Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Tuendayi ne Nzambi mu bikondo ebi bia ndululu

Tuendayi ne Nzambi mu bikondo ebi bia ndululu

Tuendayi ne Nzambi mu bikondo ebi bia ndululu

‘Hanoka wakenda ne Nzambi, ne yeye kakikalaku bualu bua Nzambi wakamuangata.’​—GENESE 5:24.

1. Ngamue malu kayi adi avuija tshikondo tshietu etshi tshia kasuba?

 BIKONDO bia ndululu! Miaku eyi idi yumvuija bimpe bidimu bia munyukunyuku ne tshinyangu bidi bena panu bamona katshia ku diledibua dia Bukalenge bua Masiya mu 1914. Kubangila ku tshikondo atshi, bantu badi mu ‘matuku a ku nshikidilu.’ Biyole bia nzala, masama, bikumina ne mvita mbikengeshe bantu bikole kupita kumpala. (2 Timote 3:1; Buakabuluibua 6:1-8) Aba badi batendelela Yehowa ki mbepula ku malu au to. Mu mushindu kampanda anyi kansanga, tuetu bonso tudi ne bua kutantamena ntatu ne malu atudi katuyi batekemene a mu tshikondo etshi. Munkatshi mua malu adi akolesha nsombelu tudi mua kubala ntatu idi mu malu a lupetu, munyuku mu malu a tshididi, dibunda dia bibawu ne masama.

2. Nntatu kayi idi basadidi ba Yehowa batuilangana nayi?

2 Kabidi, basadidi ba Yehowa bavule mbatantamene dikengeshibua dikole misangu ne misangu dia kudi Satana udi utungunuka ne kuluisha ‘badi batumikila mikenji ya Nzambi, ne badi ne bumanyishi bua Yezu.’ (Buakabuluibua 12:17) Nansha mudibu kabayi bakengeshe bonso ba kutudi buludiludi, bena Kristo balelela bonso badi baluangana ne Satana Diabolo ne lungenyi ludiye usaka bantu bua kuikala nalu. (Efeso 2:2; 6:12) Bidi bikengela kuikala batabuluke dîba dionso bua kubenga kuikala ku bukokeshi bua lungenyi alu, bualu tudi tutuilangana nalu ku mudimu, mu tulasa ne miaba mikuabu yonso itudi tupetangana ne bantu badi kabayi basue ntendelelu mukezuke.

Tuendayi ne Nzambi, katuendi ne bukua bisamba

3, 4. Mmu mushindu kayi udi bena Kristo bashilangane ne bena panu?

3 Bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala pabu bakakandamena bikole lungenyi lua bena panu, ne abi biakabavuija bashilangane bikole ne bantu bavua pambelu pa tshisumbu tshia bena Kristo. Paulo wakaleja dishilangana edi pakafundaye ne: ‘Nunku ndi nnuambila dîyi edi, ndi nnumanyishadi kabidi mu Mukalenge ne: Kanuendi kabidi bu mudi bantu ba bisamba bia bende benda mu meji abu a patupu; bakafikishibua mu meji abu badi bavuijibua benyi ku muoyo wa Nzambi, bualu bua dipanga dia lungenyi [didi] munda muabu, bua dikoleshibua dia mitshima yabu. Kabena bamanye bua kufua bundu kabidi, bakadifila ku masandi bua kuenzabu malu a bundu onso ne lukuka lukole.’​—Efeso 4:17-19.

4 Mêyi aa adi umvuija bimpe bitambe mîdima mikole ya panu mu malu a mu nyuma ne a bikadilu ya mu tshikondo tshia Paulo ne tshietu etshi, ki mmuomu? Anu bu mu bidimu lukama bia kumpala, bena Kristo lelu ‘kabena benda bu mudi bantu ba bisamba bia bende benda’ to. Badi ne diakalenga dia dikema dia kuenda ne Nzambi. Bulelela, bamue bantu badi mua kuela mpata bikalabi bijalame bua kuamba ne: bantu bapange bupuangane ne bapuekele badi benda ne Yehowa. Kadi, Bible udi uleja ne: badi mua kuenda nende. Kabidi, Yehowa mmusue ne: benze nanku. Mu bidimu bia 700 kumpala kua Yezu, muprofete Mika wakafunda mêyi aa ku nyuma wamba ne: ‘Yehowa udi utekemena malu kayi kuudi? Anu bua wewe kuenza malu makane, kunanga kuleja bakuabu luse, ne kuenda ne Nzambi webe ne mutshima mupuekele.’​—Mika 6:8.

Mmunyi mutudi mua kuenda ne Nzambi ne mbua tshinyi?

5. Mmunyi mudi muntu mupange bupuangane mua kuenda ne Nzambi?

5 Mmunyi mutudi mua kuenda ne Nzambi wa bukole buonso ne udi kayi umueneka? Kakuyi mpata, katuena mua kuenda nende mushindu ututu tuenda ne bantu netu to. Mu Bible, muaku “kuenda” udi mua kumvuija “kuikala ne nsombelu kampanda.” * Diumvuija edi didi ditufikisha ku dijingulula ne: eu udi wenda ne Nzambi udi ne nsombelu udi Nzambi muleje ne udi umusankisha. Kuikala ne nsombelu wa mushindu eu kudi kutuvuija bashilangane ne bantu bavule badi batunyunguluke. Kadi ke njila umuepele udi muimpe bua muena Kristo. Bua tshinyi? Mbua malu a bungi.

6, 7. Bua tshinyi kuenda ne Nzambi kudi nsombelu muimpe mutambe?

6 Tshia kumpala, Yehowa udi Mufuki wetu, udi Mpokolo wa muoyo wetu ne Mufidi wa bionso bitudi nabi dijinga bua tuetu kuikala ne muoyo. (Buakabuluibua 4:11) Nanku, anu yeye ke udi ne bukenji bua kutuambila mutudi ne bua kuenda. Kabidi, kuenda ne Nzambi nnsombelu mulenga kupita yonso. Yehowa mmulongolole mushindu wa kubuikidila badi benda nende mpekatu yabu ne udi ubapesha ditekemena dia bushuwa dia muoyo wa tshiendelele. Tatu wetu wa dinanga udi mu diulu udi kabidi ufila mibelu mimpe idi yambuluisha badi benda nende bua kututabu dikasa dimpe mu nsombelu wabu mpindieu, nansha mudibu bapange bupuangane ne mudibu mu buloba budi bukokesha kudi Satana. (Yone 3:16; 2 Timote 3:15, 16; 1 Yone 1:8; 2:25; 5:19) Bualu bukuabu butudi ne bua kuendela ne Nzambi mbua se: patudi tuenda nende ku budisuile bidi biambuluisha bua kufila ditalala ne buobumue mu tshisumbu.​—Kolosai 3:15, 16.

7 Bualu bua ndekelu ne bua mushinga mukole mbua se: patudi tuenda ne Nzambi, tudi tuleja luseke lutudi mu tshilumbu tshinene tshiakajuka mu budimi bua Edene, tshia bumfumu. (Genese 3:1-6) Tudi tuleja ku nsombelu wetu ne: tudi menemene ku luseke lua Yehowa, ne tudi tumanyisha katuyi tutshina ne: yeye nkayende ke udi Mfumu muakane wa bintu bionso. (Musambu 83:18) Nunku tudi tuenza malu mu diumvuangana ne disambila dietu dia se: dîna dia Nzambi ditumbishibue ne disua diende dienzeke. (Matayo 6:9, 10) Badi basungula bua kuenda ne Nzambi ke badi ne meji bushuwa! Bikale bashindike ne: mbangate disangu dimpe, bualu Yehowa udi ‘Nzambi umuepele wa lungenyi.’ Katu wenza tshilema nansha.​—Lomo 16:27.

8. Mmunyi muvua tshikondo tshia Hanoka ne tshia Noa bifuanangane ne tshietu etshi?

8 Kadi mmunyi mutudi mua kuikala ne nsombelu udi bena Kristo ne tshia kuikala nende padi tshikondo tshikale tshia ndululu ne bantu bavule kabayi basue kusadila Yehowa? Tudi tupeta diandamuna patudi tuela meji bua bena lulamatu ba kale bakalama lulamatu luabu mu bikondo bia ntatu. Munkatshi muabu muvua Hanoka ne Noa. Bonso babidi bavua ne muoyo mu bikondo bifuanangane ne bietu ebi. Bubi buvua butampakane bikole. Mu matuku a Noa tshinyangu ne tshiendenda bivua bitape bu meshi pa buloba. Pabi, Hanoka ne Noa bakakandamena lungenyi lua bena panu lua tshikondo atshi ne bakenda ne Yehowa. Mmunyi muakafikabu ku dienza nanku? Bua kuandamuna lukonko elu, netuakule bua tshilejilu tshia Hanoka mu tshiena-bualu etshi. Mu tshiena-bualu tshidi tshilonda, netuakule bua Noa.

Hanoka wakenda ne Nzambi mu bikondo bia ndululu

9. Mmalu kayi atudi bamanye bua Hanoka?

9 Hanoka ke muntu wa kumpala udi Bible wamba ne: wakenda ne Nzambi. Bible udi wamba ne: ‘Kunyima kua kulela kua Metushela, Hanoka wakenda ne Nzambi.’ (Genese 5:22) Pashishe, kunyima kua ditela bidimu biakalala Hanoka bivua bia bungi pa kubifuanyikija ne bietu kadi bikese pa kubifuanyikija ne bia bantu ba tshikondo atshi, Bible udi wamba ne: ‘Hanoka wakenda ne Nzambi, ne [pashishe] yeye kakikalaku bualu bua Nzambi wakamuangata.’ (Genese 5:24) Kakuyi mpata, Yehowa wakumbusha Hanoka panu bua alale tulu mu lufu kumpala kua baluishi kulua bua kumuenzela bibi. (Ebelu 11:5, 13) Pa kumbusha mvese eyi mikese, Bible kêna utamba kuakula bua Hanoka to. Kadi, bilondeshile malu atudi bamanye ne bimanyinu bikuabu, tudi mua kuamba katuyi tutupakana ne: bikondo bia Hanoka bivua bia ndululu.

10, 11. (a) Mmunyi muakanyanguka malu kunyima kua ditomboka dia Adama ne Eva? (b) Mmukenji kayi wakamanyisha Hanoka, ne kakuyi mpata mmunyi muakumvua bantu bua mukenji au?

10 Tshilejilu, tangila muakanyanguka malu lukasa lukasa mu bantu kunyima kua mpekatu wa Adama. Bible udi utuambila ne: Kayina muanabute wa Adama wakalua muntu wa kumpala wakashipa mukuabu pakashipaye muanabu Abele. (Genese 4:8-10) Kunyima kua lufu lua Abele lua tshikisu, Adama ne Eva bakalela muana mukuabu ne bakamuinyika ne: Sheta. Bua bualu buende tudi tubala ne: ‘Sheta wakalela muana mulume kabidi, wakamuidika dîna ne: Enosha. Etshi ntshibangidilu tshiakabikilabu dîna dia Yehowa.’ (Genese 4:25, 26) Bia dibungama, ‘dibikila dîna dia Yehowa edi’ divua dia butontolodi. * Bidimu bia bungi kunyima kua diledibua dia Enosha, Lemeke uvua wa ku ndelanganyi ya Kayina wakimbila bakaji bende babidi musambu uvua wamba ne: uvua mushipe nsongalume uvua mumutape mputa. Wakamanyisha kabidi ne: ‘Biasombuelabu Kayina misangu muanda mutekete, bulelela, nebasombuele Lemeke misangu makumi muanda mutekete ne muanda mutekete.’​—Genese 4:10, 19, 23, 24.

11 Mianda mikese ya buena idi mitela kulu eyi idi ileja ne: bubi buvua Satana mubueje mu budimi bua Edene buakamuangalaja lukasa malu mabi munkatshi mua ndelanganyi ya Adama. Munkatshi mua bantu ba mushindu au, Hanoka uvua muprofete wa Yehowa ne mêyi ende adi alenga ku muoyo mamba ku nyuma atshidi ne dikuatshisha nansha lelu. Yuda udi wamba ne: Hanoka wakamanyisha ne: ‘Tangilayi, Mukalenge wakalua ne mbombo ya bantu bende ba tshijila, bua kuenzejaye dipisha kudi bonso, ne bua kutuishaye bonso badi kabayi ba Nzambi bua midimu yabu yonso idi ibenga Nzambi, yakenzabu mu bupidia buabu bua Nzambi, ne bua malu onso makole adi bantu babi babengi ba Nzambi bamudiule nawu.’ (Yuda 14, 15) Mêyi au neakumbane menemene ku Armagedone. (Buakabuluibua 16:14, 16) Kadi tuikale bashindike ne: nansha mu matuku a Hanoka, kuvua bantu ba bungi ‘bavua babengi ba Nzambi’ bakumvua bibi pakatelejabu mulayi wa Hanoka. Yehowa wakaleja dinanga dia bungi pakumbushaye muprofete au bua kabamuenzedi bibi.

Ntshinyi tshiakakolesha Hanoka bua kuendaye ne Nzambi?

12. Ntshinyi tshiakavuija Hanoka mushilangane ne bantu ba tshikondo tshiende?

12 Mu budimi bua Edene, Adama ne Eva bakateleja Satana, ne Adama wakatombokela Yehowa. (Genese 3:1-6) Abele muana uvuabu balele wakalonda yeye wende njila, ne Yehowa wakamuanyisha. (Genese 4:3, 4) Bia dibungama, ba bungi ba ku ndelanganyi ya Adama kabavua bafuane Abele to. Kadi Hanoka wakaledibua nkama ya bidimu kunyima uvua mumufuane. Ndishilangana kayi divuaku pankatshi pa Hanoka ne ndelanganyi mikuabu ya bungi ya Adama? Mupostolo Paulo wakandamuna lukonko elu pakafundaye ne: ‘Bua ditaba, kuambulabu Hanoka, nanshaye kumona lufu. Kabavua bamusangane kabidi to, bualu [Nzambi] uvua muye nende. Nanku, kabayi banji kumuambula, badi bajadika bualu buende ne: Uvua mulengelele [Nzambi].’ (Ebelu 11:5, MMM) Bavua babala Hanoka mu ‘tshisumbu tshinene tshia bamanyi’ ba kumpala kua Buena-Kristo, bavua bilejilu bilenga bia ditabuja. (Ebelu 12:1) Ditabuja ke diakambuluisha Hanoka bua kunanukila ne kuikala ne bienzedi biakane bidimu bipite pa 300 biakalalaye pa buloba, mmumue ne: misangu isatu kupita bungi bua bidimu bitu ba bungi ba kutudi balala lelu!

13. Nditabuja dia mushindu kayi divua nadi Hanoka?

13 Paulo wakumvuija ditabuja dia Hanoka ne dia bantemu bakuabu pakafundaye ne: ‘Ditabuja didi dimanya dia malu atudi tutekemena ne didi dijadika dia malu atudi katuyi bamone.’ (Ebelu 11:1) Bulelela, ditabuja ndindila ne dieyemena dionso, diashila pa bijadiki, dia se: malu atudi batekemene neakumbane. Ndindila ne dishindika dikole didi dishintulula ne malu atudi tuangata ne mushinga mu nsombelu wetu. Ditabuja dia mushindu eu diakambuluisha Hanoka bua kuenda ne Nzambi nansha muvua bena panu bavua bamunyunguluke kabayi benda nende.

14. Ditabuja dia Hanoka divua mua kuikala diashila pa dimanya dijalame kayi?

14 Ditabuja dilelela ndiashila pa dimanya dijalame. Ndimanya kayi divua nadi Hanoka? (Lomo 10:14, 17; 1 Timote 2:4) Kakuyi mpata, uvua mumanye mianda yakenzeka mu Edene. Pamuapa, uvua kabidi mumvue bakula bua nsombelu uvua mu budimi bua Edene butshivua mua kuikalapu imue misangu nansha muvua bantu kabayi ne tshia kumufika. (Genese 3:23, 24) Ne uvua mumanye disua dia Nzambi dia se: ndelanganyi ya Adama ivua ne tshia kuuja buloba ne kubuvuija buonso Mparadizu bu wa ku tshibangidilu au. (Genese 1:28) Kakuyi mpata, Hanoka uvua kabidi mutambe kunanga mulayi wa Yehowa wa kupatula Dimiinu divua ne bua kuboza mutu wa Satana ne kumbusha bipeta bibi bia dishima diende. (Genese 3:15) Bulelela, mulayi uvua Hanoka mumanyishe ku nyuma, udi mu mukanda wa Yuda, uvua wakula bua kabutu ka dimiinu dia Satana. Bu muvua Hanoka ne ditabuja, tudi bamanye ne: wakatendelela Yehowa bu eu “udi mufutshi wa badi bamukeba.” (Ebelu 11:6) Nunku, nansha muvua Hanoka kayi ne dimanya dionso ditudi nadi, uvua ne dimanya dikumbane bua kupeta ditabuja dishindame. Ku diambuluisha dia ditabuja dia mushindu eu, wakashala ne lulamatu mu bikondo bia ndululu.

Tuidikije tshilejilu tshia Hanoka

15, 16. Mmunyi mutudi mua kulonda tshilejilu tshia Hanoka?

15 Bu mutudi basue kusankisha Yehowa mu bikondo bia ndululu bidiku lelu eu, amu bu Hanoka tudi ne tshia kulonda tshilejilu tshiende. Tudi dijinga ne kupeta ne kulama dimanya dia Yehowa ne dia malu adiye mulongolole. Kadi tudi dijinga ne malu makuabu kabidi. Tudi dijinga ne kuanyisha bua dimanya adi dijalame diludike njila wetu. (Musambu 119:101; 2 Petelo 1:19) Tudi dijinga ne kulombodibua kudi meji a Nzambi, tudikolesha bua kumusankisha misangu yonso mu meji etu ne mu bienzedi bietu bionso.

16 Bible kêna wakula bua muntu mukuabu wa mu tshikondo tshia Hanoka wakasadila Yehowa to, kadi kakuena mpata bua se: uvua nkayende anyi uvua munkatshi mua bantu bakese bavua bamusadila. Tuetu petu tudi bakese pa buloba, kadi kabiena bitutekesha mu maboko to. Yehowa neatuambuluishe nansha bikala nganyi mua kutuluisha. (Lomo 8:31) Hanoka wakamanyisha ne dikima dilua dia kabutu ka bantu bavua kabayi batshina Nzambi. Tuetu petu tudi ne dikima eku tuyisha ‘lumu luimpe elu lua bukalenge’ nansha batuseka, batuluisha ne batukengesha. (Matayo 24:14) Hanoka kakalala matuku a bungi bu bantu bavule ba tshikondo tshiende to. Kadi, ditekemena diende kadivua mu malu a mu tshikondo atshi to. Mêsu ende avua matuishila pa tshintu tshitambe bunene. (Ebelu 11:10, 35) Mêsu etu petu mmatuishile pa dikumbana dia malu adi Yehowa mulongolole. Nunku, katuena tudina ne kasuki mu malu a panu to. (1 Kolinto 7:31) Tudi tukuata mudimu ne makanda etu ne bitudi nabi nangananga bua mudimu wa Yehowa.

17. Ndimanya kayi ditudi nadi divua Hanoka kayi nadi, ne bua nanku ntshinyi tshitudi ne bua kuenza?

17 Hanoka uvua ne ditabuja dia se: Dimiinu divua Nzambi mulaye divua ne bua kumueneka mu tshikondo tshivua Yehowa mulongolole. Kukadi mpindieu bidimu bu 2 000 katshia Dimiinu adi Yezu Kristo wamueneka, wafila mulambu ne watunzuluila njila bua tuetu ne bantemu ba kale ba lulamatu bu mudi Hanoka tupiane muoyo wa tshiendelele. Dimiinu adi, didi mpindieu diteka mu nkuasa bu Mukalenge wa Bukalenge bua Nzambi, ndipate Satana mu diulu, dimuele panshi, ne tudi tumona dikenga didi ditunyunguluke didi difumine ku diedibua dia Satana panshi. (Buakabuluibua 12:12) Eyowa, kudi dimanya dia bungi buetu tuetu kupita divuaku bua Hanoka. Nanku tuikalayi ne ditabuja dishindame bu divuaye nadi. Dishindika dia se: milayi ya Nzambi neyikumbane dilombole malu onso atudi tuenza. Amu bu Hanoka, tuendayi ne Nzambi nansha mutudi mu bikondo bia ndululu.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 5 Bala mukanda wa Étude perspicace des Écritures, Volime 1, dibeji 228, tshikoso 4, mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.

^ tshik. 10 Kumpala kua tshikondo tshia Enosha, Yehowa uvua uyikila ne Adama. Abele wakafila mulambu uvua muanyishibue kudi Yehowa. Nzambi wakayikila mene ne Kayina kumpala kua tshiji tshiende tshia lukinu kumusakatshi bua kushipangana. Nunku, ntuadijilu eu wa ‘dibikila dîna dia Yehowa’ uvua ne bua kuikala wa mushindu mukuabu, ki nntendelelu mukezuke to.

Mmunyi muwandamuna?

• Kuenda ne Nzambi kudi kumvuija tshinyi?

• Bua tshinyi kuenda ne Nzambi kudi nsombelu mutambe buimpe?

• Ntshinyi tshiakambuluisha Hanoka bua kuenda ne Nzambi nansha muvuaye mu bikondo bia ndululu?

• Mmunyi mutudi mua kuidikija Hanoka?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Bua ditabuja, ‘Hanoka wakenda ne Nzambi’

[Tshimfuanyi mu dibeji 17]

Tudi tuitaba ne dishindika dionso ne: milayi ya Yehowa neyikumbane

[Mêyi a dianyisha bua bimfuanyi mu dibeji 13]

Mukaji, ku dia balume: FAO photo/B. Imevbore; nzubu uupuka: San Hong R-C Picture Company