Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

“Ntenta wa bantu bakane neajalame”

“Ntenta wa bantu bakane neajalame”

“Ntenta wa bantu bakane neajalame”

PADITUTA Armagedone ne patua ndongoluelu eu wa malu wa Satana ku ndekelu, ‘nebashimbule nzubu wa bantu babi.’ Kadi ntshinyi tshienzekela “ntenta wa bantu bakane”? Ntenta wabu “neajalame” mu bulongolodi bupiabupia bua Nzambi.​—Nsumuinu 14:11.

Kumpala kua ‘kujimijabu bantu babi pa buloba, ne kumushepu bena tshitungu,’ bantu bimpe badi basomba muaba umue ne bantu babi. (Nsumuinu 2:21, 22) Bantu bakane badiku mua kuya kumpala mu nsombelu wa mushindu’eu anyi? Mukanda wa Nsumuinu nshapita wa 14 mvese wa 1 too ne ku wa 11 udi uleja ne: bantu bakane bobu balekele meji alombola ngakuilu wabu ne bienzedi biabu, badi mua kuya kumpala ne kushindama nansha lelu’eu.

Padi meji asa nzubu

Solomo Mukalenge wa mu Isalele wakakula bua mudimu muimpe udi nawu mukaji mu dîku, wamba ne: ‘Mukaji wa meji udi wakaja [anyi wasa] nzubu wende, kadi mutatakane udi upula wende nzubu yeye muine ne bianza biende.’ (Nsumuinu 14:1, MMM) Mmunyi mudi mukaji udi ne meji wasa nzubu wende? Mukaji wa meji udi unemeka ndongoluelu wa Nzambi pa tshilumbu tshia bumfumu. (1 Kolinto 11:3) Lungenyi lua budikadidi ludi lutampakane mu bulongolodi bua Satana ebu, kaluena lumukoka to. (Efeso 2:2) Bu mudiye ukokela bayende ne umuanyisha, bantu bakuabu badi banemeka bayende bikole. Mukaji wa meji udi udifila bikole mu dilongesha bana bende malu a mu nyuma ne malu makuabu kabidi. Bu mudiye wenza mudimu mukole bua kuambuluisha bena mu dîku, nunku nzubu wende udi ulua muaba muimpe wa kusombela ku mêsu kua bena dîku diende. Udi wenza mudimu ne budimu ne kêna ne bitulatula to. Mukaji udi ne meji bushuwa udi wambuluisha dîku diende bua diye kumpala ne dikale dishindame.

Kadi mukaji mutatakane kêna unemeka ndongoluelu wa Nzambi pa tshilumbu tshia bumfumu to. Kêna welakana bua kujana bayende to. Udi ne bitulatula, udi unyangakaja bintu bia mu nzubu. Udi ujimija kabidi dîba patupu. Ke bualu kayi nzubu wende udi ne bukoya ne bana badi bakenga mu nyuma ne ku mubidi. Bushuwa, mukaji mutatakane udi upula nzubu wende.

Kadi mmunyi mutudi mua kumanya ne: eu mmuena meji ne: eu mmutatakane? Nsumuinu 14:2 udi wamba ne: ‘Udi wenda mu buakane buende udi utshina Yehowa, kadi udi ukonyangaja njila yende udi umupetula.’ Muntu muakane udi utshina Nzambi mulelela bualu “ditshina dia Yehowa didi tshibangidilu tshia meji.” (Musambu 111:10) Muntu udi ne meji bulelela mmumanye ne: udi ne bua ‘kutshina Nzambi ne kutumikila mikenji yende.’ (Muambi 12:13) Ku lukuabu luseke, muntu mutshimbakane udi ulonda njila udi kayi mu diumvuangana ne mikenji miakane ya Nzambi. Bienzedi biende mbibi. Muntu wa mushindu’eu udi upetula Nzambi, wamba mu mutshima wende ne: ‘Kakuena Nzambi’ to.​—Musambu 14:1.

Padi meji alombola mishiku

Ngakuilu wa muntu udi utshina Yehowa ne wa muntu udi kayi umutshina udi munyi? Solomo udi wamba ne: ‘Mukana mua mupote mudi mulangala wa diambu, kadi mishiku ya bena meji idi ibalama.’ (Nsumuinu 14:3) Bua dipanga dia meji adi afuma mu diulu, muntu mutshimbakane kêna ne ditalala ne kêna ne lungenyi to. Meji adi alombola makasa ende adi a pa buloba, a nyama ne a bademon. Mêyi ende adi anu a dikokangana ne a budiambi. Budiambi budi mukana muende budi bumukebela bilumbu ne bukebela kabidi bantu bakuabu bilumbu.​—Yakobo 3:13-18.

Mishiku ya muena meji idi imulama bualu idi imutuadila disanka ne diakalenga. Mushindu kayi? Mukanda wa Nzambi udi wamba ne: kudi ‘muntu udi wamba mêyi a tshiakulakula adi atapa bu muele wa mvita, kadi ndimi ya bena meji idi isanguluja bantu.’ (Nsumuinu 12:18) Mêyi a muena meji kaena atapa to. Mutshima wende udi wela meji a tshidiye mua kuandamuna. (Nsumuinu 15:28) Bu mudiye wela meji bangabanga, ngakuilu wende muimpe udi wondopa, mbuena kuamba ne: udi ukolesha badi babungame ne badibu bakengesha. Pamutu pa kunyingalaja bakuabu, ngakuilu wende udi ufila ditalala ne bupole.

Padi meji alombola muntu mu mudimu wa kuenza

Solomo udi wela mpindieu lusumuinu luimpe ludi luleja mua kumanya tshidi tshimpe anyi tshidi tshibi mu dienza mudimu kampanda. Udi wamba ne: ‘Kudi kakuyi ngombe, tshidiilu tshiayi tshidi munda mutupu, kadi bukole bua ngombe budi bupetesha biakudia bivule.’​—Nsumuinu 14:4.

Mukanda kampanda udi umvuija lusumuinu elu nenku: “Tshidiilu tshia ngombe tshidi munda mutupu tshidi tshileja ne: kakuena ngombe ya kudisha to; nunku muntu kêna ne mudimu wa kusukula tshidiilu ne kulama nyama ne ditula dia makuta divua mua kukepa. Kadi ‘diakalenga’ edi badi badijimija mu mvese 4b: padibu kabayi benza mudimu ne ngombe, dinowa nedikale dikese.” Nenku, tshidime uvua ne bua kusungula tshia kuenza ne meji onso.

Mubelu wa mu lusumuinu elu kawenaku mua kutuambuluisha patudi basue kushintulula mudimu, kusungula nzubu wa kusombela, kusumba mashinyi, kusumba nyama ya kumuna, ne kuenza malu makuabu anyi? Muntu muena meji neatangile buimpe ne bubi bua bualu budiye usua kuenza, ne neamone bikalabi bushuwa bikengela kubuenza.

Mumonyi udi ne meji

Solomo udi wamba kabidi ne: ‘Mumonyi udi mua kueyemenyibua kêna udinga nansha, kadi mumonyi udi udinga udi upatula mêyi a mashimi.’ (Nsumuinu 14:5) Mafi a mumonyi anyi ntemu wa dishima adi enzelangana anu bibi menemene. Tshilejilu, bakashipa Nabota muena Yizelele ne mabue bualu bantu babidi batshimbakane bakamushiminyina malu. (1 Bakelenge 21:7-13) Ki mbulelela bua se: bamonyi ba dishima bakashiminyina Yezu malu ke bakamufikisha ku lufu anyi? (Matayo 26:59-61) Bamonyi ba dishima bakashiminyina kabidi Stefano malu (Stefano ke muyidi wa kumpala wa Yezu wakashipabu bua malu avuaye ulongesha).​—Bienzedi 6:10, 11.

Bulelela, badi mua kupanga kuela muena dishima patoke mpindieu, kadi matuku ende atshilualua neikale munyi? Bible udi wamba ne: Yehowa udi ukina ‘mumanyi wa malu [anyi mumonyi] udi wamba mêyi a kudinga.’ (Nsumuinu 6:16-19) Muaba wa muntu wa mushindu’eu newikale mu dijiba didi ditema ne kapia ne soufre, mbuena kuamba ne: lufu luibidi. Neikalemu ne benji ba malu mabi bakuabu bu mudi: bashipianganyi, bena tshiendenda ne batendeledi ba mpingu.​—Buakabuluibua 21:8.

Mumonyi muimpe kêna mua kushima padiye ku kabadi to. Kêna usambakaja bulelela ne mafi to. Kadi ebi kabiena bisua kumvuija ne: udi ne bua kuambila bantu badi basue kukengesha bantu ba Nzambi malu onso nansha. Tshilejilu, Abalahama ne Isaka bakabenga kuambila bantu bavua kabayi batendelela Yehowa amue malu. (Genese 12:10-19; 20:1-18; 26:1-10) Lahaba wa mu Yeleko wakambila bantu ba mukalenge bua kuya mu njila wa tshianana. (Yoshua 2:1-7) Yezu Kristo nkayende wakabenga kuamba malu avua mua kumulelela njiwu patupu. (Yone 7:1-10) Wakamba ne: “Kanupi mbua tshintu tshia tshijila; kanuedi mabue enu a busanga padi ngulube.” Bua tshinyi? Udi wandamuna ne: bualu ‘idi mua kutangila kunudi bua kunusunsula.’​—Matayo 7:6, MMM.

Padi ‘dimanya bualu butekete’

Bantu bonso batu ne meji anyi? Nsumuinu 14:6 udi wamba ne: ‘Mubuidi udi ukeba meji, kêna uapeta, kadi dipeta dia lungenyi [anyi dimanya] didi bualu butekete kudi mujinguludi wa mianda.’ Mubuidi anyi musekianganyi udi mua kukeba meji, kadi meji malelela adi amunyema. Bualu musekianganyi ne diambu dionso udi upepeja malu a Nzambi, udi upangila mua kupeta tshintu tshidi tshikengela bua kupeta meji, mbuena kuamba ne: dimanya dijalame dia Nzambi mulelela. Lutambishi luende ne diambu bidi bimupangisha mua kulonga malu a Nzambi ne kupeta meji. (Nsumuinu 11:2) Kadi bua tshinyi musekianganyi udi uditatshisha bua kukebaye meji? Mvese eu kêna wandamuna to, kadi pamu’apa mbualu udi wenza bua bakuabu bamona ne: udi ne meji.

‘Dimanya didi bualu butekete’ kudi muntu udi ne lungenyi. Lungenyi “ndikuata malu mu mutu: diuumvua,” “mbukole bua kumona dipetangana dia malu.” Lungenyi ludi ne bukole bua kukuatakaja tunungu tua tshiena-bualu tshimue ne kumona bualu mu kabujima kabu pamutu pa kubumona mu bitupa mu bitupa. Mvese eu udi wamba ne: dimanya didi bualu bupepele kudi muntu udi ne lungenyi.

Angata tshilejilu tshiebe wewe nkayebe tshia mushindu uwakapeta dimanya dia mu Bible. Pawakabanga kulonga Bible, pamu’apa wakatuadija ne malongesha a nshindamenu pa bidi bitangila Nzambi, malu adiye mulaye ne malu adi atangila Muanende. Mu tshikondo atshi uvua umvua malu aa mu bitupa mu bitupa. Kadi mu ditungunuka ne kulonga, wakabanga kumona muvua malu aa umvuangana ne mpindieu wewe kumona mudiwu apetangana ne tshidi Yehowa mulongolole bua kuenzela bantu ne buloba. Malongesha malelela a mu Bible akumvuika bimpe ne akapetangana. Mpindieu dilonga ne divuluka dia malu mapiamapia ndilue bualu butekete, bualu udi mua kumona mudi malongesha aa alondangana bimpe.

Mukalenge wa meji udi uleja mpindieu muaba utudi katuyi mua kupeta dimanya. Udi wamba ne: ‘Umuke biebe ku mêsu kua muntu mupote, kuena upetaku mêyi a lungenyi.’ (Nsumuinu 14:7) Muntu mupote kêna ne dimanya dilelela to. Mishiku yende kayena ipatula mêyi a dimanya to. Mbimpe kumbuka kudi muntu wa mushindu’eu ne mbia meji bua kumuepuka. Muntu yonso ‘udi ubuelakana ne bapote neakenge bua bualu ebu.’​—Nsumuinu 13:20.

Solomo udi wamba kabidi ne: ‘Meji a muena budimu adi a kujingulula njila wende, kadi bupote bua bapote budi bubapambuisha.’ (Nsumuinu 14:8) Muntu muena meji udi utangila bienzedi biende. Udi utangila malu mashilashilangane adiye mua kusungula bua kuenza ne utangila kabidi bipeta bidi malu aa onso mua kupatula. Udi usungula tshia kuenza ne meji onso. Kadi ntshinyi tshitu muntu mupote wenza? Udi usungula njila mubi, wela meji ne: mmumanye tshidiye wenza ne kabidi ne: njila udiye musungule mmuimpe mutambe. Bupote buende budi bumupambuisha.

Padi meji alombola malanda etu

Muntu udi meji alombola udi mu ditalala ne bakuabu. Solomo udi wamba ne: ‘Bapote badi baseka bua malu mabi, kadi munkatshi mua bantu bakane mudi dinangangana [anyi diumvuangana].’ (Nsumuinu 14:9) Padi kuondo ka muoyo ka muntu mupote kamupisha, udi wangata bualu ebu bu bualu bua bilele. Muntu mutshimbakane udi unyanga malanda miaba yonso too ne mu dîku bualu kêna “uvuluka mua kulongolola ntupakanyi” ne kukeba ditalala. (MMV) Kadi muntu muakane yeye udi ufuila bakuabu luse. Udi ulomba luse lukasa ne udilengeja padiye muenzele bakuabu bibi. Bu mudiye ukeba ditalala, udi ne disanka ne malanda ende ne bakuabu adi ashindama.​—Ebelu 12:14.

Solomo udi uleja pashishe mikalu idi nayi bantu mu malanda abu. Udi wamba ne: ‘Mutshima wa muntu udi mumanye kanyinganyinga kawu, ne kakuena muntu wa bende udi mua kujingulula disanka diawu.’ (Nsumuinu 14:10) Tudiku mua kuleja bakuabu misangu yonso mushindu utudi tudiumvua (mubi nansha muimpe) ne kubambila mutudi tudiumvua menemene anyi? Muntu udiku mua kumanya misangu yonso mushindu udi mukuende udiumvua anyi? Tòo.

Tuangatabi tshilejilu tshia meji a kudishipa. Pa tshibidilu, muntu utu ne meji aa kêna mua kualeja bimpe muena mu dîku diabu anyi mulunda wende nansha. Ne bantu kabatu bamanya misangu yonso bimanyinu bia meji a didishipa adi nawu bakuabu to. Katuena ne bua kumvua bibi patudi katuyi tumona bimanyinu ebi ne tupangila mua kuambuluisha mukuetu. Lusumuinu elu ludi lutulongesha kabidi ne: nansha mudibi bimpe bua kuya kudi mulunda utu mumanye kuditeka pa muaba wa bakuabu bua kutuambuluisha padi bualu bututonda, tuikale bamanye ne: bantu badi ne mikalu mu dituambuluisha diabu. Tudi mua kueyemena Yehowa nkayende patudi tutantamena imue ntatu.

‘Lupetu ne bubanji bidi mu nzubu muende’

Solomo Mukalenge wa mu Isalele udi wamba ne: ‘Nebashimbule nzubu wa bantu babi, kadi ntenta wa bantu bakane neajalame.’ (Nsumuinu 14:11) Muntu mubi udi mua kupeta bubanji lelu’eu ne kusomba mu nzubu muimpe, kadi tshiapetaye ntshinyi pikalaye katshiyiku? (Musambu 37:10) Ku lukuabu luseke, muntu muakane lelu’eu udi mua kuikala anu ne nzubu mukese. Pabi Musambu wa 112:3 udi wamba ne: ‘Lupetu ne bubanji bidi mu nzubu muende.’ Mbubanji ne lupetu kayi abi?

Padi meji alombola mêyi etu ne bienzedi bietu, tudi ne “biuma ne butumbi” bitu nabi meji. (Nsumuinu 8:18) Butumbi ne biuma ebi bidi biumvuija malu bu mudi: malanda mimpe ne Nzambi ne bakuetu kabidi, makanda a mubidi ne nsombelu muimpe. Bulelela, nansha mpindieu, “ntenta wa bantu bakane” udi mua kujalama.

[Tshimfuanyi mu dibeji 27]

Mukaji wa meji udi wasa nzubu wende

[Tshimfuanyi mu dibeji 28]

‘Ludimi lua bena meji ludi lusanguluja bantu’