Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Shimishona udi utshimuna ne bukole bua Yehowa!

Shimishona udi utshimuna ne bukole bua Yehowa!

Shimishona udi utshimuna ne bukole bua Yehowa!

BUA kudisombuela, bantu badi bamukuate badi bamushipa mêsu ne bamuenzeja mudimu mukole. Pashishe badi bamupatula mu nzubu wa lukanu ne bamubueja mu ntempelo wa nzambi wa bantu ba bisamba bia bende bua kusekeshaye bantu badi badisangishamu. Badi bamuenzeja bua kuendaye kumpala kua binunu bia bantu badi babandila bua bobu kumuseka. Muena buloko eu ki mmuenze bualu bubi nansha bumue peshi ki mmulombodi wa tshiluilu tshia baluishi to. Mmutendeledi wa Yehowa ne mmulumbuluishe Isalele bidimu 20.

Mmunyi muvua Shimishona, muntu uvua ne bukole bua katshia ne katshia, mufike ku dipuekeshibua milongo mushindu eu? Bukole buende bua pa buabu buvuaku mua kumupandisha anyi? Bukole bua Shimishona buvua bufumina penyi? Kudiku bualu budi muyuki wa nsombelu wende mua kutulongesha anyi?

Yeye “neabange kusungila bena Isalele”

Misangu ya bungi bena Isalele bavua bela ntendelelu mulelela nyima. Ke bualu kayi ‘pakenzabu malu mabi ku mêsu kua Yehowa kabidi, Yehowa wakabafila mu bianza bia bena Peleshete bidimu makumi anayi.’​—Balumbuluishi 13:1.

Muyuki wa Shimishona wakatuadija pavua muanjelu wa Yehowa mumuenekele mukaji uvua kayi mulele wa muena Isalele diende Manoa, ne kumumanyisha ne: uvua ne bua kulela muana wa balume. Muanjelu wakamuambila ne: ‘Dipaya kadibeyi ku mutu kuende; bualu bua muana eu neikale Munazi kudi Nzambi ku difu dia mamu wende; yeye neabange kusungila bena Isalele mu bianza bia bena Peleshete.’ (Balumbuluishi 13:2-5) Kumpala kua dimitshibua dia Shimishona, Yehowa ukavua mulongolole ne: uvua ne bua kumupesha mudimu musunguluke. Kubangila anu ku dîba dia diledibua diende, uvua ne bua kuikala Munazi, mmumue ne: muntu musungula bua mudimu wa tshijila wa pa buawu.

Yeye udi “utamba kunsankisha bimpe”

Pavua Shimishona wenda ukola, “Yehowa wakamusankisha.” (Balumbuluishi 13:24) Dimue dituku Shimishona wakaya kudi tatuende ne muamuende ne kubambilaye ne: ‘Ngakatangila mukaji mu Timena wa mu bana bakaji ba bena Peleshete, numungangatshile bu mukaji wanyi.’ (Balumbuluishi 14:2) Elabi meji muvuabi bibakemeshe. Pamutu pa kusungila bena Isalele mu bianza bia bavua babakengesha, muanabu wa balume eu uvua ukeba kudia nabu tshipungidi tshia dibaka. Mikenji ya Nzambi ivua ikandika disela mukaji wa munkatshi mua batendeledi ba nzambi ya dishima. (Ekesode 34:11-16) Ke bualu kayi baledi bakabenga bamba ne: ‘Kakuena mukaji munkatshi mua bana bakaji ba bana betu anyi munkatshi mua bantu bonso ba mu tshisamba tshietu, bua wewe kuya kuangata mukaji kudi bena Peleshete badi kabayi batengula anyi?’ Kadi Shimishona wakasuminyina anu ne: “Umungangatshile, bualu bua yeye udi utamba kunsankisha bimpe.”​—Balumbuluishi 14:3.

Mmushindu kayi uvua mukaji muena Peleshete wa pa buende eu ‘utamba kusankisha’ Shimishona? Mukanda kampanda udi uleja ne: ki mmu ngumvuilu wa se: uvua “mulenga kumona anyi uvua ututshishangana mioyo ya munda, kadi bivua anu bua kukumbaja tshipatshila kampanda.” (Cyclopedia wa McClintock ne Strong) Tshipatshila tshivua tshitangila bualu kayi? Balumbuluishi 14:4 udi umvuija ne: Shimishona “wakadi ukeba bualu kudi bena Peleshete.” Shimishona uvua munange mukaji au bua tshipatshila atshi. Pakakola Shimishona, “nyuma wa Nzambi wakabanga kumuenzeja” anyi kumusaka. (Balumbuluishi 13:25) Nenku nyuma wa Yehowa ke bukole buvua busake Shimishona bua kulomba bualu buvua kabuyi bua tshibidilu bua mukaji au ne buvua bumuenzeja mudimu wende wonso wa mulumbuluishi wa Isalele. Shimishona wakapeta tshivuaye ukeba anyi? Tumonayi diambedi muvua Yehowa mumujadikile muvuaye mua kumukuatshisha.

Shimishona uvua uya mutangile mu tshimenga tshia Timena muvua eu uvua ne bua kulua mubangila wende. Bible udi ulonda ne: ‘Wakalua ku madimi a tumuma tua mu Timena, ne muana wa nyama wa ntambue wakasangakena nende udila. Nyuma wa Yehowa wakamutulukila bikole, ne yeye wakamupanda.’ Bualu ebu bua pa buabu buvua buleja bukole buakenzeka pavua Shimishona nkayende. Kakuvua bantu bavua babumone to. Eu uvuaku mushindu uvua Yehowa ujadikila Shimishona ne: bu muvuaye Munazi, uvua mukumbane bua kukumbaja mudimu uvua Nzambi mumupeshe anyi? Bible kêna utuambila tshintu, kadi Shimishona wakajingulula bushuwa ne: bukole ebu bua pa buabu kabuvua buende yeye to. Buvua ne bua kuikala bufumine kudi Nzambi. Uvua mua kueyemena Yehowa bua amuambuluishe mu mudimu uvua mumuindile. Bu muvua dishipa dia ntambue edi dimupeshe dikima, Shimishona ‘wakaya biende, wakayikila ne mukaji, ne yeye wakamusankisha bimpe.’​—Balumbuluishi 14:5-7.

Pakalua Shimishona kupingana bua kuangata mukaji ne kulua nende ku nzubu, ‘wakasesuka mu njila bua kumonaye tshitalu tshia nyama wa ntambue; ne monayi, tshisumbu tshia mbulubulu ne buitshi biakadi munda mua tshitalu tshia nyama wa ntambue.’ Pakavuluka Shimishona bualu ebu, wakela bansongalume bena Peleshete 30 bavua bambuluisha mu difesto dia dibaka diende dijimbu edi: ‘Biakudia biakafuma kudi mudi, ne kushemakana kuakafuma ku tshintu tshikole.’ Pavuabu bamanya diumvuija dia dijimbu edi, Shimishona uvua ubapesha bilamba bia muinshi 30 ne bilamba bikuabu 30. Pavuabu bapangila, bobu ke bavua bamupesha bintu ebi. Dijimbu edi diakatatshisha bena Peleshete matuku asatu majima. Mu dituku dinayi, bakabanga kukanyina mukaji. Bakamuambila ne: ‘Wewe witabujije bayebe bua atujinguluile dijimbu, [tshianana] tuetu [netukuoshe wewe ne] nzubu wa tatu webe ne kapia.’ Etshi ntshikisu tshia dikema! Bikala bena Peleshete bavua benzela bena mu ditunga diabu mushindu eu, elabi meji dikenga divua nadi bena Isalele bavuabu bakisa!​—Balumbuluishi 14:8-15.

Bua buôwa, mukaji eu wakela Shimishona mutoyi ne kumufikishaye ku dimupesha diandamuna. Wakaleja muvuaye kayi munange ne mulamate Shimishona pakayaye kumanyisha diakamue diandamuna adi kudi bantu bavua mu difesto dia dibaka. Bakajandula dijimbu edi, ne Shimishona uvua mumanye muvuabu bafike ku didijandula. Wakabambila ne: ‘Bu nuenu kanuyi badimishe muana mukaji wa ngombe wanyi, kanuakadi kujingulula dijimbu dianyi.’ Mpunga uvua Shimishona muindile wakadimuenekela nkayende. ‘Nyuma wa Yehowa wakamutulukila bikole, yeye wakapueka ku Ashekelona, wakashipa balume babu makumi asatu, wakangata bivualu biabu, wakabifila kudi bantu bakajingulula dijimbu.’​—Balumbuluishi 14:18, 19.

Tshivua tshisake Shimishona bua kuenza bualu ebu ku Ashekelona tshivua dijinga dia kudisombuela anyi? Tòo. Mbualu buvua Nzambi muenzeje ku diambuluisha dia muntu uvuaye musungule bua kupandisha Isalele. Ku butuangaji bua Shimishona, Yehowa wakatuadija kuluisha bantu ba tshikisu bavua bakengesha tshisamba tshiende. Mvita eyi ivua ne bua kutungunuka. Mpunga muibidi wakamueneka pakaya Shimishona kutangila mukajende.

Shimishona udi udiluila mvita nkayende

Pakapinganaye mu Timena, Shimishona wakasangana ne: tatuende wa mukajende uvua museleshe mukaji kudi mulume mukuabu, wela meji ne: Shimishona uvua mumukine. Shimishona wakafika munda bikole. Wakakuata mibuabua 300 ne kuyisuikakajaye ibidi ibidi ne tshimunyi tshisuikila pankatshi pa mikila yayi. Pakayilekelaye, yakatua kapia mu madimi, mu mitshi ya olive ne ya tumuma tua mvinyo, kubutulayi mitshi ya bena Peleshete ne bia pa madimi bivua ne biakudia bia tshidimu tshijima. Bena Peleshete ba luonji aba bakenza malu a tshikisu tshikole. Bavua bamba muvua mukaji wa Shimishona ne tatuende boshishe bintu biabu ebi, ne bakabuosha mu kapia. Didisombuela diabu ne tshikisu nunku diakakumbaja tshipatshila tshia Shimishona. Nanku yeye pende wakatungunuka ne kubashipa ba bungi menemene.​—Balumbuluishi 15:1-8.

Bena Isalele bakamonaku ne: Yehowa Nzambi uvua ubenesha Shimishona ne bobu kufika ku didisangisha nende bua kutuisha bukokeshi bua bena Peleshete ku tshibungubungu anyi? Tòo. Bua kuepuka ndululu, bantu ba mu Yuda bakatuma balume 3 000 bua kukuata mulombodi uvua Nzambi musungule ne bua kumufila mu bianza bia baluishi bende. Kadi dipanga lulamatu dia bena Isalele edi diakapesha Shimishona mushindu wa kushipa kabidi baluishi bende. Pakavuabu pabuipi ne kumufila kudi bena Peleshete, ‘nyuma wa Yehowa wakamutulukila bikole, ne mionji yakadi ku maboko yakavingutuka bu miosha mu kapia, ne nkanu yende yakakopoka ku bianza biende.’ Pashishe wakangula mufuba wa lubanga lua mpunda ne kushipaye nawu baluishi tshinunu.​—Balumbuluishi 15:10-15.

Shimishona wakabikila Yehowa wamba ne: ‘Wewe wakafila lupandu elu lunene ku tshianza tshia muena mudimu webe, ne katataka nemfue bua nyota, nempone mu bianza bia bantu badi kabayi batengula.’ Yehowa wakateleja disambila dia Shimishona ne kuandamunaye. ‘Nzambi wakapanda dina diakadi mu dibue ne mâyi akapatuka; pakanuaye mâyi, muoyo wende wakapingana ne yeye wakasangala.’​—Balumbuluishi 15:18, 19.

Shimishona uvua mudifile anu bua kukumbaja tshipatshila tshiende: mvita ivuaye uluisha bena Peleshete. Disombela kumbelu kua mukaji wa ndumba mu Gaza divua ne tshipatshila tshia kuluisha baluishi ba Nzambi. Shimishona uvua ukeba muaba wa kulala butuku mu tshimenga etshi tshia baluishi bende, ne uvua mua kuupeta anu mu nzubu mua mukaji wa ndumba. Shimishona kavua ne meji a kuenda masandi nansha. Wakumbuka ku nzubu kua mukaji au munda nkulu, kutulaye biibi bia tshimenga ne makunji abi abidi, yeye kuya nabi too ne ku mutu kua mukuna pabuipi ne Hebelone, mutantshi wa kilometre bu 60. Nzambi uvua muanyishe bualu ebu ne buakenzeka ku bukole buvuaye mupeshe Shimishona.​—Balumbuluishi 16:1-3.

Mushindu uvua nyuma muimpe wenzeja Shimishona malu uvua wa pa buawu bua nsombelu misunguluke ivuaku tshikondo atshi. Lelu basadidi ba Nzambi ba lulamatu badi mua kueyemena nyuma eu bua kubapeshaye bukole. Yezu wakajadikila bayidi bende ne: Yehowa neapeshe ‘aba badi bamulomba nyuma muimpe.’​—Luka 11:13.

Bua tshinyi Yehowa ‘wakalekela Shimishona’?

Biakenzeka ne: Shimishona uvua munange mukaji mukuabu diende Delila. Bu muvua bakalenge batanu ba bena Peleshete bakeba ne muoyo mujima bua kutshimuna Shimishona, bakajinga bua kupitshila kudi mukajende. Bakaya kudi Delila ne kumuambilabu ne: ‘Umuitabujije bua kujingulula mudi bukole buende, ne mua tuetu kumanya mua kumupita bukole.’ Bua kumukosa mishiku, yonso wa ku bakalenge ba bena Peleshete wakamulaya “argent tshinunu tshimue ne lukama lumue.”​—Balumbuluishi 16:4, 5.

Bikala bijanja bia argent ebi bivua nshekele, kumulaya bua kumupesha nshekele 5 500 kuvua mukafu munene menemene wa mfranga ya dimukosa nayi mishiku. Abalahama wakasumba muaba wa kujikila mukajende ne nshekele 400, ne bavua basumbisha mupika ku nshekele 30. (Genese 23:14-20; Ekesode 21:32) Bu muvua bakalenge ba bena Peleshete (bakokeshi ba mu bimenga bitanu bia bena Peleshete), bakose Delila mishiku pamutu pa kumulomba diambuluisha bua lulamatu luende ku tshisamba tshiabu, abi bidi bileja ne: uvua pamuapa muena Isalele. Nansha biobi bivua mushindu kayi, Delila wakitaba bualu ebu.

Misangu isatu mijima Shimishona wakapesha Delila mandamuna a mafi pavuaye umukonka, ne misangu isatu mukaji eu wakamutungila tshitungu mu dikeba mua kumufila mu bianza bia baluishi bende. Kadi ‘pakadiye umusengelela ne mêyi ende ku dituku ku dituku, wakamutatshisha, mutshima wende wakatata [wamba kufua].’ Ndekelu wa bionso Shimishona wakamuambila bulelela: kabavua banji kukosa nsuki yende to. Pavuabu bayikosa, uvua ne bua kuteketa ne kulua bu bantu bakuabu bonso.​—Balumbuluishi 16:6-17.

Adi ke dikuluka dia Shimishona. Delila wakenza mayele bua kumukunguisha mutu. Kadi mu bulelela bukole bua Shimishona kabuvua mu nsuki yende to. Tshidibi nsuki yende ivua ileja malanda a pa buawu avuaye mudie ne Nzambi bu Munazi. Pakitaba Shimishona bua kudibueja mu nsombelu uvua unyanga Bunazi buende pakamukungulabu mutu, ‘Yehowa wakamulekela.’ Mpindieu bena Peleshete bakapita Shimishona bukole, kumushipabu mêsu ne kumuelabu mu nzubu wa lukanu.​—Balumbuluishi 16:18-21.

Bualu ebu budi butupesha dilongesha dia mushinga wa bungi! Katuenaku ne bua kuangata malanda etu ne Yehowa bu tshintu tshia mushinga mukole menemene anyi? Tuetu benze malu adi abengangana ne didilambula dietu kudi Nzambi bu bena Kristo mu mushindu kampanda, mmunyi mutudi mua kutekemena bua Nzambi kutungunukaye ne kutubenesha?

‘Mfuafua ne bena Peleshete’

Bua disanka divuabu nadi, bena Peleshete bakela nzambi wabu Dagona tuasakidila bua ditshimuna Shimishona. Bua kusekelela ditshimuna edi, bakaya ne muena buloko wabu eu ku ntempelo wa Dagona. Kadi Shimishona uvua mumanye bualu menemene buvua bumufikishe ku dikuluka. Uvua mumanye tshivua Yehowa mumulekele, ne wakanyingalala bua dipanga diende. Pavua Shimishona mu buloko, nsuki yende yakakola. Bu muvuaye mpindieu kumpala kua binunu ne binunu bia bena Peleshete, ntshinyi tshivuaye mua kuenza?

Shimishona wakasambila ne: ‘Mukalenge Yehowa, umvuluke, ndi nkusengelela, unkoleshe anu musangu eu, ndi nkusengelela, Nzambi, bua meme kusombuela bena Peleshete tshikondo tshimue, bua mêsu anyi abidi.’ Pashishe wakakuata makunji abidi akadi makuate nzubu, ne ‘wakaditshinta ne bukole buende buonso.’ Tshiakenzeka ntshinyi? ‘Nzubu wakupukila bakalenge ne bantu bonso bakadimu. Nunku bantu bakashipaye mu lufu luende bakapita bungi bua bantu bakashipaye pakadiye ne muoyo.’​—Balumbuluishi 16:22-30.

Bua bukole bua ku mubidi, Shimishona kavua ne muntu wa kumufuanyikija nende to. Malu a bukole akenzaye avua a dikema menemene. Kadi tshidi ne mushinga menemene ntshia se: Dîyi dia Yehowa didi dibala Shimishona munkatshi mua bantu bavua ne ditabuja dikole.​—Ebelu 11:32-34.

[Tshimfuanyi mu dibeji 26]

Bukole bua Shimishona buvua bufumina penyi?