Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Baledi, kubayi bumpianyi buenu bua mushinga mukole

Baledi, kubayi bumpianyi buenu bua mushinga mukole

Baledi, kubayi bumpianyi buenu bua mushinga mukole

‘Lungenyi ludi ne dikuatshisha; ludi luvuija muoyo kudi muenalu.’​—MUAMBI 7:12.

1. ua tshinyi baledi badi ne bua kumona bana bu mapa?

 BALEDI batu balela muntu mupiamupia udi ne muoyo ne udi mufuanangane nabu ku mubidi ne ngikadilu. Bible udi ubikila bana ne: ‘bumpianyi bufume kudi Yehowa.’ (Musambu 127:3) Bu mudi Yehowa ke Mufidi wa Muoyo, bana badiye upesha baledi mbende yeye bushuwa. (Musambu 36:9) Baledi, mmunyi munutu numona dipa edi dia mushinga mukole didi Nzambi munupeshe?

2. Manoa wakenza tshinyi pakamanyaye ne: mukajende uvua ne bua kumulelela muana?

2 Kakuyi mpata, dipa dia mushindu eu badi ne bua kudiangata ne budipuekeshi ne dianyisha. Kukadi bidimu bipite pa 3 000, muena Isalele mukuabu diende Manoa wakenza mushindu eu pavua muanjelu muambile mukajende ne: uvua ne bua kulela muana. Pakumvuaye lumu elu, Manoa wakasambila ne: ‘Mukalenge, ndi nkusengelela ne: Witabuje bua muntu wa Nzambi uwakutuma alue kutudi kabidi bua kutuyisha tshitudi mua kuenzela muana utualela.’ (Balumbuluishi 13:8) Nuenu baledi, tshilejilu tshia Manoa tshidi tshinulongesha tshinyi?

Bua tshinyi nudi dijinga ne diambuluisha dia Nzambi lelu?

3. Bua tshinyi diambuluisha dia Nzambi bua kukolesha bana didi dikengedibua nangananga lelu eu?

3 Lelu ke udi baledi nangananga dijinga ne diambuluisha dia Yehowa bua kukolesha bana. Bua tshinyi? Mbipate Satana Diabolo ne banjelu bende mu diulu, babele pa buloba. Bible udi wamba ne: ‘Mulawu wikale pa buloba, bualu bua Diabolo wakupueka kunudi, muikale ne tshiji tshikole, mumanye ne: Udi ne musangu muipi.’ (Buakabuluibua 12:7-9, 12) Bible udi uleja ne: Satana udi “bu nyama wa ntambue udi ukungula, ukeba bantu ba kudieye.” (1 Petelo 5:8) Pa tshibidilu ntambue itu ikuata nyama idi ne butekete bua bungi, nangananga itshidi miana. Nunku baledi bena Kristo badi ne meji badi bakeba bulombodi bua Yehowa bua kukuba bana babu balela. Udiku udienzeja bikole bua kukuba bana bebe anyi?

4. (a) Dimanya ne: ntambue udi unyungulukila pabuipi didi ne bua kusaka baledi bua kuenza tshinyi? (b) Ntshinyi tshidi natshi bana dijinga bua kubakuba?

4 Biwamanya ne: ntambue udi unyungulukila mu tshitupa tshienu, bushuwa neuditatshishe diambedi bua kukuba bana bebe. Satana mmudianganyi. Udi ukeba kunyanga bantu ba Nzambi, bua Nzambi kabanyishi. (Yobo 2:1-7; 1 Yone 5:19) Mbipepele bua kukuataye bana. Bua kuepuka mateyi a Diabolo, bana badi ne bua kumanya Yehowa ne kumutumikila. Dimanya dia Bible didi ne mushinga wa bungi. Yezu wakamba ne: ‘Eu udi muoyo wa tshiendelele, bua bobu bakumanye wewe, Nzambi umuepele mulelela, ne yeye uwakatuma, Yezu Kristo mene.’ (Yone 17:3) Kabidi, bana badi dijinga ne meji adi mikale bukokeshi bua kumvua ne kutumikila bidibu balonga. Bu mudi meji ‘avuija muoyo kudi muenawu,’ nuenu baledi nudi ne bua kubueja bulelela mu mitshima ya bana benu balela. (Muambi 7:12) Mmunyi munudi mua kuenza nunku?

5. (a) Mmunyi mudibu mua kupesha muntu meji? (b) Mmunyi mudi mukanda wa Nsumuinu umvuija mushinga wa meji?

5 Udi mua kubadila bana bebe Dîyi dia Nzambi, ne ke tshiudi mene ne bua kuenza. Kadi bua kubambuluisha bua kunangabu Yehowa ne kumutumikila bidi bilomba malu makuabu. Bidi bilomba bua bikale ne lumvu. Tshilejilu: badi mua kuambila muana bua kutangila eku ne eku kumpala kua kusambuka njila. Kadi bana bakuabu kabatu batumikila bualu abu to. Bua tshinyi? Bualu kabavua mua kuikala batambe kubumvuija misangu mivule ne: kudi njiwu ya kubakumabu ku mashinyi anyi babaleje bualu ebu mu mushindu udi ubumvuija bimpe menemene tshidi njiwu, bua kutshimuna “bupote” budi mua kubafikisha ku njiwu. Bua kupesha muntu meji bitu bilomba dîba ne lutulu. Kadi meji adi ne mushinga wa bungi. Bible udi wamba ne: ‘Njila yawu idi njila ya disanka, njila yawu yonso idi njila ya ditalala. Adi mutshi wa muoyo kudi badi baakuata mu bianza; bonso badi baakuata bikole badi ne disanka.’​—Nsumuinu 3:13-18; 22:15.

Ndongeshilu udi ufila meji

6. (a) Bua tshinyi bana batu misangu mivule benza malu adi kaayi mimpe? (b) Mvita kayi idiku?

6 Misangu ya bungi bana batu benza malu adi kaayi mimpe, ki mbualu kabena babalongeshawu, kadi mbualu dilongesha kadivua dilenge mitshima yabu: muntu wabu wa munda. Diabolo udi uluangana mvita bua kunyanga mitshima ya bana. Udi wenza bua bana baditue mu malu a panu adi asakangana ku bienzedi bibi. Udi ukeba kabidi bua kuenduluka ne meji atu asaka ku malu mabi adibu bapiane. (Genese 8:21; Musambu 51:5) Baledi badi ne bua kumanya ne: kudi mvita milelela idi yenzeka bua kunyanga mitshima ya bana babu.

7. Bua tshinyi kuambila muana tshidi tshimpe anyi tshidi tshibi nkayaku kakuena kukumbane to?

7 Baledi batu pa tshibidilu bambila muana tshidi tshimpe ne tshidi tshibi, bela meji ne: mbamulongeshe dîyi kampanda didi dimuleja ngikadilu muimpe. Badi mua kuambila muana ne: mbibi bua kushima, bua kuiba anyi bua muntu kuenda masandi ne udibu kabayi baselangane nende. Kadi bidi bikengela bua muana ikale ne muoyo udi umusaka bikole bua kutumikila, ki nganu bualu baledi badi bamba nanku to. Eyi mmikenji ya Yehowa. Muana udi ne bua kumanya ne: njila wa meji ngua kutumikila mikenji ya Nzambi.​—Nsumuinu 6:16-19; Ebelu 13:4.

8. Ndilongesha dia mushindu kayi didi mua kuambuluisha muana bua kuenza malu mimpe?

8 Bungi bua bintu bidi mu tshibuashibuashi ne mishindu kabukabu ya bintu bidi ne muoyo, dishintuluka dia mivu, bionso ebi bidi mua kuambuluisha muana bua kujingulula ne: kudi Mufuki wa meji. (Lomo 1:20; Ebelu 3:4) Kabidi, bidi bikengela kulongesha muana ne: Nzambi mmumunange ne mmulongolole bua kumupesha muoyo wa tshiendelele ku butuangaji bua mulambu wa Muanende, ne udi mua kusankisha Nzambi pa kutumikila tshidiye wamba. Nanku pamuapa muana neajinge bua kusadila Yehowa nansha mudi Diabolo uteta bua kumupumbisha.​—Nsumuinu 22:6, 27:11; Yone 3:16.

9. (a) Ndongeshilu udi usungila muoyo wa muana udi ulomba tshinyi? (b) Ntshinyi tshidibu bambile batatu bua kuenza, ne ntshinyi tshidibi bilomba?

9 Ndongeshilu udi ukuba muana ne umusaka bua kuenza tshidi tshimpe udi ulomba dîba, ntema ne didilongolola. Udi ulomba ne: baledi banyishe bulombodi bua kudi Nzambi. Bible udi wamba ne: ‘Nuenu batatu, nudiundishe [bana benu] bimpe ne dibela ne didimuija bia Mukalenge.’ (Efeso 6:4) Abi bidi biumvuija tshinyi? Mu tshiena-Gelika tshia ku ntuadijilu, muaku “didimuija” udi ufila lungenyi lua “kuela lungenyi munda mua.” Nenku badi nangananga bankankamija batatu bua kuela lungenyi lua Yehowa munda mua bana babu. Bushuwa, abi nebikube bana bikole. Biabuejabu meji a Nzambi ne ngelelu wende wa meji munda mua bana, nebibakube ku malu mabi.

Dijinga disonsola kudi dinanga

10. Bua kulongesha muanebe biakane, mbualu kayi bua mushinga buudi ne bua kumanya?

10 Kadi bua wewe kukumbaja dijinga diebe dia kukolesha muanebe bimpe, udi ne bua kuikala muenzeja kudi dinanga. Diyukidilangana dimpe ke bualu bua mushinga mukole. Keba mua kumanya nsombelu wa muanebe ne tshidi meji ende. Umufikishe ku dikuambila malu adiye nawu munda muende panudi basombe muaba unudi badilekelele. Imue misangu, malu adiye wamba adi mua kukukemesha. Wadimuka bua kutambi kuleja tshiji tshiebe. Kadi, umuteleje ne ntema ya bungi.

11. Mmunyi mudi muledi mua kubueja meji a Nzambi munda mua muana?

11 Bushuwa, udi mua kuikala ukadi mubadile muanebe mikenji ya Nzambi idi ikandika tshiendenda tshia masandi mu Bible, anyi mumubadilayi mene misangu mivule. (1 Kolinto 6:18; Efeso 5:5) Ebi bidi mua kuikala bipeshe bana bebe dimanya dia malu adi asankisha Yehowa ne adi kaayi amusankisha. Kadi kubueja lungenyi lua Nzambi munda mua muana kudi kulomba malu makuabu. Bana badi dijinga ne diambuluisha bua kuela meji bua mushinga udi nawu mikenji ya Yehowa. Bidi bikengela batuishibue ne: mikenji yende mmiakane ne idi ne dikuatshisha, ne kabidi kuyitumikila nkuimpe ne kudi kuleja dinanga. Amu biwikala welesha bana bebe meji ne Mifundu minsantu bua bitabe meji a Nzambi ke patudi mua kuamba ne: udi muele meji ende munda muabu.

12. Mmunyi mudi muledi mua kuambuluisha muanende bua kuikala ne mmuenenu wa malu muimpe bua disangila dia mulume ne mukaji?

12 Panudi nuakula bua disangila dia muntu mulume ne muntu mukaji, udi mua kumuebeja ne: “Udiku wela meji ne: kutumikila mukenji wa Yehowa udi ubenga diangatangana ne muntu kumpala kua dibaka kudi kupangishangana disanka anyi?” Kankamija muanebe bua umvuije diandamuna diende. Kunyima kua nuenu bamane kukonkonona nende mudi Nzambi muenze muntu bua kulela muana, udi mua kumuebeja ne: “Udiku wela meji ne: Nzambi wetu wa dinanga uvua mua kuela mikenji bua kutupangisha disanka anyi? Peshi udiku wela meji ne: mikenji yende idiku bua kutupesha disanka ne kutukuba?” (Musambu 119:1, 2; Yeshaya 48:17) Keba mua kumanya tshidi meji a muanebe pa bualu ebu. Pashishe udi mua kumupesha bilejilu bia mudi tshiendenda tshia masandi tshikebeshe kanyinganyinga ne ntatu. (2 Samuele 13:1-33) Wewe welangana meji ne muanebe bua kumufikisha ku diumvua ne ku ditaba mmuenenu wa malu wa Nzambi, newikale muenze tshitupa tshinene tshia mudimu wa kubueja meji a Nzambi munda muende. Kadi kudi bualu bukuabu buudi mua kuenza.

13. Ndijingulula dia bualu kayi budi butangila Yehowa didi mua kutamba kusaka muana bua kumutumikila?

13 Kuakulongesha muanebe amu bipeta bibi bia dibenga kutumikila Yehowa, kadi neumumvuije kabidi mudi nsombelu wetu mua kulenga Yehowa ku muoyo. Leja muanebe ne Bible se: tudi mua kubungamija Yehowa patudi katuyi tuenza disua diende. (Musambu 78:41) Udi mua kumuebeja ne: “Bua tshinyi kuena musue kubungamija Yehowa?,” ne udi mua kumumvuija ne: “Satana muluishi wa Nzambi udi wamba ne: tudi tusadila Yehowa bua kupeta masanka etu nkayetu, ki mbualu tudi bamunange to.” Pashishe umvuije ne: Yobo wakasankisha mutshima wa Nzambi pavuaye muleje lulamatu, nunku kulejaye ne: Satana uvua muena mashimi. (Yobo 1:9-11; 27:5) Muanebe udi ne tshia kujingulula ne: bilondeshile bienzedi biende, udi mua kubungamija anyi kusankisha Yehowa. (Nsumuinu 27:11) Dilongesha edi ne makuabu a bungi a mushinga mukole nudi mua kualongesha bana pa kuenza mudimu ne mukanda wa Longa malu kudi Mulongeshi Munene. *

Bipeta bimpe

14, 15. (a) Mmalongesha kayi a mu mukanda wa Mulongeshi adi masake bana ku malu mimpe? (b) Mbipeta kayi bimpe biudi mupatule bua dikuata mudimu ne mukanda eu? (Bala kabidi bidi mu kazubu mu mabeji 18-19.)

14 Mu ditunga dia Croatie, muntu mulume mukuabu utu ubala mukanda wa Mulongeshi pamue ne muikuluende wa bidimu muanda mutekete udi ufunda ne: muana eu wa balume wakamuambila ne: “Mamu wakangambila bua kuenza bualu kampanda, kadi meme kubenga bua kubuenza. Pashishe meme kuvuluka nshapita wa ‘Ditumikila didi dikukuba,’ nunku ngakapingana kudiye ne meme kumuambila ne: mvua ne bua kumutumikila.” Munga muntu mulume ne mukajende ba mu Floride mu ditunga dia États-Unis bakamba nunku bua nshapita wa “Bua tshinyi katuena ne bua kushima?”: “Badi belamu nkonko idi isaka bana bua kuamba bidi mu mitshima yabu ne bua kuitaba bilema bivuabu kabayi mua kuitaba to.”

15 Mu mukanda wa Mulongeshi mudi bimfuanyi bipite pa 230, ne mudi mêyi adi umvuija tshimfuanyi tshionso anyi kasumbu ka bimfuanyi. Mamu mukuabu wakamba ne dianyisha ne: “Misangu ya bungi muananyi utu ushala mutangile tshimfuanyi ne kayi musue bua kuya mu dibeji dikuabu. Bimfuanyi kabiena anu bimpe kumona patupu, kadi bitu kabidi bilongesha biobi nkayabi, anyi bitu bisaka bana bua kuela nkonko. Bua tshimfuanyi tshidi tshileja muana utangila televizion mu nzubu mufike, muananyi wakangebeja ne: ‘Mamu, tshidi muana eu utangila ntshinyi?’, ungebeja nanku ne dîyi divua dileja muvuaye mumanye se: tshivua muana au wenza tshivua tshibi.” Mêyi adi umvuija tshimfuanyi atshi adi amba ne: “Nnganyi udi mua kumona malu onso atudi tuenza?”

Ndongeshilu wa mushinga lelu eu

16. Mmalu kayi a mushinga adi akengela kulongesha bana lelu, ne mbua tshinyi?

16 Bidi bikengela bua bana bamanye tshidi tshimpe ne tshidi tshibi kuenza ne bitupa biabu bia lulelu. Pabi kuakula bua malu aa kakutu misangu yonso kutekete to. Muntu mukaji mukuabu mufundi wa bikandakanda wakaleja ne: uvua mukole tshikondo tshivua ditela mêna a bia pa mêsu dileja dipanga bukalanga. Wakafunda bua dilongesha bana bende ne: “Ndi ne bua kutshimuna bundu bundi nabu.” Bushuwa, padi baledi babenga kuakula bua diangatangana dia mulume ne mukaji bua bundu, kabiena bikuba bana to. Bantu batu banyanga bana bualu batu babasangana ne dipanga. Mukanda wa Longa malu kudi Mulongeshi Munene udi wakula bua malu aa mu mushindu muimpe ne wa kanemu. Kuambila bana malu a disangila dia mulume ne mukaji ki nkubaleja malu mabi to, kadi kubenga kubambilawu ke kudi mua kubafikisha ku dimanya dia malu mabi au.

17. Mmunyi mudi mukanda wa Mulongeshi wambuluisha baledi bua kulongesha bana malu a diangatangana dia mulume ne mukaji?

17 Mu nshapita wa 10, padibu bakula bua banjelu babi bavua balue pa buloba ne balele bana ne bakaji, badi bebeja muana ne: “Ntshinyi tshiudi mumanye pa bualu bua diangatangana dia mukaji ne mulume?” Mukanda udi ufila diandamuna dipepele ne dia kanemu. Kunyima, nshapita wa 32 udi umvuija mushindu wa kukuba bana kudi bantu badi mua kubanyanga. Mikanda ya bungi idibu batufundile idi ileja ne: dilongesha dia mushindu eu ndia mushinga mukole. Munga mamu wakafunda ne: “Lumingu lushale pavua muananyi wa balume Javan muye kumonangana ne munganga wa bana, munganga eu wakebeja ni tuvua bayikile ne muana bua tshidi tshimpe kuenza ne bitupa bia lulelu. Wakakema bikole pakumvuaye ne: tukavua bayikile bualu ebu mu mukanda wetu mupiamupia.”

18. Mmunyi mudi mukanda wa Mulongeshi wakula bua dinemekela bimanyinu bia ditunga?

18 Nshapita mukuabu udi wakula bua muyuki wa mu Bible wa bansonga bena Ebelu basatu: Shadalaka, Meshaka ne Abedenego, bavua babenge bua kuinamina lupingu luvua tshimfuanyi tshia Mbulamatadi wa Babulona. (Danyele 3:1-30) Bamue kabena mua kumona diumvuangana didiku pankatshi pa dikukuila lupingu ne dinemekela dibendela bu mudi mukanda wa Mulongeshi uleja nansha. Kadi tangila tshiakamba mufundi mukuabu (Edward Gaffney) mu tshimue tshikandakanda (U.S. Catholic) pavuabu bamuela nkonko. Wakaleja ne: pakamuambila muanende wa bakaji kunyima kua dituku diende dia kumpala mu kalasa ne: uvua mulonge “disambila dipiadipia mu kalasa,” wakamuambila bua adiambulule. Mufundi eu wakamba ne: “Wakateka tshianza pa tshiadi ne kutuadijaye kuamba ne kudisua kuonso ne: ‘Ndi ndisuika bua kunemekela dibendela . . .’” Mufundi eu wakamba kabidi ne: “Diakamue, ngakajingulula ne: Bantemu ba Yehowa batu bamba bulelela. Bantu batu bakankamija ntendelelu wa ditunga mu tulasa amu ku mbangilu menemene: lulamatu kaluyi mikalu ne kaluyi kuelesha mpata.”

Mbualu buakanyine bua kudienzeja muebe muonso

19. Mmasanka kayi adi afumina ku dilongesha bana?

19 Bushuwa, kulongesha bana bebe mbualu buakanyine bua kudienzeja muebe muonso. Mamu mukuabu wa mu Kansas mu États-Unis wakapuekesha binsonji pakapetaye mukanda mumufundila kudi muanende wa balume. Wakafunda ne: “Ndi ndimona muena diakalenga dia bungi bualu nkoleshilu udibu bankoleshe mmuenze bua ngikale ne nkatshinkatshi ne mushindame mu lungenyi. Wewe ne Tatu nudi bakumbanyine kunuela kalumbandi.” (Nsumuinu 31:28) Mukanda wa Longa malu kudi Mulongeshi Munene udi mua kuambuluisha baledi bakuabu ba bungi bua kulongesha bana babu bua bamanye mua kukuba bumpianyi ebu bua mushinga mukole.

20. Ntshinyi tshidi baledi ne bua kuvuluka misangu yonso, ne bualu abu budi ne bua kubasaka ku dimona malu mushindu kayi?

20 Bana betu balela mbakumbanyine bua tuetu kubapesha dîba dietu dionso, ntema yetu ne makanda. Badi bana amu bua tshitupa tshîpi. Kupitshishi mpunga yonso uudi nende bua kuikala nabu ne kubambuluisha. Kuakunyingalala nansha kakese bua muudi muenze malu aa. Nebafike ku dikunanga. Vuluka misangu yonso ne: bana bebe ndipa dia Nzambi. Badi bulelela bumpianyi bua mushinga mukole! (Musambu 127:3-5) Nenku ubangate amu bu bumpianyi, bienze anu bu se: udi ne bua kulua kubadila Nzambi malu bua mushindu uudi ubakolesha, bualu bulelela budi se: neubadile Nzambi malu bua tshilumbu etshi.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 13 Mupatula kudi Bantemu ba Yehowa. Bala nshapita wa 40: “Mushindu wa kusankisha Nzambi.”

Mmunyi muwandamuna?

• Bua tshinyi baledi badi ne bua kukuba bana babu balela nangananga lelu?

• Ndongeshilu kayi udi ufila meji?

• Mmalu kayi a mushinga audi ne bua kuyikila ne bana bebe lelu eu?

• Mmunyi mudi mukanda wa Mulongeshi muambuluishe baledi bua kulongesha bana babu balela?

[Nkonko ya dilonga]

[Kazubu/​Bimfuanyi mu mabeji 18, 19]

Mukanda bua muntu yonso

Mukanda wa Longa malu kudi Mulongeshi Munene uvua muenza bua kuambuluisha baledi anyi bantu bakole bakuabu bua kubadilabu bana ne kukonkonona nabu malongesha a Yezu Kristo. Nunku, bantu bakole badi babale mukanda eu mbaleje dianyisha dia muoyo mujima bua bidibu balonge.

Muntu mulume mukuabu wa mu Texas, mu États-Unis, wakamba ne: “Longa malu kudi Mulongeshi Munene udi wamba malu mapepele adi atusaka ku dienza malu mimpe nansha tuetu ne bidimu bungi kayi, nansha wewe ne bidimu 76 bu mundi nabi emu. Tuasakidila wa manza tente wa kudi muntu udi musadile Yehowa katshia ku buana buende.”

Mubadi mukuabu wa mu Londres, mu Angleterre, udi wamba ne: “Bimfuanyi bilenga bidi bikoka baledi ne bana kabidi. Nkonko idimu ne mushindu udibu bayilongolole mbimpe menemene, ne bidi bisankisha bikole bua kumona mudibu bakulamu bua malu adi makole pa kuakula, bu mudi mu nshapita wa 32, ‘Mushindu uvuabu bakube Yezu.’” Wakajikija wamba ne: “Nansha mudi mukanda eu kakuyi mpata muenzela nangananga bana ba Bantemu ba Yehowa, ndi ngela meji ne: balongeshi ne bantu bakuabu nebasanke bikole bua kuupeta pabu. Ndi musue kuenza nawu mudimu mu ngondo ne bidimu bidi bilua kumpala.”

Muntu mukaji mukuabu wa mu Massachusetts, mu États-Unis, wakakula bua “bimfuanyi bilenga bidimu” bia bungi. Wakamba ne: “Ndi mumone ne: nansha mudi mukanda eu muenzela bana, malu adibu bumvuijamu adi kabidi mua kutuambuluisha tuetu bantu bakole bua kuela meji bua malanda etu ne Yehowa.”

Munga muntu mukaji wa mu Maine, mu États-Unis, wakamba ne: “Mmukanda mulenga be! Kawena anu bua bana batekete, kadi buetu tuetu bonso badi bana ba Nzambi. Mmundenge bikole menemene ne mmunjule majiya munda ne muapoleshe, ne ndi mupete ditalala. Ndi ndiumvua pabuipi menemene ne Yehowa bu Tatu wanyi. Mmumbushe kanyinganyinga konso kamvua naku bidimu bia bungi ne mmuntokeshile disua diende bimpe menemene.” Wakajikija wamba ne: “Ndi ngambila muntu yonso ne: ‘Suaku uubale.’”

Munga muntu mukaji wa mu Kyoto, mu Japon, wakamba ne: pavuaye ubadila bikulu bende mukanda eu, bavua bamuela nkonko bu mudi eyi: “‘Muana wa balume wawa udi wenza tshinyi? Bua tshinyi badi batandisha muana wa bakaji mutekete eu? Kadi mamu eu udi wenza tshinyi? Ntambue eu pende udi wenza tshinyi?’ Mmukanda udi ulongesha malu adi atusankisha, nunku ndi muusue bikole kupita mikanda mikuabu yonso idi mu bilaminu bia mikanda.”

Tatu mukuabu wa mu tshimenga tshia Calgary, mu Canada, udi wamba ne: diakamue pakapetaye mukanda eu, wakatuadija kuubadila muanende wa bakaji wa bidimu bisambombo ne muanende wa balume wa bidimu tshitema. Udi wamba ne: “Bipeta biakamueneka diakamue bimpe bitambe. Bana banyi bavua balonda ne ntema ne bandamuna nkonko ne mêyi avua afumina mu mutshima wabu. Bavua badimona ne muaba mu dilonga edi, ne divua dibapesha mushindu wa kumvuija meji avuabu nawu. Mbalue ne musangelu, ne muananyi wa bakaji udi wamba ne: mmusue kulonga mukanda mupiamupia eu butuku buonso.”

Kunyima kua dilonga dimue, tatu eu wakamba ne: “Meme ne muananyi wa balume tuakayikila mêba a bungi bua Yehowa ne bua majinga ende. Uvua ne nkonko mipite bungi ivua itangila malu a mu mukanda eu. Binsonji biakampueka pakanjingilaye butuku bulenga ne ungebeja ne: ‘Tudi mua kulonga kabidi anyi Papa? Ndi ne nkonko ya bungi menemene, ne ndi musue kumanya malu onso adi atangila Yehowa.’”

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Nuenu baledi, tshilejilu tshia Manoa tshidi tshinulongesha tshinyi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 16]

Nuenu bana, tshilejilu tshia bena Ebelu basatu tshidi tshinulongesha tshinyi?

[Bimfuanyi mu dibeji 17]

Bimfuanyi bia mu mukanda wa “Mulongeshi” ne mêyi adi abiumvuija bidi biambuluisha bikole mu dilongesha

Mbualu kayi bua dishima budi Anania wambila Petelo?

Nnganyi udi mua kumona malu onso atudi tuenza?