Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bantu badi mua kushala ne muoyo bidimu bungi kayi?

Bantu badi mua kushala ne muoyo bidimu bungi kayi?

Bantu badi mua kushala ne muoyo bidimu bungi kayi?

MU DIA 3 ngondo muisatu 1513, mukebuludi wa mu Espagne Juan Ponce de León wakenza luendu lua mushinga wa bungi. Wakumbuka ne mazuwa a mâyi mu ditunga dia Porto Rico ne tshipatshila tshia kufika mu tshidila tshia Bimini. Mianu idibu bela idi ileja ne: uvua ukeba mpokolo wa tshishima: Mushimi wa mâyi avua mua kuvuija muntu nsonga. Wakafika mu tshitupa tshidibu babikila lelu’eu ne: Florida, mu États-Unis. Kadi kakapeta mushimi au, bualu kautuku to.

Lelu’eu, bantu bonso kabatu balala bidimu bipite pa 70 anyi 80 to. Nansha mudi Bible utela bantu badi balale bidimu bia bungi menemene, mukanda kampanda (2002 Guinness Book of World Records) udi wamba ne: muntu uvua mulale matuku a bungi menemene uvua muenze bidimu 122 ne matuku 164. (Genese 5:3-32) Kadi mukebuludi wa malu a baminganga John Harris wakamba ne: “Malu mapiamapia makebulula adi aleja ne: kudi mua kuikala mushindu wa kufika mu tshikondo tshikala bukulakaje nansha lufu mene kabitshiyi bikole bua kubiepuka.” Bakebuludi ba bungi ba mu bidimu bia 2000 badi bakula bua “muoyo udi kauyi ufua bushuwa,” bua “muoyo wa bantu udi kauyi ne ndekelu pa kuamba tufike mu 2099,” ne bua “bukole bua kuikala ne tutupa tua mubidi tudi tuvulangana kakuyi ndekelu,” ne malu makuabu a muomumue.

Mark Benecke udi wamba mu mukanda wende mukuabu ne: “Mubidi pabuipi ne wonso utu wandamuka mupiamupia misangu ya bungi mu matuku a muoyo wa muntu. . . . Kunyima kua bidimu bu muanda mutekete, mubidi wetu udi ulua mupiamupia menemene.” Kadi muanda eu kawena utungunuka kashidi to, bualu tutupa tua mubidi tudi tulekela kuvulangana kunyima kua tuotu tumane kuvulangana misangu bungi kampanda. Benecke udi wamba ne: bu biobi kabiyi nanku, “mubidi wa muntu uvua mua kuikala udivuija mupiamupia munkatshi mua bidimu bia bungi menemene anyi kashidi.”​—The Dream of Eternal Life.

Angata kabidi tshilejilu tshia bukole bua dikema budi nabu buongo bua muntu. Budi ne bukokeshi bua kuenza malu mapite bikole adiye wenza nabu mu matuku ende makese a muoyo. Bilondeshile mukanda kampanda, buongo bua muntu “budi ne bukokeshi bua kuenza malu mapite adi muntu wenza mu matuku ende onso a muoyo.” (Encyclopædia Britannica wa mu 1976, Volime 12, dibeji 998) Mukanda wa Mushindu udi buongo bulonga malu (Angl.), mufunda kudi David Sousa, udi wamba ne: “Mu bulelela, bukole budi nabu buongo bua kulama malu kabuena ne mikalu to.”​—Dibeji 78, Dipalula dibidi, mu 2001.

Bua tshinyi bakebuludi kabena mua kumanya tshitudi tufuila? Ne bua tshinyi buongo bua muntu budi ne bukokeshi bunenanenayi nunku? Bidiku mua kuikala se: tuvua bafukibue bua kutungunuka ne kulonga malu kashidi anyi? Bua tshinyi tudi tufika ku diela meji bua muoyo wa tshiendelele?

Bible udi utuambila ne: ‘[Nzambi] wakateka lungenyi [lua kashidi] mu mitshima ya bantu, kadi kabena bamanye mua kujingulula mudimu wa Nzambi wakenzaye ku tshibangidilu tshia buloba too ne ku nshikidilu kuabu.’ (Muambi 3:11) Mêyi aa adi aleja ne: Nzambi wakela lungenyi lua kuikala ne muoyo kashidi mu mitshima yetu. Bua nanku, misangu yonso netuikale anu ne bualu kampanda bua kulonga pa bidi bitangila Nzambi ne bintu bidiye muenze. Tuetu bashale ne muoyo bidimu miliyo ne miliyo peshi kashidi, netuikale anu ne mushindu wa kulonga malu a bungi adi atangila bintu bia dikema bidi Nzambi mufuke.

Mêyi a Yezu Kristo adi aleja kabidi ne: muntu udi mua kupeta muoyo wa kashidi. Wakamba ne: ‘Eu udi muoyo wa tshiendelele, bua bobu bakumanye wewe, Nzambi umuepele mulelela, ne yeye uwakatuma, Yezu Kristo mene.’ (Yone 17:3) Kadi ebe meji adi munyi? Udi musue kuikala ne muoyo wa kashidi anyi?

[Bimfuanyi mu dibeji 3]

Juan Ponce de León uvua ukeba mushimi wa mâyi avua mua kuvuija muntu nsonga

[Mêyi a dianyisha]

Ponce de León: Harper’s Encyclopædia of United States History