Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Nsombelu udi usankisha wa didifila ku budisuile

Nsombelu udi usankisha wa didifila ku budisuile

Malu a mu nsombelu

Nsombelu udi usankisha wa didifila ku budisuile

MALONDA KUDI MARIAN NE ROSA SZUMIGA

Musambu 54:6 udi wamba ne: ‘Nemfile mulambu wanyi kuudi [ku budisuile].’ Mêyi aa ke avua mêyi manene mu nsombelu wa Marian Szumiga ne mukajende Rosa, badi basombele mu ditunga dia France. Matuku mashale aa bavua basombe panshi bua kutulondela amue malu manene a mu nsombelu wabu udi usankisha ne wa bidimu bivule bidibu benze mu mudimu wa Yehowa.

MARIAN: Baledi banyi bavua bena Katolike ka bena Lomo bafumine mu ditunga dia Pologne. Tatu kavua mupete diakalenga dia kulonga kalasa to. Kadi mu mvita ya kumpala ya buloba bujima, wakalonga mua kubala ne kufunda pavuabu mu kalande kavua basalayi nende bumbule bua kusokoma mu mvita. Tatu uvua utshina Nzambi, kadi ekeleziya uvua mumuele mâyi ku makasa.

Kudi bualu bumue buvuaye kayi upua muoyo to. Dimue dituku mu tshikondo tshia mvita, muambi wa malu a Nzambi wakalua kukumbula tshisumbu tshia basalayi tshia ba Tatu. Pakatayika kabulubulu ka mushinda pabuipi apu, muambi au wakanyema ne tshipapu wenda ukuma kabalu kavuaye mubande ne nkuruse bua kaye lubilu. Tatu wakanyingalala bua muvua muntu uvua udiamba muvuaye muleji-mpala wa Nzambi wangata tshintu tshidibu bangata bu tshinsantu bua kukuma natshi kabalu bua kaye lubilu. Nansha muakamona Tatu malu a buena aa ne manga avua akuatshisha buôwa mu mvita, ditabuja diende kudi Nzambi kadiakateketa to. Uvua misangu mivule wamba ne: Nzambi ke uvua umulama pavuaye ufuma ku mvita katakata.

“Pologne Mukese”

Mu 1911, tatu wakasela nsongakaji kampanda wa mu musoko uvuabu nawu mutumba. Diende uvua Anna Cisowski. Matuku makese kunyima kua mvita mu 1919, Tatu ne Mamu bakumbuka mu Pologne kuluabu kusombela mu France, muakapeta Tatu mudimu wa diumbula mabue a makala a muinshi mua buloba. Bakandela mu Luabanya 1926 mu tshimenga tshia Cagnac-les-Mines, ku sude-wesete kua France. Panyima apu, baledi banyi bakasombela mu tshitupa tshivua bena Pologne mu Loos-en-Gohelle, pabuipi ne Lens ku nôde kua France. Muenji wa mampa uvua muena Pologne, nansha muena busheri bua munyinyi kabidi ne mumpere wa parwase bavua bena Pologne. Nunku kabiena bikemesha muvuabu babikila tshitupa etshi ne: Pologne Mukese. Baledi banyi bavua baditue mu malu avua bantu benza tshitupa tshivuabu basombele. Misangu mivule Tatu uvua ulongolola manaya bu mudi dia kulonda muyuki kampanda muikale ne dileja, dia mijiki ne dia kuimba kua misambu. Uvua kabidi uyukila pa tshibidilu ne mumpere, kadi kavua usanka to pavua mumpere umuandamuna misangu mivule ne: “Kudi malu masokoka a bungi.”

Dimue dituku mu 1930, bakaji babidi bakakokola kuetu. Bavua Balongi ba Bible (ke muvuabu babikila Bantemu ba Yehowa dîba adi). Bakapesha Tatu Bible, mukanda uvuaye ukeba bua kubala kukavua bidimu ne bidimu. Yeye ne Mamu bavua kabidi babala ne disanka mikanda ya kulonga nayi Bible ivua bakaji abu babapeshe. Malu avua baledi banyi babala mu mikanda eyi akabalenga ku muoyo bikole. Nansha muvuabu ne midimu ya bungi, baledi banyi bakatuadija kubuela mu bisangilu bilongolola kudi Balongi ba Bible. Bakabanga kukokangana bikole ne mumpere pavuabu bayikila nende, too pakakanaye wamba ne: baledi banyi bobu batungunuke ne kudisangisha ne Balongi ba Bible, yeye uvua ne bua kuipata yayanyi Stéphanie mu kateshisme. Ke Tatu kumuandamuna ne: “Kuditatshishi to. Kubangila ku lelu, muananyi wa bakaji ne bana bakuabu nebikale baya netu mu bisangilu bia Balongi ba Bible.” Tatu wakumbuka mu ekeleziya au, ne ku ntuadijilu kua 1932, baledi banyi bakatambula. Tshikondo atshi, kuvua anu bamanyishi ba Bukalenge batue ku 800 mu France.

Rosa: Baledi banyi bavua bafumine mu ditunga dia Hongrie ne bavua balue kusombela ku nôde kua ditunga dia France anu muakenza dîku dia Marian, bua kuenza mudimu wa diumbula mabue a makala. Ndi muledibue mu 1925. Mu 1937, Ntemu wa Yehowa mukuabu diende Auguste Beugin anyi Papa Auguste mutuvua tumubikila, wakatuadija kutuadila baledi banyi Tshibumba tshia Nsentedi mu tshiena-Hongrie. Bakanyisha bibejibeji abi bikole, kadi nansha umue wa kudibu kakalua Ntemu wa Yehowa to.

Nansha muntshivua mupuekele, malu angakabala mu Tshibumba tshia Nsentedi akalenga mutshima wanyi, ne mukaji wa muana wa Papa Auguste, Suzanne Beugin, wakangela mu diboko. Baledi banyi bakamuanyishila bua kuikalaye uya nanyi mu bisangilu. Kunyima, pangakatuadija kuenza mudimu, dibuela dianyi dia mu bisangilu bia mu Dia lumingu diakabanga kufikisha tatu munda. Nansha muvuaye pa tshibidilu muntu muimpe, uvua udiabakena ne: “Munkatshi mua lumingu kuena muaba eu to, mu Dia lumingu udi uya mu bisangilu bienu!” Kadi ngakatungunuka ne kuyamu. Nunku dimue dituku tatu wakamba ne: “Suika kebe pa kebe ndaku!” Tukavua butuku. Mvua ne bidimu 17 patupu, ne tshivua mumanye muaba umvua mua kuya to. Ke meme kuya kua Suzanne ngenda ndila muadi mukole. Ngakenza bu lumingu lujima kua Suzanne kumpala kua Tatu kutumaye yayanyi bua kuluaye kungangata bua kupingana nanyi kumbelu. Katshia ku buana mvua muena bumama, kadi lungenyi ludibu baleje mu 1 Yone 4:18 luakangambuluisha bua kushala mushindame. Mvese au udi wamba ne: ‘dinanga diakane tshishiki didi dipata ditshina.’ Ngakatambula mu 1942.

Bumpianyi bua mu nyuma bua mushinga mukole

Marian: Ngakatambula mu 1942 pamue ne bayayanyi aba: Stéphanie ne Mélanie, ne tutuanyi Stéphane. Ku nzubu, nsombelu wa dîku dietu uvua mushindamene pa Dîyi dia Nzambi. Patuvua tuetu bonso tusomba ku mesa, Tatu uvua utubadila Bible wa mu tshiena-Pologne. Ku madilolo tuvua misangu mivule tuteleja muvua baledi betu batulondela malu avuabu bamone mu mudimu wa diyisha Bukalenge. Bikondo ebi bia malu a mu nyuma avua akankamija biakatulongesha bua kunanga Yehowa ne kumueyemena bikole menemene. Tusamasama tuakenzeja Tatu bua kulekela mudimu, kadi wakatungunuka ne kutulama bimpe mu nyuma ne mu mubidi.

Bu muvua Tatu mpindieu muikale ne dîba dia bungi, musangu umue ku lumingu uvua ulonga Bible mu tshiena-Pologne ne bansonga ba mu tshisumbu. Mushindu’au ke ungakalonga mua kubala tshiena-Pologne. Tatu uvua kabidi ukankamija bansonga mu mishindu mikuabu. Umue musangu pavua Muanetu Gustave Zopfer (uvua tshikondo atshi mutangidi wa mudimu wa Bantemu ba Yehowa mu France) mulue kukumbula tshisumbu tshietu, Tatu wakalongolola tshisumbu tshia bimbi ba misambu ne dinaya dia mu Bible dia bantu bavuale bilamba bia mu tshikondo tshia kale, divua diakula bua difesto dia Mukalenge Beleshâsa ne tshianza tshifunda miaku ku tshimanu. (Danyele 5:1-31) Louis Piéchota, eu wakalua pende kubenga kutumikila bena Nazi, ke uvua muangate muaba wa Danyele mu dinaya edi. * Eu ke nsombelu utuvua tuetu bana bakole nende. Tuakamona ne: baledi betu bavua misangu yonso ne bia bungi bia kuenza mu malu a mu nyuma. Lelu ndi mujingulule ne: ebu mbumpianyi bua mushinga mukole budi baledi betu batushile.

Pakatuadija Mvita Mibidi ya Buloba bujima mu 1939, bakakandika mudimu wa diyisha wa Bantemu ba Yehowa mu France. Umue musangu, basalayi bakalua benda bakalakasa mu musoko wetu mujima. Nzubu yonso ivua mijingila kudi basalayi bena Allemagne. Tatu uvua mumbule muinshi mua kabadi ka bilamba ne muelapu siman bua kushimakaja, ne tuakasokoka mikanda kabukabu ya malu a mu Bible muinshi amu. Kadi tukanda tuvule tua Fascisme ou liberté tuvua mu kabadi ka malongo. Tatu wakasokoka tukanda etu lukasa mu mpaya wa nkotshi uvuaye mulembeleje ku tshimanu mu kajila ka mu nzubu. Basalayi babidi ne mpulushi wa bena France bakakalakasa mu nzubu muetu muonso. Tuakashala anu bele nkonya. Musalayi umue wakatuadija kukalakasa mu bilamba bivua bilembeleja mu kajila ka mu nzubu, ne katupa kakese panyima wakabuela mu tshikuku mutuvua ne tukanda tukuata ku tshianza. Kushalaye mututangile, e kuteka tukanda tubidi etu pa mesa, ne kutungunukaye ne kukalakasa miaba mikuabu. Meme kuambula tukanda atu lubilu ne kutuela mu kabadi mukavua basalayi abu bakebe. Musalayi au kakakonka tshilumbu tshia tukanda atu to, bivua anu bu se: uvua mupue muoyo kayi mua kutuvuluka kabidi nansha kakese!

Ndi mbuela mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba

Mu 1948, ngakapangadika bua kudifila bua kusadila Yehowa ku dîba ne ku dîba mu mudimu wa bumpanda-njila. Kunyima kua matuku makese, meme kupeta mukanda ufumina ku biro bia Bantemu ba Yehowa bia mu France. Mu mukanda au bavua bantuma bua kuikala mpanda-njila mu tshisumbu tshia Sedan, pabuipi ne ditunga dia Belgique. Baledi banyi bakasanka bua kummona mbuela mu mudimu wa Yehowa wa mushindu’au. Kadi Tatu yeye wakaleja ne: bumpanda-njila kabuvua bupesha muntu dikisha to. Buvua ne bua kuikala mudimu mukole. Kadi wakangambila ne: uvua anu mua kungakidila ku nzubu kuende ne mvua anu mua kulua kumulomba diambuluisha pamvua mpeta ntatu. Nansha muvua baledi banyi kabayi ne mfranga ya bungi, bakansumbila dikalu dipiadipia. Ntshidi mulame faktire wa dikalu adi, ne binsonji bitu bimpueka pantu mubala. Tatu ne Mamu bakafua mu 1961, kadi ntshitshidi muvuluke mêyi a meji a Tatu; mmankankamije ne mankoleshe mu bidimu bianyi bia mudimu.

Mvua mpeta kabidi dikankamija kudi muanetu wa bakaji muena Kristo wa bidimu 75, uvua mu tshisumbu tshia Sedan, diende Elise Motte. Mu muvu wa été, mvua nya ne dikalu mu misoko ya pa mpenga bua kuyisha, ne Elise uvua undonda ku kawulu. Kadi dimue dituku bendeshi ba kawulu bavua babenge kuenza mudimu, ke Elise kupangila mushindu wa kupingana kumbelu. Bualu bumue bumvua mua kuenza buvua anu bua kumuambula pa kasasa panyima pa dikalu ne kulua nende kuende, kadi eu kauvua mushindu mupepele wa kuendesha dikalu. Mu dinda dia dituku diakalonda, ngakalua ne tshintu tshia kusombela tshinefuke ne meme kuambula Elise too ne kuende. Yeye kulekela diangata kawulu, ne mfranga mikese ivuaye ulama ayi uvua utusumbila nayi kafe dîba dia kudia mu munya. Nnganyi uvua mua kuikala muele meji ne: dikalu dianyi divua mua kulua tshia kuambuilanganapu?

Majitu a bungi

Mu 1950, bakandomba bua kuikala mutangidi wa tshijengu mu tshitupa tshionso tshia ku nôde kua France. Bu mumvua ne bidimu 23 patupu, tshia kumpala ngakumvua buôwa. Ngakela meji ne: biro bia filiale bivua bitupakane! Ngakadiela nkonko ya bungi: ‘Ndi mukumbane mu nyuma ne mu mubidi bua kuenza mudimu eu anyi? Mmushindu kayi ungibidila bua kulala miaba mishilangane lumingu luonso?’ Kabidi, katshia pamvua ne bidimu bisambombo, dîsu dianyi dimue diakasama ne kuluadi dia bulengu. Ditu diodi ditangile ku luseke. Misangu yonso bivua anu bintonda bua bualu ebu, ndiebeja muvua bakuabu bantu mua kummona. Diakalenga, musangu au bakangambuluisha bikole kudi Stefan Behunick, misionere uvua mujikije mu tshilongelu tshia Gilada. Muanetu Behunick eu bavua bamuipate mu Pologne bua mudimu wende wa diyisha, kadi bavua bamutume mu France. Dikima diende diakankemesha bikole. Uvua unemeka Yehowa ne bulelela bikole menemene. Bamue bavua bela meji ne: uvua nanyi dîsu dikole, kadi ngakalonga malu a bungi kudiye. Muoyo mukole uvuaye nawu wakangambuluisha bua kuvudija dikima.

Mudimu wa tshijengu wakampetesha mushindu wa kumona amue malu mimpe a mu mudimu wa budimi. Mu 1953, bakandomba bua kuya kutangila Muena-muabu Paoli uvua musombele ku sude kua tshimenga tshia Paris ne uvua muenzeje abonema wa Tshibumba tshia Nsentedi. Tuakatuilangana nende, ne meme kumanya ne: uvua muangate pansion mu mudimu wa busalayi ne uvua umona malu a mu Tshibumba tshia Nsentedi amusankisha bikole. Wakangambila ne: kunyima kua yeye mumane kubala tshiena-bualu kampanda tshivua tshiakula bua Tshivulukilu tshia lufu lua Kristo mu nimero umue wa matuku au, wakenza Tshivulukilu tshiende yeye nkayende ne kushalaye dilolo adi ubala mukanda wa Misambu. Tuakayikila nende mêba a bungi a mu mapingaja. Kumpala kua meme kumbuka, tuakayikila kabidi mu tshikoso bua batismo. Kunyima ngakamutumina kakanda ka dimubikila naku bua kuluaye kubuela mu mpuilu wa tshijengu uvua ne bua kuenzeka ku ntuadijilu kua 1954. Wakalua, ne munkatshi mua bantu 26 bakatambula mu mpuilu au muvua Muanetu Paoli. Malu mamona a buena aa atshidi ampesha disanka dia bungi be.

Rosa: Mu ngondo wa dikumi mu 1948, ngakatuadija kuenza bumpanda-njila. Meme mumane kuenza mudimu mu tshimenga tshia Anor, pabuipi ne Belgique, bakantuma mu Paris ne mpanda-njila mukuabu diende Irène Kolanski (mpindieu Leroy). Tuvua basombele mu kazubu kakese mu Saint-Germain-des–Près, munkatshi menemene mua tshimenga. Bu mumvua mukolele ku musoko, mvua ntshina bena mu Paris. Mvua ngela meji ne: bobu bonso bavua bantu batalame ne ba lungenyi lua bungi. Kadi kunyima kua matuku makese, mu dibayisha ngakalua kumona ne: kabavua bashilangane ne bantu bakuabu to. Misangu ya bungi bavua batuipata kudi balami ba ku mpangu, ne bivua bikole bua kutuadija kulonga Bible ne bantu. Nansha nanku, bamue bantu bavua bitaba mukenji utuvua tubamanyisha.

Mu mpuilu kampanda wa tshijengu mu 1951, meme ne Irène bakatuela nkonko bua mudimu wetu wa bumpanda-njila. Udi mumanye uvua utuela nkonko ayi anyi? Nnsongalume mukuabu uvua mutangidi wa tshijengu, diende Marian Szumiga. Tukavua bamonangane nende kumpala, kadi kunyima kua mpuilu au tuakabanga kufundilangana mikanda. Meme ne Marian tuvua ne malu a bungi a muomumue, ne kabidi tuvua batambule tshidimu tshimue ne tuetu kulua bampanda-njila tshidimu tshimue. Kadi tshivua ne mushinga mutambe ntshia se: tuetu bonso babidi tuvua basue kushala mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Ke bualu kayi kunyima kua tuetu bamane kuelangana meji mu disambila, tuakaselangana mu dia 31 Kashipu 1956. Tuetu bamane kuselangana, nsombelu mupiamupia wakatuadija. Mvua ne bua kuibidilangana ki ng’anu ne nsombelu wa mukaji wa dibaka, kadi ne wa kuikala kuya kufila Marian mu mudimu wa tshijengu, uvua umvuija dishintulula bulalu lumingu luonso. Kumpala kabivua bipepele nansha kakese, kadi masanka a bungi avua matuindile.

Nsombelu udi usankisha

Marian: Munkatshi mua bidimu bia bungi, tuvua tupeta diakalenga dia kuambuluisha bua kulongolola mpungilu mivule. Ntshitshidi muvuluke nangananga malu mimpe a mpungilu umue utuakenza mu 1966, mu tshimenga tshia Bordeaux. Mu tshikondo atshi, bavua bakandike midimu ya Bantemu ba Yehowa mu ditunga dia Portugal. Ke bualu kayi bakenza kabidi ndongamu wa mpuilu eu mu tshi-Mputulegeshi bua kuambuluisha Bantemu bavua mua kulua mu France. Bana betu balume ne bakaji nkama mivule bakafika bafumine mu Portugal, kadi kuvua lutatu lua muaba wa kubaladika. Bu muvua Bantemu ba mu Bordeaux kabayi ne miaba ya bungi ku nzubu yabu, tuakafutshila nzubu wa manaya uvua munda mutupu bua kumuandamuna muaba wa kulala. Tuakumbusha nkuasa yonso, ne tshilamba tshinene tshia ku tshinayilu tshiakatuambuluisha bua kukosolola nzubu eu mujima mu biladilu bibidi, tshimue tshia bana betu ba balume ne tshikuabu tshia bana betu ba bakaji. Tuakenza kabidi biowedi bia mâyi ne lavabo ya kowela mâyi ku bianza, tuetu kuela nsona panshi pa beton ne kubuikilapu ntenta. Mushindu utuvua balongolole muaba eu wakasankisha muntu yonso.

Pavua bitupa bia mpungilu bijika, tuvua tuya kutangila bana betu balume ne bakaji bavua balala ku nzubu au. Kuvua musangelu wa dikema. Malu avuabu bamone mu bidimu ebi bivuabu bakandike mudimu akatukankamija bikole menemene! Pakayabu ku ndekelu kua mpungilu, tuetu bonso tuakapuekesha binsonji.

Nkavua mupete bujitu bukuabu bidimu bibidi kumpala, mu 1964, pakandombabu bua kuikala mutangidi wa distrike. Musangu au kabidi mvua mudiebeje bingikala mvua mukumbane bua kuenza mudimu eu. Kadi ngakadiambila ne: bikala aba batu bafila midimu bandombe bua kuitaba mudimu eu, mbamanye bimpe ne: ndi mukumbane bua kuwenza. Kuenza mudimu ne batangidi bena ngendu bakuabu kuvua bualu buimpe. Ngakalonga malu a bungi kudibu. Ba bungi ba kudibu badi bilejilu bilelela bia lutulu ne dinanukila, ngikadilu idi ne mushinga wa bungi ku mêsu kua Yehowa. Ndi mufike ku dijingulula ne: tuetu balonge mua kuindila, Yehowa mmumanye muaba udiye mua kutupeta.

Mu 1982, biro biakatulomba kabidi bua kuambuluisha kasumbu kakese ka bamanyishi 12 bavua bakula tshiena-Pologne mu Boulogne-Billancourt kumpenga kua Paris. Abu buvua bualu bumvua tshiyi muelele meji to. Mvua mumanye miaku ya bulongolodi ya mu tshiena-Pologne, kadi mvua ne lutatu lua kuenza biambilu. Nansha nanku, malu malenga ne lungenyi lua diambuluishangana lua bana betu aba biakangambuluisha bikole. Lelu, kudi bamanyishi batue ku 170 mu tshisumbu atshi ne munkatshi muabu bampanda-njila bafike ku 60. Panyima, meme ne Rosa tuvua tuya kukumbula tusumbu tua tshiena-Pologne ne bisumbu bia mu ditunga dia Autriche, dia Danemark ne dia Allemagne.

Nsombelu idi ishintuluka

Mudimu wetu uvua wa kukumbula bisumbu bishilangane, kadi tusamasama tuakangenzeja bua tuetu kuimanyika mudimu wetu wa bendakanyi mu 2001. Tuakapeta nzubu mu tshimenga tshia Pithiviers mudi muakunyanyi wa bakaji Ruth musombele. Biro bia filiale biakatuteka bampanda-njila ba pa buabu ne mêba a difila makepesha bilondeshile nsombelu wetu.

Rosa: Tshidimu tshia kumpala patuakimanyika mudimu wa tshijengu tshivua tshinkolele be buanyi meme. Malu avua mashintuluke ne lukasa mu mushindu wa se: ngakadimona tshiyi kabidi ne mushinga to. Ke meme kudiambila ne: ‘Udi anu mua kudifila ne dîba diebe ne bukole buudi nabu bua kuikala mpanda-njila.’ Lelu, ndi ne disanka dia kuenza mudimu pamue ne bampanda-njila bakuabu mu tshisumbu tshietu.

Yehowa utu misangu yonso utulama

Marian: Ndi ne dianyisha dia bungi kudi Yehowa bua mudi Rosa mushale pamue nanyi bidimu ebi 48 bidi bipite. Mmungambuluishe bikole mu bidimu bionso ebi bindi muenze mudimu wa ditambakana. Musangu nansha umue tshivuaku muanji kumumvua wamba ne: ‘Ndi musue tulekele kuenza ngendu ne tuikale ne wetu nzubu.’

Rosa: Imue misangu mvua mua kumvua muntu ungambila ne: “Kanuena ne nsombelu utu nende bantu bonso to. Misangu yonso nudi basombe anu ne bantu bakuabu.” Kadi “nsombelu utu nende bantu bonso” au nnsombelu kayi? Misangu mivule tutu tudijingila ne bintu bia bungi bidi mua kutupangisha bua kutungunuka ne midimu yetu ya mu nyuma. Tshionso tshitudi natshi dijinga tshidi anu: bulalu buimpe, mesa ne bintu bikuabu bikese bitudi nabi bualu. Bu mutuvua bampanda-njila, tuvua ne tuntu tukese menemene tua ku mubidi, kadi tuvua ne tshintu tshionso tshituvua natshi bualu bua kuenza disua dia Yehowa. Imue misangu bavua bangebeja ne: “Ntshinyi tshiwenza pawakulakaja kuyi ne webe nzubu ne makuta a pansion a ku ngondo ku ngondo?” Pashishe mvua ntela mêyi a mu Musambu 34:10 a se: “Kadi badi bakeba Yehowa kabena bakengela tshintu tshimpe [nansha] tshimue.” Yehowa utu misangu yonso utulama.

Marian: Bidi nanku bulelela! Yehowa mmutupeshe bintu bipite ne bitudi nabi bualu. Tshilejilu, mu 1958 bakansungula bua kuikala muleji-mpala wa tshijengu tshietu mu mpungilu wa bantu bafumine mu matunga a bungi wakenzeka mu New York. Kadi katuvua ne mfranga ya kusumbila Rosa tike to. Dilolo dia dimue dituku muanetu mukuabu wa balume wakatupesha amvelope mufundapu ne: “New York.” Dipa divua munda amu diakatupetesha mushindu wa kuya ne Rosa!

Meme ne Rosa katuena tunyingalala nansha kakese bua bidimu bitudi benze mu mudimu wa Yehowa to. Katuena bajimije tshintu nansha tshimue; kadi tudi bapete bintu bionso: nsombelu muimpe udi usankisha mu mudimu wa ku dîba ne ku dîba. Yehowa n’Nzambi wa dikema. Tudi balonge mua kumueyemena ne muoyo wetu mujima, ne dinanga dietu kudiye ndikole menemene. Bamue bana betu bena Kristo mbajimije muoyo wabu bua dishala ne lulamatu. Kadi ndi ngitaba ne: mu bungi bua bidimu muntu mukuabu udi pende mua kulambula muoyo wende ku kakese ku kakese. Atshi ke tshindi meme ne Rosa badienzeje bua kukumbaja too ne mpindieu, ne ke tshitudi bapangadike bua kuenza mu matuku atshilualua.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 14 Muyuki wa nsombelu wa Louis Piéchota: “Ngakapanduka ku ‘luendu lua Lufu,’” wakapatuka mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia mu 15 Kasuabanga 1980 (Mfual.).

[Tshimfuanyi mu dibeji 20]

François ne Anna Szumiga ne bana babu: Stéphanie, Stéphane, Mélanie ne Marian, bu mu 1930. Marian mmuimane pa katambue

[Tshimfuanyi mu dibeji 22]

Kulu: Tudi badije mikanda pa katanda mu tshisalu mu Armentières, ku nôde kua France mu 1950

[Tshimfuanyi mu dibeji 22]

Ku dia bakaji: Stefan Behunick ne Marian mu 1950

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Rosa (ku dia bakaji) ne mpanda-njila nende Irène (muinayi kumbukila ku dia bakaji), benda bamanyisha bua mpuilu wa mu 1951

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Marian ne Rosa dituku dimue kumpala kua dituku dia dibaka diabu

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Bua kukumbula bisumbu bivua nangananga bilomba bua kuenda ne dikalu