Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Yehowa utu wenza malu makane misangu yonso

Yehowa utu wenza malu makane misangu yonso

Yehowa utu wenza malu makane misangu yonso

‘Yehowa udi muakane mu njila yonso idiye uyilamu.’​—MUSAMBU 145:17.

1. Mmunyi muutu umvua patu muntu kampanda ukuelela meji adi kaayi malelela, ne bualu ebu budi mua kutulongesha tshinyi?

 MUNTU kampanda ukadiku mukuangate bibi, ukubanda pamuapa mu malu audi wenza anyi meji audi nawu kayi mumanye bimpe bualu buuvua muenze anyi? Bikalabi bikadi bikuenzekele nanku, bumue bivua bikutonde, ne mbiumvuike bua muvuabi bikutonde nanku. Bualu ebu budi mua kutupesha dilongesha dia mushinga mukole edi: Mbimpe kuepuka bua kuela meji kampanda lubilu lubilu patudi katuyi bamanye bualu bimpe.

2, 3. Ntshinyi tshitu bamue benza bua miyuki ya mu Bible idi kayiyi ne mumvuija makumbane bua kuandamuna lukonko luonso, ne ntshinyi tshidi Bible utuambila bua Yehowa?

2 Tudi ne bua kuikala bavuluke dilongesha edi padibi bikengela kuela meji bua Yehowa Nzambi. Bua tshinyi? Bualu kudi imue miyuki ya mu Bible idi mua kumueneka diambedi ishikija lungenyi. Miyuki eyi, idi pamuapa itangila bienzedi bia bamue ba ku batendeledi ba Nzambi anyi mishindu ivua Nzambi munyoke bantu idi mua kuikala kayiyi ne mumvuija makumbane bua kuandamuna nkonko yetu yonso to. Diakabi, bamue batu bela miyuki eyi mpata, belakana mene bua kuitaba ne: Nzambi udi muakane ne mujalame. Kadi Bible udi utuambila ne: ‘Yehowa udi muakane mu njila yonso idiye uyilamu.’ (Musambu 145:17) Dîyi diende didi kabidi ditujadikila ne: “kena wenza bibi.” (Yobo 34:12; Musambu 37:28) Nunku ela meji mudiye mua kumvua padi bantu bamuelela meji adi kaayi malelela!

3 Tukonkononayi malu atanu adi ne bua kutusaka bua kuangata manyoka a Yehowa bu makane. Pashishe, patuamanya malu aa, nebituambuluishe bua kukonkonona miyuki ibidi ya mu Bible idi mua kukolela bamue bua kumvua.

Bua tshinyi kuitaba manyoka a Yehowa?

4. Bua tshinyi tudi ne bua kuikala ne budipuekeshi patudi tukonkonona malu adi Nzambi muenze? Fila tshilejilu.

4 Tshia kumpala, bu mudi Yehowa mumanye malu mu katoba mu katoba ne atudi katuyi bamanye, tudi ne bua kuikala ne budipuekeshi patudi tukonkonona malu adi amutangila. Tshilejilu, fuanyikijabi ne: nzuji kampanda udibu bamanye bimpe ne: utu wangata mapangadika kayi ne kansungasunga mmukose tshilumbu kampanda ku kabadi. Newele meji kayi bikala muntu mukuabu udi kayi mumanye malu onso mudiwu anyi kayi umvua bimpe menemene mikenji idibu bashipe upetula dipangadika dia nzuji eu? Muntu udi udiula bualu kayi mubumanye bimpe mmubule meji. (Nsumuinu 18:13) Nunku ndibula meji bunenepu kayi padi bantu betu bendenda aba bajana “Mulumbuluishi wa buloba buonso”!​—Genese 18:25.

5. Ntshinyi tshitudi katuyi ne bua kupua muoyo patudi tubala miyuki ya mu Bible idi yakula bua manyoka avua Nzambi munyoke bamue bantu?

5 Bualu buibidi budi butusaka bua kuangata manyoka a Nzambi bu makane mbua se: Nzambi mmushilangane ne bantu bualu udi mua kumona malu adi mu mitshima yabu. (1 Samuele 16:7) Dîyi Diende didi diamba ne: ‘Meme Yehowa, ndi ntangila meji a muntu, ndi nteta malu adi mu mutshima, bua kufuta muntu yonso bu mudi bienzedi biende, ne bu mamuma a bienzedi biende.’ (Yelemiya 17:10) Nunku, patudi tubala miyuki ya mu Bible idi yakula bua manyoka a Nzambi pa bantu kampanda, katupu muoyo ne: bu mudi mêsu ende amona bionso avua mamone meji, ngenyi ne malu masokome avua bantu bapangadika bua kuenza avuabu kabayi bafunde mu Dîyi diende.​—1 Kulondolola 28:9.

6, 7. (a) Mmunyi mudi Yehowa muleje ne: utu ulamata ku mikenji yende mijalame ne miakane nansha biobi bimulomba malu a bungi? (b) Ntshinyi tshitudi ne bua kuvuluka patudi tubala bualu kampanda mu Bible budi butusaka ku dielakana bikala Yehowa uvua mubuenze mu mushindu mujalame anyi muakane?

6 Mona bualu buisatu budi ne bua kutusaka bua kuangata manyoka a Yehowa bu makane: Yehowa utu ulamata ku mikenji yende miakane nansha biobi bimulomba malu a bungi. Tuangate tshilejilu. Pavua Yehowa mufile Muanende bu mulambu wa kupikula nawu bantu bena butumike ku mpekatu ne ku lufu, wakakumbaja mikenji yende mijalame ne miakane. (Lomo 5:18, 19) Kadi pavua Yehowa mumone Muanende munanga ukenga ne ufua pa mutshi wa makenga biakamutonda bikole menemene. Ebi bidi bitulongesha tshinyi bua Nzambi? Pa bidi bitangila ‘dipikula mu Kristo Yezu,’ Bible udi wamba ne: diakenzeka ‘bua kuleja buakane bua [Nzambi].’ (Lomo 3:24-26) Bible mukuabu udi wamba mu Lomo 3:25 ne: “Bualu ebu buakaleja ne: Nzambi utu wenza malu makane ne majalame misangu yonso.” (New Century Version) Eyowa, mushindu uvua Yehowa mudiakaje bua kuenza tshionso tshivua tshikengedibua bua kufila mulambu wa kupikula nawu bantu udi uleja ne: udi wangata “malu makane ne majalame” ne mushinga mukole mutambe.

7 Nunku, tuetu babale bualu kampanda mu Bible budi kabuyi bututuisha ne: Yehowa wakabuenza mu mushindu mujalame anyi muakane, tudi ne bua kuvuluka ne: bua lulamatu luende ku mikenji yende ya buakane ne ya bululame, Yehowa kakepula Muanende mene ku lufu lua ntatu to. Uvua mua kushipa mikenji eyi mu makuabu malu anyi? Bulelela budi ne: Yehowa katu ushipa mikenji yende miakane ne mijalame nansha kakese. Nunku muanda eu udi ututuisha ne: utu wenza malu makane misangu yonso.​—Yobo 37:23.

8. Bua tshinyi kabiakuikala bia meji bua bantu kuela meji ne: Yehowa udi pamuapa mua kupanga buakane?

8 Tangila bualu buinayi budi ne bua kutusaka bua kuangata manyoka a Yehowa bu makane: Yehowa wakenza muntu mu tshimfuanyi Tshiende. (Genese 1:27) Nunku mbapeshe bantu ngikadilu ya buena ya Nzambi bu mudi dinanga dia buakane ne bujalame. Kabiakuikala bia meji nansha kakese bikala dinanga dietu dia buakane ne bujalame ditusaka bua kuela meji ne: Yehowa udi mua kuikala kayi ne ngikadilu imue imue eyi to. Biobi bitukolele bua kumvua muyuki kansanga wa mu Bible, tudi ne bua kuvuluka ne: bua mpekatu utuakapiana, dinanga dietu dia malu majalame ne makane kadiena dipuangane to. Yehowa Nzambi muena tshimfuanyi tshivuabu batufuke natshi udi mupuangane mu buakane. (Dutelonome 32:4) Ndibula dia lungenyi bua kuela meji ne: muntu udi mua kuikala muakane ne mujalame kupita Nzambi!​—Lomo 3:4, 5; 9:14.

9, 10. Bua tshinyi Yehowa kêna muenzejibue bua kumvuija bantu bienzedi biende anyi kubibingisha kumpala kuabu?

9 Bualu buitanu budi butuitabijija ne: manyoka a Yehowa adi makane mbua se: udi ‘Mutambe Bunene wa pa mutu pa buloba bujima.’ (Musambu 83:18) Nunku ki mmuenzejibue bua kumvuija bantu anyi kubingisha bienzedi biende kumpala kuabu to. Udi Mufumbi Munene, ne tudi bu dima didibu bafumbe mabumba, bua kuenzaye netu tshionso tshidiye musue. (Lomo 9:19-21) Tudi banganyi (tuetu mabumba a ku bianza biende) bua kutontolola mapangadika ende ne bienzedi biende? Pavua nkambua Yobo kayi mumvue bimpe malu avua Nzambi wenzela bantu, Yehowa wakamubela, kumukonkaye ne: ‘Wewe udi musue kuvuija kulumbuluisha kuanyi kuakane ne: kudi tshianana anyi? Udi musue kumpisha meme bua wewe umanye mua kubingishibua anyi?’ Pakamona Yobo ne: uvua muakule kayi mujingulule malu, wakitaba bubi buende ne kunyingalala. (Yobo 40:8; 42:6) Katuenji tshilema tshia kukeba bua kutula Nzambi bilema nansha!

10 Bushuwa, tudi ne malu mimpe adi ne bua kutusaka bua kuitaba ne: Yehowa utu wenza malu makane misangu yonso. Tuapetshi malu adi atujadikila ne: njila ya Yehowa idi miakane, mpindieu tukonkononayi miyuki ibidi ya mu Bible idi mua kukolela bamue bua kuyumvua bimpe. Wa kumpala udi utangila bienzedi bia mutendeledi umue wa Nzambi, ne mukuabu udi utangila muvua Nzambi yeye nkayende munyoke muntu.

Bua tshinyi Lota wakajinga kufila bana bende ba bakaji kudi bantu bavua ne tshiji?

11, 12. (a) Londa tshivua tshienzeke pavua Nzambi mutume banjelu babidi bavua ne mibidi ya bantu mu Sodoma. (b) Muyuki eu mmujule nkonko kayi mu mitu ya bamue bantu?

11 Mu Genese nshapita wa 19, tudi tusangana muyuki wa malu akenzeka pavua Nzambi mutume banjelu bende babidi mu Sodoma bikale ne mibidi ya bantu. Lota wakasengelela benyi aba bua balale kuende. Kadi butuku abu, bantu ba bungi ba mu tshimenga atshi bakanyungulula nzubu wende ne kulombabu bua babapatuile benyi abu mu nzubu bua bende nabu masandi. Lota wakateta kuelesha tshisumbu tshia bantu abu meji, kadi kabakashintuluka to. Bua kusungila benyi bende, Lota wakamba ne: ‘Bakuetu, ndi nnusengelela ne: kanuenji bualu bubi nunku. Tangilayi, ndi ne bana bakaji babidi badi kabayi banji kumanya balume; binuitabuja nendue nabu kunudi, nubenzele bu munudi basue; kadi kanuenji balume aba bualu, bualu bua bobu bakulua mu diledi dia nzubu wanyi.’ Bantu abu kabakumvua to, ne bakamba kutshibula tshiibi. Ndekelu wa bionso, banjelu bavua bende buenyi abu kufofomija mêsu a bantu abu bavua benza malu bu bapale.​—Genese 19:1-11.

12 Bushuwa, muyuki eu mmujule nkonko mu lungenyi lua bamue bantu. Badi badiebeja ne: ‘Mmunyi muvua Lota mua kukeba bua kukuba benyi bende pa kujinga kufila bana bende ba bakaji kudi tshisumbu tshia bena lukuka lukole lua masandi? Kavua muenze bibi, ne kavua muena buôwa anyi?’ Pa kutangila mudi muyuki eu, bua tshinyi Nzambi wakenzeja Petelo ku nyuma wende bua kubikila Lota ne: ‘mmuntu muakane’? Lota wakenza bualu abu ne dianyisha dia Nzambi anyi? (2 Petelo 2:7, 8) Tuelangane meji pa bualu ebu bua katubumonyi mu mushindu mubi to.

13, 14. (a) Ntshinyi tshitudi ne bua kumanya bua muyuki wa mu Bible udi utangila bienzedi bia Lota? (b) Ntshinyi tshidi tshileja ne: Lota kakenza malu ne buôwa to?

13 Tshia kumpala, Bible kêna upisha anyi ubingisha Lota bua bienzedi biende to, kadi udi wakula anu bua bivua bienzeke. Bible kêna kabidi utuambila tshivua Lota wela meji anyi tshiakamusaka bua kuenza tshiakenzaye atshi to. Pabikaye ku lufu mu ‘dibika dia bakane,’ pamuapa neafile mumvuija makuabu.​—Bienzedi 24:15.

14 Lota kavua muntu muena buôwa to. Uvua mu nsombelu mukole. Pakambaye ne: benyi bende bavua ‘balue mu diledi dia’ nzubu wende, wakaleja ne: uvua mudiumvue muenzejibue bua kubakuba ne kubasokoka. Kadi abi kabivua mua kuikala bipepele to. Mufundi wa malu a kale muena Yuda Josèphe udi wamba ne: bena Sodoma kabavua benzela “bantu nabu malu makane, kabavua batshina Nzambi . . . Bavua bakine benyi, ne badinyanga bobu nkayabu ne bilele bia kuangatangana balume ne balume.” Kadi Lota kakumvua buôwa kumpala kua tshisumbu tshia bantu aba bena lukuna to. Wakapatuka pambelu ne kueleshangana meji ne bantu abu bavua ne tshiji. Wakafika too ne ku ‘dinjila tshiibi kunyima kuende.’​—Genese 19:6.

15. Bua tshinyi tudi mua kuamba ne: Lota uvua mua kuikala muenze malu ne ditabuja?

15 Bamue badi mua kudikonka ne: ‘Kadi bua tshinyi Lota wakajinga kufila bana bende ba bakaji kudi tshisumbu tshia bantu atshi?’ Pamutu pa kutshinka muvua meji ende mikale mabi, bua tshinyi kubenga kuela meji munga mushindu? Tshia kumpala, Lota uvua mua kuikala muenze malu ne ditabuja. Mmu mushindu kayi? Bidi bimueneka ne: Lota uvua mumanye muvua Yehowa mukube Sala, mukaji wa Abalahama, tatuende mukuabu wa Lota. Vuluka ne: bu muvua Sala muimpe kumona bikole, Abalahama wakamulomba bua kuambilaye bantu ne: uvua muanabu bua kabashipi Abalahama ne pashishe kabamuangatshi yeye to. * Bua bualu ebu, bakaya ne Sala ku nzubu wa Palô. Kadi Yehowa wakakandika Palô bua kangatshi Sala ku bukole to. (Genese 12:11-20) Imue misangu Lota uvua ne ditabuja dia se: bana bende ba bakaji abu bavua ne bua kukubibua muomumue. Muanda wa mushinga wakenzeka, ku butuangaji bua banjelu bende, Yehowa wakafila dikuatshisha dilelela, ne bansongakaji aba kabakapeta njiwu to.

16, 17. (a) Mmu mushindu kayi muvua Lota mua kuikala mukebe kusamisha balume ba mu Sodoma mutu anyi kubakondakaja lungenyi? (b) Nansha bikala ngelelu wa meji wa Lota uvua wa mushindu kayi, ntshinyi tshitudi mua kuikala bashindike?

16 Tangila lungenyi lukuabu. Lota uvua kabidi mua kuikala mukebe kusamisha bantu abu mutu anyi kubakondakaja lungenyi. Uvua mua kuikala muele meji ne: bana bende ba bakaji abu kabavua mua kusankisha bantu abu to, bualu bena Sodoma bavua basue kuangatangana balume ne balume. (Yuda 7) Bansongakaji abu bavua kabidi babangila kudi balume ba mu tshimenga atshi, nanku balela ba balume bavua ne bua kubasela abu, balunda anyi bena mudimu nabu bavua mua kuikala munkatshi mua bantu abu. (Genese 19:14) Bumue Lota uvua mua kuikala muele meji ne: bua malanda au, bamue balume ba munkatshi muabu bavua mua kuakuila bana bende ba bakaji. Nanku pavua tshisumbu tshia bantu abu tshipanduluka, njiwu kayivua mua kuikalaku menemene to. *

17 Nansha bikala ngelelu wa meji anyi lungenyi lua Lota bivua bia mushindu kayi, tuikale batuishibue ne: bu mudi Yehowa wenza malu makane misangu yonso, uvua ne tshivua tshimusake bua kuangata Lota bu ‘muntu muakane.’ Patudi kabidi tutangila bienzedi bia bupale bia bena mu Sodoma, tudiku mua kushala ne mpata nansha mikese bua se: Yehowa kavua mubinge pakanyokaye bantu ba mu tshimenga atshi tshibi anyi?​—Genese 19:23-25.

Bua tshinyi Yehowa wakashipa Uza?

18. (a) Ntshinyi tshiakenzeka pakaketa Davidi kuya ne Mushete ku Yelushalema? (b) Muyuki eu udi ujula lukonko kayi?

18 Muyuki mukuabu udi mua kunyunguluja bamue bantu mutu udi utangila muvua Davidi mukebe kuya ne mushete wa tshipungidi ku Yelushalema. Bavua bateke Mushete au pa ditempu divuabu bendesha kudi Uza ne muanabu wa balume. Bible udi ulonda ne: ‘Pakafikabu ku tshishipuidi tshia Nakona, Uza wakolola tshianza tshiende, wakakuata mushete wa Nzambi, bualu bua ngombe yakamba kudishinda. Tshiji tshia Yehowa tshiakatema bualu bua Uza; Nzambi wakamushipelaku bua dipanga diende; yeye wakafuaku pepi ne mushete wa Nzambi.’ Kunyima kua ngondo ndambu, malu akenda bimpe pakambulabu Mushete au mushindu uvua Nzambi muleje: pa makaya a bena Lewi ba bena Kohate. (2 Samuele 6:6, 7; Nomba 4:15; 7:9; 1 Kulondolola 15:1-14) Bamue badi mua kukonka ne: ‘Bua tshinyi Yehowa wakafila dinyoka dikole nunku? Uza si uvua ukeba kukuba patupu Mushete.’ Kudi malu makuabu atudi ne bua kumanya bua katuedi meji adi kaayi malela to.

19. Bua tshinyi Yehowa kêna mua kuenza malu adi kaayi makane nansha kakese?

19 Tudi ne bua kuvuluka ne: Yehowa kêna mua kuenza malu adi kaayi makane nansha. (Yobo 34:10) Yeye muenze nanku kêna ne dinanga to, pabi tudi bamanye ku diambuluisha dia dilonga dietu dia Bible mu kabujima ne: “Nzambi udi dinanga.” (1 Yone 4:8) Mukanda wa Nzambi udi kabidi utuambila ne: “Buakane ne kulumbulula kuakane bidi bishimikidi bia nkuasa webe [Nzambi] wa butumbi.” (Musambu 89:14) Nunku, mmunyi mudi Yehowa mua kuenza malu adi kaayi makane? Bu yeye mua kuenza nanku, uvua mua kunyanga tshishimikidi tshilelela tshia bumfumu buende butambe bunene.

20. Mmalu kayi adi aleja ne: Uza uvua mumanye bimpe mikenji ivua itangila Mushete wa tshipungidi?

20 Ikala mumanye ne: Uza uvua ne bua kuikala mumanye mikenji bimpe. Mushete au uvua uleja dikalaku dia Yehowa. Mikenji ivua mileje bimpe ne: kabavua ne bua kuulenga kudi bantu bavua kabayi ne bukenji abu to, ne kabidi bavua bashipa mukenji eu bavua ne bua kupeta dinyoka dia lufu. (Nomba 4:18-20; 7:89) Ke bualu kayi, kumbuka ne mushete wa tshijila au pa muaba umue ne kuya nawu muaba mukuabu kakuvua bualu bua bilele to. Bidi bimueneka ne: Uza uvua muena Lewi (nansha muvuaye kayi muakuidi), nunku uvua ne bua kuikala mumanye Mikenji ya Mose bimpe. Kabidi, bidimu kumpala, bavua baye ne Mushete au ku nzubu wa tatuende bua kuulamabu. (1 Samuele 6:20–7:1) Wakashalaku bidimu bitue ku 70, too ne pakapangadika Davidi bua kuumushaku. Nunku katshia ku buana buende, Uza uvua mua kuikala mumanye bimpe mikenji ivua itangila Mushete au.

21. Pa bidi bitangila Uza, bua tshinyi bidi bikengela kuikala bamanye ne: Yehowa udi umona meji adi mu mitshima yetu?

21 Anu mutukadi baleje, Yehowa udi mua kumona malu adi mu mitshima ya bantu. Bu mudi Dîyi diende dibikila tshiakenza Uza ne: ‘dipanga’ kanêmu, Yehowa uvua mua kuikala mumone meji kampanda mabi adibu kabayi batele mu muyuki eu. Pamuapa Uza uvua muena lutambishi uvua musue kusambuka mikalu anyi? (Nsumuinu 11:2) Bu muvuaye wendesha patoke ditempu divua ne Mushete uvuabu balame mu dîku diabu, wakafika ku didimona ne mushinga wa bungi menemene anyi? (Nsumuinu 8:13) Uza kavua ne ditabuja bua kuela meji ne: tshianza tshia Yehowa tshivua tshîpi bua kulama mushete wa tshijila uvua uleja dikalaku Diende bua kaukuluki anyi? Nansha bikala lungenyi lua Uza luvua mushindu kayi, tudi ne bua kuikala bajadike ne: Yehowa uvua muenze tshivua tshiakane. Minga misangu wakamona bualu kampanda mu mutshima wa Uza buakamusaka bua kukosa tshilumbu diakamue.​—Nsumuinu 21:2.

Nshindamenu muimpe wa dieyemena

22. Mmunyi mudi meji a Yehowa amueneka padi Dîyi diende kadiyi minga misangu difila amue mumvuija?

22 Meji adi kaayi kufuanyikija a Yehowa adi amueneka mu mushindu wa se: minga misangu Dîyi diende kaditu difila amue mumvuija to. Ku muanda eu Yehowa utu utupesha mushindu wa kuleja ne: tudi bamueyemene. Malu atudi bamone aa kaenaku aleja patoke ne: tudi ne malu mimpe adi ne bua kutusaka bua kuangata manyoka a Yehowa bu makane anyi? Eyowa, patudi tulonga Dîyi dia Nzambi ne muoyo mujima ne lungenyi luimpe, tudi tumanya malu a bungi adi atangila Yehowa bua kutuishibua ne: utu anu wenza malu majalame ne makane. Nunku, bikala muyuki kampanda wa mu Bible ujula nkonko itudi katuyi mua kupeta diakamue mandamuna matoke, tuikalayi ne dishindika dikole dia se: Yehowa uvua muenze malu avua makane.

23. Tudi mua kuikala ne dishindika kayi bua malu enza Yehowa kumpala eku?

23 Tudi mua kuikala ne dishindika dia muomumue bua malu enza Yehowa matuku adi kumpala. Nunku, tudi mua kuikala batuishibue ne: pikalaye ne bua kutuala dilumbuluisha diende ku dikenga dinene didi dienda disemena pabuipi, ‘kakushipa bantu bakane ne bantu babi popamue to.’ (Genese 18:23) Dinanga diende dia bujalame ne buakane kabiakumusaka bua kuenza nanku to. Tudi kabidi ne bua kuikala ne dishindika dikole dia se: mu buloba bupiabupia budi bulua, neakumbaje majinga etu onso mu mushindu mutambe bulenga.​—Musambu 145:16.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 15 Buôwa bua Abalahama buvua bumvuike, bualu muvungu kampanda wa kale udi wakula bua Palô kampanda wakatuma bantu bavua bavuale bia mvita bua bamukuatshile mukaji kansanga muimpe kumona ne bashipe bayende.

^ tshik. 16 Bua kumanya malu makuabu, bala Tshibumba tshia Nsentedi tshia mu dia 1 Luabanya 1980, dibeji dia 31 (Mfual.).

Udi muvuluke anyi?

• Mbua malu kayi butudi ne bua kuitaba ne: manyoka a Yehowa adi makane?

• Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kuepuka kuela meji adi kaayi malelela bua muvua Lota musue kufila bana bende mu bianza bia bantu bavua ne tshiji?

• Mmalu kayi adi mua kutuambuluisha bua kumvua tshivua Yehowa mushipile Uza?

• Tudi mua kuikala ne dishindika kayi bua malu enza Yehowa kumpala eku?

[Nkonko ya dilonga]