Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bena Kristo badi ne bua kuambuluisha bakulakaje

Bena Kristo badi ne bua kuambuluisha bakulakaje

Bena Kristo badi ne bua kuambuluisha bakulakaje

‘Too ne ku bununu buenu meme ndi anu mundi emu; too ne palua nsuki yenu mitoke, nennutuale.’​—YESHAYA 46:4.

1, 2. Mmunyi mudi ditabalela dia Tatu wetu wa diulu dishilangane ne dia baledi?

 BALEDI badi banange bana babu batu babakebela biakudia ne babakuba kutuadijila patshidibu mu maboko, padibu batantamana ne padibu balua bansonga. Nansha padi bansonga bakola ne bapeta abu mêku, baledi babu badi anu buobu batungunuka ne kubatabalela ne kubakuatshisha.

2 Nansha mudiku mikalu ku malu adi bantu mua kuenzela bana babu, Tatu wetu wa mu diulu udi misangu yonso ne bukokeshi bua kutabalela ne kuambuluisha basadidi bende ba lulamatu. Yehowa wakambila bantu bende ku kale ne: ‘Too ne ku bununu buenu meme ndi anu mundi emu; too ne palua nsuki yenu mitoke, nennutuale.’ (Yeshaya 46:4) Mmêyi kayipu aa adi akankamija bena Kristo bakadi bakulakaje! Yehowa katu ulekela aba badi bashala ne lulamatu kudiye to. Kadi udi ubalaya bua kubakuatshisha, kubambuluisha ne kubalombola mu nsombelu wabu, nansha too ne ku bukulakaje.​—Musambu 48:14.

3. Mmalu kayi atuakonkonona mu tshiena-bualu etshi?

3 Mmunyi mutudi mua kuidikija mushindu utu Yehowa utabalela bantu bakulakaje ne dinanga dionso? (Efeso 5:1, 2) Tukonkononayi mushindu udi bana, batangidi ba tshisumbu ne bena Kristo bonso mua kutabalela majinga a bakulakaje badi mu dîku dietu dia pa buloba bujima.

Tshidi bana ne bua kuenza

4. Bana bena Kristo badi ne bujitu kayi bua baledi babu?

4 ‘Unemeke tatuebe ne mamuebe.’ (Efeso 6:2; Ekesode 20:12) Mupostolo Paulo uvua uvuluija bana bujitu budibu nabu bua baledi babu ne mêyi makese aa, kadi mikale a mushinga mukole. Kadi mêyi aa adi ne mudimu kayi mu diambuluisha bantu bakulakaje? Tshilejilu tshidi tshilenga ku muoyo tshia mu bikondo bia kumpala kua Buena-Kristo netshituambuluishe bua kuandamuna lukonko elu.

5. (a) Tshidi tshileja ne: Yosefe kavua mupue muoyo bujitu bua mu dîku buvuaye nabu ntshinyi? (b) Kunemeka baledi betu kudi kumvuija tshinyi? Yosefe wakashiya tshilejilu kayi tshimpe mu muanda eu?

5 Munkatshi mua bidimu bipite pa 20 bijima, Yosefe kabavua bamonangane ne Yakoba tatuende ukavua mukulakaje to. Nansha nanku, Yosefe kavua mujimije dinanga divuaye nadi bua Yakoba to. Kadi dîba divua Yosefe mudileje kudi bana babu, wakabebeja ne: ‘Tatu wanyi utshidi ne muoyo anyi?’ (Genese 43:7, 27; 45:3) Tshikondo tshine atshi buloba bua Kanâna buvua mu tshiyole tshikole tshia nzala. Ke Yosefe kutumina tatuende mukenji e kuamba ne: ‘Ulue biebe kundi, kujanguluki. Wewe neushikame mu buloba bua Goshene, newikale pabuipi nanyi; nenkudishileku.’ (Genese 45:9-11; 47:12) Eyowa, kunemeka baledi bakadi bakulakaje kudi kumvuija kubakuba ne kubapesha bidibu nabi dijinga padibu kabatshiyi ne mushindu wa kuditabalela nkayabu. (1 Samuele 22:1-4; Yone 19:25-27) Yosefe wakitaba bujitu buende ne disanka dionso.

6. Mmunyi muvua Yosefe muleje ne: uvua munange tatuende ne muoyo mujima ne mmunyi mutudi mua kuidikija tshilejilu tshiende etshi?

6 Ku diambuluisha dia Yehowa, Yosefe wakalua muntu mubanji, muntu uvua ne bukokeshi bua bungi mu Ejipitu mujima. (Genese 41:40) Kadi kavua mudimone ne mushinga wa bungi anyi ne bia kuenza bia bungi kakuyi mushindu wa kunemeka tatuende eu ukavua ne bidimu 130 to. Pakumvua Yosefe ne: Yakoba (anyi Isalele) ukavua pabuipi, ‘wakalongolola dikalu diende, wakaya kusangakena ne Isalele tatuende, mu Goshene. Wakafika kudiye, wakamuela tshitupa ku nshingu, wakadila too musangu mule.’ (Genese 46:28, 29) Dimuakidila dilenga edi divua dipite kule ne kule dimuleja patupu kanemu. Yosefe uvua munange tatuende ukavua mukulakaje eu ne muoyo wende mujima ne kavua umvua bundu bua kuleja dinanga diende to. Tuetu bikale ne baledi bakulakaje, tutuku tubaleja petu ne: tudi babanange anyi?

7. Bua tshinyi Yakoba uvua musue bamujikile mu Kanâna?

7 Lulamatu lua Yakoba kudi Yehowa luakashala lukole too ne ku lufu luende. (Ebelu 11:21) Bu muvua Yakoba muikale ne ditabuja dikole mu malu avua Nzambi mulaye, wakalomba bana bende bua baye kumujika mu Kanâna. Yosefe wakanemeka tatuende pakakumbajaye dilomba diende, nansha muvuabi bimulomba mfranga ne malu a bungi.​—Genese 47:29-31; 50:7-14.

8. (a) Mbualu kayi bunene budi ne bua kutusaka bua kuambuluisha baledi bakadi bakulakaje? (b) Musadidi mukuabu wa ku dîba ne ku dîba wakenza tshinyi bua kukuatshisha baledi bende bakadi bakulakaje? (Tangila kazubu kadi mu dibeji dia 17.)

8 Ntshinyi tshivua tshisake Yosefe bua kuambuluisha tatuende? Nansha muvua dinanga ne dibanza dia kuambuluisha muledi wende uvua mumupeshe muoyo, mumudishe ne mumulame bikale bimusake bua kuenza nunku, tshidibi, Yosefe uvua ne dijinga dikole dia kusankisha Yehowa. Tudi petu ne bua kuikala ne dijinga dikole dia nunku. Paulo wakafunda ne: ‘Kadi bikala mukaji wa mu lufuila ne bana bende balela anyi bikulu bende, buobu badianjile kuyila mua kunemeka ba mu dîku diabu ne mua kupingajila baledi babu bintu bia kubakuatshisha nabi; bua bualu ebu mbudi Nzambi witabuja.’ (1 Timote 5:4) Bulelela, dinanga dia Yehowa ne dimutshina nebitusake bua kuambuluisha baledi bakadi bakulakaje, nansha biobi mua kutukebela ntatu. *

Tshidi bakulu ne bua kuenza

9. Yehowa muteke banganyi bua kulama tshisumbu tshia mikoko, pamue ne bena Kristo bakadi bakulakaje?

9 Ku ndekelu kua muoyo wende wa bidimu bia bungi, Yakoba wakakula bua Yehowa bu Nzambi uvua ‘mumulame katshia bamulela too ne lelu.’ (Genese 48:15, MMM) Lelu’eu, Yehowa udi ulama basadidi bende ba pa buloba ku diambuluisha dia batangidi anyi bakulu bena Kristo ku bulombodi bua Muanende Yezu Kristo, ‘mulami munene.’ (1 Petelo 5:2-4) Mmunyi mudi batangidi mua kuidikija Yehowa padibu batabalela bena mu tshisumbu?

10. Ntshinyi tshidibu benze bua kuambuluisha bena Kristo bakadi bakulakaje? (Tangila kazubu kadi mu dibeji dia 19.)

10 Matuku makese kunyima kua ntuadijilu wa tshisumbu tshia bena Kristo, bapostolo bakasungula ‘balume muanda mutekete buule tente ne nyuma ne lungenyi’ bua kutangila mudimu wa ‘diabanya dia bintu ku dituku ku dituku’ mukantshi mua bakaji bakamba bena Kristo bavua bakenga. (Bienzedi 6:1-6) Pashishe, Paulo wakalua kuambila kabidi mutangidi Timote bua kufunda mêna a bakaji bakamba bakavua bakulakaje munkatshi mua bantu bavuabu ne bua kuambuluisha. (1 Timote 5:3, 9, 10) Bia muomumue lelu, batangidi ba tshisumbu badi balongolola mushindu wa kuambuluisha bena Kristo bakadi bakulakaje badi bakenga. Kadi kuambuluisha bena lulamatu bakadi bakulakaje kudi kulomba malu a bungi.

11. Ntshinyi tshivua Yezu muambe pa bidi bitangila mukaji mukamba muena dikenga uvua muele makuta a mushinga mukese mu tshibutshilu?

11 Ku ndekelu kua mudimu wende, Yezu wakasomba ku ntempelo ‘umona muvua bantu bela makuta’ mu tshibutshilu. Ke muntu mukuabu kukoka ntema yende bikole. Bible udi wamba ne: “Mukaji mukamba mukuabo muena dikenga kufika, kuelaye pende tukuta tua santime tubidi.” Pashishe, Yezu kubikila bayidi bende e kubambila ne: “Bulelela ndi nnuambila ne: Mukaji mukamba muena dikenga ewu mmuele bipite bia bonso badi bela mu tshibutshilu. Bualu, bonso mbele biabo bivua bibapite bungi, kadi yeye mmuele biende bionso bia dikenga, bionso bivuaye nabio bua kudidisha.” (Mâko 12:41-44, MMM) Makuta avua mukaji mukamba eu muele avua a mushinga mukese, kadi Yezu uvua mumanye mudi Tatuende wa mu diulu wanyisha lulamatu lua muoyo mujima lua mushindu eu. Nansha muvua mukaji mukamba eu mukulakaje, Yezu kavua mupange kumona tshivuaye muenze to.

12. Mmunyi mudi bakulu mua kuleja dianyisha bua malu adi bena Kristo bakadi bakulakaje benza?

12 Anu bu Yezu, batangidi bena Kristo kabena bapanga kumona tshidi bantu bakadi bakulakaje benza bua ntendelelu mulelela kuyaye kumpala to. Bakulu badi ne bua kuela bana betu bakadi bakulakaje kalumbandi bua mudimu wabu wa buambi, bua dibuela diabu dia mu bisangilu, bua mushindu udibu batantamana ne bakolesha tshisumbu. Mêyi mimpe adi akankamija adi mua kuambuluisha aba bakadi bakulakaje bua ‘kusanka bua’ mudimu wabu wa tshijila, nunku kabena bateketa ku muoyo pa kufuanyikija bidibu benza ne bidi bena Kristo bakuabu benza anyi ne bivuabu benza kale.​—Galatia 6:4, MMV.

13. Mmu mishindu kayi mudi bakulu mua kuenza mudimu ne dimanya kuenza dia malu dia bakulakaje ne malu adibu bamonamone?

13 Bakulu badi ne bua kuleja dianyisha bua dikuatshisha dia mushinga mukole didi bena Kristo bakadi bakulakaje bafila pabu padibu bakula bua malu akadibu bamone ne dimanya kuenza dia malu didibu nadi. Badi ku musangu mua kulomba bamue bana betu ba tshitembu bakadi bakulakaje bua kuenza manaya a tshilejilu anyi kuandamuna nkonko. Mukulu mukuabu udi wamba ne: “Bateleji batu bateya ntema bikole pandi ngela muanetu wa balume anyi wa bakaji ukadi mukulakaje udi mukoleshe bana mu bulelela nkonko.” Bakulu ba mu tshisumbu kampanda badi baleja ne: muanetu wa bakaji mukuabu, mpanda-njila wa bidimu 71 mmuambuluishe bambi ba lumu luimpe bavule bua kuikala bayisha kabayi batupisha ngondo. Mmubambuluishe kabidi bua kuenza “malu a nshindamenu” bu mudi kubala Bible ne mvese wa ku dituku ne pashishe kuelangana meji pa bidibu babale.

14. Mmushindu kayi uvua kasumbu kampanda ka bakulu kaleje dianyisha bua mukulu nabu ukadi mukulakaje?

14 Bakulu badi kabidi banyisha mudimu udi bakulu nabu bakulakaje benza. Matuku adi panshi aa, bavua bapande José, udi mpindieu ne bidimu bipite pa 70 ne udi mukulu munkatshi mua bidimu bia bungi menemene. Bu muvuabu bamupeshe matuku a bungi a kuikisha, wakela meji bua kulekela bujitu bua kuenza mudimu bu mutangidi-muludiki. José udi wamba ne: “Bakulu bakuabu aba bakankemesha bikole. Pamutu pa kuitaba lungenyi luanyi, bakangebeja mushindu uvuabu mua kungambuluisha bua ntungunuke ne kuambula bujitu buanyi.” Ne diambuluisha dia mukulu mukuabu utshivua yeye nsonga, José wakatungunuka ne kuenza mudimu ne disanka dionso bu mutangidi-muludiki ne bualu ebu mbupeteshe tshisumbu masanka. Mukulu nende mukuabu udi wamba ne: “Tshisumbu tshidi tshianyisha bikole mudimu wa bukulu udi José wenza. Bantu bonso mbamunange ne badi bamunemeka bua malu adiye mumonamone ne bua ditabuja diende dia kutemba ku bantu. Udi ukolesha tshisumbu tshietu.”

Tuambuluishanganayi

15. Bua tshinyi bena Kristo bonso badi ne bua kuditatshisha bua bakulakaje badi munkatshi muabu bikale bimpe?

15 Ki ng’anu bana badi ne baledi bakadi bakulakaje ne bakulu mu tshisumbu ke badi ne bua kuambuluisha bakulakaje to. Paulo wakafuanyikija tshisumbu tshia bena Kristo ne mubidi wa muntu, wamba ne: ‘Nzambi wakasangakaja bintu bia mubidi, wakapesha butumbi butambe bunene kudi tshitupa tshiakadi katshiyi nabu bua mu mubidi kamuikadi ditapuluka, kadi bua bitupa biambuluishangane muomumue.’ (1 Kolinto 12:24, 25) Bible mukuabu udi wamba ne: “Bitupa bionso bia [mubidi bidi] ne bua kuditatshisha bua bikuabu bikale bimpe.” (Bible wa Knox) Bua tshisumbu tshia bena Kristo kuendatshi bimpe, muntu yonso udi ne bua kuditatshisha bua bena Kristo nende bonso, kuditatshisha kabidi bua aba bakadi bakulakaje bua bikale bimpe.​—Galatia 6:2.

16. Mmunyi mutudi mua kutabalela bakulakaje patudi tuya mu bisangilu?

16 Bisangilu bia bena Kristo bidi bitupesha mushindu mulenga wa kutabalela bakulakaje. (Filipoi 2:4; Ebelu 10:24, 25) Tutuku tupeta dîba dia kuyukila ne bakulakaje patudi tuya mu bisangilu anyi? Nansha mudibi bimpe bua kubebeja bua kumanya mudibu babike, katuenaku mua ‘kubapesha kupa kukuabu kua nyuma,’ pamu’apa patudi tuyukila pa malu atudi bapetangana nawu anyi lungenyi kampanda lua mu Bible anyi? Bu mudi bakulakaje ba bungi benda ne lutatu, mbimpe tuye kudibu pamutu pa kuindila ne: buobu balue kutudi. Buobu bikale ne lutatu lua kumvua, tudi mua kuakula bitekete ne tushindumuna miaku bimpe. Bikalaku kudi ‘disambibua munkatshi muetu,’ tudi ne bua kuteleja ne ntema yonso tshidi mukulakaje wamba.​—Lomo 1:11, 12.

17. Mmushindu kayi utudi mua kuleja mutudi tutabalela bena Kristo bakadi bakulakaje badi bashala kumbelu bua masama?

17 Tshia kuenza ntshinyi bikala bamue bakulakaje kabayi ne mushindu wa kubuela mu bisangilu bietu bia bena Kristo? Yakobo 1:27 udi uleja ne: tudi ne bujitu bua ‘kuya kutangila bana ba nshiya ne bakaji ba mu lufuila mu dikenga diabu.’ Muaku wa pa muanda wa mu tshiena Gelika udibu bakudimune “kuya kutangila” udi mua kumvuija kabidi “kukumbula.” (Bienzedi 15:36) Bantu bakulakaje batu banyisha bikole patudi tuya kubatangila! Paulo “muntu mununu” wakadimona mudishadile nkayende pavuabu bamuele mu buloko ku Lomo bu mu tshidimu tshia 65 bikondo bietu ebi. Wakajinga bua kumona muenzejanganyi nende wa mudimu Timote ne wakamufundila ne: ‘Wendeshe lukasa bua kulua kundi.’ (Filemona 9; 2 Timote 1:3, 4; 4:9) Nansha mudi bamue bakulakaje kabayi mu buloko buetu buena dîna ebu, badi bashala anu kumbelu bualu badi basama. Bulelela, badi mua kuikala bamba ne: ‘Enza lukasa bua kulua kuntangilaku.’ Tutuku tuitaba bua kuya kubatangila anyi?

18. Ntshinyi tshitu bakulakaje bumvua patudi tuya kubatangila?

18 Kanupepeji mushinga wa kuya kutangila muanetu wa balume anyi wa bakaji udi mukulakaje to. Pavua muena Kristo kampanda, dîna diende Onesifolo muikale mu Lomo, wakenza muende muonso bua kumonangana ne Paulo, kumupetaye ne ‘kumusangaja muoyo misangu ya bungi.’ (2 Timote 1:16, 17) Muanetu wa bakaji kampanda mukulakaje udi wamba ne: “Ntu musue kusomba ne bansonga. Nangananga bualu batu bangangata anu bu muena mu dîku diabu. Bitu binkankamija bikole be!” Muanetu mukuabu wa bakaji ukadi mukulakaje udi wamba ne: “Ntu nganyisha bikole padi muntu umfundila kakanda, umbikila ku telefone bua minite mikese patupu anyi ulua kuntangila ku nzubu nansha bua mutantshi mukese. Bitu binkankamija bikole bia dikema.”

Yehowa udi ufuta aba badi bambuluishangana

19. Mmasanka kayi adi afumina ku diambuluisha bakulakaje?

19 Kuambuluisha bakulakaje kutu kupetesha masanka a bungi. Kudisangisha nabu ne kuenza mudimu ne dimanya ne malu adibu bamonamone ndisanka dia pa buadi. Bantu badi bambuluishangana badi bapeta disanka dia bungi bualu badi bafila; batu bapeta kabidi disanka bua mudimu mulenga udibu benza ne ditalala dia mu lungenyi bualu badi bakumbaja tshidi Mukanda wa Nzambi ubalomba. (Bienzedi 20:35) Pashishe, bantu badi bambuluisha bakulakaje kabena mua kutshina ne: nebabalekele ku bukulakaje buabu to. Dîyi dia Nzambi didi diamba ne: ‘Muena mutshima wa dipa neavuijibue mubanji; wamiamina bakuabu mâyi neamiaminyibue pende mâyi kabidi.’​—Nsumuinu 11:25.

20, 21. Yehowa udi umona aba badi bambuluisha bakulakaje bishi? Mbualu kayi butudi ne bua kudisuika bua kuenza?

20 Yehowa utu ufuta bana badi bamutshina, batangidi ne bena Kristo bakuabu badi bambuluishangana bualu badi batabalela majinga a bena Kristo nabu bakulakaje. Lungenyi elu ludi lupetangana ne lusumuinu elu: ‘Udi ufuila mupele luse udi usombesha Yehowa bintu; yeye neamuenzele bimpe ku buimpe buakamuenzelaye.’ (Nsumuinu 19:17) Bikala dinanga ditusaka bua kuleja luse kudi bapuekele ne bapele, Nzambi udi umona kupa kua nunku bu dimusombesha bintu bikalaye ne bua kufuta. Udi kabidi utufuta bua mutudi tutabalela bena Kristo netu bakulakaje ne dinanga dionso, ba bungi ba kudibu badi bikale ‘bapele mu bintu bia pa buloba kadi babanji mu ditabuja.’​—Yakobo 2:5.

21 Mmunyipu mudi difutu dia Nzambi dikale dilenga! Neapeshe bantu muoyo wa tshiendelele. Bua basadidi ba bungi ba Yehowa, newikale muoyo wa tshiendelele pa buloba bukudimuna mparadizu, pikala malu mabi onso adi afumina ku mpekatu ne bua kujimina; ne bena lulamatu bakadi bakulakaje nebapetulule makanda a ku bunsonga. (Buakabuluibua 21:3-5) Patudi eku bashala bindile tshikondo tshia disanka atshi, tutungunukayi ne kukumbaja bujitu buetu bua bena Kristo bua kuambuluisha bakulakaje.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 8 Bua kupeta mibelu milenga pa mushindu wa kuambuluisha baledi bakadi bakulakaje, bala Réveillez-vous! wa dia 8 Luishi 1994 dibeji 34-67-10.

Newandamune munyi?

• Mushindu kayi udi bana mua kunemeka baledi babu bakadi bakulakaje?

• Mmunyi mudi bakulu baleja dianyisha bua bakulakaje badi mu tshisumbu?

• Ntshinyi tshidi muena Kristo yonso mua kuenza bua kutabalela bakulakaje?

• Mmasanka kayi adi afumina ku diambuluisha bena Kristo bakadi bakulakaje?

[Nkonko ya dilonga]

[Kazubu mu dibeji 17]

Pavua baledi bende dijinga ne diambuluisha

Philip uvua muena mudimu wa budisuile mu dibaka dia nzubu mu ditunga dia Liberia mu tshidimu tshia 1999 pakapetaye lumu ne: tatuende uvua usama bikole menemene. Bu muvuaye mumanye ne: mamuende kavua mua kuenza bualu kakuyi mukuabu muntu, wakangata dipangadika dia kupingana kumbelu bua kuondapisha tatuende.

Philip udi wamba ne: “Dipangadika dia kupingana kadivua dipepele to, kadi ngakamona ne: bujitu buanyi bua kumpala buvua baledi banyi.” Munkatshi mua bidimu bisatu biakalonda, wakateka baledi bende mu nzubu muimpe, ne ku diambuluisha dia bena Kristo ba muaba uvuabu basombele, wakalongolola nzubu bua kukumbaja majinga a pa buawu a tatuende.

Mamuende wa Philip udi mpindieu mumanye bimpe mua kupita ne disama dia tatuende. Matuku adi panshi aa, Philip mmuitabe bua kuenza mudimu bu mudisuile ku biro bia Bantemu ba Yehowa bia mu Macédoine.

[Kazubu mu dibeji 19]

Kabavua balengulule majinga ende to

Pavua Ada (muena Kristo wa bidimu 85 mu Australie) katshiyi ne mushindu wa kupatuka lupangu bua kusama kuende, bakulu ba mu tshisumbu bakalongolola malu bua kumuambuluisha. Bakalongolola kasumbu ka bena Kristo bavua mua kumuambuluisha. Bana betu ba balume ne ba bakaji bavuabu basungule bavua ne disanka dia kumuambuluisha ku midimu bu mudi: dikolopa nzubu, disukula bilamba, dilamba ne diya kumusumbila bintu.

Dikuatshisha edi ndibange kukadi bidimu bitue ku dikumi. Too ne mpindieu, Bantemu ba Yehowa bapite pa 30 mbambuluishe Ada. Badi batungunuka ne kulua kumutangila, kumubadila mikanda yetu, kumuleja didiunda dia bena mu tshisumbu ne kusambila nende pa tshibidilu.

Mukulu kampanda wa mu tshisumbu atshi wakamba ne: “Aba badi bakuatshisha Ada badi bamona ne: ndisanka dinene dia kumuambuluisha. Lulamatu luende munkatshi mua bidimu bia bungi ke ludi lusaka ba bungi bua kumuambuluisha, ne kabena mua kulengulula majinga ende nansha.”

[Tshimfuanyi mu dibeji 16]

Tutuku tuleja baledi betu bakadi bakulakaje dinanga dia bungi anyi?

[Bimfuanyi mu dibeji 18]

Bantu bonso mu tshisumbu badi mua kuleja bena Kristo nabu bakadi bakulakaje dinanga