Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mbumpianyi kayi buudi ne bua kushila bana bebe?

Mbumpianyi kayi buudi ne bua kushila bana bebe?

Mbumpianyi kayi buudi ne bua kushila bana bebe?

PAVLOS udi tatu wa dîku udi musombele ku Mputu wa ku Sud; katu utamba kupeta dîba bua kusomba kumbelu kuende ne mukajende ne bana bende ba bakaji babidi (wa bidimu 13 ne wa bidimu 11) ne umue wa balume wa bidimu 7. Lumingu luonso, Pavlos utu wenza mudimu matuku muanda mutekete munkatshi mua mêba a bungi, ukeba bua kupeta makuta makumbane bua kukumbaja bipatshila biende binene. Udi musue kusumbila muanende yonso wa bakaji nzubu, ne mmusue kutuadija kuenda ka-mushinga bua muanende wa balume. Mukajende Sofia udi udienzeja bua kupeta bintu bia bungi bu mudi bilamba bia bungi bia kuvuala, bia kuela pa mêsa, pa bulalu, ngesu, malongo, vere, makopo (bimue bintu bikale bia mayowa), nkutu, nsomo ne tuele bia kupesha bana babu pikalabu ne bua kuya kumabu. Padibu babebeja tshidibu benzela mudimu bikole nunku, badi bandamuna pamue ne: “Mbua bana betu!”

Anu bu Pavlos ne Sofia, baledi ba bungi mu buloba bujima badi benza muabu muonso bua bana babu kutuadijabu nsombelu wabu bimpe. Bamue batu balamina bana babu makuta bua matuku atshilualua. Bakuabu batu benza bua bana babu balonge kalasa bimpe ne bamanye mudimu wikala ne bua kubambuluisha matuku adi alua kumpala. Nansha mudi baledi ba bungi bamona bintu ebi bu mushindu udibu baleja bana babu dinanga, bua kubipeta batu misangu mivule batata bikole bua kukumbaja tshidi balela babu, balunda ne bantu ba muaba udibu basombele batekemene kudibu. Ke bua tshinyi baledi badi baditatshisha badi badiebeja mu mushindu muakanyine ne: ‘Mbintu bungi kayi bitudi ne bua kupesha bana betu?’

Dianjilayi kulongolola malu bua matuku atshilualua

Nansha mutu baledi bena Kristo ne tshibidilu tshia kubutshila bana babu bintu, Mukanda wa Nzambi udi pawu uleja bualu ebu. Mupostolo Paulo wakambila bena Kristo ba mu tshikondo tshiende ne: ‘Batatu ne bamamu badi [ne bua] kubutshila bana bintu.’ (2 Kolinto 12:14) Paulo wakaleja kabidi ne: ditabalela dia bana kudi baledi mbualu bua mushinga budibu babalomba. Wakafunda ne: “Muntu udi kayi ukuba bena diende, nangananga bena mu nzubu muende, mmuvile ditaba diende, mmupite udi kayi ne ditaba ku bubi.” (1 Timote 5:8, MMM) Miyuki mivule ya mu Bible idi ileja ne: malu avua atangila bumpianyi avua ne mushinga munkatshi mua basadidi ba Nzambi mu tshikondo tshia kale.​—Luta 2:19, 20; 3:9-13; 4:1-22; Yobo 42:15.

Kadi misangu mikuabu baledi batu badienzeja bikole bua kushilabana babu bumpianyi buvule. Bua tshinyi? Manolis, tatu wa dîku wakumbuka ku Mputu wa ku Sud ne kuya kusombela mu États-Unis udi uleja tshitu tshisaka baledi bua kuenza nanku: “Baledi bavua bakenge mu Mvita Mibidi ya Buloba bujima ne nzala ne bua bupele batu badienzeja bikole bua kulengeja nsombelu wa bana babu.” Udi wamba kabidi ne: “Bua diela diabu dia kalele mu diambula dia majitu ne dijinga dia kuambuluisha bana babu bua kutuadijabu nsombelu bimpe, baledi batu badienzela bobu nkayabu bibi imue misangu.” Bushuwa, bamue baledi batu badipangisha bimue bintu bidi bikengedibua anyi masanka bua kulamina bana babu bintu. Kadi mbia meji bua baledi kuenzabu nunku anyi?

‘Bualu bua patupu, budi butambe bubi’

Solomo Mukalenge wa kale wa Isalele wakadimuija bantu pa bidi bitangila malu a bumpianyi. Wakafunda ne: ‘Ngakakina midimu yonso ingakenza muinshi mua dîba pangakamona ne: Ndi nyishila muntu udi undonda. Udi mumanye ne: Yeye neikale muena meji anyi mupote nnganyi? Kadi yeye neakokeshe midimu yanyi yonso ingakenza ne yakaleja bantu lungenyi lungakadi nalu muinshi mua dîba. Ebu mbualu bua patupu kabidi. Bualu bua misangu mikuabu muntu udi wenza mudimu wende wa lungenyi, wa meji ne mulengele tshishiki udi ushila muntu bumpianyi budiye kayi mukuatshile mudimu. Bualu ebu budi bua patupu, budi butambe bubi.’​—Muambi 2:18-21.

Anu mudi Solomo umvuija, bantu badi bapeta bumpianyi kabena mua kumanya menemene mushinga wa bumpianyi ebu bualu kabavua babuenzele mudimu mukole to. Ke bualu kayi bapianyi badi mua kupetula ne butshimbakane buonso bintu bivua baledi benzele mudimu mukole bua kubipeta. Badi nansha mua kunyangakaja bintu ebi bikengela bua kubipeta. (Luka 15:11-16) Ebu ‘mbualu bua patupu ne butambe bubi’ menemene, ki mmuomu anyi?

Bumpianyi ne lukuka

Kudi bualu bukuabu budi baledi ne bua kumanya. Mu miaba itu bantu baditatshisha bikole bua bintu bia bumpianyi ne bia kubuela nabi mu dibaka, bana batu mua kulua bena lukuka ne kulomba baledi babu nzubu anyi mpangu anyi kabidi bintu bia muana mukaji kuyayi nabi kua bayende bidi baledi mene kabayi nansha mua kupeta to. Loukas, tatu wa dîku wa mu ditunga dia Grèce udi wamba mêyi adi asekesha aa: “Diakabi kudi Tatu muena bana ba bakaji babidi anyi basatu.” Udi wamba ne: “Bana ba bakaji badi mua kufuanyikija tshidi baledi babu mua kufila ne bidi baledi bakuabu ‘ba-tshipapayi’ balamina bana babu. Badi mua kuamba ne: badi mua kupangila mua kusedibua bikalabu kabayi ne bintu bikumbane bia kuyabu nabi ku dibaka.”

Manolis utukadi batele udi wamba ne: “Nsongalume udi mua kulunguluja matuku a ditantshilangana too ne padi tatuende wa nsongakaji udiye ujinga kusela umulaya bua kumupesha tshintu kampanda padiye usela muanende wa bakaji eu. Misangu mivule, utu umulaya nzubu anyi lupangu nansha makuta a bungi. Bidi mua kulua bu badi bamuenzeja ku bukole.”

Bible udi ubela bantu bua kuepuka lukuka lua mishindu yonso. Solomo wakafunda ne: ‘Bumpianyi budi muntu upeta lubilu ku tshibangidilu kabuena buvudijibua disanka ku nshikidilu kuabu.’ (Nsumuinu 20:21) Mupostolo Paulo wakamba ne: ‘Lukuka lua biuma ludi muji wa malu mabi a mishindu yonso.’​—1 Timote 6:10; Efeso 5:5.

‘Meji adi bu bumpianyi’

Bushuwa, bumpianyi butu ne mushinga kampanda, kadi meji adi ne mushinga mupite wa bintu. Mukalenge Solomo wakafunda ne: ‘[Meji] adi makane bu bumpianyi; adi dikuatshisha. Bualu bua [meji] adi ne dikuatshisha bu dia biuma; kadi [meji] adi atamba bua adi avuija muoyo kudi muenawu.’ (Muambi 7:11, 12; Nsumuinu 2:7; 3:21) Nansha mudi makuta alama muntu ndambu, ambuluisha muenawu bua kupeta tshidiye natshi dijinga, adi mua kujimina. Ku luseke lukuabu, meji (bukokeshi bua kuenza mudimu ne dimanya bua kusulakaja nshinga anyi bua kukumbaja bimue bipatshila) adi mua kukuba muntu bua kadibueji mu njiwu. Meji aa wowu mashindamene pa ditshina dia Nzambi, adi mua kumuambuluisha bua kupeta muoyo wa tshiendelele mu bulongolodi bupiabupia bukadi pa kulua: bumpianyi bua mushinga mukole!​—2 Petelo 3:13.

Baledi bena Kristo badi baleja meji aa pa kupangadija malu adi matambe kuikala ne mushinga buabu bobu ne bua bana babu. (Filipoi 1:10) Bintu bia ku mubidi bitekela bana kabiena ne bua kuikala ne mushinga mupite wa malu a mu nyuma to. Yezu wakakankamija bayidi bende ne: ‘Diambedi kebayi bukalenge [bua Nzambi] ne buakane buende, nunku nebanupe bintu ebi bionso.’ (Matayo 6:33) Baledi badi badifundila bipatshila bia mu nyuma bua dîku diabu dia bena Kristo badi mua kutekemena masanka a bungi. Mukalenge wa meji Solomo wakafunda ne: ‘Tatu wa muntu muakane neatambe kusanka; udi ulela muana wa meji neasanke bualu buende. Tatuebe ne mamuebe bikale ne disanka, mamu wakakulela ikale ne disanka.’​—Nsumuinu 23:24, 25.

Bumpianyi bua kashidi

Bua bena Isalele ba kale, malu avua atangila bintu bia kupiana avua ne mushinga mutambe bunene. (1 Bakelenge 21:2-6) Kadi Yehowa wakababela ne: ‘Mêyi au angakukuambila lelu eu ikale mu mutshima webe; wewe newayishe bana bebe, wewe neusombelele nabu bua mêyi au, pawashikama mu nzubu webe, ne pawenda mu njila, ne pawalala, ne pawabika.’ (Dutelenome 6:6, 7) Bia muomumue, badi bambila baledi bena Kristo ne: ‘Nudiundishe [bana benu] bimpe ne dibela ne didimuija bia Mukalenge.’​—Efeso 6:4.

Baledi badi ne lumonu lua mu nyuma mbamanye ne: kupesha ba mu nzubu muabu bidibu bakengela kudi kabidi kumvuija kubalongesha malu a mu Bible. Andreas, tatu muledi wa bana basatu udi wamba ne: “Bana bobu bamanye mua kutumikila mêyi a Nzambi mu nsombelu wabu, nebikale badipaye bimpe bua matuku atshilualua.” Bumpianyi ebu budi kabidi bushindamene pa dibambuluisha bua kudia malanda a nsungasunga ne Mufuki wabu.​—1 Timote 6:19.

Ukadiku muele meji bua kulongolola nsombelu wa mu nyuma wa muanebe bua matuku atshilualua anyi? Tshilejilu, ntshinyi tshidi baledi mua kuenza bikala muanabu wenzela Nzambi mudimu wa ku dîba ne ku dîba? Nansha mudi udi wenzela Nzambi mudimu wa ku dîba ne ku dîba kayi mua kulomba anyi kutekemena se: bakuabu bamuambuluishe ne makuta, baledi bena dinanga badi mua kupangadika bua ‘kubakuatshisha ne bintu bidibu bakengela’ bua kutungunukabu ne kuenza mudimu eu. (Lomo 12:13; 1 Samuele 2:18, 19; Filipoi 4:14-18) Bushuwa, lungenyi lua dikuatshishangana lua nunku ludi ne bua kusankisha Yehowa.

Nunku, ntshinyi tshidi baledi ne bua kuenzela bana babu? Pa kumusha dibapesha bintu bidibu nabi dijinga, baledi bena Kristo badi ne bua kuenza muabu muonso bua bana babu bapete bumpianyi bua mu nyuma buikala mua kubasankisha tshiendelele. Nunku, mêyi adi mu Musambu wa 37:18 neakumbane: ‘Yehowa udi mumanye matuku a bantu badi ne mitshima miakane, bumpianyi buabu nebushale tshiendelele.’

[Bimfuanyi mu mabeji 26, 27]

Mmalu kayi audi mulongoluele bana bebe bua matuku atshilualua?