bakunyibua mu nzubu wa Yehowa, badi bakola mu biendedi bia tshitendelelu tshia Nzambi wetu. Nebakuame mamuma too ne mu bununu buabu, nebikale mitshi miuule tente ne mâyi ne idi mibishi tshiendelele, bua kulejabu bantu ne: Yehowa udi muakane.’ (Musambu 92:12-15) Dikonkonona mvese eyi nedileje tshinudi nuenu bakulakaje mua kuenza bua kuambuluisha tshisumbu tshia bena Kristo.

“Nebakuame mamuma too ne mu bununu”

3. (a) Badi bafuanyikija bantu bakane ne mabue a ngaji bua tshinyi? (b) Mmunyi mudi bakulakaje mua ‘kukuama mamuma mu bununu buabu’?

3 Muimbi wa Misambu udi ufuanyikija bantu bakane ne mabue adi makuna mu lubanza lua nzubu wa Nzambi. Badi ‘bakuama mamuma too ne mu bununu buabu.’ Kuena umona ne: mbualu budi butukankamija anyi? Mabue malenga ne malulame avua alengeja mbanza ya bantu mu Isalele wa kale. Pa kumusha bulenga buawu, mabue aa avua kabidi apesha bantu ngaji mivule, amue mene atungunuka ne kuela ngaji bidimu bipite pa lukama. * Panudi nushala bajame mu ntendelelu mulelela, nudi penu mua kutungunuka ne ‘kukuama mamuma mu mudimu wonso muimpe.’​—Kolosai 1:10.

4, 5. (a) Mmamuma kayi a mushinga adi bena Kristo ne bua kukuama? (b) Fila bilejilu bia mu Mukanda wa Nzambi bia bantu bakulakaje bakakuama “mamuma a mishiku.”

4 Yehowa udi ukeba ne: bena Kristo bakuame “mamuma a mishiku,” mbuena kuamba ne: mêyi adibu bapatula bua kutumbisha Yehowa ne malu ende. (Ebelu 13:15) Biwikala mukulakaje, bualu ebu budi bukutangila anyi? Eyowa!

5 Bible udi ne bilejilu bia bakulakaje bavua bakule bua dîna dia Yehowa ne malu ende kabayi ne buôwa nansha. Tshilejilu, pavua Yehowa mupeshe Mose mudimu wa kuikala muprofete ne muleji-mpala wende, Mose ukavua ne bidimu bipite pa ‘makumi muanda-mutekete’. (Musambu 90:10; Ekesode 4:10-17) Nansha mukavua muprofete Danyele mukulakaje, wakakula bua bumfumu bua Nzambi kayi utshina to. Pakabikilabu Danyele kudi mukalenge Beleshasâ bua kumvuija bualu buvua tshianza tshifunde ku tshimanu, Danyele uvua mua kuikala ne bidimu 90 ne bia mu njila. (Danyele, nshapita 5) Kadi netuambe tshinyi bua mupostolo Yone ukavua pende mukulakaje? Bakamuela mu buloko mu tshidiila tshia Patemo pamue ne ku ndekelu kua mudimu wende “bualu bua dîyi dia Nzambi ne bua dimanyisha dia Yezu.” (Buakabuluibua 1:9) Kakuyi mpata, udi mua kuikala mumanye bakuabu bantu badi Bible utela bakakuama “mamuma a mishiku” pakavuabu bakulakaje.​—1 Samuele 8:1, 10; 12:2; 1 Bakelenge 14:4, 5; Luka 1:7, 67-79; 2:22-32.

6. Mu matuku a ku nshikidilu aa, Yehowa mmukuate mudimu ne “bakulakaje” bua kuamba malu ende mushindu kayi?

6 Mupostolo Petelo wakatela mêyi a muprofete Yoele, e kuamba ne: ‘Nzambi udi wamba ne: palua matuku a ku nshikidilu, nengitshikijile bantu bonso [ne “bakulakaje”] nyuma wanyi, nebambe malu adi kaayi manji kuenzeka.’ (Bienzedi 2:17, 18; Yoele 2:28) Nenku mu matuku a ndekelu aa, Yehowa mmukuate mudimu ne bakulakaje bela manyi ne ba mu ‘mikoko mikuabu’ bua kumanyisha malu ende. (Yone 10:16) Bamue ba ku bakulakaje aba mbakuame mamuma a Bukalenge munkatshi mua bidimu bia bungi.

7. Filabi tshilejilu tshia mudi bakulakaje bakuama mamuma nansha padi mubidi wabu kauyi muimpe.

7 Tuangate tshilejilu tshia muanetu wa bakaji Sonia, wakalua mumanyishi wa Bukalenge wa ku dîba ne ku dîba mu tshidimu tshia 1941. Uvua ulonga Bible ne bantu kuende nansha muvuaye usamakana bikole. Muanetu Sonia wakamba ne: “Kuyisha lumu luimpe kukadi kumbuele mu mashi. Ke nsombelu wanyi mene. Tshiena musue kulekela kuyisha to.” Anu matuku makese aa, Sonia ne yayende Olive bakayisha Janet (ukavua makasa ku tshina) mu tshibambalu tshia lupitadi mudi bantu bindila. Mamuende wa Janet (muena Katolike wa menemene) wakakema bua muvuabu batabalele Janet wende, yeye e kuitaba bua kulonga Bible. Mpindieu dilonga diende didi dienda bimpe be! Kuenaku pebe mua kukuama mamuma a Bukalenge mu nsombelu ya nunku anyi?

8. Nansha mukavua Kaleba mukulakaje, mmunyi muakalejaye ne: uvua weyemena Yehowa? Bakulakaje bena Kristo badi mua kumuidikija munyi?

8 Padi bena Kristo bakulakaje batungunuka ne kuyisha ne dikima nansha padi mubidi ubatatshisha, badi bidikija Kaleba wakenda ne Mose mu tshipela munkatshi mua bidimu 40. Kaleba uvua ne bidimu 79 pakasambukaye Musulu wa Yadene bua kubuela mu Buloba Bulaya. Bu mukavuaye muluangane bidimu bisambombo mu tshiluilu tshia bukole tshia bena Isalele, uvua mua kuvunga maboko ne kuikisha. Kadi wakalomba ne dikima dionso bua kuluangana ne kunyenga “misoko minene ya ngumbu” ivua mu mikuna ya Yuda. Mu misoko emu ke muaba uvua bantu ba mpolondo bavuabu babikila ne: bena Anaka. Yehowa wakambuluisha Kaleba. ‘Wakabipata anu bu muakamba Yehowa.’ (Yoshua 14:9-14; 15:13, 14) Wavuluka ne: Yehowa udi nebe anu bu muvuaye ne Kaleba paudi ukuama anu kukuama mamuma a Bukalenge mu bukulakaje buebe. Wewe muikale anu mumulamate, neakubueje mu ndongoluelu wende mupiamupia udiye mulaye.​—Yeshaya 40:29-31; 2 Petelo 3:13.

‘Nebikale mitshi miuule tente ne mâyi ne idi mibishi tshiendelele’

9, 10. Bena Kristo badi bakulakaje badi mua kuenza tshinyi bua kulama ditabuja ne makanda abu a mu nyuma? (Tangila kazubu mu dibeji dia 13.)

9 Muimbi wa Misambu wakakula bua mudi basadidi ba Nzambi bakadi bakulakaje bakuama mamuma, wamba ne: ‘Bantu bakane badi bakola bu dibue dia ngaji, badi balepa bu mutshi wa cèdre wa mu Lebanona. Nebakuame mamuma too ne mu bununu buabu, nebikale mitshi miuule tente ne mâyi ne idi mibishi tshiendelele.’​—Musambu 92:12, 14.

10 Kadi mmunyi muudi mua kulama makanda a mu nyuma nansha muudi mukulakaje? Dibue ditu dishala dilenga matuku a bungi bualu ditu dipeta mâyi mimpe adi kaayi ajika. Wewe pebe, udi mua kupeta mâyi a mu Bible pawikala ulonga Dîyi dia Nzambi ne muikale pamue ne bulongolodi buende. (Musambu 1:1-3; Yelemiya 17:7, 8) Makanda ebe a mu nyuma adi akupesha mushinga wa bungi ku mêsu kua bena Kristo bakuabu. Ke tshiakenzekela Yehoyada, mukulakaje uvua Muakuidi Munene.

11, 12. (a) Mmudimu kayi munene uvua Yehoyada mukuate mu bukalenge bua Yuda? (b) Mmunyi muakenza Yehoyada bua ntendelelu mulelela kujukulukaye?

11 Tshikondo tshiakashipa Mukalenge-mukaji Atalaya bankana bende ne tshiakangataye bukalenge ku makanda mu Yuda, Yehoyada uvua mua kuikala ne bidimu bipite pa 100. Mukulakaje Yehoyada eu uvua mua kuenza tshinyi? Munkatshi mua bidimu bisambombo, Yehoyada ne muena kuende bakasokoka mu ntempelo Yoasha, muana umuepele wa mukalenge uvua mupanduke. Kadi dimue dituku mu mushindu wakakemesha bantu, Yehoyada wakamanyisha ne: Yoasha muana wa bidimu muanda-muteke uvua mukalenge, e kushipesha Atalaya.​—2 Kulondolola 22:10-12; 23:1-3, 15, 21.

12 Bu muvuaye mulami wa mukalenge, Yehoyada wakenzeja bua ntendelelu mulelela aye kumpala. ‘Wakapunga tshipungidi ne bantu bonso ne mukalenge, bua buobu bikale bantu ba Yehowa.’ Yehoyada wakatuma dîyi ne bantu kuyabu kupula nzubu wa Bâla (nzambi wa dishima) ne kumushabu bilambuilu biende, bimfuanyi biende ne muakuidi wende. Yehoyada wakambuluisha Yoasha bua kutuadijilula midimu mu ntempelo ne kumulongolola kabidi. ‘Yoasha wakenza malu mimpe ku mêsu kua Yehowa matuku ende onso akadi Yehoyada, muakuidi wa Nzambi, umuyisha.’ (2 Kulondolola 23:11, 16-19; 24:11-14; 2 Bakelenge 12:2) Pakafua Yehoyada ne bidimu 130, bakamujika ne lumu lua pa bualu muaba uvuabu bajika bakalenge bualu ‘wakenza bimpe mu Isalele, ne kudi Nzambi ne ku nzubu wende.’​—2 Kulondolola 24:15, 16.

13. Bena Kristo bakulakaje badi mua ‘kuenza bimpe kudi Nzambi ne ku nzubu wende’ mushindu kayi?

13 Mubidi anyi makuabu malu adi mua kukupangisha mua kukuatshila Nzambi mudimu bikole. Nansha bikala nanku, udi anu mua ‘kuenza bimpe kudi Nzambi ne ku nzubu wende.’ Udi mua kuleja lukunukunu luebe bua nzubu wa mu nyuma wa Yehowa paudi ubuela mu bisangilu, ufila mandamuna ne paudi uyisha padiku mushindu. Paudi witaba mibelu ya mu Bible ne lukasa, ulonda tshidi “mupika wa lulamatu ne wa budimu” wamba ne ushala mulamate anu tshisumbu, udi mua kukolesha bena Kristo nebe. (Matayo 24:45-47, NW) Udi mua kusaka batendeledi nebe “ku dinanga ne ku dienza dia bienzedi bimpe.” (Ebelu 10:24, 25; Filemona 8, 9) Neusankishe bakuabu biwalonda mubelu wa mupostolo Paulo eu: “Longesha bantu bakulakaje bua badilame bimpe, badinemeke, bikale bena meji, bashindame mu ditaba, mu dinanga ne mu lutuulu. Longesha kabidi bakaji bakulumpe bua benze malu makanyine bantu ba tshijila, kabayi bena bijanu, kabayi basombela anu maluvu. Balongeshe kabidi bakuabu amu malu adi mimpe.”​—Tito 2:2-4, Mukanda wa Mvidi Mukulu [Mishonyi, MMV].

14. Batangidi bakadi benze bidimu bia bungi badi mua kuenza tshinyi bua kuyisha ntendelelu mulelela kumpala?

14 Udi mukulu kukadi matuku a bungi anyi? Muanetu mukuabu udi mukulu kukadi bidimu bia bungi udi ufila mubelu eu: “Kudilaminyi meji aukadi mupete bua bungi bua bidimu to. Pesha bakuabu amue majitu ebe, pesha bantu badi basue kumanya dimanya diudi nadi . . . Umanye malu mimpe adi nawu bakuabu. Uditashishe bua kuapeta. Udiakaje bua matuku adi kumpala.” (Dutelonome 3:27, 28) Paudi udifila ne muoyo umue mu mudimu wa buambi udi wenda uya kumpala, nebiambuluishe bena Kristo bakuabu bikole.

‘Bua kulejabu bantu ne: Yehowa udi muakane’

15. Mmunyi mudi bena Kristo bakulakaje ‘baleja bantu ne: Yehowa udi muakane’?

15 Basadidi ba Nzambi bakadi bakulakaje batu bambula bujitu buabu ne disanka dionso ‘bua kulejabu bantu ne: Yehowa udi muakane.’ Biwikala muena Kristo mukulakaje, umanye ne: miaku yebe ne bienzedi biebe bidi mua kuleja bakuabu ne: ‘Yehowa udi dibue diebe dia mutunda, kakuena bualu bubi munda muende.’ (Musambu 92:15) Dibue dia ngaji ditu dileja ngikadilu mitambe bulenga ya Mudifuki nansha mudidi kadiyi diakula. Kadi Yehowa mmukupeshe mushindu wa kuambila bantu badi balua matuku aa mu ntendelelu mulelela malu ende. (Dutelonome 32:7; Musambu 71:17, 18; Yoele 1:2, 3) Kuambila bantu malu a Yehowa kudi ne mushinga bua tshinyi?

16. Fila tshilejilu tshia mu Bible tshidi tshileja buimpe bua ‘kuleja bantu ne: Yehowa udi muakane’?

16 Tshikondo tshikavua Yoshua mulombodi wa bena Isalele “muntu mununu,” ‘wakabikila bena Isalele bonso ne bakulu babu ne bakadi ku mutu kua bisamba biabu ne balumbuluishi babu ne tupita tuabu’ bua kubavuluija malu makane avua Nzambi muenze. Wakabambila ne: ‘Kanuakapanga tshintu tshimpe [nansha] tshimue tshiakanulaya Yehowa, Nzambi wenu; nuakapeta bintu bionso.’ (Yoshua 23:1, 2, 14) Mêyi aa akasaka bena Isalele bua kupangadija bua kulamata Yehowa bua tshikondo kampanda. Kadi panyima pa Yoshua mumane kufua, ‘ba mu tshikondo tshikuabu bakabalonda kunyima kabakamanya Yehowa anyi mudimu munene wakenzelaye bena Isalele. Bena Isalele bakenza malu akadi mabi ku mêsu kua Yehowa, bakakuatshila Bâla mudimu.’​—Balumbuluishi 2:8-11.

17. Mmunyi mudi Yehowa muenze malu ne basadidi bende ba matuku aa?

17 Bua tshisumbu tshia bena Kristo tshidiku lelu’eu kushalatshi tshilamate Nzambi, kabiena bikengela anu bua basadidi ba Nzambi bakadi bakulakaje babalondele malu kampanda to. Tshidibi, patudi tumvua bantu balonda “malu manene” adibu bamone adi Yehowa muenzele bantu bende mu matuku a ku nshikidilu aa, bidi bikolesha ditabuja dietu kudi Yehowa ne mu malu adiye mutulaye. (Balumbuluishi 2:7; 2 Petelo 1:16-19) Biwikala mubuele mu bulongolodi bua Yehowa kukadi matuku a bungi, udi mua kuvuluka mushindu utshivuaku anu bamanyishi bakese muaba unudi anyi mu ditunga dienu peshi muvuabu baluisha bikole mudimu wa buambi. Pashishe, wewe kulua kumona muvua Yehowa mulue kumusha amue malu avua atatshisha Bantemu ne mulue ‘kuendesha’ mudimu wa Bukalenge. (Yeshaya 54:17; 60:22) Udi mumone mudibu benda batokesha malongesha a mu Bible ne mudibu bashintulule malu mu bulongolodi bua Nzambi budi bumueneka. (Nsumuinu 4:18; Yeshaya 60:17) Utuku ulondela bakuabu malu makane a Yehowa bua kubakankamija anyi? Kuamba malu aa kudi mua kukuatshisha bana betu bena Kristo bikole be!

18. (a) Filabi tshileji tshia mudi bipeta bimpe bipatuka padibu ‘baleja bantu ne: Yehowa udi muakane.’ (b) Mmunyi muutu pebe mumone malu makane a Yehowa?

18 Kadi netuambe tshinyi bua bikondo bivua Yehowa mukutabalele anyi mukuludike ne dinanga dionso mu nsombelu webe? (Musambu 37:25; Matayo 6:33; 1 Petelo 5:7) Muanetu wa bakaji ukadi mukulakaje, diende Martha, uvua ukankamija bakuabu pavuaye wamba ne: “Nansha bualu kayi mua kukufikila, kulekedi Yehowa to. Neakukuatshishe.” Mêyi aa akalenga Tolmina umue wa ku balongi bende ba Bible wakatambula ku mbangilu kua bidimu bia 1960. Tolmina udi ulonda ne: “Dîba diakafua bayanyi, ngakumvua bibi be! Kadi mêyi a Martha akangambuluisha bua kubenga kupangila tshisangilu nansha tshimue. Yehowa wakangambuluisha bulelela bua meme kuya kumpala.” Tolmina mmupeshe pende balongi bende ba Bible mubelu eu munkatshi mua bidimu bia bungi. Kakuyi mpata, paudi ukankamijangana ne ulonda malu malenga a Yehowa, bena Kristo nebe badi bakola mu ditabuja.

Yehowa mmunange bakulakaje bena lulamatu

19, 20. (a) Yehowa utu umona mudimu wa basadidi bende bakulakaje munyi? (b) Ntshinyi tshituamona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

19 Lelu udi bantu kabayi ne dianyisha eu, kabatu banemeka bakulakaje bikole to. (2 Timote 3:1, 2) Batu batamba kuvuluka bakulakaje anu bua tshivuabu kale, ki mbua tshidibu mpindieu nansha. Pabi Bible udi yeye wamba ne: ‘Bualu bua Nzambi kêna upanga buakane bua kupueye muoyo wa mudimu wenu ne wa dinanga dinuakaleja bua dîna diende, panuakakuatshila bansantu mudimu ne panutshidi nubakuatshishawu.’ (Ebelu 6:10) Bulelela, Yehowa Nzambi udi uvuluka malu ebe malenga a kale. Kadi udi kabidi ukuanyisha bua malu audi utungunuka ne kuenza mu mudimu wende. Udi umona bakulakaje ba lulamatu bu batshidi bakuama mamuma, bashindame mu nyuma ne bu bena Kristo badi ne bukole: eyowa, bu bantu badi baleja bukole buende.​—Filipoi 4:13.

20 Utu pebe umona bena Kristo bakadi bakulakaje bu mutu Yehowa ubamona anyi? Wewe ubamona mushindu au, neubanange. (1 Yone 3:18) Tshiena-bualu tshidi tshitua etshi mu nyima netshituleje imue mishindu itudi mua kuleja bena Kristo aba dinanga mu ditabalela majinga abu.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 3 Tshishishi tshionso tshia ngaji ya mabue a buena aa tshidi mua kuikala ne ngaji mitue ku tshinunu ne tshidi mua kuikala ne kilo mipite pa 8. Munga mufundi udi wela meji ne: “dibue dionso divua diela ngaji divua mua kupatuila muenadi ngaji ya bujitu bua kilo 2 000 anyi 3 000 kumpala kua diodi kuma.”

Newandamune tshinyi?

• Mmunyi mudi bakulakaje “bakuama mamuma”?

• Dienza malu a mu nyuma dia bakulakaje didi tshintu tshia mushinga mukole bua tshinyi?

• Bakulakaje badi mua ‘kuleja bantu ne: Yehowa udi muakane’ mushindu kayi?

• Tshidi Yehowa wanyishila bikole basadidi bende ba mutantshi mule ntshinyi?

[Nkonko ya dilonga]

[Kazubu mu dibeji 13]

Tshiakenza bua ne: bashale ne ditabuja dikole

Tshitu tshiambuluishe bena Kristo badi benze bidimu bivule bua kushala ne ditabuja dikole ne makanda a mu nyuma ntshinyi? Tangila tshivua bamue bambe:

“Kubala mvese idi yakula bua malanda etu ne Yehowa kudi ne mushinga wa bungi menemene. Misangu ya bungi butuku, ntu ngamba ku muoyo Musambu wa 23 ne wa 91.”​—Olive, mutambule mu 1930.

“Ntu mudifundile tshipatshila tshia kuikalaku ne kuteleja muyuki wa batismo wonso, bienze anu bu ndi nsua kutambula. Kuvuluka pa tshibidilu didilambula dianyi ke tshintu tshidi tshingambuluishe bua kushala ne lulamatu.”​—Harry, mutambule mu 1946.

“Kusambila dituku dionso kudi ne mushinga wa bungi be! Kulomba anu kulomba Yehowa bua atuambuluishe, atulame ne atubeneshe, ‘kumumanya yeye bimpe mu bienzedi bietu bionso.’” (Nsumuinu 3:5, 6)​—Antônio, mutambule mu 1951.

“Dipangadika dianyi dia kushala ne lulamatu divua dikola pamvua nteleja bantu badi bashale ne lulamatu bidimu bia bungi mu mudimu wa Yehowa.”​—Joan, mutambule mu 1954.

“Kudiangata ne mushinga wa bungi ki nkuimpe to. Bionso bitudi nabi mbua bulenga bua Nzambi budi kabuyi butuakanyine. Kuela meji nunku kudi kutuambuluisha bua kuya muaba mujalame bua kupeta biakudia bia mu nyuma bitudi nabi dijinga bua kutantamana too ne ku nshikidilu.”​—Arlene, mutambule mu 1954.

[Tshimfuanyi mu dibeji 11]

Bakulakaje badi bakuama mamuma malenga a Bukalenge

[Tshimfuanyi mu dibeji 14]

Bukole bua kuenza malu a mu nyuma budi nabu bakulakaje ntshintu tshia mushinga mukole