Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Ntatu yebe idi ilombola nsombelu webe anyi?

Ntatu yebe idi ilombola nsombelu webe anyi?

Ntatu yebe idi ilombola nsombelu webe anyi?

NTATU ne makenga mbitampakane miaba yonso mu “matuku makole” aa. (2 Timote 3:1, MMM) Amue makenga atu a mu lupitapita. Makuabu wowu adi mua kuenza ngondo anyi bidimu. Bua bualu ebu, ba bungi batu badiumvua anu bu mufundi wa Misambu Davidi wakadila kudi Yehowa ne: ‘Upoleshe tunyinganyinga tua mu mutshima wanyi, ne umpatule mu makenga anyi.’​—Musambu 25:17.

Udiku ukenga usuba anyi? Bikalabi nanku, Bible udi mua kukuambuluisha ne kukukankamija. Tutangilayi nsombelu wa basadidi babidi ba Yehowa ba lulamatu bakapita bimpe ne ntatu yabu: Yosefe ne Davidi. Tuetu bakonkonone tshiakenzabu kumpala kua buluishi, tudi mua kupeta malongesha mimpe atuambuluisha bua kupita ne ntatu ya muomumue lelu.

Bakapeta ntatu mikole

Pakavua Yosefe ne bidimu 17, wakapeta lutatu lukole mu dîku diabu menemene. Bakulu bende bakamona ne: ‘dinanga dia tatuabu [Yakoba] kudi [Yosefe] diakatamba dia kudi buonso buabu.’ Nunku, ‘bakadi nende lukuna, kabakamanya mua kuyikila nende talala.’ (Genese 37:4) Ela meji tunyinganyinga tuvua Yosefe mua kuikala mupete bua nsombelu eu. Ndekelu wa bionso, bua lukinu luvuabu nalu, bana babu ne Yosefe bakafika ku dimupangisha ku bupika.​—Genese 37:26-33.

Pakavuaye mupika mu Ejipitu, Yosefe wakabenga kuitaba bua kulala ne mukaji wa mfumuende. Bua tshiji tshivua natshi mukaji eu pavua Yosefe mumubenge, wakashiminyina Yosefe ne: uvua usua kulala nende ku bukole. Bakamuela ‘mu nzubu wa lukanu,’ muaba ‘wakasamishabu makasa ende ne nkanu yakamusuikabu nayi, bakamuela lukanu lua tshiamu tshifike.’ (Genese 39:7-20; Musambu 105:17, 18) Bushuwa wakamona mabika ne mala! Munkatshi mua bidimu bitue ku 13, Yosefe uvua anyi mupika anyi muena buloko bua muoyo mubi uvua bakuabu bamumvuila, too ne bena mu dîku diabu.​—Genese 37:2; 41:46.

Davidi wa mu Isalele wa kale wakakenga pende bikole pavuaye nsonga. Munkatshi mua bidimu bia bungi, ukavua utua eku ne eku bua kusokoma, Mukalenge Shaula wenda umukeba bu nyama wa kushipa. Muoyo wende uvua mu njiwu dituku dionso. Dimue dituku, Davidi wakaya kudi muakuidi Ahimeleke bua kukeba biakudia. (1 Samuele 21:1-7) Pakumvua Shaula ne: Ahimeleke uvua muambuluishe Davidi, wakatuma dîyi bua kushipabu Ahimeleke ne bakuidi bonso ne mêku abu. (1 Samuele 22:12-19) Udiku mua kufuanyikija kanyinganyinga kavua Davidi mua kuikala mumvue bua kuikala bu muntu uvua mukebeshishe diakabi edi anyi?

Ela meji bua bidimu bia buluishi ne dikengeshibua bivua Yosefe ne Davidi benze. Tuetu bakonkonone mushindu uvuabu bapite ne ntatu yabu, tudi mua kupeta malongesha a mushinga. Tumonayi mishindu isatu idi balume aba bakumbanyine kubidikija.

Wepuke njiya ne tshiji

Tshia kumpala, balume ba lulamatu aba bakabenga kukuatshibua mu buteyi bua kukuatshika tshiji ne kulama njiya. Pavua Yosefe mu buloko, uvua mua kupeta bipepele ngenyi mibi bua dimukengesha dia bana babu, pamu’apa ujinga bua kudisombuela bu yeye mua kumonangana nabu kabidi. Kadi ntshinyi tshidi tshituleja ne: Yosefe wakepuka lungenyi elu lubi? Tangila tshiakenzaye pakapetaye mushindu wa kudisombuela kudi bana babu bavua balue kusumba biakudia mu Ejipitu. Bible udi ulonda ne: ‘[Yosefe] wakabakoma nyima, wakadila. Pashishe Yosefe wakambila bantu bende ne: Nubuujile bibombi biabo tente ne biakudia, nupingaje argent wa muntu ne muntu mu tshibombi tshiende; nubape bintu bia kudiabu mu njila.’ Kunyima, pakambilaye bana babu bua kulua ne tatuabu mu Ejipitu, Yosefe wakabakankamija ne mêyi aa: ‘Kanutandanganyi mu njila.’ Mu mêyi ne mu bienzedi, Yosefe wakaleja ne: kakalekela tshiji ne njiya binyanga nsombelu wende to.​—Genese 42:24, 25; 45:24.

Bia muomumue, Davidi kakashala mulamine Mukalenge Shaula njiya to. Misangu ibidi mijima Davidi wakapeta mushindu wa kushipa Shaula. Kadi pakamuambila bantu bende bua kumushipa, Davidi wakamba ne: ‘Yehowa ampidishe tshienzedi mukalenge wanyi, wakela Yehowa manyi pa mutu, bualu ebu, tshiolodi tshianza tshianyi kudiye, bualu bua yeye udi muntu muedibue manyi kudi Yehowa.’ Davidi wakateka bualu ebu mu bianza bia Yehowa, kuambilaye bantu bende ne: ‘Bu mudi Yehowa ne muoyo, Yehowa nkayende neamushipe; dituku diende dia lufu nedilue, anyi yeye neaye mu mvita, neafue.’ Pashishe, Davidi wakenza mene musambu wa kudila nawu Shaula ne muanende Yonatana pakafuabu. Anu bu Yosefe, Davidi kakalekela njiya imupita bukole to.​—1 Samuele 24:3-6; 26:7-13; 2 Samuele 1:17-27.

Tutuku tulama njiya ne tshiji padi amue malu a mabi atunyingalaja anyi? Mbipepele bua tuetu kuenza nanku. Tuetu balekele mushindu utudi tudiumvua utupita makanda, tshipeta tshidi mua kupatuka tshidi mua kutamba kutunyanga kupita bualu bubi buine budibu batuenzele. (Efeso 4:26, 27) Nansha tuetu katuyi ne dîyi menemene pa bidi bakuabu benza, tudi mua kukontolola tshitudi tuetu mene mua kuenza. Bidi bitamba kupepela bua kuepuka njiya ne tshiji patudi tuitabuja ne: Yehowa nealongolole malu aa mu tshikondo tshiakanyine.​—Lomo 12:17-19.

Enza muebe muonso muudi namu

Dilongesha dibidi ditudi mua kupeta didi dia kubenga kulekela ntatu yetu inyanga nsombelu wetu. Tudi mua kubanga kuditatshisha bikole bua malu atudi katuyi mua kuenza, tufika ne ku dipua muoyo malu atudi mua kuenza. Dîba adi ntatu yetu idi ibanga kutulombola. Ke tshivua mua kuenzekela Yosefe. Kadi wakasungula bua kuenza muende muonso muvuaye namu bilondeshile nsombelu wende. Pavua Yosefe mupika, ‘wakasangana luse ku mêsu [kua mfumuende], wakamuenzela mudimu; wakamuteka mulami wa nzubu wende yonso.’ Yosefe wakenza bia muomumue pavuaye mu buloko. Bua dibenesha dia Yehowa ne tshisumi tshia Yosefe, ‘mulami wa nzubu wa lukanu wakafila bonso bakadi mu nzubu wa lukanu mu tshianza tshia Yosefe; malu onso akenzabomu, yeye wakadi bu muenzeji wawu.’​—Genese 39:4, 21-23.

Mu bidimu bivua Davidi wenda usokoma, yeye pende wakenza muende muonso muvuaye namu mu ntatu. Pavuaye mu tshipela tshia Palana, yeye ne bantu bende bakakuba bimuna bia Nabala kudi bivi. Umue wa ku balami ba Nabala wakamba ne: ‘Buobu bakadi bu lumbu kutudi butuku ne munya.’ (1 Samuele 25:16) Pashishe, pavua Davidi musombele ku Sikelaga, wakaluisha bimenga bivua mu bianza bia baluishi ba Isalele ku Sud, kukubaye nenku mikalu ya Yuda.​—1 Samuele 27:8; 1 Kulondolola 12:20-22.

Tudi ne bua kuenza muetu muonso mutudi namu mu ntatu yetu anyi? Eyowa, tudi mua kuenza nunku nansha mudibi mua kuikala bikole. Mu dielangana meji pa nsombelu wende, mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Ngakuyila mua kuikala ne mutshima mupole mu malu onso andi nawu. Mu bualu buonso ne mu mianda yonso ngakumana kuyila bualu busokoka bua kuikala ne difu diukute, ne mua kuikala ne nzala, ne mua kuikala ne bintu bitambe bungi, ne bua kuikala ne bintu bitambe kukepa.’ Mmunyi muakafika Paulo ku dipeta meji a buena aa mu nsombelu wende? Uvua mutungunuke ne kueyemena Yehowa. Wakajadika ne: ‘Ndi mumanye mua kuenza malu onso mu Mukalenge udi unkolesha.’​—Filipoi 4:11-13.

Windile Yehowa

Dilongesha disatu didi dia se: pamutu pa kuenza mudimu ne mishindu idi kayiyi ya mu Bible bua kujikija ntatu yetu, tudi ne bua kuindila Yehowa. Muyidi Yakobo wakafunda ne: ‘Ditantamana dikale ne mudimu wadi muimpe tshishiki, bua nuenu nuikale bakane tshishiki, bakumbane mu malu onso, kanuyi nupanga mu bualu [nansha] bumue.’ (Yakobo 1:4) Bidi bikengela kulekela ditantamana dikumbaja “mudimu wadi muimpe tshishiki” pa kuanyisha bua diteta diye too ne ku ndekelu kuadi katuyi tunyemena ku mishindu idi kayiyi ya mu Mukanda wa Nzambi bua kudimanyika. Pashishe ditabuja dietu neditetshibue ne nedilengele, ne bukole buadi bukuatshishi nebumueneke. Yosefe ne Davidi bavua ne ditantamana edi. Kabakakeba kujikija ntatu yabu mu mushindu uvua mua kubafikisha ku dibenga kuanyishibua kudi Yehowa to. Kadi bakenza muabu muonso muvuabu namu bilondeshile nsombelu wabu. Bakindila Yehowa, e kupetabu mabenesha mavule bua dienza nanku! Yehowa wakenza nabu mudimu bonso babidi bua kusungila ne kulombola bantu Bende.​—Genese 41:39-41; 45:5; 2 Samuele 5:4, 5.

Tuetu petu tudi mua kutuilangana ne ntatu idi mua kutusaka bua kukeba mua kuyijikija mu mishindu idi kayiyi ipetangana ne Bible. Tshilejilu, udi mutekete mu mikolo bualu kuena muanji kupeta muena dibaka udi mukumbane anyi? Bikalabi nanku, epuka buteyi bua kutupa ku mukenji wa Yehowa wa kuselangana ‘anu mu Mukalenge.’ (1 Kolinto 7:39) Udi ne bilumbu mu dibaka diebe anyi? Pamutu pa kuikala ne lungenyi lua bena panu lua ditapuluka ne dishipa dibaka, luanganayi wewe ne muena dibaka nebe bua kujikija bilumbu ebi. (Malaki 2:16; Efeso 5:21-33) Bidi bikukolela bua kudisha ba mu dîku diebe bualu kuena ne makuta ku bianza anyi? Kuindila Yehowa kudi kumvuija kabidi kuepuka malu a buivi bua kupeta mfranga. (Musambu 37:25; Ebelu 13:18) Bushuwa, tuetu bonso tudi ne bua kuenza muetu muonso mutudi namu mu ntatu bua kusaka Yehowa ku ditupetesha masanka. Nunku tuikalayi badisuike bua kuindila Yehowa bua ajikije ntatu mu mushindu mutambe buimpe.​—Mika 7:7.

Yehowa neakukuatshishe

Kuelangana meji pa mushindu uvua bantu ba mu Bible bu mudi Yosefe ne Davidi bapite ne malu mabi avuabu babenzele, ne ntatu mikuabu kudi mua kutuambuluisha. Nansha mudi miyuki yabu mifunda anu mu mabeji makese a mu Bible, makenga abu akanenga bidimu bia bungi. Udikonke ne: ‘Mmunyi muvua basadidi ba Nzambi aba bafike ku dishala ne lutulu mu ntatu yabu? Mmunyi muvuabu bashale balame disanka diabu? Nngikadilu kayi ivuabu ne bua kukuama?’

Tudi kabidi ne bua kutangila ditantamana dia basadidi ba Yehowa ba matuku etu aa. (1 Petelo 5:9) Mu tshibejibeji tshia Tshibumba tshia Nsentedi ne tshia Réveillez-vous! mudi miyuki ya malu a mu nsombelu ya bungi tshidimu tshionso. Udiku ubala ne welangana meji pa bilejilu bia bena Kristo ba lulamatu aba anyi? Kabidi, mu bisumbu bietu mudi bana betu badi batantamena ntatu ne lulamatu luonso. Utuku udisangisha nabu pa tshibidilu ne ulongela malu kudibu mu bisangilu bia tshisumbu anyi?​—Ebelu 10:24, 25.

Paudi mutondeshibue ne ntatu, ikala mujadike ne: Yehowa udi ukutabalela, ne neakukuatshishe. (1 Petelo 5:6-10) Udienzeje bikole bua kulekedi ntatu yebe ilombola nsombelu webe. Londa tshilejilu tshia Yosefe ne tshia Davidi ne tshia bakuabu pa kulekela njiya, pa kuenza muebe muonso muudi namu bilondeshile nsombelu webe, ne pa kuindila bua Yehowa ajikije ntatu mu mushindu mutambe buimpe. Semena pabuipi nende mu disambila ne pa kuenza midimu ya mu nyuma. Wewe muenze nunku, neupete pebe disanka ne diakalenga nansha mu makenga.​—Musambu 34:8.

[Tshimfuanyi mu mabeji 20, 21]

Yosefe wakenza muende muonso muvuaye namu

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Davidi wakindila Yehowa bua ajikije ntatu yende