Yezu Kristo udi ne bukole kayi kuudi?

PATUDI tutangila malu atudi bakonkonone mu tshiena-bualu tshia kumpala, kudiku mpata bua se: malongesha a Yezu adi ne bukole bua bungi pa buloba bujima anyi? Kadi lukonko lua mushinga ludi ne: “Mbukole kayi budi nabu malongesha a Yezu kundi meme?”

Malongesha a Yezu adi atangila malu kabukabu. Mibelu ya mushinga idimu idi itangila tshitupa tshionso tshia nsombelu webe. Tuimanyinayi pa tshivua Yezu mulongeshe bua dipangadija malu adi ne mushinga mu nsombelu, bua didia bulunda ne Nzambi, didia malanda mimpe ne bantu netu, ne bua dijikija ntatu ne diepuka bienzedi bia tshikisu.

Upangadije malu adi ne mushinga mu nsombelu

Lelu eu udi mianda yonso iya lubilu, malu a mu nsombelu adi atulomba dîba dia bungi ne makanda a bungi ne adi adia dîba dia kudifila  mu malu a mu nyuma. Tangila tshilejilu tshia muntu mulume udi ne bidimu 20 ne pamutu utudi tupesha dîna ne: Jerry. Nansha mudiye musue kuyikila malu a mu nyuma ne wanyisha malu adiye wenda umanya, udi udiabila ne: “Tshiena ne dîba dia kudifila mu malu aa misangu yonso to. Ntu ngenza mudimu matuku asambombo ku lumingu. Anu Dia lumingu ke dintu tshiyi ku mudimu. Ne pandi njikija malu andi ne bua kuenza, ntu ntshioka bikole be.” Biwikala mu nsombelu eu mukole, tshivua Yezu mulongeshe mu Muyuki wende wa pa Mukuna tshidi mua kukuambuluisha.

Yezu wakambila musumba wa bantu bavua badikungije bua kumuteleja ne: ‘Kanutambi kuelangana meji bua muoyo wenu ne: Netudie tshinyi? Netunue tshinyi? Kanutambi kuelangana meji bua mibidi yenu ne: Netuluate tshinyi? Muoyo kawena utamba bidia anyi? Mubidi kawena utamba bilulu anyi? Monayi nyunyi ya mu diulu, kayitu yakuna maminu, kayitu yapola, kayitu yasangisha bintu mu mayeba, kadi Tatu wenu udi mu diulu utu wayidisha. Nuenu kanuena bayitambe anyi? Kanutambi kuelangana meji ne: netudie tshinyi? Netunue tshinyi? Netudiluatshishe tshinyi? Bisamba bia bende bidi bikeba bintu ebi bionso; Tatu wenu udi mu diulu udi mumanye ne: Nudi ne bintu ebi bionso bualu. Kadi diambedi kebayi bukalenge buende ne buakane buende, nunku nebanupe bintu ebi bionso.’ (Matayo 6:25-33) Mêyi aa adi atulongesha tshinyi?

Yezu kavua usua kuamba ne: tudi ne bua kulengulula majinga etu a ku mubidi ne a bena dîku dietu to. Bible udi wamba ne: ‘Bikala muntu kayi usubula badi bende ne ba mu nzubu muende mene, yeye wakudiula ditabuja diende ne udi mutambe muntu udi upidia kuitabuja bubi.’ (1 Timote 5:8) Kadi Yezu wakalaya ne: tuetu bateke malu a mushinga ne malu a mu nyuma pa muaba wa kumpala, Nzambi neatuambuluishe bua kukumbaja majinga etu makuabu. Dilongesha muaba eu ndia kupangadija malu adi ne mushinga. Kulonda mubelu eu kudi kufikisha muntu ku disanka, bualu ‘badi bapele mu mitshima yabu badi ne disanka.’​—Matayo 5:3.

Udie bulunda ne Nzambi

Bantu badi bamanye majinga abu a mu nyuma badi bamona ne: bidi bikengela kudia malanda mimpe ne Nzambi. Mmunyi mutudi mua kudia malanda mimpe ne muntu? Ki mpatudi tufika ku dimumanya bimpe anyi? Tudi ne bua kukeba dîba dia kulonga mua kumanya mmuenenu wende wa malu, meji ende, makokeshi ende, malu akadiye muenze, malu adiye musue ne adiye kayi musue. Mbia muomumue patudi basue kudia bulunda ne Nzambi. Bidi bikengela kumumanya bimpe. Pavua Yezu ulombela bayidi bende Nzambi, wakamba ne: ‘Eu udi muoyo wa tshiendelele, bua bobu bakumanye wewe, Nzambi umuepele mulelela, ne yeye uwakatuma, Yezu Kristo mene.’ (Yone 17:3) Eyowa, bua kudia bulunda ne Nzambi bidi bilomba ne: tufike ku dimumanya. Mukanda umuepele udi ne dimanya adi m’Bible Dîyi dia Nzambi didiye mufundishe ku nyuma wende. (2 Timote 3:16) Tudi ne bua kukeba dîba dia kulonga Mifundu minsantu.

Kadi dimanya nkayadi ki ndikumbane to. Mu disambila dimue dimue adi, Yezu wakamba ne: bayidi bende ‘bakutumikila dîyi dia Nzambi.’ (Yone 17:6) Katuena amu ne bua kupeta dimanya dia Nzambi patupu to, kadi tudi ne bua kuenza malu mu diumvuangana ne dimanya adi. Ke mushindu umuepele utudi mua kulua balunda ba Nzambi. Tudiku bushuwa mua kutekemena ne: bulunda butudi badie ne muntu kampanda nebushemakane bituikala tuenza malu adi abengangana ne ngenyi ne mêyi adi amuludika anyi? Nunku meji a Nzambi ne  mêyi ende bidi ne tshia kulombola bidia bietu bionso. Tangila mudi mêyi ende abidi atangila malanda etu ne bantu netu.

Ikala ne malanda mimpe ne bakuabu

Dimue dituku, Yezu wakalonda muyiki kampanda muipi bua kulongesha bualu bua mushinga mukole mu malanda a bantu. Wakakula bua mukalenge uvua musue ne: basadidi bende bamubadile bintu biende bivuabu nabi. Umue wa kudibu uvua ne dibanza dinene ne kavua ne mushindu wa kudifuta. Mukalenge wakatuma dîyi bua bapanyishe muntu eu ne mukajende ne bana bende bua kumana dibanza. Muena dibanza kudielaye panshi ne kulomba luse ne: ‘Mukalenge, kungenzedi bualu lukasa, nenkufute dibanza dionso.’ Mukalenge kumumvuilaye luse ne kumulekelaye dibanza. Kadi mupika au kuyaye e kupetangana ne mupika nende uvua ne dibanza diende dikese ne kutuadijaye kumunana. Nansha muvua mupika nende eu mumulombe luse, mupika wa kumpala au wakamueleshisha mu buloko too ne pakafutaye dibanza dionso. Pakumvua mukalenge bualu ebu, tshiji kumukuata. Wakamuebeja ne: ‘Munyi wewe kuena mufue mupika nebe luse bu mungakukufua wewe luse?’ Ne kueleshishaye mupika uvua kayi mufuilangane luse mu buloko too ne pakafutaye dibanza dionso. Yezu wakafila dilongesha dia bualu ebu wamba ne: ‘Tatu wanyi wa mu diulu neanuenzele muomumue kabidi, binuikala kanuyi nulekelela mukuenu yonso mibi yende mu mitshima yenu.’​—Matayo 18:23-35.

Bu mutudi bantu bapange bupuangane, tudi ne bilema bia bungi. Katuena mua kufuta Nzambi dibanza dinene ditudi bavudije ku kakese ku kakese bua mibi itudi tumuenzela. Tshitudi mua kuenza nkumulomba luse. Ne Yehowa Nzambi mmudiakaje bua kutubuikidila mapanga etu onso bu tuetu mua kubuikidila bana betu bilema bidibu batuenzele. Etshi ndilongesha dinene bushuwa! Yezu wakalongesha bayidi bende bua kusambila ne: ‘Utulekelele mabanza a malu mabi etu bu mutuakumana kulekelela kabidi badi ne etu mabanza a malu mabi.’​—Matayo 6:12.

Yaku ku muji wa bualu

Yezu uvua mumanyi mupiluke wa ngikadilu ya bantu. Mibelu ivuaye mufile bua kujikija ntatu ivua iya anu ku muji wa malu. Tangila bilejilu bibidi bidi bilonda ebi.

Yezu wakamba ne: ‘Nuenu nuakumvua dîyi diakambilabu bantu ba kale ne: Kushipi muntu mukuabu; washipa muntu mukuabu nebamubande ku tshilumbuluidi. Kadi meme ndi nnuambila ne: Muntu yonso udi ne muanabu tshiji nebamubande ku tshilumbuluidi.’ (Matayo 5:21, 22) Muaba eu Yezu udi uleja ne: tshidi tshifikisha muntu ku dishipangana tshidi munda menemene mua muntu, ki nganu mu tshienzedi atshi tshia tshikisu to. Mmeji adi akola mu mutshima wa mushipianganyi. Bu bantu kabayi balekela njiya anyi tshiji bidiunda munda muabu, malu a tshikisu madianjila kulongolola mu mutshima kaavua mua kuikalaku to. Bantu bobu batumikile dilongesha edi badi mua kuepuka diela mashi a bungi panshi, ki mmuomu anyi?

Tangila muvua Yezu muleje kabidi muji wa bualu bukuabu butu bulela kanyinganyinga ka bungi. Wakambila musumba wa bantu ne: ‘Nuakumvua dîyi diakambabu ne: Kuendi masandi; kadi meme ndi nnuambila ne: Muntu yonso udi utangila mukaji ne lukuka lua masandi wakumana kuenda nende masandi mu mutshima wende. Bikala dîsu diebe dia ku tshianza tshia balume dikulenduisha, waditula, wadimansha.’ (Matayo 5:27-29) Yezu wakaleja ne: tshidi tshifikisha muntu ku dienda dia masandi tshidi munda menemene kupita tshienzedi tshia masandi mene. Tshidi tshifikisha ku bualu ebu mmajinga mabi adi kumpala kua tshienzedi. Muntu yeye mubenge kulama majinga mabi munda muende ne ‘muatule’ mu meji ende, neatshimune lutatu ludiye mua kuikala nalu bua kuepuka kuenda masandi.

‘Pingaja muele webe mu muaba wawu’

Butuku buvuabu batungile Yezu ne bamukuate, umue wa ku bayidi bende wakatula muele bua kumuluangena. Yezu wakamutumina dîyi ne: ‘Pingaja muele webe mu muaba wawu; bualu bua bonso badi bangata muele nebashipibue ku muele.’ (Matayo 26:52) Mu dinda divua dilonda  Yezu wakambila Ponto Pilato ne: ‘Bukalenge buanyi kabuena bua pa buloba ebu; bu bukalenge buanyi buikale bua pa buloba ebu, bantu banyi bakadi kuluangana bua tshifidibu mu bianza bia bena Yuda; kadi katataka bukalenge buanyi kabuena bua kunueku.’ (Yone 18:36) Dilongesha edi kadiena dimpe anyi?

Mmeji kayi avua nawu bena Kristo ba kumpala bua dilongesha dia Yezu dia kubenga kuenzelangana malu a tshikisu? Mukanda kampanda udi wamba ne: “Bu muvua malongesha a Yezu akandika dienzela bakuabu malu ne tshikisu ne tshinyangu bia mishindu yonso, bidi bimueneka patoke ne: dibuela mu mvita kadivua mu diumvuangana ne mikenji . . . Bena Kristo ba kumpala bavua balonda anu tshivua Yezu muambe, ne bakumvua ne: malongesha ende avua amba se: badi ne tshia kuleja buimpe ne kuepuka dikandamana ne tshikisu. Bavua bamona ne: tshiabu tshitendelelu tshivua tshia ditalala; bavua badiwula bikole mvita bua muvuayi yelesha mashi panshi.” (The Early Christian Attitude to War) Nsombelu wa bantu katshia ku kale uvua mua kuikala mushilangane bikole bu bantu bonso badi badiamba mudibu bena Kristo balonde bushuwa dilongesha edi!

Malongesha onso a Yezu adi mua kukuambuluisha

Malongesha aa a Yezu atudi bamone adi mimpe, mapepele ne a bukole. Bantu badi mua kupeta masanka bobu bamanye malongesha ende ne baatumikile. *

Bantemu ba Yehowa ba muaba uudi nebikale ne disanka dia kukuambuluisha bua umone mudi malongesha aa mimpe matambe mua kukuambuluisha, malongesha atu katshia muntu mukuabu kayi mulongeshe. Tudi tukulomba ne disanka bua upetangane nabu anyi utufundile mu adrese udi mu dibeji 2 dia tshibejibeji etshi.

[Mêyi adi kuinshi]

[Tshimfuanyi mu dibeji 5]

‘Tatu wenu udi mu diulu utu wayidisha’

[Tshimfuanyi mu dibeji 7]

Malongesha a Yezu adi mua kushintulula bimpe nsombelu webe