Bible udi mua kukuambuluisha bua kukolesha bana bebe anyi?

TSHILONGO tshia mbuji ntshilongo tshimpe be, kadi bitu bikole bua kutshikolesha. Bua kutshikolesha bimpe, udi ne bua kutabalela luya, butoke buditshi tshipeta ne kutangila bunene bua dikopo diudi mutshikunyine. Tshilongo tshia mbuji katshitu tshisue buloba bubi ne buanga bubi. Tshitu kabidi tshifubidila bipepele patu disama ditshikuata anyi bishi bitshidia. Ke bualu kayi katshitu tshitamba kukuata padi muntu utshikuna bua musangu wa kumpala to.

Kukolesha bana nkukole kupite kukuna tshilongo tshia mbuji ne kudi kulomba tu-malu tua bungi ne ntema mikole. Ke bua tshinyi baledi ba bungi batu badiumvua kabayi bakumbane bua kukolesha bana. Baledi ba bungi batu badimona bikale dijinga ne diambuluisha, anu bu muntu udi ukuna bilongo bia mbuji ne dijinga ne mibelu ya muntu mupiluke. Bushuwa, muledi yonso utu musue kupeta mibelu mimpe. Udi mua kupeta mibelu eyi kuepi?

Nansha mudi Bible kayi mukanda wa malu a dikolesha bana, Mufuki uvua musake bafundi, ku diambuluisha dia nyuma muimpe, bua kufundamu imue mibelu milenga pa bualu ebu. Bible udi uleja mushinga wa kuikala ne ngikadilu mimpe, idi ba bungi bamona ne: batu batamba kulengulula. (Efeso 4:22-24) Pa bualu ebu, mibelu ya mu Bible idi ileja kabidi mushinga wa nkoleshilu muimpe. Mibelu eyi ikadi miambuluishe bantu ba bungi ba mu bikondo ne nsombelu mishilangane bavua bayitumikile. Ke bualu kayi, kulonda mibelu ya mu Bible kudi mua kukuambuluisha bua kukolesha bana bebe bimpe.

Tshilejilu tshia baledi ndilongesha dimpe ditambe

‘Nunku wewe udi uyisha mukuabu, kuena udiyisha anyi? Wewe udi wamba ne: kanuibi, udi wiba anyi? Wewe udi ubambila ne: kanuendi masandi, udi wenda masandi anyi?’​—Lomo 2:21, 22.

Mulombodi kampanda wa mianda ya dilongesha mu tshimenga tshia Séoul wakamba ne: “Tshilejilu mu ngakuilu ne mu bienzedi ke mushindu mutambe buimpe wa kulongesha muana.” Baledi buobu kabayi bafila tshilejilu tshimpe mu ngakuilu ne mu bienzedi, kadi belela muana mikenji ya kulonda, muana neabamone diakamue ne: mbena mpala ibidi. Mêyi a baledi kaakuikala kabidi ne mushinga to. Tshilejilu, baledi buobu basue kulongesha bana babu bua bikale bamba anu bulelela, badi ne tshia kuamba buobu bine anu bulelela. Patu bamue baledi kabayi basue kuandamuna ku telefone, batu ne tshibidilu tshia kuambila muanabu bua kuamba ne: “Tatu (anyi mamu) kênaku to.” Muana udibu bambila nanku kakudiumvua bimpe to. Mu bungi bua matuku, udi mua kutuadija pende kushima kayi umvua bundu padiye mu lutatu kampanda. Nunku, baledi buobu basue ne muoyo mujima bua muanabu ikale muntu udi wamba bulelela, badi ne bua kuamba bulelela ne kuenza malu adi umvuangana ne bidibu bamba.

Udi musue kulongesha muanebe bua kuikalaye ne bukalanga anyi? Udi ne bua kufila tshilejilu tshimpe. Muanebe neakuidikije kakuyi lutatu. Sung-sik, tatu wa bana banayi, udi wamba ne: “Meme ne mukajanyi tuakangata dipangadika dia kubenga kupatula miaku ya bipendu. Tuvua tunemekangana ne katuvua tubandisha mêyi nansha patuvua ne bualu bututonde anyi ne tshiji. Tshilejilu tshimpe tshiakapatula bipeta bilenga kupita miaku nkayayi. Tudi ne disanka bualu bana betu badi ne kanemu ne bukalanga padibu bakula ne bantu  bakuabu.” Bible udi wamba mu Galatia 6:7 ne: ‘Tshintu tshionso tshidi muntu ukuna, ntshiotshi tshiapuolaye.’ Baledi badi basue bua bana babu bikale ne bikadilu bimpe badi ne bua kuanji kuleja ne: buobu bine badi ne bikadilu bimpe ebi.

Ikala uyukila ne bana bebe

‘Wewe neuyishe bana bebe [mikenji ya Nzambi], wewe neusombelele nabu bua mêyi au, pawashikama mu nzubu webe, ne pawenda mu njila, ne pawalala, ne pawabika.’​—Dutelonome 6:7.

Tshibidilu tshia kuenza mudimu mêba a pa mutu tshidi tshienda tshivula. Padi mulume ne mukajende benza bonso mudimu, bidi bilenga bana babu. Dîba ditu baledi ba bungi bapitshisha ne bana babu didi dienda dikepela. Patu baledi kumbelu, batu benza midimu mikuabu ya ku nzubu, ke bualu kayi batu mua kutshioka bikole. Mu nsombelu ya mushindu eu, mmunyi muudi mua kuikala uyukila ne bana bebe? Nudi mua kupeta dîba dia kuyukila binuikala nuenu ne bana benu nuenza midimu ya ku nzubu pamue. Mfumu mukuabu wa dîku wakumbusha televizion mu nzubu, nangananga bua kupeta dîba dia kuyukila ne bana bende. Wakamba ne: “Kumpala bana kabavua ne tshia kujikija natshi lutetuku to, kadi pamvua nnaya nabu manaya a dijandula nshinga ne patuvua tuyukidilangana pa malu a mu mikanda mimpe, bakalua kuibidila ne dishintuluka edi.”

Mbimpe bana bibidile kuyukila ne baledi babu kutuadijila ku buana buabu. Tshianana, pikalabu bansonga ne pamu’apa bapeta ntatu, kabakumona baledi babu bu balunda badibu mua kukuatshila malu to. Mmunyi muudi mua kubambuluisha bua kunzulula mitshima yabu? Nsumuinu 20:5 udi wamba ne: ‘Meji adi muntu upangadija mu mutshima adi bu mâyi male, kadi mujinguludi wa mianda neaapatule.’ Baledi badi bela bana babu nkonko idi ibalomba bua kuleja mmuenenu wabu, bu mudi lua se: “Udi wela meji kayi?” badi babasaka bua kuamba malu adi munda muabu ne mushindu udibu badiumvua.

Newenze tshinyi bienza muana tshilema kampanda tshinene? Ke tshikondo tshidi tshikengela kumutabalela ne dinanga dionso. Wikale ne didikanda paudi uteleja tshidi muanebe wamba. Tatu kampanda udi wamba pa bidi bitangila mushindu utuye upita ne bualu ebu ne: “Patu bana benza bilema, ntu ngenza muanyi muonso bua kubenga kukuata tshiji tshikole. Ntu nsomba ne nteleja bidibu bamba. Ntu nteta bua kumvua tshidi tshienzeke. Pantu mmona ne: tshitu ne mushindu wa kukanda tshiji, ntu ngindila mutantshi upita ne ntukija.” Wewe udikanda ne uteleja, bana nebitabe dinyoka diwabapesha ne muoyo mujima.

Dinyoka dishindamene pa dinanga didi ne mushinga

‘Nuenu batatu, kanufuishi bana benu balela tshiji; nubadiundishe bimpe ne dibela ne didimuija bia Mukalenge.’​—Efeso 6:4.

Bua wewe kupatula bipeta bimpe, mushindu uudi ufila dinyoka ne dinanga dionso udi ne mushinga. Mmushindu kayi udi baledi mua ‘kufuisha bana babu balela tshiji’? Bikala dinyoka kadiyi dikumbanangana ne tshilema anyi bikaladi difila mu mushindu mubi menemene, bana badi mua kudibenga. Mu mishindu yonso, bidi bikengela kufila dinyoka ne dinanga. (Nsumuinu 13:24) Wewe weleshisha bana bebe meji, nebamone ne: udi ubanyoka ne dinanga.​—Nsumuinu 22:15; 29:19.

Ku lukuabu luseke, mbimpe bana bamone bipeta bibi bia bikadilu bibi. Tshilejilu, muana  yeye muenzele muntu mukuabu tshilema, udi mua kumuambila bua kulomba muntu au luse. Yeye kayi mutumikile mikenji ya mu dîku, udi mua kumukandika amue malu mimpe bua kumuleja mushinga wa kutumikila mikenji.

Mbimpe kufila dinyoka mu tshikondo tshiakanyine. Muambi 8:11 udi wamba ne: “Bualu bua kabena bakengesha [anyi banyoka] benji ba malu mabi lukasa, mitshima ya bana ba bantu idi ikoleshibua bua kuenza malu mabi.” Bia muomumue, bana ba bungi nebakebe kumanya ni badi mua kuepuka dinyoka kunyima kua bamane kuenza bualu bubi. Nunku wewe mumane kuamba ne: dinyoka nedilue kunyima kua tshilema kampanda, udifile.

Dijikija lutetuku dimpe didi ne mushinga

Kudi ‘tshikondo tshia kuseka ne tshikondo tshia kuja maja.’​—Muambi 3:1, 4.

Dîba dipitshisha bua kuikisha ne dijikija lutetuku dikumbanyine bidi ne mushinga bua kukolesha lungenyi ne mubidi bia muana. Padi baledi bajikija lutetuku ne bana babu, malanda a bena dîku adi akola ne bana badi badiumvua mu bukubi. Mmishindu kayi idi bena dîku mua kujikija lutetuku? Wewe muditatshishe bua kuelelapu meji, neupete malu a bungi adi asankisha anudi mua kuenza. Kudi manaya a pambelu pa nzubu bu mudi: diendesha makalu ne manaya a ndundu bu mudi edi dia tenise, ne ndundu wa bianza. Ela kabidi meji ku disanka didi bena dîku mua kupeta padibu bimba pamue tshiombelu kampanda tshia mijiki. Badi kabidi mua kupeta malu mimpe a kulondelangana padibu benza ngendu bua kubandila miaba milenga idi pabuipi nabu.

Baledi buobu benza nunku, badi mua kuambuluisha bana babu bua kuikala ne mmuenenu mulenga wa dijikija lutetuku. Tatu mukuabu muena Kristo udi ne bana ba balume basatu wakamba ne: “Patuku mushindu, ntu njikija lutetuku pamue ne bana banyi. Tshilejilu, patubu banaya manaya a ku ordinatere, ntu mbebeja mutubu baanaya. Patubu bangumvuija ne disanka dionso, ntu mbambila njiwu ya kunaya manaya mabi idiku. Ndi mumone ne: badi bepuka manaya mabi.” Bushuwa, bana batu banange kujikija lutetuku pamue mu dîku kabatu basue kutangila ndongamu ya malu a tshikisu ne buendenda ne dinua dia diamba ku televizion, anyi kutangila filme ne manaya a ku Internet adi aleja malu aa to.

Ambuluisha bana bebe bikale ne balunda bimpe

‘Udi wenda ne bena meji udi ulua muena meji, kadi udi ubuelakana ne bapote neakenge bua bualu ebu.’​—Nsumuinu 13:20.

Tatu kampanda muena Kristo uvua mukoleshe bana banayi wakamba ne: “Disungula balunda babu didi ne mushinga wa bungi menemene. Mulunda mubi umue udi mua kunyanga mudimu wonso uudi muenze.” Bua kuambuluisha bana bende bua kuikala ne balunda bimpe, uvua wela ne budimu buonso nkonko bu eyi: Mulunda webe wa pa muoyo nnganyi? Udi mumunange bua tshinyi? Ntshintu kayi tshiudi musue kuidikija kudiye? Muledi mukuabu utu ulongolola bua bana bende babikile balunda babu ba pa muoyo kumbelu. Pashishe utu ubalonga ne ulua kupesha bana bende mibelu mikumbane.

Bidi kabidi ne mushinga bua kulongesha bana ne: badi mua kudia bulunda ne bantu bakole  anyi ne bena mulongo nabu. Bum-sun, tatu wa bana ba balume basatu, udi wamba ne: “Ndi ngambuluisha bana banyi bua kumvua ne: balunda kabena ne bua kuikala anu bena mulongo to, bu mu tshilejilu tshia mu Bible tshia Davidi ne Yonatana. Ntu mbikila bena Kristo ba bidimu bishilangane kumbelu bua kusomba ne bana banyi. Ke bualu kayi bana mbadie bulunda ne bantu ba bungi badi kabayi bena mulongo nabu to.” Bulunda ne bantu bakole ba tshitembu budi bupesha bana mushindu wa kulonga malu a bungi.

Udi mua kukolesha bana bebe bimpe

Bilondeshile nkonko kampanda ivuabu bele bena mu ditunga dia États-Unis, baledi ba bungi bavua batete mua kubueja ngikadilu bu mudi: didikanda, didibela ne kuamba bulelela munda mua bana babu kabakapeta bipeta bimpe menemene to. Bua tshinyi mbikole bua kuenza nanku? Mamu kampanda uvua muandamune pende nkonko ivuabu bela ayi wakamba ne: ‘Tshintu tshidi tshinyingalaja ntshia ne: mushindu umuepele wa kulama bana nkubakangila mu nzubu ne kubenga kubalekela bapatuka bua kupetangana ne bantu bakuabu.’ Uvua wela meji ne: muaba udi bana bakolela mmulue kunyanguka bikole bitambe. Mu nsombelu eu, kudiku mushindu wa kukolesha bana bimpe anyi?

Bu wewe musue kukuna tshilongo tshia mbuji kadi umona se: tshidi mua kufubidila, udi mua kuteketa mu maboko. Kadi muntu mupiluke mu dikuna dia bilongo bia mbuji yeye mulue kukupesha mibelu mimpe ne kukuambila ne dishindika dionso ne: “Netshikole bimpe wewe mutshikune mushindu kansanga,” neudiumvue bimpe, ki mmuomu anyi? Yehowa, Muntu udi Mutambe kumanya bantu, udi ufila mibelu pa mushindu muimpe wa kukolesha bana. Udi wamba ne: ‘Yisha muana mu njila udiye ne bua kuendela; nunku pakolaye, kêna umukamu.’ (Nsumuinu 22:6) Wewe mukoleshe bana bilondeshile mibelu ya mu Bible, udi mua kupeta disanka dia kumona bana bebe bakola, balua bantu bakole badi mua kuambula majitu, badi batabalela bakuabu, bikale ne bikadilu bilenga. Nunku, nebabanange kudi bantu, kadi nangananga kudi Yehowa Tatu wetu wa mu diulu.