Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Dibika dia bafue ndilongesha didi dikutangila

Dibika dia bafue ndilongesha didi dikutangila

Dibika dia bafue ndilongesha didi dikutangila

‘Ndi ne ditekemena kudi Nzambi ne: dibika dia bafue nedikaleku, ne dia bakane ne dia badi kabayi bakane.’​—BIENZEDI 24:15, NW.

1. Mmunyi muakafika tshilumbu tshia dibika dia bafue ku Sanedren?

 MUPOSTOLO Paulo uvua mu Yelushalema ku ndekelu kua luendu luende luisatu lua bumisionere mu 56 bikondo bietu ebi (B.B.). Pakamukuatabu kudi basalayi bena Lomo, bakamuanyishila bua kuya kulumbulula ku Sanedren, kabadi kakulu ka bena Yuda. (Bienzedi 22:29, 30) Pakatangila Paulo bena ku kabadi aka, wakamona ne: bamue bavua Basadoke ne bakuabu bavua Bafalese. Bisumbu bibidi ebi bivua bishilangane ku bualu bunene bumue. Basadoke kabavua bitaba dibika dia bafue, kadi Bafalese bobu bavua baditaba. Bua kuleja luseke luvuaye mu tshilumbu etshi, Paulo wakamba ne: ‘Bana betu, ndi bianyi Mufalese, ndi muana wa Mufalese; badi bandumbuluishila bua ditekemena dia dibika dia bafue.’ Wamba nanku, diyoyo e kujuka munkatshi mua bantu aba!​—Bienzedi 23:6-9.

2. Mmunyi muvuabu balongolole Paulo bua kubingisha ditabuja diende dia dibika dia bafue?

2 Bidimu kumpala dîba divua Paulo mu njila mutangile ku Damaseke, wakamona Yezu mubishibue ku lufu mu tshikena-kumona ne kumvuaye dîyi diende. Wakakonka mene Yezu ne: ‘Mukalenge, nengenze tshinyi?’ Yezu kumuandamuna ne: “Bika, uye mu Damaseke, nebakuambilemu malu onso akukusunguilabo bua wewe kuenza.” Pakafika Paulo mu Damaseke, muena Kristo mukuabu wa muoyo muimpe, diende Anania, wakalua kudiye ne wakamumvuija ne: ‘Nzambi wa bankambua betu wakakusungula bua wewe kumanya budiye musue, ne bua wewe kutangila Udi Muakane [Yezu mubishibue ku lufu], ne bua wewe kumvua dîyi dia mukana muende.’ (Bienzedi 22:6-16) Nunku kabiena bikemesha bua muvua Paulo mudilongolole bua kubingisha ditabuja diende dia dibika dia bafue nansha.​—1 Petelo 3:15.

Udi umanyisha patoke ditekemena dia dibika dia bafue

3, 4. Mmushindu kayi wakaleja Paulo ne: uvua mubingishi munene wa dilongesha dia dibika dia bafue, ne tshilejilu tshiende tshidi tshitulongesha tshinyi?

3 Paulo wakamueneka pashishe kumpala kua ngovena Felika. Musangu au, Têtulo, ‘muakuidi’ wa bena Yuda mu tshilumbu tshivuabu natshi ne Paulo, wakamubanda ne: uvua mulombodi wa kasumbusumbu kampanda ne mutombodi wa bantu. Paulo wakambila ngovena kayi welakana ne: ‘Ndi ntonda kuudi ne: Ntu ngakuatshila Nzambi wa bankambua betu mudimu mu Njila udibu babikila ne: Ngua batapuluki.’ Pashishe kufikaye ku bualu buine bunene abu, wamba ne: ‘Ndi ne ditekemena kudi Nzambi didi bantu aba bitabuja kabidi ne: Dibika dia bafue nedikaleku, ne dia bakane ne dia [badi kabayi bakane].’​—Bienzedi 23:23, 24; 24:1-8, 14, 15.

4 Bidimu bu bibidi pashishe, Pokio Festo mupinganyi wa Felika, wakalomba Mukalenge Helode Agipa bua kulua kulumbuluishabu Paulo pamue. Festo wakumvuija ne: bantu bavua babanda Paulo kabavua bitaba bualu buvuaye wamba bua ne: ‘Kampanda au Yezu wakamana kufua uvua ne muoyo’ nansha. Bua kudilumbuluila, Paulo wakakonka ne: ‘Biabisha Nzambi bafue, nudi numona bualu ebu bu bualu budi kabuyi bua kuitabujibua munyi?’ Pashishe yeye kuamba ne: ‘Bualu bua ngakapeta dikuatshisha dia kudi Nzambi, ndi muimane too ne lelu eu, mmanyisha bakese ne banene, tshiyi ngamba manga malu, anu akambabu kudi baprofete ne kudi Mose ne: Alualua. Ndi mbaleja bu mudi Kristo mumanye mua kukenga, ne bu mudiye, wa kumudilu wa ku dibika dia bafue, wamba kumanyisha bantu ne bisamba bia bende bualu bua munya.’ (Bienzedi 24:27; 25:13-22; 26:8, 22, 23) Bushuwa Paulo uvua mubingishi munene wa dilongesha dia dibika dia bafue! Anu bu Paulo, tuetu petu tudi mua kumanyisha ne dishindika dionso ne: nekuikale dibika dia bafue. Kadi ntshinyi tshikala bantu mua kuenza bituabambila bualu ebu? Pamuapa nebenze anu muakenza bantu bakateleja Paulo.

5, 6. (a) Pavua bapostolo balongesha dibika dia bafue, ntshinyi tshiakenza bantu? (b) Patudi tuleja ditekemena dietu dia dibika dia bafue, ntshinyi tshidi ne mushinga mukole?

5 Tangila malu akenzeka kumpala mu luendu luibidi lua Paulo lua bumisionere (bu mu 49-52 B.B.) pakafikaye ku Atena. Wakelangana meji ne bantu bavua batendelela nzambi ya bungi ne kubambilaye bua kumanya ne: Nzambi mmulongolole bua kulumbuluisha bantu bonso mu buakane ku diambuluisha dia muntu Uvuaye musungule. Muntu eu kavua muntu mukuabu to, uvua Yezu. Paulo wakumvuija ne: Nzambi wakashindika bualu ebu pa kubisha Yezu ku lufu. Ntshinyi tshiakenza bantu? Tudi tubala ne: ‘Pakumvuabu bua dibika dia bafue, bakuabu bakaseka; kadi banga bakamba ne: Netumvue dîyi diebe kabidi bua bualu ebu.’​—Bienzedi 17:29-32.

6 Tshiakenza bantu abu tshivua tshifuanangane ne bualu buakenzekela Petelo ne Yone matuku makese kunyima kua Pentekoste wa mu 33 B.B. Musangu au kabidi Basadoke ke bavua ne muaba munene mu dikokangana adi. Bienzedi 4:1-4 udi ulonda tshiakenzeka ne: ‘Pakadibu bambila bantu dîyi edi, bakuidi banene ne kapita ka ntempelo ne Basadoke bakalua kudibu; bakadi ne tshiji bualu bua bakadi bayisha bantu, bakadi bamba bua dibika dia ku lufu bualu bua Yesu.’ Kadi bakuabu bobu bakitaba dîyi edi. ‘Ba bungi bakumvua dîyi bakitabuja; bungi bua balume buakakumbana bu binunu bitanu.’ Buetu tuetu kabidi, bantu badi mua kuandamuna mishindu mishilangane patudi tuakula bua ditekemena dia dibika dia bafue. Bu mudibi nanku, mbia mushinga mukole bua tuetu kukolesha ditabuja dietu mu dilongesha edi.

Ditabuja ne dibika dia bafue

7, 8. (a) Bilondeshile tshidibu baleje mu mukanda mutumina tshisumbu tshia mu Kolinto tshia mu bidimu lukama bia kumpala, mmunyi mudi ditabuja mua kulua dia patupu? (b) Mmushindu kayi udi ngumvuilu mujalame wa tshidi ditekemena dia dibika dia bafue usunguluja Buena-Kristo bulelela?

7 Kabivua bipepele bua bantu bonso bakalua bena Kristo mu bidimu lukama bia kumpala bikondo bietu ebi bua kuitababu ditekemena dia dibika dia bafue to. Bamue bavua ne lutatu elu bavua mu tshisumbu tshia mu Kolinto. Paulo wakabafundila ne: ‘Ngakafila kunudi kumpala kua malu onso bualu bungakangata kabidi ne: Kristo wakafuila bua malu mabi etu, bu mudi Mukanda wa Nzambi wamba; wakajikibua, wakabishibua ku lufu pakapita matuku asatu, bu mudi Mukanda wa Nzambi wamba.’ Pashishe Paulo wakajadika bulelela ebu pakambaye ne: Kristo mubike ku lufu “wakamueneka kudi bantu batambe nkama itanu tshikondo tshimue,” kuambaye kabidi ne: ba bungi ba kudibu batshivua ne muoyo. (1 Kolinto 15:3-8) Wakabelesha kabidi meji nunku: ‘Bianuambilabu bualu bua Kristo ne: Yeye wakabishibua ku bafue, mmunyi mudi bakuabu ba munkatshi muenu bamba ne: Kakuena dibika dia bafue? Bikalaku kakuyi dibika dia bafue, Kristo kêna muanji kubishibua kabidi; ne bikala Kristo kayi muanji kubishibua ku bafue, nunku kuamba kuetu kua dîyi dia Nzambi kudi patupu, ne ditabuja dietu didi patupu kabidi.’​—1 Kolinto 15:12-14.

8 Dilongesha dia dibika dia bafue ndilongesha dinene didi mua kuvuija ditabuja dia bena Kristo patupu bikalabu kabayi bitaba dibika dia bafue bu bualu bulelela. Bushuwa, ngumvuilu muakane wa tshidi dibika dia bafue diumvuija udi utapulula bena Kristo balelela ne ba dishima. (Genese 3:4; Yehezekele 18:4) Ke bualu kayi Paulo udi ubala dilongesha dia dibika dia bafue munkatshi mua “malongesha a ntuadijilu” a Buena-Kristo. Nanku tudienzejayiku bua kulua “bantu bashindame.” Paulo udi utuambila ne: “Ke malu atuenza awu, bianyisha [Nzambi].”​—Ebelu 6:1-3, Muanda Mulenga Lelu.

Ditekemena dia dibika dia bafue

9, 10. Bible udi usua kumvuija tshinyi padiye wakula bua dibika dia bafue?

9 Bua tuetu kukolesha kabidi ditabuja dietu mu ditekemena dia dibika dia bafue, tuanjayi kumona nkonko idi ilonda eyi: Ntshinyi tshidi Bible umvuija padiye wakula bua dibishibua? Mmunyi mudi dilongesha dia dibika dia bafue ditumbisha dinanga dia Yehowa? Mandamuna a nkonko eyi neatusemeje pabuipi ne Nzambi ne neatuambuluishe kabidi bua kulongesha bakuabu.​—2 Timote 2:2; Yakobo 4:8.

10 “Dibika dia bafue” ndikudimuna dia muaku wa tshiena-Greke udi umvuija mu kabujima “dimana tshiakabidi.” Tshiambilu etshi tshidi tshiumvuija tshinyi? Bilondeshile Bible, ditekemena dia dibika dia bafue ndituishibua dia se: muntu udi mufue udi mua kupetulula muoyo. Bible udi uleja kabidi ne: muntu udi ubishibua ne mubidi wa muntu anyi wa nyuma bikalaye ne ditekemena dia kuikala ne muoyo pa buloba anyi mu diulu. Dinanga dia Yehowa, meji ende ne bukole buende bidi bimueneka mu ditekemena edi dilenga dia dibika dia bafue bidi bitukemesha bikole.

11. Mmalu kayi adi basadidi ba Nzambi bela manyi batekemene pababishabu?

11 Dibishibua dia Yezu ne dia bana babu bela manyi didi dibapesha mubidi wa nyuma udi mukumbanyine mudimu wenzabu mu diulu. (1 Kolinto 15:35-38, 42-53) Bonso pamue nebikale bakokeshi mu Bukalenge bua Masiya, buikala ne bua kuvuija buloba Mparadizu. Bela manyi balombola kudi Yezu udi Muakuidi Munene ke badi benza buakuidi ne Bukalenge. Nebapeteshe bantu masanka adi afumina ku mulambu wa Kristo udi upikula mu bulongolodi bupiabupia bua buakane. (Ebelu 7:25, 26; 9:24; 1 Petelo 2:9; Buakabuluibua 22:1, 2) Kadi bua mpindieu, bena Kristo bela manyi batshidi ne muoyo pa buloba badi bajinga bua kushala banyishibue kudi Nzambi. Padibu bafua, badi bapeta “difutu,” bababisha bua kuikala ne muoyo wa mu nyuma udi kauyi ufua mu diulu. (2 Kolinto 5:1-3, 6-8, 10, MMM; 1 Kolinto 15:51, 52; Buakabuluibua 14:13) Paulo wakafunda ne: ‘Bituikala babumbakaja nende mu tshifuanyikiji tshia lufu luende, netuikale babumbakaja nende kabidi mu tshifuanyikiji tshia dibika diende ku lufu.’ (Lomo 6:5) Kadi nebikale munyi bua bantu babishibua bua kuikala kabidi ne muoyo pa buloba apa? Mmunyi mudi ditekemena dia dibika dia bafue mua kubasemeja pabuipi ne Nzambi? Tudi mua kulongela malu a bungi ku tshilejilu tshia Abalahama.

Dibishibua ne bulunda ne Yehowa

12, 13. Ntshishimikidi kayi tshikole tshivua natshi Abalahama bua kuitaba dibika dia bafue?

12 Abalahama uvuabu babikile ne: “mulunda wa Nzambi,” uvua muntu uvua ne ditabuja dia dikema. (Yakobo 2:23) Paulo wakakula misangu isatu bua ditabuja dia Abalahama pakatelaye bantu balume ne bakaji ba ditabuja mu Ebelu nshapita wa 11. (Ebelu 11:8, 9, 17) Musangu wende muisatu udi ukoka ntema ku ditabuja diakaleja Abalahama pakadilongololaye ne butumike buonso bua kufila muanende Isaka bu mulambu. Abalahama uvua mutuishibue se: dilaya dia dimiinu kudi Isaka divua dijadikibue kudi Yehowa. Nansha bu Isaka mua kufua bu mulambu, Abalahama uvua ‘mumanye ne: Nzambi udi ne bukole bua kumubisha munkatshi mua bafue mene.’

13 Anu muakalua kuenzeka malu pashishe, pakamona Yehowa bukole bua ditabuja dia Abalahama, wakalongolola bua nyama apingane pa muaba wa muana bu mulambu. Nansha nanku, bualu buakafikila Isaka buvua bu tshilejilu tshia dibishibua, bu muakumvuija Paulo wamba ne: Abalahama ‘wakangata kabidi Isaka [ku bafue] mu tshifuanyikiji.’ (Ebelu 11:19) Kabidi, Abalahama ukavua mumane kuikala ne tshishimikidi tshikole bua kuitabaye dibika dia bafue. Yehowa kavuaku mupeshilule Abalahama bukole bua kulela bana pavuaye yeye ne mukajende Sala bamane kuikala banunu, e kulelabu muanabu Isaka anyi?​—Genese 18:10-14; 21:1-3; Lomo 4:19-21.

14. (a) Bilondeshile Ebelu 11:9, 10, ntshinyi tshivua Abalahama mutekemene? (b) Bua kupeta mabenesha a Bukalenge mu bulongolodi bupiabupia, ntshinyi tshidi ne bua kuanji kufikila Abalahama? (c) Mmunyi mutudi mua kupeta mabenesha a Bukalenge?

14 Paulo wakaleja muvua Abalahama musombe bu muenyi mu nzubu wa bilulu ‘mutekemene musoko udi ne bishimikidi, mulongolodi wawu ne muibaki wawu n’Nzambi.’ (Ebelu 11:9, 10) Eu kauvua musoko muena dîna bu muvua musoko wa Yelushalema uvua ntempelo wa Nzambi usanganyibua nansha. Kadi eu uvua musoko wa mu tshimfuanyi. Uvua Bukalenge bua Nzambi bua mu diulu buenza kudi Kristo Yezu ne bantu 144 000 bakokesha nende pamue. Badi bakula kabidi bua bantu aba 144 000 mu butumbi buabu bua mu diulu bu ‘musoko wa tshijila, Yelushalema mupiamupia,’ ‘mukaji’ wa Kristo. (Buakabuluibua 21:2) Mu 1914, Yehowa wakateka Yezu Mukalenge Masiya wa Bukalenge bua mu diulu ebu ne wakamutumina dîyi bua yeye kukokesha munkatshi mua baluishi bende. (Musambu 110:1, 2; Buakabuluibua 11:15) Bua Abalahama “mulunda wa Nzambi” kupetaye mabenesha a bukokeshi bua Bukalenge, udi ne bua kupetulula muoyo. Bia muomumue, bua tuetu kupeta mabenesha a Bukalenge, tudi ne bua kuikala ne muoyo mu bulongolodi bupiabupia bua Nzambi bu bena mu musumba munene wa bantu bapanduka ku Armagedone anyi ba munkatshi mua aba babishibua ku lufu. (Buakabuluibua 7:9, 14) Nunku, ditekemena dia dibika dia bafue ndishindamene pa tshinyi?

Dinanga dia Nzambi ke nshindamenu wa ditekemena dia dibika

15, 16. (a) Mmunyi mudi mulayi wa kumpala wa mu Bible wasa tshishimikidi tshia ditekemena dietu dia dibika dia bafue? (b) Mmunyi mudi ditabuja dibika dia bafue mua kutusemeja pabuipi ne Yehowa?

15 Malanda masheme atudi nawu ne Tatu wetu wa mu diulu, ditabuja dietu dikole bu mudi dia Abalahama, ne ditumikila dietu dia mikenji ya Nzambi bidi bienza bua Yehowa atubale bu bakane ne atuangate bu balunda bende. Bidi bitupesha mushindu wa kulua kupeta masanka pakokesha Bukalenge buende. Mulayi wa kumpalampala udibu bafunde mu Dîyi dia Nzambi mu Genese 3:15 udi wasa tshishimikidi tshia ditekemena dia dibika dia bafue ne bulunda ne Nzambi. Udi udianjila kumanyisha dizajika dia mutu wa Satana, kabidi ne disumibua ku tshikankanyi dia Dimiinu dia mukaji wa Nzambi. Lufu lua Yezu pa mutshi luvua anu bu disumibua ku tshikankanyi tshiende. Dibishibua diende ku lufu dituku disatu diakumisha mputa au ne kutapa njila wa kubutuila eu ‘udi ne bukole bua lufu, Diabolo mene.’​—Ebelu 2:14.

16 Paulo udi utuvuluija ne: ‘Nzambi wakatamba kuleja luse luende kutudi mu muanda eu ne: patutshivua bantu babi, Kristo wakatufuila.’ (Lomo 5:8) Kuikala ne dianyisha bua bulenga ebu budi kabuyi butuakanyine kudi kutusemeja pabuipi ne Yezu ne Tatu wetu wa mu diulu udi mutunange.​—2 Kolinto 5:14, 15.

17. (a) Nditekemena kayi divua Yobo muleje? (b) Ntshinyi tshidi Yobo 14:15 uleja pa bidi bitangila Yehowa, ne mmunyi muudi umvua bua bualu ebu?

17 Yobo, muntu wa lulamatu wa mu bikondo bia kumpala kua Kristo uvua pende mutekemene dibika dia bafue. Satana wakamukengesha bikole. Yobo uvua mushilangane ne balunda bende ba dishima bavua kabayi batele dibika dia bafue nansha musangu umue; wakapetela busambi ku ditekemena diende edi ne kukonkaye ne: “Biafua muntu, neikale ne muoyo kabidi, anyi?” Yeye kuandamuna nkayende ne: ‘Ngakadi kuindila matuku onso a tshikondo tshianyi tshia kuluangana mvita, too ne pakadi kulua tshikondo tshia kundekela.’ Wakambila Nzambi wende Yehowa ujadika ne: ‘Wewe neumbikile ne meme nengitabe kuudi.’ Bua dijinga divua nadi Mufuki wende wa dinanga, Yobo wakamba ne: ‘Wewe neunjinge, meme mudimu wa bianza biebe.’ (Yobo 14:14, 15) Bulelela, Yehowa udi ne dijinga dikole dia kumona tshikondo tshikala bena lulamatu bende bonso ne bua kupetulula muoyo pabikabu ku lufu. Bualu ebu budi butusemeja pabuipi nende patudi tuelangana meji bua dinanga ne bulenga budi kabuyi butuakanyine budiye utuleja nansha mutudi bapange bupuangane, ki mmuomu anyi?​—Lomo 5:21; Yakobo 4:8.

18, 19. (a) Nditekemena kayi didiku bua Danyele bua kupeta muoyo tshiakabidi? (b) Ntshinyi tshituakonkonona mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

18 Muprofete Danyele uvua muanjelu wa Nzambi mubikile ne: “muntu munangibue bikole,” wakenza mudimu wa lulamatu matuku a bungi. (Danyele 10:11, 19) Lulamatu luende kudi Yehowa luakashala anu katakata katshia ku tshikondo tshiakayaye mu tshimuangi mu 617 K.B.B. too ne ku lufu luende katupa kîpi kunyima kua yeye mumane kupeta tshikena-kumona mu 536 K.B.B., mu tshidimu tshisatu tshia bukokeshi bua Kolesha, mukalenge wa Pelasa. (Danyele 1:1; 10:1) Kumpala kua tshidimu atshi tshisatu tshia Dayawesha muena Madai, Danyele wakamona tshikena-kumona tshia dilondangana dia makokeshi a buloba bujima didi ne bua kutua ku ndekelu ku dikenga dinene didi dilua. (Danyele 11:1–12:13) Bu muvua Danyele kayi mua kujingulula bimpe tshivua tshikena-kumona atshi tshiumvuija, wakakonka muanjelu mumutuadidi wa mukenji eu ne: ‘Mukalenge wanyi, ndekelu wa malu aa neikale bishi?’ Bua kuandamuna, muanjelu wakakoka ntema yende ku ‘tshikondo tshia ku nshikidilu,’ tshikondo tshikala ‘bantu badi ne meji ne bua kujingulula malu.’ Kadi Danyele yeye muine uvua mua kutekemena tshinyi? Muanjelu wakamujadikila ne: ‘Newikishe, pashishe neujalame mu bumpianyi buebe ku nshikidilu kua matuku aa.’ (Danyele 12:8-10, 13) Danyele neapingane palua “dibika dia bantu bakane ku lufu,” mu Bukokeshi bua Kristo bua Bidimu Tshinunu.​—Luka 14:14.

19 Tukadi mutantshi mule mu matuku a ku nshikidilu ne pabuipi menemene ne ntuadijilu wa Bukokeshi bua Kristo bua Bidimu Tshinunu kupita tshikondo tshituakalua bena kuitabuja. Nanku, tudi ne bua kudikonka ne: ‘Nengikaleku mu bulongolodi bupiabupia bua kumonangana ne Abalahama, ne Yobo, ne Danyele, ne bakuabu balume ne bakaji ba lulamatu anyi?’ Netuikalemu anu bituashala balamate Yehowa ne tutumikila mikenji yende. Mu tshiena-bualu tshietu tshidi tshilonda, netukonkonone ditekemena dia dibika dia bafue mu tunungu tukuabu bua tuetu kufika ku dimanya aba babishabu ku lufu.

Udi muvuluke anyi?

• Ntshinyi tshiakenza bantu pakamanyisha Paulo ditekemena diende dia dibika dia bafue?

• Bua tshinyi ditekemena dia dibika dia bafue didi ditapulula bena Kristo balelela ne ba dishima?

• Mmunyi mutudi bamanye ne: Abalahama, Yobo ne Danyele bavua bitabuja dibika dia bafue?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 9]

Kumpala kua Felika, Paulo wakamanyisha ditekemena dia dibika dia bafue, mutuishibue

[Tshimfuanyi mu dibeji 10]

Bua tshinyi Abalahama uvua witabuja dibika dia bafue?

[Tshimfuanyi mu dibeji 12]

Yobo wakapetela busambi mu ditekemena dia dibika dia bafue

[Tshimfuanyi mu dibeji 12]

Danyele neapingane palua dibika dia bantu bakane ku lufu