Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Nditekemena kayi didiku bua buloba buetu ebu?

Nditekemena kayi didiku bua buloba buetu ebu?

Nditekemena kayi didiku bua buloba buetu ebu?

Bilondeshile tshikandakanda kampanda tshia mu ditunga dia Canada, “nansha mudi bantu bikale ne buôwa munkatshi mua bidimu binunu bivule bua bipupu bu mudi bia disapalala dia mâyi ne minanga bivuabu bangata bu ‘malu adi Nzambi wenza,’ lelu badi mu njiwu mikole ya kupetabu bipupu bikebesha kudi bantu bua tshinyangu tshiabu tshia ku bintu bifuka.” (Globe and Mail) Tshibambalu tshia Ndongamu wa Matunga Masanga bua Bukua-bintu bidi bitunyunguluke ntshipatule luapolo lujima ludi lulomba bantu bua balekele dienza malu adi anyanga bukua-bintu bidi bitunyunguluke pa buloba patshidiku mushindu. Klaus Toepfer, mulombodi wa ndongamu eu udi wamba ne: “Mpindieu tudi bamanye malu a bungi adi atuambuluisha bua kumona mushindu udi bitudi tuenza ne katuyi tuenza mua kunyanga anyi kulengeja bukua-bintu bidi bitunyunguluke ne bantu badi basombele pa dibulunge edi dia dikema difikuluke patuamba kufika mu tshidimu tshia 2 032.”

Katshia benza Tshibambalu etshi mu 1972 bua kukuba bukua-bintu bidi bitunyunguluke, amue malu mmalongoloke. Nunku, anu mudi tshinga tshikandakanda tshileja, “lupepele ne misulu bia ku Mputu ne mu Amerike wa ku Nord mbilue bimpe, ne dikepela dia bintu bia mulungu bidi binyanga buloba ndiambuluishe bua tshibungibungi tshidi tshitukuba ku nsese ya dîba tshilongoloke.” Kabidi, ndongamu ya malu a mêtu bu mudi ya mu Canada, mu États-Unis, mu Finlande ne mu Norvège “idi yenza muayi muonso bua kukepesha ntatu idi ifumina ku diupula mitshi dinekesha.” Nansha nanku, luapolo lua Tshibambalu etshi ludi luamba ne: “bobu kabayi bimanyike dilubuluka dia malu a lupetu, ne bimenga biobi bitungunuke ne kudiunda, bipeta bibi nebimueneke bua nyama ne mitshi ne bua bintu bishilangane bidi ne muoyo.” (Toronto Star) Tshinga tshikandakanda tshiakamba ne: “Misulu pabuipi ne tshia bibidi tshia idi pa buloba bujima mminyanguke ne butshiafu peshi idi yenda yuma. Mu matunga 80 mudi bia pa lukama 40 bia bantu badi pa buloba bujima mudi lutatu lukole lua kupeta mâyi.”​—Globe.

Bilondeshile Toepfer, “mapangadika makole adi mua kupatula bipeta bimpe.” Udi usakidila ne: “Tudi dijinga ne ndongamu idi ne malu masunguluke a kuenza . . . bipatshila bisunguluke . . . ne nangananga dimanyisha dia malu ditoke.” Kadi nditekemena kayi didiku bikala balombodi ba matunga babenga kuenza malu adi mua kuakaja buloba?

Ikala mumanye ne: kudi muntu udi mufile “dimanyisha dia malu ditoke” ne wikala ne bua kuangata “mapangadika makole.” Muntu au n’Yehowa Nzambi. Mmumanyishe patoke ne: kakulekela nsombelu eu utungunuka amu nunku to, ne neikale ne bua ‘kubutula badi babutula buloba.’ (Buakabuluibua 11:18) Nzambi udi kabidi utujadikila ne: buloba nebupingane muabu mua kale. Bilongo nebimene mu bipela. (Yeshaya 35:1) Nekuikale biakudia bungi tshianana. Mu misulu kamuakuikala kabidi butshiafu to. (Musambu 72:16; 98:8) Nzambi udi ulaya ne dishindika dionso ne: neabeneshe tshintu tshionso tshikala ne muoyo pa buloba.​—Musambu 96:11, 12.

[Tshimfuanyi mu dibeji 31]

Fɔtɔ ya NASA