Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Netuende mu dîna dia Yehowa Nzambi wetu

Netuende mu dîna dia Yehowa Nzambi wetu

Netuende mu dîna dia Yehowa Nzambi wetu

‘Tuetu netuende mu dîna dia Yehowa Nzambi wetu tshiendelele.’​—MIKA 4:5.

1. Bua bualu bua bikadilu, nnsombelu kayi uvuaku tshikondo tshia Noa, ne mmunyi muvua Noa mushilangane ne bantu bakuabu?

 MUNTU wa kumpala udi Bible wamba ne: wakenda ne Nzambi uvua Hanoka. Muibidi uvua Noa. Bible udi utuambila ne: ‘Noa wakadi muntu muimpe, wakadi muakane tshishiki mu tshikondo tshiende; Noa wakenda ne Nzambi.’ (Genese 6:9) Mu tshikondo tshia Noa, bantu bonso mu tshibungi bakavua bapambuke, balekele ntendelelu mukezuke. Banjelu batomboke bakatamba kunyanga nsombelu ukavua mubi pa kuangata bakaji pabi kabayi bafukibue bua kuangata bakaji, kulelabu bana badibu babikila ne: ba Nefilima, ‘bantu banene ba mfiondo’ anyi ‘bantu ba butumbi’ ba tshikondo atshi. Kabiena bikemesha bua muvua buloba buule ne tshinyangu to! (Genese 6:2, 4, 11) Kadi Noa wakadilama kayi ne bubi ne ‘uvua muambi wa buakane.’ (2 Petelo 2:5) Pakamuambila Nzambi bua kuenza buatu bua kupandisha muoyo pa buloba, Noa wakatumikila ne ‘wakenza nanku; wakenza mianda yonso yakamuambila Nzambi.’ (Genese 6:22) Bushuwa, Noa wakenda ne Nzambi.

2, 3. Ntshilejilu kayi tshimpe tshivua Noa mutushile tuetu ba lelu?

2 Paulo wakatela Noa mu mulongo wa bantemu ba lulamatu pakafundaye ne: ‘Bua ditabuja Noa, pakadiye mudimujibue bua malu akadi kaayi manji kumueneka, muenzejibue ku ditshina dia Nzambi, wakalongolola buatu bua kusungila nabu ba mu nzubu muende; bua bualu ebu wakapisha ba pa buloba, wakalua mupianyi wa buakane budi bua ku ditabuja.’ (Ebelu 11:7) Etshi ntshilejilu tshimpe be! Bu muvua Noa mutuishibue ne: mêyi a Yehowa nealue malelela, wakafila dîba diende, makanda ende ne bintu biende bua kukumbaja mêyi avua Nzambi mumuambile. Bia muomumue lelu eu, ba bungi badi babenga midimu ya ku mubidi mu buloba ebu ne bafila dîba diabu, makanda abu ne bintu bidibu nabi bua kutumikila mêyi a Yehowa. Ditabuja diabu didi dia mushinga ne nedibapeteshe bobu ne bantu bakuabu lupandu.​—Luka 16:9; 1 Timote 4:16.

3 Kuleja ditabuja kuvua ne bua kuikala kukole bua Noa ne bua dîku diende anu muvuaku kukole bua Hanoka, nkambua wa Noa utuvua bakule bualu buende mu tshiena-bualu tshishale. Mu matuku a Noa ne mu matuku a Hanoka, batendeledi balelela bavua bakese, bantu muanda mukulu patupu bakadileja bena lulamatu ne bakapanduka ku Mvula wa kabutu. Noa wakayisha buakane mu buloba bua tshinyangu ne tshiendenda. Kabidi, yeye ne dîku diende bakenza buatu bunene bua mabaya bua kudilongolola ku mvula wa pa buloba bujima, nansha muvua muntu nansha umue kayi muanji kumona mvula wa mushindu au. Bivua ne tshia kumueneka bualu bua dikema kudi bantu bavua babatangila.

4. Ntshilema kayi tshia bantu ba mu tshikondo tshia Noa tshiakaleja Yezu?

4 Bualu budi bukoka ntema mbua se: pakatela Yezu matuku a Noa, kakakula bua tshinyangu, bua ntendelelu wa dishima anyi bua tshiendenda to, nansha muvua malu aa kaayi mimpe. Tshilema tshiakalejaye tshivua tshia muvua bantu babenga kuteleja dimanyisha divua dibadimuija. Wakamba ne: bavua “badia, banua, baselangana, baselesha bana babo ba bakaji, too ne ku dituku divua Nowa mubuele mu buatu.” Kudia, kunua, kusela ne kuselesha bivua bibi ku tshinyi? Bivua anu malu a tshibidilu. Kadi mvula wa kabutu ukavua pa kulua, ne Noa uvua uyisha buakane. Mêyi ende ne bienzedi biende bivua ne bua kuikala bibadimuije. Kadi “kabavua bamanye bualu too ne pakalua mvula kubabutula bonso.”​—Matayo 24:38, 39, MMM.

5. Noa ne bena mu dîku diende bavua dijinga ne ngikadilu kayi?

5 Patudi tutangila, tudi tumona ne: mu tshikondo atshi nsombelu wa Noa uvua wa meji. Kadi, kumpala kua Mvula wa kabutu, bivua bikengela kuikala ne dikima bua kuikala muntu mushilangane ne bantu bonso. Biakalomba Noa ne dîku diende dituishibua dikole bua kuenza buatu bunene ne kuelamu nyama ya mishindu yonso. Bamue ba ku bantu abu bakese ba lulamatu bakajingaku imue misangu bua kubenga kutamba kumueneka kudi bantu ne kuikala anu ne nsombelu wa tshibidilu anyi? Nansha bikala lungenyi lua nanku luakabavuila, kaluakatekesha lulamatu luabu to. Kunyima kua bidimu bia bungi, bia bungi mene kupita bikala yonso wa kutudi ne bua kunanukila mu ndongoluelu eu wa malu, ditabuja dia Noa diakamufikisha ku dipanduka ku Mvula. Kadi Yehowa wakanyoka bonso bavua ne nsombelu wa tshibidilu ne bavua kabayi ne ntema bua kumanya diumvuija dia tshikondo tshivuabu.

Tshinyangu tshidi tshisubisha bantu tshiakabidi

6. Kunyima kua Mvula wa kabutu, nnsombelu kayi wakatungunuka?

6 Pakuuma mâyi a Mvula au, bantu bakatuadija nsombelu mupiamupia. Kadi bantu batshivua anu bapange bupuangane ne bavua anu ne ‘meji mabi mu mitshima yabu patshivuabu bitende too ne pavuabu bakulumpa.’ (Genese 8:21) Ne nansha muvua bademon kabayi mua kuvuala kabidi mibidi ya bantu, bavua amu benza malu abu. Bena panu bavua kabayi batshina Nzambi bakaleja lukasa ne: bavua “mu bianza bia muena bubi,” ne amu bu lelu, batendeledi balelela bavua ne bua kuluangana ne “mateyi a Diabolo.”​—1 Yone 5:19, MMM; Efeso 6:11, 12.

7. Mmunyi muakavulangana tshinyangu mu buloba kunyima kua Mvula wa kabutu?

7 Kutuadijila tshikondo tshia Nimeloda anyi kumpala, buloba bua kunyima kua Mvula buakuula kabidi tente ne malu a tshinyangu. Bua divulangana dia bantu ne diya kumpala mu dimanya dia biamu, mu bungi bua bidimu tshinyangu tshiakapita kuya ne mua tshianana. Ku kale, kuvua muele wa mvita, difuma, buta ne mukete, ne ditempu dia mvita. Mu bikondo bishale, kuvua tshingoma tshia ntenda ne tshingoma tshia mpolondo, pashishe tshingoma tshidi tshikuma masashi tshilamakaja, ne bingoma bia bujitu bia ku ntuadijilu wa bidimu bia 1900. Mu Mvita ya Kumpala ya Buloba bujima, bakenza bia mvita bikuate buôwa bu mudi ndeke ne mashinyi a mvita, mazuwa a dienda nawu muinshi mua mâyi ne bia-mvita bidi ne mulungu. Bia-mvita ebi biakashipa miliyo ya bantu mu mvita ayi. Ebu mbualu buvua kabuyi butekemena anyi? Tòo.

8. Mmunyi mudi Buakabuluibua 6:1-4 mukumbane?

8 Mu tshidimu tshia 1914, Yezu wakatekibua mu nkuasa bu Mukalenge wa Bukalenge bua Nzambi bua mu diulu, ne ‘dituku dia Mukalenge’ diakatuadija. (Buakabuluibua 1:10) Mu tshikena-kumona tshidi mu mukanda wa Buakabuluibua, badi balejamu Yezu bu Mukalenge mubande pa kabalu katoke wenda utshimuna. Bena tubalu bakuabu mbamutue mu nyima, yonso wa kudibu muikale tshimfuanyi tshia tshipupu tshidi tshikengesha bantu. Umue wa kudibu mmubande pa kabalu kakunze, ne mbamupeshe bukenji ‘bua kumbushaye ditalala pa buloba, ne bua bantu bashipangane; ne bakamupesha muele wa mvita munene.’ (Buakabuluibua 6:1-4) Kabalu aka ne udi mukabande bidi tshimfuanyi tshia mvita, ne muele munene udi tshimfuanyi tshia mudi mvita ya lelu ibutulangana ne bia-mvita bia bukole kupita bia kumpala. Munkatshi mua bia-mvita abi lelu mudi bombe minene, umue patupu muikale mua kubutula makumi a binunu bia bantu; biamu bidi biambula bombe ayi ne biyikupa ntanta mile ya kilometre binunu ne binunu kudiyi iya kupona, ne bia-mvita bidi ne mulungu bitu kabidi bishipa bantu bungi tshianana.

Tudi tuteya ntema ku didimuija dia Yehowa

9. Bantu ba lelu badi munyi patudi tubafuanyikija ne bantu ba kumpala kua Mvula wa kabutu?

9 Mu tshikondo tshia Noa, Yehowa wakabutula bukua-bantu bua tshinyangu tshipite bukole tshia bantu babi bavuabu batua nyama ku mikolo kudi ba Nefilima. Kadi lelu? Tshinyangu ntshikepele pa buloba ku tshia mu tshikondo atshi anyi? Nansha kakese! Kabidi, amu bu mu matuku a Noa, lelu bantu mbaditue mu malu abu, basue kuikala ne nsombelu wa tshibidilu, babenga bua kuteleja bidibu babambila bua kubadimuija. (Luka 17:26, 27) Nunku, kudiku bualu bua kuelela mpata ne: Yehowa neabutule tshiakabidi bukua-bantu anyi? Tòo.

10. (a) Mbualu kayi budibu bamanyishe mu milayi ya mu Bible njila ne njila? (b) Nnsombelu kayi umuepele wa meji udi ukengela kuikala nende lelu eu?

10 Bidimu nkama kumpala kua Mvula wa kabutu, Hanoka wakamanyisha kabutu kavua ne bua kulua tshikondo tshietu etshi. (Yuda 14, 15) Yezu pende wakakula bua dilua dia “dikenga dinene.” (Matayo 24:21) Baprofete bakuabu bakamanyisha kabidi bualu bua kabutu aku. (Yehezekele 38:18-23; Danyele 12:1; Yoele 2:31, 32) Tudi tubala mu mukanda wa Buakabuluibua diumvuija dia muenzeka kabutu aku ka ndekelu. (Buakabuluibua 19:11-21) Pa nkayetu, tudi tuidikija Noa ne tuenza mudimu wa kuyisha buakane. Tudi tuteya ntema ku didimuija dia Yehowa ne tuambuluisha bantu netu ne dinanga bua kuenzabu pabu nanku. Patudi tuenza nunku, anu bu Noa, tudi tuenda ne Nzambi. Bushuwa, bidi bia mushinga bua yonso udi musue muoyo atungunuke ne kuenda ne Nzambi. Mmunyi mutudi mua kuenza nanku pa kumona ntatu itudi tutuilangana nayi dituku dionso? Tudi dijinga ne kudima ditabuja dikole mu dikumbana dia malu adi Nzambi mulongolole.​—Ebelu 11:6.

Tutungunuke ne kuenda ne Nzambi mu tshikondo etshi tshikole

11. Mmu mushindu kayi utudi tuidikija bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala?

11 Mu bidimu lukama bia kumpala, bavua bamba bua bena Kristo bela manyi ne: bavua mu ‘Njila.’ (Bienzedi 9:2) Nsombelu wabu mujima uvua mushindamene pa ditabuja dia Yehowa ne Yezu Kristo. Bakalonda njila wa Mfumuabu. Lelu, bena Kristo ba lulamatu badi benza bia muomumue.

12. Ntshinyi tshiakenzeka pakadisha Yezu musumba wa bantu mu tshishima?

12 Mushinga wa ditabuja udi umueneka mu muanda wakenzeka dîba divua Yezu mu mudimu wende. Musangu mukuabu, wakadisha mu tshishima musumba wa bantu bu 5 000. Bantu bakakema ne bakasanka. Kadi mona tshiakenzeka pashishe. Tudi tubala ne: ‘Pakamona bantu tshimanyinu etshi tshiakenzaye, bakamba ne: Bulelela, eu udi muprofete ulualua pa buloba. Pakamanya Yezu ne: Badi bamba kunkuata ku bukole bua kumbueja mu bukalenge, wakaya ku mukuna kabidi, yeye nkayende.’ (Yone 6:10-15) Butuku abu wakenza luendu kuya muaba mukuabu. Pamuapa Yezu wakela bantu ba bungi mâyi ku makasa pakabengaye kudia bukalenge. Ku malu onso aa, uvua muleje ne: uvua ne meji makumbane bua kuikala mukalenge ne uvua ne bukokeshi bua kukumbaja majinga a bantu a ku mubidi. Kadi tshikondo tshilongolola kudi Yehowa bua yeye kukokesha bu Mukalenge katshivua tshianji kukumbana to. Kabidi, Bukalenge bua Yezu buvua ne bua kuikala bua mu diulu, ki mbua pa buloba to.

13, 14. Ba bungi bakaleja meji kayi, ne mmunyi muvua ditabuja diabu ditetshibue?

13 Nansha nanku, bilondeshile tshidi Yone wamba, bantu bavua basuminyine, kulondabu Yezu ne kumusanganabu ‘dishiya dia dijiba.’ Bua tshinyi bakamulonda yeye mumane kubenga muvuabu basue kumuteka mukalenge? Ba bungi bakaleja meji a ku mubidi ku bienzedi biabu, bakula amu kuakula bua biakudia bivua Yehowa mupeteshe bantu mu tshipela mu tshikondo tshia Mose. Meji abu avua se: Yezu uvua ne tshia kutungunuka ne kubapesha biakudia. Yezu umona meji abu mabi, ke kutuadijaye kubalongesha malu malelela a mu nyuma avua mua kubambuluisha bua kushintulula lungenyi luabu. (Yone 6:17, 24, 25, 30, 31, 35-40) Bamue bakanungana bamudiula, nangananga pakafilaye tshilejilu etshi wamba ne: ‘Bulelela, bulelela, ndi nuambila ne: Binuikala kanuyi nudia mubidi wa Muana wa muntu, binuikala kanuyi nunua mashi ende, kanuena ne muoyo munda muenu. Udi udia mubidi wanyi, udi unua mashi anyi, udi ne muoyo wa tshiendelele, nemmubishe dituku dia ku nshikidilu.’​—Yone 6:53, 54.

14 Misangu mivule, bilejilu bia Yezu bivua bisaka bantu bua baleje ni bavua bushuwa bajinga kuenda ne Nzambi. Nansha tshilejilu etshi patshi. Tshiakasaka bantu bua kuamba mêyi makole. Tudi tubala ne: ‘Bayidi bende ba bungi, pakumvuabu dîyi edi, bakamba ne: Dîyi edi didi dikole, udi mumanye mua kuditabuja nganyi?’ Yezu kutungunukaye umvuija ne: bavua ne bua kukeba diumvuija dia mu nyuma dia mêyi ende. Wakamba ne: ‘Nyuma ngudi upa muoyo, mubidi kawena wenza bualu; mêyi angakanuambila adi nyuma ne muoyo.’ Kadi bavule kabakateleja to, ne Bible udi utuambila ne: ‘Bayidi bende ba bungi bakapingana ku malu a diambedi bualu bua dîyi edi, kabakenda nende kabidi.’​—Yone 6:60, 63, 66.

15. Mmeji kayi mimpe avua bamue bayidi ba Yezu nawu?

15 Nansha nanku, bayidi bonso ba Yezu kabakamulekela to. Ntshia bushuwa bua se: bayidi ba lulamatu kabavua bajingulule menemene tshiakamba Yezu to. Tshikole, dimueyemena diabu divua amu dishindame. Petelo, umue wa ku bayidi abu ba lulamatu, wakaleja meji avua nawu bonso bavua bashale ne Yezu pakambaye ne: ‘Mukalenge netuye kudi nganyi? Wewe udi ne mêyi a muoyo wa tshiendelele.’ (Yone 6:68) Eu si mmuenenu muimpe mutambe wa malu, ne ntshilejilu tshilenga, ki mmuomu anyi?

16. Mmunyi mutudi mua kutetshibua, ne mmeji kayi makane atudi ne bua kuikala nawu?

16 Tudi petu mua kutetshibua lelu eu bu muakatetshibua bayidi abu ba kumpala. Buetu tuetu, bidi mua kuikala kabiyi bitusankishe bualu milayi ya Yehowa ki mmikumbane lukasa bu mutuvua tuetu basue to. Tudi mua kumona se: mumvuija adi mu mikanda yetu ya malu a mu Bible mmakole mua kumvua. Bienzedi bia muena Kristo netu bidi mua kututekesha mu maboko. Nebikaleku biakane bua kulekela kuenda ne Nzambi bua malu aa anyi peshi makuabu a muomumue anyi? Nansha kakese! Bayidi ba Yezu bakamulekela bakaleja ngelelu wa meji wa ku mubidi. Tudi ne tshia kuepuka bua kuenza nanku.

‘Katuena ba munkatshi mua badi baluka tshianyima’

17. Mmunyi mutudi mua kupeta diambuluisha dia kutungunuka ne kuenda ne Nzambi?

17 Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Dîyi dionso dia mu Mukanda wa Nzambi didi difume munda mua Nzambi bu mupuya wende.’ (2 Timote 3:16) Ku diambuluisha dia Bible, Yehowa udi utuambila patoke ne: ‘Njila nyeye eu, endelamu.’ (Yeshaya 30:21) Kutumikila Dîyi dia Nzambi kudi kutuambuluisha bua ‘tudimuke mutudi tuenda.’ (Efeso 5:15) Kulonga Bible ne kuela meji pa malu atudi tulonga kudi kutuambuluisha bua ‘kutungunuka ne kuenda mu bulelela.’ (3 Yone 3, MMM) Bushuwa, anu bu muakamba Yezu, ‘nyuma ngudi upa muoyo, mubidi kawena ne bualu.’ Buludiki bumuepele bua kueyemena bua tuetu kulonda mu nsombelu wetu mbuludiki bua mu nyuma, budi bufumina mu Dîyi dia Yehowa, ku nyuma wende ne mu bulongolodi buende.

18. (a) Ntshinyi tshidi bamue benza tshidi katshiyi tshimpe? (b) Nditabuja dia mushindu kayi ditudi tudima?

18 Lelu eu, aba badi kabayi ne disanka bua ngelelu wa meji wa ku mubidi anyi bualu bivuabu batekemene ki mbikumbane batu misangu mivule baditua mu dikeba bidi buloba mua kubapetesha. Bu mudibu kabatshiyi bangata malu ne mitalu, kabena bamona dijinga dia ‘kuikala batabale,’ ne badi baditua mu malu abu nkayabu pamutu pa kuteka malu a Bukalenge kumpala mu nsombelu wabu. (Matayo 24:42, MMM) Kabiena bia meji bua kuenda nanku to. Tangila mêyi a mupostolo Paulo aa: ‘Tuetu katuena ba munkatshi mua badi baluka tshianyima too ne ku dibutuka, kadi tudi munkatshi mua badi ne ditabuja too ne ku dipeta dia muoyo.’ (Ebelu 10:39) Anu bu Hanoka ne Noa, tudi mu bikondo bikole, kadi tudi ne diakalenga dia kuenda ne Nzambi anu bu bobu kabidi. Patudi tuenza nanku, tudi tuindila ne dishindika dionso bua kumona dikumbana dia milayi ya Yehowa, dijimina dia malu mabi ne dilua dia buloba bupiabupia. Edi ki nditekemena dia dikema anyi?

19. Mmunyi mudi Mika umvuija nsombelu wa batendeledi balelela?

19 Muprofete Mika wakamba musaka kudi nyuma bua bisamba bia pa buloba ne: ‘nebiende muntu ne muntu mu dîna dia nzambi wende.’ Pashishe wakamba buende yeye ne bua batendeledi bakuabu ba lulamatu ne: ‘Kadi tuetu netuende mu dîna dia Yehowa Nzambi wetu tshiendelele.’ (Mika 4:5) Bikala dipangadika diebe didi dia muomumue ne dia Mika, ushale pabuipi ne Yehowa nansha tshikondo tshilue kukola mushindu kayi. (Yakobo 4:8) Dijinga dia mu mutshima dia yonso wa kutudi dikale dia kuenda ne Yehowa Nzambi wetu mpindieu, kashidi ne tshiendelele!

Mmunyi muwandamuna?

• Ndifuanangana kayi didiku pankatshi pa tshikondo tshia Noa ne tshia lelu?

• Nnsombelu kayi wakasungula Noa ne dîku diende, ne mmunyi mutudi mua kuidikija ditabuja diabu?

• Mmeji kayi mabi akaleja bamue bayidi ba Yezu?

• Ntshinyi tshidi bena Kristo balelela bapangadije bua kuenza?

[Nkonko ya dilonga]

[Bimfuanyi mu dibeji 20]

Anu bu mu tshikondo tshia Noa, bantu lelu mbadine ne kasuki mu malu abu a ku dituku ku dituku

[Tshimfuanyi mu dibeji 21]

Bu mutudi bamanyishi ba Bukalenge, ‘katuena ba munkatshi mua badi baluka tshianyima’