Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Badi benda bakeba disanka

Badi benda bakeba disanka

Badi benda bakeba disanka

KUKADI bidimu ndambu, bakela bena mu ditunga dia Allemagne, dia États-Unis, dia France, ne Grande-Bretagne ne lukonko elu: “Bidi bikengela tshinyi bua wewe kuikala ne disanka?” Munkatshi mua bavuabu bele nkonko, bantu 89 pa lukama bakamba ne: bidi bikengela kuikala ne makanda a mubidi; 79 bakatela nsombelu muimpe mu dibaka anyi disomba dimpe dia mulume ne mukaji; 62 bakafunkuna difutu dia kuikala muledi ne bantu 51 bakela meji ne: bivua bikengela kuikala anu ne mudimu muimpe bua kupeta disanka. Ne nansha mudibu balongeshe bantu ba bungi ne: makuta kaena afila disanka, bantu 47 pa lukama ba ku bavuabu bele lukonko alu bavua batuishibue ne: adi afila disanka. Kadi bulelela budi tshinyi?

Tshia kumpala, tangila tshidi bantu bangata bu diumvuangana didi pankatshi pa makuta ne disanka. Mandamuna a babanji banene batambe lukama ba mu États-Unis akaleja ne: kabavua ne disanka dipite dia bantu bakuabu bonso to. Kabidi, nansha mudi bantu bavule ba mu États-Unis bavudije bintu biabu misangu ibidi mu bidimu 30 bidi bipite ebi, bamanyi bapiluke ba bikadilu bia bantu badi bamba ne: bantu kabena ne disanka dipite dia buena divuabu nadi kumpala to. Luapolo kampanda ludi luleja ne: “Mu tshikondo tshimue tshimue etshi, bungi bua bantu badi ne tunyinganyinga tukole mbuvule. Bansonga badi badishipa mbavule misangu isatu. Difua dia mabaka ndivule misangu ibidi.” Mu matunga matue ku 50, bakebuludi bavua balonge diumvuangana didi pankatshi pa makuta ne disanka bakafika ku dimona ne: makuta kaena mua kusumba disanka to.

Kadi bukole bua mubidi, nsombelu muimpe mu dibaka ne mudimu mulenga bidi ne mushinga kayi bua muntu kuikala ne disanka? Bu malu aa nkayawu mikale akengedibua bua kupeta disanka, tudi mua kuamba tshinyi bua miliyo ya bantu badi basama ne bua bonso badi kabayi mu mabaka mimpe? Netuambe tshinyi bua bena dibaka badi baselangane kadi kabayi balele bana, ne bua balume ne bakaji bonso badi kabayi ne mudimu muimpe ne wa matuku a bungi? Bantu bonso aba mbafundila anu dikenga mu nsombelu wabu anyi? Ne disanka didibu bamba ne: didi kudi aba badi ne bukole bua mubidi ne basombe mu dibaka bimpe nedijimine padi nsombelu wabu ushintuluka anyi?

Tudi tukebela disanka miaba ididi anyi?

Muntu yonso utu musue kuikala ne disanka. Ebi kabiena bikemesha bualu Bible udi ubikila Mufuki wa muntu ne: “Nzambi wa disanka,” ne muntu uvua muenza mu tshimfuanyi tshia Nzambi. (1 Timote 1:11, NW; Genese 1:26, 27) Nunku, bantu badi ne dijinga dia ku tshifukilu dia kukeba disanka. Kadi, bantu ba bungi batu bamona ne: kuikala ne disanka kudi anu bu kuikala ne lusenga mu bianza: mbipepele bua kubijimija.

Nanku mbia bulelela bua se: bamue badi bela kalele mu dikeba dia disanka anyi? Ke tshivua Eric Hoffer muena nkindi utu ukonkonona nsombelu ya bantu mumone. Wakamba ne: “Kukeba kua disanka mbumue bua ku malu manene atu alela kupanga kua disanka.” Bidi nanku bulelela bituikala tukeba disanka miaba itudi katuyi mua kudipetela. Tuetu benze nanku tudi batuishibue ne: netutekete mu mikolo ne netupete dibungama. Kukeba kulua mubanji; kuenza madikolela bua ne: ngende lumu; kuikala ne bipatshila mu malu a tshididi, a mu nsombelu wa bantu ne a mpetu; anyi kutangila anu majinga ebe nkayebe ne kukeba kusankisha majinga ebe anu lukasa lukasa, bionso ebi kabiena bitupetesha disanka. Kabiena bikemesha bua mudi bamue bangate lungenyi lua mushindu mukuabu luvua mufundi mukuabu muleje pakambaye ne: “Bu tuetu anu balekele kuenza muetu muonso bua kuikala ne disanka tuvua mua kuikala ne disanka dikumbane”!

Bushuwa, mu bantu bakafila mandamuna batudi batele ku ntuadijilu kua tshiena-bualu etshi, bantu 4 pa dikumi bavua bamona ne: disanka didi difumina ku dienza malu mimpe ne diambuluisha bakuabu. Muntu 1 pa 4 wakaleja ne: ditabuja ne malongesha a malu a Nzambi adi muntu muitabe bidi biambuluisha bikole bua kuikala ne disanka. Bulelela, tudi ne bua kukonkonona bimpe tshidi tshikengela bua kuikala ne disanka menemene. Tshiena-bualu tshidi tshilonda netshituambuluishe mu bualu ebu.

[Bimfuanyi mu dibeji 3]

Bantu ba bungi badi bela meji ne: makuta, nsombelu muimpe wa mu dîku, peshi mudimu mulenga ke bintu binene bidi bipetesha disanka. Udi witaba nanku anyi?