Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bifukibua bidi biamba butumbi bua Nzambi!

Bifukibua bidi biamba butumbi bua Nzambi!

Bifukibua bidi biamba butumbi bua Nzambi!

‘Diulu didi diamba butumbi bua Nzambi; bia mu diulu bibaluluke bidi bimuenesha midimu ya bianza biende.’​—MUSAMBU 19:1.

1, 2. (a) Bua tshinyi bantu kabena mua kumona butumbi bua Nzambi tshimona mêsu? (b) Mmunyi mudi bakulu 24 batumbisha Nzambi?

 ‘WEWE kuena mua kumona mpala wanyi; bualu bua muntu kêna mua kumona mpala wanyi ne kuikala ne muoyo.’ (Ekesode 33:20) Ke muvua Yehowa muambile Mose. Bu mudi bantu benza ne mubidi wa butekete, kabena mua kushala ne muoyo buobu bamone butumbi bua Nzambi tshimona mêsu nunku to. Kadi mu tshikena-kumona kampanda, mupostolo Yone wakamona tshimfuanyi tshia dikema tshia Yehowa musombe mu kuasa Wende wa bukalenge wa butumbi.​—Buakabuluibua 4:1-3.

2 Bifukibua bia mu nyuma bidi ne lulamatu biobi bidi mua kumona mpala wa Yehowa. Munkatshi mua bifukibua ebi mudi ‘bakulu makumi abidi ne banayi’ ba mu tshikena-kumona tshia Yone, badi tshimfuanyi tshia bantu 144 000. (Buakabuluibua 4:4; 14:1-3) Ntshinyi tshidibu benza padibu bamona butumbi bua Nzambi? Bilondeshile Buakabuluibua 4:11, badi bamba ne: ‘Wewe, Mukalenge wetu ne Nzambi wetu, udi muakane bua kuangata butumbi ne bunême ne bukole; bualu bua wewe wakafuka bintu bionso; ne bualu bua disua diebe biakadiku, ne biakafukibua.’

Bua tshinyi ‘kabena ne tshia kudibingisha natshi’?

3, 4. (a) Bua tshinyi ditabuja Nzambi kadiena dibengangana ne malu a siyanse? (b) Bua tshinyi bantu batu babenga kuitabuja Nzambi minga misangu?

3 Mutshima webe udiku ukusaka bua kutumbisha Nzambi anyi? Mitshima ya bantu ba bungi kayitu ibasaka nanku to, ne bamue bantu batu mene bamba ne: Nzambi kenaku to. Tshilejilu, mushikuluji kampanda wa malu a mabulunge wakafunda ne: “Nzambi ke uvua mutulongoluele diulu ne buloba anyi? . . . Mbualu buimpe. Kadi, buanyi meme lungenyi elu ndufuikakaja patupu. . . . Ki n’Nzambi uvua muenze diulu ne buloba to.”

4 Makebulula a bena siyanse adi ne mikalu: mmimanyine anu pa malu adi bantu mua kumona ne kulonga. Atu anu malu mumvuija patupu anyi matshinka patupu. Bu ‘mudi Nzambi muikale Nyuma,’ kabena mua kumulonga bu mudibu balonga malu a siyanse to. (Yone 4:24) Ke bualu kayi, kuamba ne: ditabuja Nzambi kadiena dipetangana ne malu a siyanse nkupangila bualu. Muena malu a siyanse Vincent Wigglesworth wa mu iniversite wa mu Cambridge wakamona ne: mushindu udibu balonga malu a siyanse udi pawu “ulomba ditabuja.” Mmu ngumvuilu kayi au? “Mushindu eu mmushindamene pa ditabuja dia se: bintu bidiku bidi bilonda ‘mikenji yabi.’” Nunku padi muntu ubenga kuitabuja Nzambi, kêna ushintulula patupu umue mushindu wa ditabuja ku mukuabu anyi? Minga misangu, dibenga kuitaba ne: Nzambi udiku ditu dimueneka dikale dibenga ku bukole bua kuitaba bulelela. Mufundi wa Misambu wakamba ne: “Muntu mubi udi uditambisha wamba ne: ‘[Nzambi] kenaku’. Ke meji ende onso.”​—Musambu 10:4, Mukanda wa Mvidi Mukulu [Katolike, MMM].

5. Bua tshinyi bantu badi kabayi bitabuja Nzambi kabena ne tshia kudibingisha natshi?

5 Kadi kuitabuja ne: Nzambi udiku kakuena kupange bijadiki to, bualu kudi bijadiki bungi tshianana bidi bileja ne: Nzambi udiku. (Ebelu 11:1) Mumanyi wa malu a mabulunge Allan Sandage wakamba ne: “Tshiena ngitaba menemene bua se: bulongame [budi mu bintu] buvua bulue ku mpukapuka to. Kudi ne bua kuikala muaba kampanda udi bulongame ebu bufumine. Buanyi meme nansha mudi Nzambi muikale bualu busokome, udi diumvuija dia tshishima tshia dikalaku dia bintu.” Mupostolo Paulo wakambila bena Kristo bavua mu Lomo ne: ‘Malu [a Nzambi] avua kaayi mua kumueneka katshia buloba buafukibua, bukole buende bua tshiendelele mene ne bunzambi buende, adi amueneka bimpe, bualu bua adi ajinguluka ku bintu biakafukibua; nunku [badi kabayi bitabuja] kabena ne tshia kudibingisha natshi.’ (Lomo 1:20) Katshia “buloba buafukibua,” nangananga kubangila ku difukibua dia bantu (badi ne lungenyi ne bavua mua kujingulula ne: Nzambi udiku), mbimueneke patoke ne: kudi Mufuki udi ne bukole bua bungi, kudi Nzambi udi muakanyine bua tuetu kudifila kudiye. Ke bualu kayi, bantu badi kabayi basue kuitaba butumbi bua Nzambi kabena ne tshia kudibingisha natshi to. Kadi mbijadiki kayi bidi bintu bidibu bafuke bifila?

Diulu didi diamba butumbi bua Nzambi

6, 7. Mmunyi mudi diulu dimanyisha butumbi bua Nzambi?

6 Musambu wa 19:1 udi wandamuna mu mêyi aa: ‘Diulu didi diamba butumbi bua Nzambi; bia mu diulu bibaluluke bidi bimuenesha midimu ya bianza biende.’ Davidi wakajingulula ne: mitoto ne mabulunge bidi bikenka mu “diulu” bivua bifila bijadiki bishindame bia ne: Nzambi wa butumbi udiku. Davidi udi utungunuka wamba ne: ‘Dituku dimue didi diakulangana ne dikuabu dituku, ne butuku budi bumanyisha bukuabu lungenyi.’ (Musambu 19:2) Ku dituku ne ku dituku, ku butuku ne ku butuku, diulu didi dimanyisha meji a Nzambi ne bukole bua difuka bintu. Mbienze anu bu se: diulu didi ‘diakula,’ ditumbisha Nzambi.

7 Kadi bidi bikengela kuikala ne busunguluji bua kuteleja mudi diulu ditumbisha Yehowa. ‘Kakuena muaku, kakuena mêyi; dîyi diabi kadiena diumvuika.’ Kadi diamba butumbi bua Nzambi dia mushindu eu dia bintu bia mu diulu ndikole. ‘Mukunda wabi udi uya mu miaba yonso ya pa buloba, ne mêyi abi adi aya too ne kumfudilu kua buloba.’​—Musambu 19:3, 4.

8, 9. Tela amue malu a dikema adi atangila dîba?

8 Pashishe, Davidi udi umvuija bualu bukuabu budi bukemesha: ‘Munkatshi muabi [mu diulu didi dimueneka edi] muakashimikileye dîba nzubu wa ntenta, didi bu mubaki wa mukaji palupukaye mu nzubu muende, ne didi disanka bua kuendadi luendu luadi bu mudi [muntu udi ne bukole bua bungi] usanka. Dipatuka diadi didi kumfudilu kua diulu, ne kunyunguluka kuadi kudi kufika ku ndekelu kua diulu; kakuena tshintu tshidi tshisokoka ku munya wende.’​—Musambu 19:4-6.

9 Patudi tufuanyikija bunene bua dîba ne bua mitoto mikuabu, dîba ki nditambe bukese ne ki nditambe bunene ku yonso to. Kadi mmutoto wa dikema, ndipite mabulunge adi adinyunguluka ku bunene. Mukanda kampanda udi wamba ne: bujitu buadi “mbupite bua buloba misangu mitue ku 330 000.” Dîba nkayadi didi ne bujitu bupite mene bua mabulunge adi adinyunguluka onso masangisha. Dîba didi dienzeja bua buloba kunyunguluka mu mutantshi wa kilometre miliyo 150 nadi, kabuyi buya kule anyi busemena pabuipi nadi. Anu bungi bukese menemene patupu bua bukole budi mu dîba ke budi bufika pa buloba, kadi bungi ebu mbukumbane bua bintu kuikala ne muoyo.

10. (a) Mmu mushindu kayi mudi dîba dibuela ne dipatuka mu “ntenta” wadi? (b) Mmunyi mudidi dinyema bu “muntu udi ne bukole bua bungi”?

10 Mufundi wa Misambu udi wakula bua dîba mu ngakuilu wa mu tshimfuanyi, udibikila ne: “muntu udi ne bukole bua bungi” udi unyema ku ditengu dimue too ne ku dikuabu mu munya ne wikisha butuku mu “ntenta.” Pakadi dîba (anyi mutoto udi ne bukole bua bungi eu) pa kubuela, bantu pa buloba badi badimona anu bu didi disua kubuela mu “ntenta” bua kuikisha. Mu dinda, didi dimueneka bu didi dipatuka diakamue, dikenka bimpe anu ‘bu mubaki wa mukaji ulupuka [anyi upatuka] mu nzubu muende.’ Bu muvua Davidi mulami wa mikoko, uvua mumanye bimpe mashika makole avuaku butuku. (Genese 31:40) Wakavuluka muvua nsese ya dîba imupetesha yeye ne bintu muaba uvuaye luya pa lukasa. Bushuwa, dîba kadivua dipungile mu “luendu” luadi kumbukila ku Est ditangile ku Ouest to, kadi divua bu “muntu udi ne bukole bua bungi,” mudilongolole bua kutuadijilula luendu luende.

Mitoto ne galaksi ya dikema

11, 12. (a) Ntshinyi tshidi tshikemesha pa bidi bitangila difuanyikija dia mitoto ne lusenga? (b) Tshibuashibuashi tshidi mua kuikala bunene kayi?

11 Bu muvua Davidi kayi ne tshiamu tshia teleskope, uvua umona anu mitoto binunu bikese. Kadi, bilondeshile tshidibu bambe matuku adi panshi aa, bungi bua mitoto idi imueka ku diambuluisha dia teleskope ya matuku etu aa budi bua binunu makumi muanda-mutekete bia miliyare ya miliyare, mmumue ne: 7 mulonda kudi bijengu 22! Yehowa wakaleja ne: mitoto mmipite bungi pakafuanyikijaye bungi buayi ne bua ‘nsenga ya ku kala kua mâyi manene.’​—Genese 22:17.

12 Munkatshi mua bidimu bia bungi, bamanyi ba malu a mabulunge bakamona bintu bivuabu bumvuija bu “miaba mikese idi ifila butoke bubuitshidile, kabuyi butokesha bimpe.” Bena malu a siyanse bavua bela meji ne: bintu ebi bivua “bu dibungibungi” bidi mu galaksi wetu wa Voie lactée. Mu 1924, bakajingulula ne: Andromède, tshintu tshivua pabuipi menemene tshia ku bintu bionso bivua bu dibungibungi ebi tshivua galaksi mujima udi netu mu mutantshi udi ukengela kuenza bidimu miliyo ibidi ne lubilu ludi nalu butoke bua kufikaku. Bena siyanse badi bela meji mpindieu ne: kudi miliyare ne miliyare ya galaksi, galaksi yonso udi ne mitoto binunu ne binunu anyi minga misangu miliyare ne miliyare. Kadi nansha nanku, Yehowa ‘udi ujadika bungi bua mitoto, udi uyibikila buonso buayi ku mêna ayi.’​—Musambu 147:4.

13. (a) Ntshinyi tshidi tshikemesha pa bidi bitangila bidiminanzaji anyi tusumbu tua mitoto? (b) Ntshinyi tshidi tshijadika ne: bena siyanse kabena bamanye ‘mikenji ya bintu bia mu diulu’?

13 Yehowa wakakonka Yobo ne: ‘Wewe udi mumanye mua kusuika nkanu ya ku mitoto ya Tshidiminanzaji, anyi kusulula mukaba wa ku mitoto ya nyama wa mbua ne muntu?’ (Yobo 38:31) Badi bakula muaba eu bua tusumbu tua mitoto tuenza tshintu kampanda. Nansha mudi mitoto mishilangane mutantshi mule umue ne mukuabu, muaba wayi kawena ushintuluka padibu bayitangidila pa buloba to. Bu mudi miaba yayi mijalame menemene, mitoto idi “ilombola bimpe bendeshi ba mazuwa ne ba ndeke, ne bendakanyi ba mu tshibuashibuashi, ne idi yambuluisha bua kuyisunguluja.” (The Encyclopedia Americana) Kadi kakuena muntu nansha umue udi mumanye bimpe “nkanu” idi isuika tusumbu tua mitoto pamue to. Bena siyanse kabena anu banji kuandamuna lukonko ludi mu Yobo 38:33 lua se: “Wewe udi mumanye mikenji idi Nzambi welela bintu bia mu diulu anyi?”

14. Mmu mushindu kayi mudi diabanyibua dia butoke dikale bualu busokome?

14 Bena siyanse kabena mua kuandamuna lukonko lukuabu luvuabu bele Yobo elu to: ‘Nnjila kayi udi uya ku muaba udi [butoke] buabanyibua pa buloba?’ (Yobo 38:24) Mufundi wa mikanda kampanda wakabikila dikonka edi didi ditangila butoke ne: “Lukonko lutambe bunene lua mu malu a siyanse a matuku etu aa.” Kadi, bena nkindi bena Greke bavua bela meji ne: butoke buvua bufumina mu mêsu a muntu. Mu matuku adi mashale, bena siyanse bavua bela meji ne: butoke mbuenza ne tuntu tukese tukese. Bakuabu bavua bela meji ne: buvua buendela mu lupepele. Lelu’eu, bena siyanse badi bamba ne: butoke budi bu lupepele, bu tuntu tukese tukese kabidi. Kadi kabena banji kumvua bimpe menemene tshidi butoke ne mushindu udibu ‘buabanyibua pa buloba.’

15. Anu bu Davidi, mmunyi mutudi mua kudiumvua patudi tutangila mu diulu?

15 Patudi tumona bionso ebi, mutshima wetu udi mua kutusaka bua kuamba anu muakamba mufundi wa Misambu Davidi ne: ‘Pandi ntangila diulu diebe, didi mudimu wa bianza biebe, ne ngondo ne mitoto biwakafuka; muntu udi nganyi bua wewe kumuelela meji? Ne muana wa muntu udi nganyi bua wewe udi umulama ne dinanga?’​—Musambu 8:3, 4.

Buloba ne bifukibua bidipu bidi bitumbisha Yehowa

16, 17. Mmunyi mudi bifukibua bidi mu “ndondo” ya mâyi bitumbisha Yehowa?

16 Musambu wa 148 udi utela mishindu mikuabu idi bifukibua biamba butumbi bua Nzambi. Mvese wa 7 udi wamba ne: ‘Tumbishayi Yehowa, nuenu bia pa buloba, nuenu nyama minene ya mu mâyi manene, ne ndondo yonso.’ Bushuwa, “ndondo” ya mâyi idi ne bintu bia dikema bidi bileja meji ne bukole bua Nzambi. Tshilejilu, balene wa mubidi mufikuluke udi ne bujitu bua kilo 120 000, bujitu bua tupumbu 30! Muoyo wende nkayawu udi ne bujitu bua kilo mipite pa 450 ne muoyo eu udi ne bukole bua kutuma kilo ya mashi 6 400 mu mubidi wende mujima! Nyama minene ya mu mâyi eyi itu mineme bujitu mipange mua kunyema lubilu anyi? Nansha kakese. Bena tshisumbu tshidi tshitangila malu a nyama minene ya mu mâyi (European Cetacean Bycatch Campaign) badi bamba ne: itu “itambakana mu mbuu” ne lubilu lukole. Dilondesha luendu lua nyama eyi ne tshiamu tshia satelite diakaleja ne: “balene umue uvua muende mutantshi wa kilometre 16 000 mu ngondo 10.”

17 Nyama wa dofen wa diulu disongoloke utu misangu ya bungi utua muntuki mu mâyi bule bua metre 45, kadi bakadi bamone dofen mudine muinshi mu buondoke bua metre 547! Mmunyi mutu nyama eu ushala ne muoyo patuye udina mu mâyi mutantshi bule nunku? Muoyo wende utu utuadija kukuma bitekete patuye udina mu mâyi, ne mashi atu aya ku muoyo, mu bisulusulu ne mu buongo. Kabidi, mifungu yawu itu ilama kapepe kimpe. Nyama ya foke ya minene ne balene ya kashalo idi mua kudina kupitshisha ne padi nyama wa dofen ufika yeye. Tshibejibeji kampanda tshidi tshiamba ne: “Pamutu pa kuluangana ne bujitu bua mâyi pambidi payi, [nyama eyi] itu ilekela bujitu ebu bumbusha kapepe konso mu bisulusulu biayi.” (Discover) Itu ilama kapepe kimpe ka bungi mu mifungu. Bulelela, bifukibua ebi bidi bijadika patoke meji adi nawu Nzambi wa bukole buonso!

18. Mmunyi mudi mâyi a mu mbuu aleja meji a Yehowa?

18 Nansha mâyi a mu mbuu adi aleja meji a Yehowa. Mukanda kampanda udi wamba ne: “Munda mua dimata dionso dia pa mutu pa mâyi a mbuu a bule bua metre 100 mutu tusonsa tukese meneme tudi tulelema tudi katuyi tumueneka ne batubikila ne: fitoplankton.” (Scientific American) Tuntu etu tudi tuenze “ditu didi kadiyi dimueneka” tudi tusukula kapepe ketu, tumbusha miliyare ne miliyare ya tone ya diokside de karbone. Tudi tupatula tshia bibidi tshia kapepe kimpe (oksijene) katudi tupuyakana.

19. Mmunyi mudi kapia ne neje bikumbaja disua dia Yehowa?

19 Musambu wa 148:8 udi wamba ne: ‘Kapia ne mabue a mvula, neige ne dibungi, tshipepele tshikole tshidi tshitumikila mukenji wende.’ Bulelela, Yehowa udi kabidi wenza mudimu ne makole kampanda bua kukumbaja disua diende. Angata tshilejilu tshia kapia. Mu bidimu bishale, bavua bangata tupia tutu tutudika mu mêtu anu bu tudi tubutula bintu. Bakebuludi badi mpindieu bitaba ne: kapia kadi ne mushinga wa bungi, kadi kuosha mitshi ya kale anyi ikadi yuma, kambuluisha bua mipiamipia ya bungi kutolokayi, kafila bidishi, ne nunku kakepesha njiwu ya ditangalaka diaku nangananga mu bipela. Neje udi pende ne mushinga, udi utalaja buloba ne ubupesha bufuka, uuja misulu ne mâyi, ne ukuba mitshi ne nyama ku mashika makole.

20. Mmunyi mudi mikuna ne mitshi bikuatshisha bantu?

20 Musambu wa 148:9 udi wamba ne: ‘Mikuna mile ne mikuna mîpi yonso, mitshi idi ikuama mamuma ne mitshi ya cèdre.’ Mikuna mile idi ileja mudi Yehowa muikale ne bukole bua bungi. (Musambu 65:6) Kadi idi kabidi ne mushinga mukuabu. Luapolo kampanda lua ku Tshilongelu tshibandile tshia Malu a buloba mu tshimenga tshia Bern (mu ditunga dia Suisse) ludi luamba ne: “Misulu yonso minene idi pa buloba itu ifumina mu mikuna. Bungi bupite pa tshia bibidi tshia bantu badi pa buloba batu banua mâyi matalale a mu mikuna . . . ‘Bina bia mâyi’ ebi bidi biambuluisha bantu bikole menemene.” Nansha mutshi wetu wa tshianana eu udi uleja butumbi bua udi muwenze. Luapolo kampanda ludi luamba ne: mitshi “itu yambuluisha bantu ba mu matunga onso bikole . . . Mitshi mivule itu ne mushinga wa bungi mu malu a bungenda bualu itu ipatula bintu bu mudi: mabaya, bimuma, misa, kamonyi ne budimbu. Mu buloba bujima, bantu miliyo ibidi batu dijinga ne nkunyi bua kulamba ne kupeta mudilu.”​—Programme des Nations unies pour l’Environnement.

21. Umvuija mudi dibeji dia mutshi dia patupu dijadika ne: kudi muntu udi mudienze.

21 Mushindu mulenga udi mutshi muenza udi uleja mudi Mufuki wa meji muikaleku. Angata tshilejilu tshia dibeji dia mutshi dia patupu edi. Pamutu pa dibeji mpenze bu katatutatu kadi tshidipangisha bua kufubidila. Muinshi muatshi mudi selile kampanda (kloroplaste). Selile eyi idi mua kuangata bukole budi butoke bua dîba bufila ne kuenza nabu mudimu. Pashishe mabeji aa adi enzela mitshi biakudia mu njila mule udibu babikila ne: fotosenteze. Mmu mushindu kayi? Miji idi ikoka mâyi too iafikisha ne ku mabeji mu mushindu wa dikema. Tu-masoso tukese binunu ne binunu tudi muinshi mua dibeji tudi tudikanga tukanguka, tumina diokside de karbone utudi tupatula mu dipuyakana. Butoke budi bufila bukole budi buenzeja bua mâyi ne diokside de karbone eu kusangila ne kupatula bidishi bia mutshi. Mpindieu mutshi eu udi udia biakudia bidiwu muenze. Nansha mudi mitshi ipatula biakudia bia bungi nunku, kayitu yenza mutoyi to, ne itu milenga kumona. Pamutu pa mutshi kupatula muishi ne mâyi a manyanu, udi upatula kapepe kimpe ka bantu ne nyama kupuyakana naku!

22, 23. (a) Mmalu kayi a dikema adi imue nyunyi ne nyama yenza? (b) Nkonko kayi mikuabu itudi ne bua kuandamuna?

22 Musambu wa 148:10 udi wamba ne: ‘Nyama ya mu tshisuku ne bimuna bionso, bintu bidi bidikoka panshi ne nyunyi yonso idi ipapala.’ Nyama ya bungi ne bintu bitu bibuka mulu bitu bileja ngikadilu idi ikemesha bantu. Nyunyi wa albatros udi mua kubuka mitantshi mile (musangu mukuabu nyunyi umue wakenza kilometre 40 000 mu matuku 90 patupu). Nyunyi wa fauvette utu wenza luendu lule, umbukila ku Amerike wa ku Nord uya ku Amerike wa ku Sud, wenza mêba mapite pa 80 mulu, kayi wikila to. Kamelu katu kalama mâyi mu mala aku (kabiyi pa katonta-nyima kende bu mutu bantu ba bungi bela meji to); ke tshitu tshienza ne: kikala kenza matuku a bungi kakayi kajika mâyi mu mubidi to. Ke bualu kayi kabiena bitukemesha bua patu benji ba biamu banji kulonga nyama kumpala kua kuenza mashinyi ne biamu bipiabipia. Mufundi Gail Cleere udi wamba ne: “Biwikala musue kuenza tshintu kampanda tshidi tshienda bimpe . . . ne katshiyi mua kunyanga bintu bidi bitunyunguluke, neupete tshintu kansanga tshia kuidikija munkatshi mua bifukibua.”

23 Bushuwa, bintu bifuka bidi bimanyisha butumbi bua Nzambi! Mitoto ya mu diulu, mitshi ne nyama, tshintu tshionso tshidi tshitumbisha Mufuki mu watshi mushindu. Kadi netuambe tshinyi buetu tuetu bantu? Mmunyi mutudi mua kutumbisha Nzambi pamue ne bifukibua bikuabu?

Udi muvuluke anyi?

• Bua tshinyi bantu badi bamba ne: Nzambi kênaku kabena ne tshia kudibingisha natshi?

• Mmunyi mudi mitoto ne mabulunge bitumbisha Nzambi?

• Mmunyi mudi mbuu ne nyama idi pa buloba ijadika mudi Nzambi wa dinanga muikaleku?

• Mmunyi mudi makole adiku akumbaja disua dia Yehowa?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 10]

Bena siyanse badi batshinka ne: mitoto idi imueneka idi 70 000 bia miliyare ya miliyare!

[Mêyi a dianyisha]

Frank Zullo

[Tshimfuanyi mu dibeji 12]

Dofen wa diulu disongoloke

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Katete ka neje

[Mêyi a dianyisha]

snowcrystals.net

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Muana wa nyunyi wa albatros