Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Milayi yonso idi yakula bua Kristo

Milayi yonso idi yakula bua Kristo

Milayi yonso idi yakula bua Kristo

‘Bumanyishi bua Yezu budi nyuma wa mêyi a baprofete.’​—BUAKABULUIBUA 19:10.

1, 2. (a) Kumbukila mu 29 B.B., ntshinyi tshivua bena Isalele ne bua kusungula? (b) Mmalu kayi atualonga mu tshiena-bualu etshi?

 TUDI mu tshidimu tshia 29 bikondo bietu ebi. Bantu bonso mu Isalele badi bakula anu bua Masiya mulaya. Mudimu udi Yone Mubatiji wenza mmukoleshe ditekemena diabu edi. (Luka 3:15) Yone udi ubenga ne: yeye kêna Kristo nansha. Kadi udi ufunkuna Yezu wa mu Nazaleta, wamba ne: ‘Ngakumanyisha bantu ne: Eu udi Muana wa Nzambi.’ (Yone 1:20, 34) Mutantshi eu, misumba ya bantu idi ilonda Yezu bua kuteleja dilongesha diende ne bua kuondapibua.

2 Mu ngondo idi ilonda, Yehowa udi ufila mulongolongo wa bijadiki bua Muanende. Bantu badi balonge Mifundu minsantu ne badi bamona malu adi Yezu wenza badi ne tshishimikidi tshikole bua kulejabu ditabuja diabu kudiye. Kadi bantu ba bungi ba mu tshisamba tshivua Nzambi mudie natshi tshipungidi kabena ne ditabuja to. Anu bantu bakese tshianana ke badi bitaba ne: Yezu udi Kristo, Muana wa Nzambi. (Yone 6:60-69) Ntshinyi tshiuvua mua kuikala muenze bu wewe muikaleku tshikondo atshi? Uvuaku mua kufika ku ditaba Yezu bu Masiya ne kulua muyidi wende wa lulamatu anyi? Tangila bijadiki bidi Yezu nkayende ufila bua tshidiye padibu bamubanda ne: kêna unemeka Nsabatu, ne mona bijadiki bikuabu bidiye ufila pashishe bua kukolesha ditabuja dia bayidi bende ba lulamatu.

Yezu nkayende udi ufila bijadiki

3. Mmalu kayi adi enzeka adi afikisha Yezu ku difila bijadiki bia tshidiye menemene?

3 Tudi mu tshikondo tshia Pasaka mu 31 B.B. Yezu udi mu Yelushalema. Udi ufuma ku diondapa muntu uvua mukenge ne disama bidimu 38. Nansha nanku, bena Yuda badi batatshisha Yezu bualu mmuenze bualu ebu dituku dia Nsabatu. Badi kabidi bamubanda ne: mmupende Nzambi ne bakeba kumushipa bualu udi ubikila Nzambi ne: n’Tatuende. (Yone 5:1-9, 16-18) Malu adi Yezu wamba bua kudibingisha nawu adi aleja mishindu mishindame isatu ya ngelelu wa meji idi ne bua kutuisha muena Yuda yonso wa muoyo muimpe bua kuitaba tshidi Yezu muikale bulelela.

4, 5. Mudimu wa Yone uvua ne tshipatshila kayi, ne mmunyi mene muakaukumbajaye?

4 Kumpala, Yezu udi utela bujadiki bua mumudianjidi wende, Yone Mubatiji wamba ne: ‘Nuenu nuakatuma bantu kudi Yone, ne yeye wakujadika bualu bulelela ne kuamba kuende. Yeye wakadi muinda udi utema ukenka, nuenu nuakitabuja bua kusanka mu dinkenka diende musangu [muîpi].’​—Yone 5:33, 35.

5 Yone Mubatiji uvua ‘muinda udi utema ukenka’ mu ngumvuilu wa se: kumpala kua Helode kumuelaye mu lukanu kakuyi bualu, ukavua mukumbaje mudimu uvua Nzambi mumupeshe wa kulongoluela Masiya njila. Yone wakamba ne: ‘Ngakuluila mbatiza bantu mu mâyi bualu bua kumuenesha [Masiya] kudi Isalele. Ngakumona nyuma upueka mu diulu bu nyunyu wa nkutshi, wakamuikila. Tshiakumumanya; kadi wakantuma bua kubatiza bantu mu mâyi wakangambila ne: Muntu uwatangila nyuma upuekela pambidi pende, mumuikile, yeye nguabatiza bantu mu nyuma muimpe. Ngakumona bualu ebu, ne ngakumanyisha bantu ne: Eu udi Muana wa Nzambi.’ * (Yone 1:26-37) Yone wakajadika bimpe muvua Yezu muikale Muana wa Nzambi, Masiya mulaya. Bujadiki bua Yone buvua butuisha menemene kuenzabi bua se: ngondo bu muanda mukulu yeye mumane kufua, bena Yuda ba bungi ba muoyo muimpe bakitaba bamba ne: “Malu onso akamba Yone bua muntu eu akadi malelela.”​—Yone 10:41, 42.

6. Bua tshinyi malu akenza Yezu avua ne bua kutuisha bantu bua ne: Nzambi uvua nende?

6 Pashishe, Yezu udi wenza mudimu ne ngelelu mukuabu wa meji bua kujadika mudiye Masiya. Udi utela malu mimpe adiye wenza bu tshijadiki tshia se: Nzambi udi nende. Udi wamba ne: ‘Tshimanyinu tshindi natshi tshidi tshitambe dîyi dia Yone, bualu bua malu a kukema akumpa Tatu bua meme kuenza, malu antshidi ngenza mene, adi angamba ne: Tatu wakuntuma.’ (Yone 5:36) Nansha baluishi mene ba Yezu kabavua mua kuvila tshijadiki etshi tshia bishima bungi tshianana. Bamue ba kudibu bakafika too ne ku didikonka ne: “Muntu eu udi wenza bimanyinu bia bungi, netuenze tshinyi?” (Yone 11:47) Kadi bakuabu badi baleja bobu mmuenenu muimpe bamba ne: ‘Palua Kristo, neenze bimanyinu bitambe ebi bidi muntu eu wenza anyi?’ (Yone 7:31) Bateleji ba Yezu bavua ne mushindu muimpe mutambe wa kumona ngikadilu ya Tatu mu Muana.​—Yone 14:9.

7.Mmunyi mudi Mifundu ya Tshiena-Ebelu ifila bumanyishi bua Yezu?

7 Ndekelu wa bionso, Yezu udi ukoka ntema ya bantu ku tshijadiki tshikuabu tshidi katshiyi kuela mpata. Udi wamba ne: ‘Malu adi mafunda mu Mukanda wa Nzambi adi angamba,’ wamba kabidi ne: ‘Bu nuenu bitabuje Mose, nuakadi kungitabuja meme, bua yeye wakafunda bualu buanyi.’ (Yone 5:39, 46) Bushuwa, Mose uvua anu umue wa ku bajadiki ba bungi ba kumpala kua Buena-Kristo bakafunda malu adi atangila Kristo. Malu avuabu bafunde adi akonga milayi ya bungi ne milongo ya bankambua mileja bimpe mu bule ne mu butshiama, bionso ebi bikale bifunkuna eu uvua ne bua kuikala Masiya. (Luka 3:23-38; 24:44-46; Bienzedi 10:43) Netuambe tshinyi bua Mikenji ya Mose? Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Mikenji yakalua ndeji wetu wa kutufikisha kudi Kristo.’ (Galatia 3:24) Bulelela, ‘bumanyishi bua Yezu budi nyuma [peshi, meji onso, dijinga ne tshipatshila tshia] mêyi a baprofete.’​—Buakabuluibua 19:10.

8. Bua tshinyi bena Yuda ba bungi kabakitabuja Masiya?

8 Bijadiki bionso ebi (bujadiki butoke bua Yone, bishima mene biakenza Yezu ne ngikadilu ya Nzambi ivuaye muleje, ne bijadiki bipite bungi bia mu Mifundu minsantu) kabivuaku mua kuikala bikutuishe ne: Yezu uvua Masiya anyi? Muntu yonso uvua ne dinanga dilelela dia Nzambi ne dia Dîyi diende uvua ne bua kujingulula bualu ebu bipepele ne kuitabuja ne: Yezu uvua Masiya uvuabu balaye. Kadi bantu ba bungi mu Isalele kabavua ne dinanga edi to. Yezu wakambila baluishi bende ne: ‘Ndi munumanye ne: kanuena ne dinanga dia Nzambi munda muenu.’ (Yone 5:42) Pamutu pa ‘kukeba butumbi budi bufuma kudi Nzambi nkayende,’ bobu bavua ‘batumbishangana.’ Nunku kabiena bikemesha bua muvuabu kabayi bapetangana ne Yezu, udi ubenga ngelelu wabu wa meji au anu bu mudi Tatuende mumubenge!​—Yone 5:43, 44; Bienzedi 12:21-23.

Bakoleshibue kudi tshikena-kumona tshia mulayi

9, 10. (a) Bua tshinyi tshimanyinu tshivua tshifike anu mu tshikondo tshiakanyine bua bayidi ba Yezu? (b) Ndilaya kayi dia pa buadi divua Yezu mulaye bayidi bende?

9 Tshidimu tshijima tshikadi tshipite katshia Yezu wafila tshijadiki tshia bu-Masiya buende tshitudi batele kuulu eku. Tukadi bapite tshikondo tshia Pasaka wa tshidimu tshia 32 B.B. Bantu ba bungi bavua bamuitabuja mbalekele kumulonda, pamuapa bua dibakengesha, anyi bua dinanga dia bintu peshi bua tunyinganyinga tua mu nsombelu. Bakuabu badi mua kuikala ne tshiji anyi batekeshibue ku muoyo bualu Yezu uvua mubenge bua bantu kumutekabu mukalenge. Pakamulomba bamfumu ba bitendelelu bia bena Yuda bua kuenzaye tshimanyinu tshidi tshifuma mu diulu tshivua mua kumupesha butumbi, wakabenga bua kutshienza. (Matayo 12:38, 39) Bamue bavua mua kuikala banyingalale bua muvuaye mubenge kuenza nanku. Kabidi, Yezu udi utuadija kuambila bayidi bende bualu kampanda budibu bamona bukole bua kumvua, wamba ne: ‘Udi ne bua kuya ku Yelushalema, ne kukengeshibua makenga a bungi kudi bakulu ne kudi bakuidi banene ne kudi bafundi ne kushipibua.’​—Matayo 16:21-23.

10 Mu ngondo bu tshitema anyi dikumi, dîba dia ‘Yezu kumuka pa buloba bua kuya kudi Tatu’ didi dikumbana (Yone 13:1) Bu muvuaye uditatshisha bikole bua bayidi bende ba lulamatu, udi ulaya bamue ba kudibu bualu mene buvuaye mubenge kuleja bena Yuda bapange lulamatu mbuena kuamba ne: tshimanyinu tshia mu diulu. Udi wamba ne: ‘Bulelela, ndi nnuambila ne: bakuabu badi bimane apa kabena bafua too ne pamonabu Muana wa muntu ulua mu bukalenge buende.’ (Matayo 16:28) Bushuwa, Yezu kêna wamba ne: bamue ba ku bayidi bende aba nebashale ne muoyo too ne pajadikabu Bukalenge bua Masiya mu 1914 to. Yezu mmusue kuleja basatu ba ku bayidi bende ba pa muoyo tshimuenekelu tshia dikema tshia butumbi buende mu Bukalenge. Batu babikila tshikena-kumona etshi tshia malu atshilualua ne: dikudimuka dia mpala.

11. Umvuija tshikena-kumona tshia dikudimuka dia mpala.

11 Kunyima kua matuku asambombo, Yezu udi wangata Petelo, Yakobo ne Yone ubanda nabu ku mukuna mule, pamuapa pa muaba mutumbuke wa Mukuna wa Hemona. Kuine aku, Yezu udi ‘ukudimuka ku mêsu kuabu; mpala wende udi utema bu dîba, bilulu biende bitoka bu munya.’ Baprofete aba, Mose ne Eliya, badi kabidi bamueneka, bikale bayukila ne Yezu. Muanda eu mukuate buôwa udi wenzeka pamuapa butuku, nunku tshimuenekelu etshi tshilua kubalakana mu mushindu wa dikema. Bushuwa, malu adibu bamona adi atamba kumueneka malelela bienza bua se: Petelo alombe bua kuasa ntenta isatu, umue bua Yezu, mukuabu bua Mose ne mukuabu bua Eliya. Patshidi Petelo wakula apu, ditutu diengelela didi dibabuikila ne dîyi didi difuma mu ditutu diamba ne: ‘Eu udi Muananyi munanga, yeye udi unsankisha bimpe, mumvuilayi.’​—Matayo 17:1-6.

12, 13. Tshikena-kumona tshia dikudimuka dia mpala tshivua ne buenzeji kayi kudi bayidi ba Yezu, ne mbua tshinyi?

12 Bulelela, Petelo uvua ufuma ku dituishibua ne: Yezu udi ‘Kristo, Muana wa Nzambi udi ne muoyo.’ (Matayo 16:16) Kadi anji fuanyikijabi ne: udi umvua pebe Nzambi nkayende ujadika ne ushindika tshidi Muanende muela manyi muikale ne mudimu udiye mumupeshe! Bushuwa, bua Petelo ne Yakobo ne Yone, tshikena-kumona etshi tshia dikudimuka dia mpala mbualu budi bukolesha ditabuja! Bu mudi ditabuja diabu dimane kukoleshibua mushindu’eu, mbadiakaje mpindieu bua malu adi mabindile kumpala ne bua mudimu munene wikalabu nawu mu tshisumbu tshidi ne bua kuashibua.

13 Dikudimuka dia mpala edi didi dishala musangu mule mu lungenyi lua bayidi. Bidimu bipite pa 30 pashishe, Petelo udi ufunda ne: ‘[Yezu] wakangata bunême ne butumbi kudi Nzambi Tatu pakalua dîyi dia nunku kudiye munkatshi mua butumbi bua bunême ne: Eu udi muana wanyi munanga, disanka dianyi dionso didi kudiye; ne tuetu tuakumvua dîyi edi difuma mu diulu patuakadi nende ku mukuna au wa tshijila.’ (2 Petelo 1:17, 18) Bualu ebu buakakemesha Yone bia muomumue. Kunyima kua bidimu bipite pa 60 bualu ebu bumane kuenzeka, bidi bimueneka ne: Yone udi anu mubuvuluke padiye wamba mêyi aa ne: ‘Tuakumona butumbi buende buakadi bu bua muana umuepele udi mulela kudi Tatu wende.’ (Yone 1:14) Pabi, dikudimuka dia mpala edi ki ntshikena-kumona tshia ndekelu bua bayidi ba Yezu to.

Bena lulamatu ba Nzambi badi bapeta butoke bukuabu

14, 15. Mmu mushindu kayi muvua mupostolo Yone ne bua kushala too ne pavua Yezu ulua?

14 Yezu mumane kubika ku lufu udi umuenekela bayidi bende ku Dijiba dia Galela. Udi wambila Petelo kuine aku ne: ‘Bingasua bua [Yone] ashale ne muoyo too ne pangalua, mbualu buebe anyi?’ (Yone 21:1, 20-22, 24) Mêyi aa adiku aleja ne: mupostolo Yone uvua ne bua kushala ne muoyo matuku a bungi kupita bapostolo bakuabu bonso anyi? Bidi bimueneka nanku, bualu udi wenza bidimu bikuabu bitue ku 70 mu disadila Yehowa ne lulamatu. Kadi mêyi a Yezu aa adi umvuija kabidi bualu bukuabu bua mushinga mukole.

15 Kuamba ne: ‘too ne pangalua’ kudi kutuvuluija bualu buakamba Yezu bua ‘Muana wa muntu ulua mu bukalenge buende.’ (Matayo 16:28) Nanku Yone udi ushala ne muoyo too ne padi Yezu ulua mu ngumvuilu wa se: Yone udi ulua kupeta pashishe tshikena-kumona tshia mulayi tshia dilua dia Yezu ukokesha mu Bukalenge. Pakadi Yone ne mikolo ku tshina ne muikale mu buloko mu tshidiila tshia Patemo, udi upeta malu adi mu Buakabuluibua ne bimanyinu bionso bia dikema bidimu bia milayi ya malu adi ne bua kuenzeka mu ‘dituku dia Mukalenge.’ Bikena-kumona ebi bia dikema bidi bilenga Yone ku muoyo bikole, bualu padi Yezu wamba ne: ‘Ee, ndi ndua lubilu,’ Yone udi wamba ne: ‘Amen! Lua, Mukalenge Yezu.’​—Buakabuluibua 1:1, 10; 22:20.

16. Bua tshinyi bidi ne mushinga bua tuetu kutungunuka ne kukolesha ditabuja dietu?

16 Bantu ba muoyo muimpe ba mu bidimu lukama bia kumpala badi bitaba ne: Yezu udi Masiya ne baleja ditabuja kudiye. Bantu aba badi balua bena Kristo badi ne bua kukolesha ditabuja diabu pa kumona mudi ba bungi badi babanyunguluke kabayi ne ditabuja, pa kumona mudimu udibu ne bua kuenza ne mateta adi mabindile. Yezu mmufile bijadiki bikumbane bia bu-Masiya buende ne mmufile bikena-kumona bia butoke bia milayi bua kukankamija bayidi bende ba lulamatu. Lelu’eu, tukadi baye mutantshi mule mu ‘dituku dia Mukalenge.’ Mu katupa kîpi emu, Kristo neabutule ndongoluelu mubi wa malu wa Satana ne neasungile bantu ba Nzambi. Tudi ne bua kukolesha petu ditabuja dietu pa kutabalela bikole malu onso adi Yehowa mulongolole bua tuetu kuikala ne makanda a mu nyuma.

Bakubibue ku mîdima ne ku makenga

17, 18. Mu bidimu lukama bia kumpala, ndishilangana kayi dinene divua pankatshi pa bayidi ba Yezu ne aba bavua baluisha dilongolola dia Nzambi, ne ntshinyi tshiakenzekela tshisumbu tshionso?

17 Kunyima kua lufu lua Yezu, bayidi bende badi batumikila ne dikima dionso dîyi diende dia kuikala bamanyi bende ‘mu Yelushalema ne mu Yudaya yonso ne Samalea ne ku mfundilu kua buloba.’ (Bienzedi 1:8) Nansha mudibu bakengesha bikole tshisumbu tshia bena Kristo etshi tshidi tshifuma ku dienjibua, Yehowa udi utshibenesha pa kutshipesha butoke bua mu nyuma ne bayidi bakuabu bapiabapia ba bungi.​—Bienzedi 2:47; 4:1-31; 8:1-8.

18 Ku lukuabu luseke, ditekemena dia aba badi baluisha lumu luimpe didi dienda dibuitshidila ku kakese ku kakese. Nsumuinu 4:19 udi wamba ne: ‘Njila wa bantu babi udi bu mîdima mikole; kabena bamanye tshidi tshibalenduisha.’ “Mîdima” eyi idi itamba kukola mu 66 B.B. padi biluilu bia bena Lomo bilua kutshintshimika Yelushalema. Padi bena Lomo bumbuka bua mutantshi mukese kakuyi bualu, badi bapingana mu 70 B.B., ne musangu eu badi babutula tshimenga atshi. Bilondeshile Josèphe muena Yuda mufundi wa malu a kale, bena Yuda bapite pa muliyo mujima badi bafua. Kadi bena Kristo ba lulamatu bobu badi bapanda. Bua tshinyi? Bualu padi bena Lomo balekela ditshintshimika musoko musangu wa kumpala, badi balonda dîyi divua Yezu mutume dia kunyema.​—Luka 21:20-22.

19, 20. (a) Bua tshinyi bantu ba Nzambi kabena ne bualu bua kutshina padi ndongoluelu eu wenda utangila ku ndekelu kuende? (b) Ndijingulula kayi dia dikema divua Yehowa mupeshe bantu bende mu makumi a bidimu bia kumpala kua 1914?

19 Tudi mu nsombelu wa muomumue. Dikenga dinene ditshidi kumpala eku nedifikishe ndongoluelu yonso mubi wa Satana ku ndekelu. Kadi bantu ba Nzambi kabena ne bua kutshina to, bualu Yezu wakalaya ne: ‘Monayi, ndi nenu matuku onso too ne ku nshikidilu kua tshikondo etshi.’ (Matayo 28:20) Bua kukolesha ditabuja dia bayidi bende ba kumpala ne kubalongolola ku malu atshivua alua, Yezu wakabapesha ka-diosha ka butumbi buende bua mu diulu bu Masiya Mukalenge. Bidi munyi lelu’eu? Mu 1914 tshikena-kumona atshi tshiakakumbana. Ne bualu ebu mbukoleshe bushuwa ditabuja dia bantu ba Nzambi! Budi ne dilaya dia matuku atshilualua a mpatshi, ne basadidi ba Yehowa mbapete ku kakese ku kakese dijingulula dikumbane dia mulayi eu. Mu buloba ebu budi mu mîdima, ‘njila wa bantu bakane udi bu dîba dia kabundubundu, didi ditema ne dikenkakenka too ne pakumbana dîba dia munda munya.’​—Nsumuinu 4:18.

20 Nansha kumpala kua 1914, kasumbu kakese ka bena Kristo bela manyi kakatuadija kujingulula malu malelela a mushinga adi atangila dipingana dia Mukalenge. Tshilejilu, bakajingulula ne: dipingana diende edi kadivua ne bua kumueneka ne mêsu to, bu mudibi biumvuika mu mêyi a banjelu babidi bavua bamuenekele bayidi dîba dia diakabanda Yezu mu diulu mu tshidimu tshia 33 B.B. Kunyima kua ditutu dimane kuangata Yezu ne bayidi kabatshiyi bamumona kabidi, banjelu bakamba ne: ‘Yezu udibu banuangate ubanda mu diulu ewu, neapingane kabidi mushindu wa muomumue unudi bamumone uya mu diulu ewu.’​—Bienzedi 1:9-11, MMM.

21. Ntshinyi tshituakonkonona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

21 Anu bayidi ba Yezu ba lulamatu ke bavua bamone muakayaye mu diulu. Anu bu muvuabi bua dikudimuka dia mpala, kabivua bienzeke ku mêsu kua bantu bonso to; ne bantu bonso mu tshi-bungi kabavua nansha bamanye bualu buvua buenzeke ebu. Bivua ne bua kuikala bia muomumue pavua Kristo ne bua kupingana mu bukokeshi bua Bukalenge. (Yone 14:19) Anu bayidi bende bela manyi ba lulamatu ke bavua ne bua kujingulula dikalaku diende mu Bukalenge. Mu tshiena-bualu tshidi tshilonda, netumone mushindu uvua dijingulula adi ne bua kubambuluisha bikole, bifikisha too ne ku disangisha miliyo ya bantu bikala ku bukokeshi bua Yezu pa buloba.​—Buakabuluibua 7:9, 14.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 5 Bidi bimueneka ne: pakatambula Yezu, anu Yone nkayende ke wakumvua dîyi dia Nzambi. Bena Yuda badi Yezu uyukila nabu ‘kabavua banji kumvua dîyi [dia Nzambi] tshikondo tshimue, kabavua banji kutangila mubidi wende.’​—Yone 5:37.

Udi muvuluke anyi?

• Pakabandabu Yezu ne: kavua unemeka Nsabatu ne uvua upenda Nzambi, mbijadiki kayi biakafilaye bua kuleja ne: uvua Masiya?

• Mmunyi muvua dikudimuka dia mpala diambuluishe bayidi ba kumpala ba Yezu?

• Ntshinyi tshivua Yezu usua kumvuija pakambaye ne: Yone uvua ne bua kushala ne muoyo too ne pavuaye ne bua kulua?

• Mu 1914, mbualu kayi buvuabu balaye buakakumbana?

[Nkonko ya dilonga]

[Bimfuanyi mu dibeji 10]

Yezu wakafila bijadiki bia muvuaye Masiya

[Tshimfuanyi mu dibeji 12]

Tshikena-kumona tshia dikudimuka dia mpala tshivua tshikolesha ditabuja

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Yone uvua ne bua kushala ne muoyo too ne pavua Yezu ‘ulua’