Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

“Bavua mua kuikala babalekele diakamue”

“Bavua mua kuikala babalekele diakamue”

“Bavua mua kuikala babalekele diakamue”

GENEVIÈVE DE GAULLE, muana wa muanabu ne Charles de Gaulle, mfumu wa kale wa ditunga dia France, wakamanyangana ne Bantemu ba Yehowa mu buloko bunene bua bena Nazi mu tshimenga tshia Ravensbrück, ku nord kua ditunga dia Allemagne. Wakafunda mêyi adi kulu eku aa mu mukanda wende wa mu Tshimungu 1945.

Bakalekela bena buloko bua mu Auschwitz mu ditunga dia Pologne mu dia 27 Tshiongo 1945. Kubangila mu 1996, dituku edi ndilue dituku didibu bavuluka mu Allemagne bua bantu bavuabu bashipe mu Bukalenge Buisatu bua Hitler.

Mu muyuki wa divuluka nawu bualu ebu wakenzeka mu dia 27 Tshiongo 2003, mfumu wa ba Tshipuita-munua-mfuanka mu Provense wa Baden-Württemberg, ke Peter Straub, wakamba ne: “Bantu bonso bakakengeshabu bua tshitendelelu tshiabu anyi bua tshisumbu tshiabu tshia tshididi ne bavua bitabe bua kufua bualu bavua babenge kukokela bukalenge bua Hitler mbakanyine bua tuetu kubanemeka bikole, kanemu katudi katuyi mua kulejila mu mêyi nansha. Bantemu ba Yehowa ke tshitendelelu tshimuepele tshiakabenga ne muoyo mujima bua kuenza malu avua bukalenge bua Hitler bubalomba: Kabakajula tshianza tshiabu bua kukosela Hitler mpala to. Bakabenga bua kuditshipa bua kushala balamate ‘Mfumu ne Mbulamatadi,’ anu muvuabu babenge bua kuenza busalayi ne mudimu uvuabu babenzeja ku bukole bua kukuatshisha basalayi. Nansha bana babu kabakabuela mu Tshisumbu tshia Bansonga bena dia Hitler to.”

Yezu Kristo wakamba bua bayidi bende ne: ‘Bobu kabena ba pa buloba, bu mundi meme tshiyi wa pa buloba.’ (Yone 17:16) Ke bualu kayi dipangadika dia Bantemu ba Yehowa divua dishindamene anu pa malu a tshitendelelu tshiabu. Straub udi utungunuka wamba ne: “Bantemu ba Yehowa, bavua bavuale kamanyinu kakunzubile pa bilamba biabu, ke bena buloko bavua mua kuikala badipatuishe mu buloko ne bavua pamuapa mua kuepuka bua kababashipi. Bivua bibalomba anu bua kutuabu tshiala pa mukanda bua kubenga ditabuja diabu bua kuenzekabi nanku.”

Bua ba bungi ba ku Bantemu aba, kubenga ditabuja diabu kakuvua mua kuenzeka nansha bia kumona lufu. Ke bua tshinyi bantu batue ku 1 200 ba kudibu bakafua mu tshikondo tshia bena Nazi. Bakashipa Bantemu 270 bualu bavua babenge kuenza mudimu wa busalayi bua ditabuja diabu. Bakatumikila mêyi aa adi amba ne: ‘Butudi nabu mbua kutumikila mêyi a Nzambi kumpala kua mêyi a bantu.’​—Bienzedi 5:29.

Ulrich Schmidt, mfumu wa ba Tshipuita-munua-mfuanka mu Provense wa ku nord kua Rhine-Westphalia, wakamba ne: Bantemu ba Yehowa mbantu anu mudi bantu bonso aba. Kakanda kakuabu (Landtag Intern) kakatela mêyi a muyuki wende kakabikila Bantemu ba Yehowa ne: “bantu bavua anu bu bantu bonso, anu bua kondo kabu ka muoyo, balamata bikole ku malongesha a tshitendelelu tshiabu, baleja dikima dikole ne bakabenga ngenyi ya bena Nazi bua malongesha abu a bena Kristo.” Tuikalayi batuishibue ne: Yehowa Nzambi udi usanka bua bantu bonso badi bashala bamulamate mu ntatu mikole. Mu Nsumuinu 27:11 tudi tubala ne: ‘Muananyi, wikale ne meji, usankishe mutshima wanyi, bua mmanye mua kuitaba kudi muntu udi umpenda.’

[Mêyi a dianyisha bua tshimfuanyi mu dibeji 30]

Courtesy of United States Holocaust Memorial Museum