Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Udi utumikila Nzambi anyi bantu?

Udi utumikila Nzambi anyi bantu?

Udi utumikila Nzambi anyi bantu?

‘Tudi ne bua kutumikila mêyi a Nzambi kumpala kua mêyi a bantu.’​—BIENZEDI 5:29.

1. (a) Amba mvese wa nshindamenu wa dilonga edi. (b) Bua tshinyi bakela bapostolo mu buloko?

 BALUMBULUISHI ba kabadi kanene ka bena Yuda bavua ne tshiji tshikole. Bena lukanu kabavua mu buloko to. Bena lukanu aba bavua bapostolo ba Yezu Kristo (muntu uvua kabadi kanene aka kafundile tshibawu tshia lufu mbingu mikese kumpala). Mpindieu kabadi kavua ne bua kulumbuluisha bayidi bende. Kadi pavua balami baya kubangata, bakasangana buloko munda mutupu, nansha muvua biibi bikanga. Balami e kumvuabu ne: bapostolo bavua ku ntempelo mu Yelushalema, balongesha bantu malu a Yezu Kristo, pabi bavua babakuate anu bua mudimu eu! Balami bakaya diakamue ku ntempelo, kupingajabu bapostolo mu buloko ne pashishe kuya nabu ku kabadi.​—Bienzedi 5:17-27.

2. Ntshinyi tshivua muanjelu muambile bapostolo?

2 Muanjelu ke uvua mupatule bapostolo mu buloko. Dibapatula edi divua mua kubepula ku dikengeshibua dikuabu anyi? Tòo. Bavua babapatule bua bena mu Yelushalema bumvue lumu luimpe lua Yezu Kristo. Muanjelu wakambila bapostolo bua kutungunuka ne ‘kuambila bantu mêyi onso a muoyo eu.’ (Bienzedi 5:19, 20) Ke bualu kayi dîba divua balami ba ku ntempelo balue, bavua babasangane batumikila dîyi dia muanjelu.

3, 4. (a) Pakambilabu Petelo ne Yone bua kulekela kuyisha, ntshinyi tshiakenzabu? (b) Ntshinyi tshiakamba bapostolo bakuabu?

3 Babidi ba ku bantu bavua bayisha ne dikima abu (Petelo ne Yone) bakavua ku kabadi musangu mukuabu anu bu muvua mulumbuluishi munene Yosefe Kayafa mubavuluije ne dîsu dikole. Wakabambila ne: ‘Tuakanukandika bikole ne: Kanuyishi bantu mu dîna dia Yezu; ne tangilayi, nuenu nuakuuja Yelushalema tente ne diyisha dienu.’ (Bienzedi 5:28) Kayafa kavua ne bua kukema bua kumona kabidi Petelo ne Yone ku kabadi to. Bualu musangu wa kumpala pakambilabu bapostolo bua kabayishi kabidi, bakamba ne: ‘Nusungule budi buakane ku mêsu kua Nzambi, kutumikila dîyi dienu anyi dîyi dia Nzambi; bualu bua katuena bamanye mua kuenza bualu bukuabu, anu kuambila bantu malu atuakamona ne atuakumvua.’ Anu bu muprofete Yelemiya, Petelo ne Yone kabavua mua kudikanda bua kukumbaja mudimu wabu wa kuyisha to.​—Bienzedi 4:18-20; Yelemiya 20:9.

4 Mpindieu, ki nganu Petelo ne Yone badi balumbulula ku kabadi to, kadi mbapostolo bonso too ne Matia mupostolo uvuabu bafume kudisungula. (Bienzedi 1:21-26) Pakabambilabu bua kulekela kuyisha, bobu pabu bakandamuna ne dikima dionso ne: ‘Butudi nabu mbua kutumikila mêyi a Nzambi kumpala kua mêyi a bantu.’​—Bienzedi 5:29.

Kutumikila Nzambi anyi bantu?

5, 6. Bua tshinyi bapostolo kabavua batumikile mukenji wa ku kabadi?

5 Bapostolo mbantu bavua batumikila mikenji ne pa tshibidilu kabavua babenga kutumikila mêyi a ku kabadi to. Kadi kakuena muntu nansha umue udi ne bukokeshi bua kuambila mukuabu bua kubenga kutumikila mêyi a Nzambi to. Yehowa udi ‘Mutambe Bunene wa pamutu pa buloba bujima.’ (Musambu 83:18) Kêna anu “Mulumbuluishi wa buloba buonso” to, kadi udi kabidi Muedi Munene wa mikenji ne Mukalenge wa tshiendelele. Kabadi konso kadi kateta mua kushipesha umue wa ku mikenji ya Nzambi kakena ne mushinga ku mêsu kuende to.​—Genese 18:25; Yeshaya 33:22.

6 Bamue bamanyi bapiluke ba malu a mikenji badi bitaba bualu ebu. Tshilejilu, William Blackstone (mumanyi wa malu a mikenji muende lumu wa mu bidimu bia 1700 wa mu Angleterre) wakafunda ne: kakuena mukenji nansha umue wa bantu udi ne bua kubengangana ne “mikenji misokolola” idi mu Bible to. Nunku, bena ku kabadi ka bena Yuda bavua basambuke mikalu pakambilabu bapostolo bua kulekela kuyisha. Bapostolo kabavua mua kutumikila mukenji au to.

7. Bua tshinyi mudimu wa kuyisha uvua ufikiisha bakuidi banene munda?

7 Dipangadika dia bapostolo dia kutungunuka ne kuyisha diakafiikisha bakuidi munda. Bamue bakuidi (pamue ne Kayafa) bavua Basadoke ne kabavua bitaba dibika dia ku lufu to. (Bienzedi 4:1, 2; 5:17) Kadi bapostolo bobu bavua batungunuka amu ne kuamba ne: Yezu uvua mubike ku lufu. Kabidi, bakuidi bakuabu bakenza muabu muonso bua kuikala mu malanda mimpe ne bena mbulamatadi wa bena Lomo. Pavua Yezu ku kabadi, Pilato wakabalomba bua kuitaba Yezu bu mukalenge wabu, kadi bakamba ne: ‘Katuena ne mukalenge mukuabu, anu Kaisa.’ (Yone 19:15) * Bapostolo kabavua bamba amu ne: Yezu uvua mubike ku lufu to, kadi bavua balongesha kabidi ne: pa kumusha dîna dia Yezu, ‘kakuena dinga dîna muinshi mua diulu, dipa bantu, didi dimanye mua kutusungila.’ (Bienzedi 2:36; 4:12) Bakuidi bavua batshina ne: bu bantu batuadije kuitaba Yezu bu Mfumuabu bena Lomo bavua mua kulua, ne nunku balombodi bena Yuda bavua mua kujimija ‘muaba wabu ne tshisamba tshiabu.’​—Yone 11:48.

8. Mmubelu kayi wa meji uvua Gamaliele mupeshe bena ku kabadi?

8 Bua bapostolo ba Yezu Kristo, malu avua amueneka mabi. Balumbuluishi ba ku kabadi bavua basue anu kubashipa. (Bienzedi 5:33) Kadi malu akalua kushintuluka mu mushindu wa dikema. Gamaliele (mumanyi wa mikenji mupiluke) wakimana ne kuambila bena diende bua kubenga kuenza malu lukasa lukasa. Wakabambila ne: ‘Bikala lungenyi elu anyi mudimu eu bia bantu, nebijimine; kadi bikala bualu ebu bua Nzambi, kanuena bamanye mua kubupumbisha.’ Pashishe, Gamaliele wakamba bualu bua mushinga ebu: ‘Tshianana nebanusangane nuluisha Nzambi mvita.’​—Bienzedi 5:34, 38, 39.

9. Ntshinyi tshidi tshileja ne: mudimu wa bapostolo uvua mudimu wa Nzambi?

9 Bualu bua dikema, bena ku kabadi bakitaba mubelu wa Gamaliele. ‘Bakabikila bapostolo, kubakuma, kubakandika ne: Kanuambi bualu mu dîna dia Yezu, bakabalekela.’ Kadi pamutu pa kumvua buôwa, bapostolo bakadisuika bua kutumikila dîyi dia muanjelu. Nunku, bamane kubalekela, ‘ku dituku ku dituku, mu ntempelo ne mu nzubu yabu, bapostolo kabakalekela kuyisha bantu ne kubambila lumu luimpe ne: Yezu udi Kristo.’ (Bienzedi 5:40, 42) Yehowa wakabenesha mudimu wabu bualu ‘dîyi dia Nzambi diakadiundadiunda, bayidi bakadi bavulangana ba bungi mu Yelushalema.’ Too ne ‘bakuidi ba bungi bavua bitabuja lumu luimpe.’ (Bienzedi 6:7) Bakuidi banene bavua mua kuikala bumvue bibi be! Bijadiki bivua anu biende bivula, bileja ne: Mudimu wa bapostolo uvua bushuwa mudimu wa Nzambi.

Baluishi ba Nzambi kabena mua kutshimuna to

10. Mu lungenyi lua bantu, bua tshinyi Kayafa uvua mumone ne: kavua mua kujimija mudimu wende? Kadi bua tshinyi dieyemena diende kadivua dimpe?

10 Bena Lomo ke bavua bateka bakuidi banene ba bena Yuda mu bidimu lukama bia kumpala. Valerius Gratus ke uvua muteke Yosefe Kayafa (uvua mubanji). Kayafa wakalala mu mudimu wende bidimu bia bungi kupita bakuidi banene bonso bavua bamudianjidile. Bidi bimueneka ne: Kayafa uvua umona ne: uvua munenge bualu uvua ne dimanya dia bungi ne bualu uvua mulunda wa Pilato, kadi ki mbua Nzambi to. Nansha nanku, dieyemena diende dia bantu kadivua ne dikuatshisha to. Bidimu bisatu panyima pa dimana dia bapostolo ku kabadi, malanda ende ne bamfumu ba bena Lomo akanyanguka ne bakamumbusha mu nkuasa wa muakuidi munene.

11. Ntshinyi tshiakafikila Pontio Pilato ne tshisamba tshia bena Yuda? Ndilongesha kayi ditudi tupeta mu malu au?

11 Lucius Vitellius, ngovena wa mu Sulia uvua ku mutu kua Pilato ke wakatuma dîyi dia kumusha Kayafa, ne Pilato mulunda wende kavua mua kumuakuila to. Anu tshidimu tshimue panyima pa diumuka dia Kayafa, Pilato pende wakajimija mudimu wende ne bakamubikidisha ku Lomo bua bilema binene. Kadi bua balombodi bena Yuda bavua beyemene Kaisa, bena Lomo bakalua kunyenga ‘muaba wabu ne tshisamba tshiabu.’ Muanda eu wakenzeka mu tshidimu tshia 70 dîba divua biluilu bia bena Lomo bibutule tshimenga tshia Yelushalema, pamue ne ntempelo ne nzubu wa Kabadi kanene. Nsombelu eu wakaleja muvua mêyi a mufundi wa Misambu adi alonda aa malelela: ‘Kanueyemenyi baminyampala anyi muana wa muntu unudi kanuyi mua kusangana dikuatshisha kudiye.’​—Yone 11:48; Musambu 146:3.

12. Mmunyi mudi nsombelu wa Yezu uleja ne: mbimpe kutumikila Nzambi?

12 Kadi Nzambi wakateka Yezu Kristo Muakuidi Munene wa mu ntempelo munene wa mu nyuma. Kakuena muntu udi mua kumumbusha muaba wende nansha. Yezu mene ‘udi ne buakuidi budi kabuyi bushintuluka.’ (Ebelu 2:9; 7:17, 24; 9:11) Nzambi mmuteke kabidi Yezu Mulumbuluishi wa badi ne muoyo ne bafue. (1 Petelo 4:5) Nunku, Yezu udi ne bukokeshi bua kuamba bikala Yosefe Kayafa ne Pontio Pilato bikale ne mushindu wa kupeta muoyo mu matuku atshilualua.​—Matayo 23:33; Bienzedi 24:15.

Bamanyishi ba Bukalenge badi kabayi ne buôwa lelu

13. Lelu’eu, mmudimu kayi udi mumueneke wa bantu ne nguepi udi mumueneke wa Nzambi? Bua tshinyi udi wamba nanku?

13 Anu bu ku kale, lelu’eu kudi kabidi bantu ba bungi badi ‘baluisha Nzambi.’ (Bienzedi 5:39) Tshilejilu, pavua Bantemu ba Yehowa ba mu ditunga dia Allemagne babenge kuitaba Adolf Hitler bu mulombodi wabu, Hitler wakaditshipa bua kubabutula bonso. (Matayo 23:10) Wakalongolola malu bimpe bua kubashipa. Bena Nazi bakakuata Bantemu binunu ne binunu ne bakabela mu maloko manene. Bakafika too ne ku dishipa bamue Bantemu. Kadi bena Nazi bakapangila bua kunyanga lulamatu lua Bantemu bua kutendelela anu Nzambi nkayende, ne bakapangila mua kushipa tshitendelelu tshia Bantemu. Mudimu wa Bantemu abu uvua wa Nzambi, kauvua wa bantu to, ne kakuena muntu udi mua kuimanyika mudimu wa Nzambi nansha. Bidimu makumi asambombo pashishe, Bantemu ba lulamatu bavua bapanduke mu maloko a Hitler batshidi bakuatshila Yehowa mudimu ne ‘mutshima wabu wonso, ne muoyo wabu wonso ne lungenyi luabu luonso,’ pabi Hitler ne tshisumbu tshiende tshia bena Nazi kênaku kabidi to.​—Matayo 22:37.

14. (a) Mmalu kayi adi baluishi benze bua kushiminyina basadidi ba Nzambi? Mbipeta kayi bidi bimueneke? (b) Malu aa adiku mua kuenzela basadidi ba Nzambi bibi bua kashidi anyi? (Ebelu 13:5, 6)

14 Kutuadijila tshikondo tshia bena Nazi, bantu bakuabu pabu mbabuele mu mvita idibu kabayi mua kutshimuna, idibu baluisha Yehowa ne bantu bende. Mu matunga a bungi a ku Mputu, bena bitendelelu ne bena tshididi ba muoyo mubi mbambe mudi Bantemu ba Yehowa bikale ‘tshisumbu tshibi,’ anu muvuabu bashiminyine bena Kristo ba kumpala. (Bienzedi 28:22) Kabadi ka ku Mputu kadi katangila manême a bantu nkitabe Bantemu ba Yehowa bu tshitendelelu, ki mbu kasumbusumbu to. Baluishi mbamanye bualu ebu. Kadi badi batungunuka amu ne kushiminyina Bantemu malu. Bua mashimi aa, mbipate bamue Bantemu ku mudimu. Mbatatshishe bana ba Bantemu mu tulasa. Bena nzubu ivua Bantemu benzela bisangilu munkatshi mua bidimu bia bungi mbabenge ne nzubu yabu anu bua buôwa. Misangu mikese, mbulamatadi mikuabu mmibengele bantu bua kuikala bena mu ditunga anu bualu m’Bantemu ba Yehowa! Kadi Bantemu badi anuku kabayi bateketa mu mikolo.

15, 16. Ntshinyi tshivua Bantemu ba Yehowa ba mu France benze pavuabu baluishe mudimu wabu? Bua tshinyi badi batungunuka ne kuyisha?

15 Tshilejilu, mu ditunga dia France bantu batu ne nkatshinkatshi pa tshibidilu ne batu ne lungenyi luimpe. Kadi baluishi bakese mbenze mikenji bua kunyanga mudimu wa Bukalenge bua Nzambi. Ntshinyi tshiakenza Bantemu ba Yehowa ba mu France? Mbavudije mudimu wabu wa kuyisha kupita kumpala ne mbapete bipeta bimpe. (Yakobo 4:7) Mu ngondo isambombo patupu, bungi bua malonga a Bible buakavula ne bia pa lukama 33! Satana udi ne bua kuikala ne tshiji tshia dikema bua kumona bantu ba muoyo mulenga bitaba lumu luimpe. (Buakabuluibua 12:17) Bena Kristo netu ba mu France mbashindike ne: mêyi a muprofete Yeshaya aa neabakumbanyine: ‘Kakuena tshielelu tshia mvita tshidibu batula bua kukuluisha natshi tshidi mua kuikala ne diakalengele; wewe neutuishe ludimi luonso ludibu babandisha bua kukubanda nalu mu tshilumbu.’​—Yeshaya 54:17.

16 Bantemu ba Yehowa kabatu basanka patubu babakengesha to. Tshidibi, bua kutumikila mukenji udi Nzambi mupeshe bena Kristo bonso, kabena balekela kuakula bua malu adibu bumvue ne kabakulekela to. Badi badienzeja bua kuikala bantu bimpe muaba udibu basombele. Kadi padi mukenji wa Nzambi ubengangana ne wa bantu, badi batumikila Nzambi bu mfumu.

Kanubatshinyi

17. (a) Bua tshinyi katuena mua kutshina baluishi betu? (b) Ntshinyi tshitudi mua kubenzela?

17 Baluishi betu mbena diakabi, bualu badi baluisha Nzambi. Nunku, mu diumvuangana ne dîyi dia Yezu, pamutu pa kubatshina tudi tusambila bua bualu buabu. (Matayo 5:44) Tudi tusambila ne: bikalaku kudi bakuabu badi baluisha Nzambi mu dipanga anu bu Shaula wa ku Tâso, Yehowa unzulule mêsu abu bua bamone bulelela. (2 Kolinto 4:4) Shaula wakalua Paulo, mupostolo muena Kristo wakakenga bikole mu bianza bia bamfumu ba mu tshikondo tshiende. Paulo wakatungunuka ne kuvuluija bena Kristo nende bua ‘kukokelabu bamfumu ne bakokeshi, bua batumikile dîyi diabu, bikale balongolodibue bua mudimu muimpe wonso; bua kabakudi mêyi mabi bua muntu [nansha bua baluishi babu banene]; kabikadi ne kutandangana; bikale ne bupole, baleje bantu bonso kalolo konso.’ (Tito 3:1, 2) Bantemu ba Yehowa ba mu France ne ba miaba mikuabu badi badienzeja bua kulonda mubelu eu.

18. (a) Mmunyi mudi Yehowa mua kupandisha basadidi bende? (b) Mmunyi muikala malu ne bua kujika?

18 Nzambi wakambila muprofete Yelemiya ne: ‘Ndi nebe bua kukupandisha.’ (Yelemiya 1:8) Mmunyi mudi Yehowa mua kutupandisha ku dikengeshibua lelu’eu? Udi mua kupatula mulumbuluishi muimpe bu Gamaliele. Udi kabidi mua kuenza bua mukokeshi muimpe apingane pa muaba wa mukokeshi mubi. Kadi imue misangu, Yehowa udi mua kulekela bua batungunuke ne kutukengesha. (2 Timote 3:12) Bikala Nzambi muanyishe bua batukengeshe, neatupeshe bukole bua tuetu kutantamena dikenga adi. (1 Kolinto 10:13) Nansha Nzambi mulekele dikengeshibua, tudi bashindike muikala malu ne bua kujika: Bantu badi baluisha basadidi ba Nzambi badi baluisha Nzambi, ne baluishi ba Nzambi kabakumutshimuna to.

19. Mvese wa tshidimu tshia 2006 mmvese kayi? Bua tshinyi udi umona ne: mvese eu mmukumbanyine?

19 Yezu wakambila bayidi bende ne: bavua ne bua kubakengesha. (Yone 16:33) Bua bualu ebu, mêyi adi mu Bienzedi 5:29 adi ne mushinga wa bungi: ‘Tudi ne bua kutumikila mêyi a Nzambi kumpala kua mêyi a bantu.’ Ke bualu kayi mbasungule mêyi malenga aa bua ikale mvese wa tshidimu tshia 2006 bua Bantemu ba Yehowa. Nansha bia munyi, tudisuikayi bua kutumikila Nzambi tshidimu etshi ne bua kashidi ne tshiendelele!

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 7 “Kaisa” uvua bakuidi bamba au uvua Tibelio, Mukalenge wa bena Lomo uvua bantu kabayi banange bualu uvua muena lubombo ne mushipianganyi. Tibelio uvua kabidi mumanyike bua tshiendenda.​—Danyele 11:15, 21.

Newandamune munyi?

• Ntshilejilu kayi tshimpe tshivua bapostolo batushile mu mushindu uvuabu batantamene buluishi?

• Bua tshinyi tudi ne bua kutumikila misangu yonso Nzambi bu mfumu pamutu pa kutumikila bantu?

• Nnganyi udi baluishi betu baluisha menemene?

• Ntshinyi tshiafikila bantu badi batantamena dikengeshibua?

[Nkonko ya dilonga]

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 23]

Mvese wa tshidimu tshia 2006 udi ne: ‘Tudi ne bua kutumikila mêyi a Nzambi kumpala kua mêyi a bantu.’​—Bienzedi 5:29

[Tshimfuanyi mu dibeji 19]

‘Tudi ne bua kutumikila mêyi a Nzambi kumpala kua mêyi a bantu’

[Tshimfuanyi mu dibeji 21]

Kayafa wakeyemena bantu pamutu pa kueyemena Nzambi