Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

“Tshimanyishilu ku bisamba bionso”

“Tshimanyishilu ku bisamba bionso”

“Tshimanyishilu ku bisamba bionso”

‘Nenuikale bamanyi banyi too ne ku mfudilu kua buloba.’​—BIENZEDI 1:8.

1. Ndîba kayi ne mmuaba kayi wakumvuila bayidi mulayi udi mu Matayo 24:14 bua musangu wa kumpala?

TUDI bamanye bimpe mêyi a Yezu adi mu Matayo 24:14 ne ba bungi mene mbaakuate ku muoyo. Bushuwa eu mmulayi wa dikema! Ela meji bua tshivua mua kuikala tshivuile bayidi mu lungenyi pakaumvuabu bua musangu wa kumpala. Bivua mu tshidimu tshia 33. Bayidi bakavua basombe ne Yezu bidimu bu bisatu, ne musangu au bavua balue nende ku Yelushalema. Bakavua bamone bishima bivuaye muenze ne bateleje malu avuaye ulongesha. Nansha muvuabu basanka bua malu malelela a mushinga mukole avua Yezu mubalongeshe, bavua bamanye bimpe ne: bantu bonso kabavua basanka to. Yezu uvua ne baluishi balelela ba bukole.

2. Bayidi bavua ne bua kupeta njiwu ne ntatu kayi?

2 Bayidi ba Yezu banayi bavua basombe nende ku mukuna wa Oleve bamuteleja ne ntema yonso pavuaye wakula bua njiwu ne ntatu ivuabu ne bua kupeta. Kumpala Yezu ukavua mubambile ne: bavua ne bua kumushipa. (Matayo 16:21) Mpindieu wakabatokeshila ne: nansha bobu pabu bavua ne bua kubakengesha bibi. Wakabambila ne: ‘Nebanufile mu dikenga, nebanushipe; bisamba bionso nebikale nenu lukuna bua dîna dianyi.’ Kakuvua kujike to. Baprofete ba mashimi bavua ne bua kupambuisha bantu ba bungi. Bamue bavua ne bua kulenduka, kufundangana ku bilumbu ne kukinangana. Bua bakuabu pabu “ba bungi” mene, dinanga diabu dia Nzambi ne dia Dîyi diende divua ne bua kukepela.​—Matayo 24:9-12.

3. Bua tshinyi mêyi a Yezu adi mu Matayo 24:14 adi akemesha bikole?

3 Yezu mumane kuambila bayidi bende malu aa avua mafuane kubatekesha mu mikolo, wakabambila mêyi avua mua kuikala mabakemeshe aa: ‘Nebambile bantu bonso ba pa buloba lumu luimpe elu lua bukalenge buanyi, neluikale tshimanyishilu ku bisamba bionso; pashishe, nshikidilu nealue.’ (Matayo 24:14) Bushuwa mudimu uvua Yezu mubange mu Isalele, wa “kujadikila bantu bulelela,” uvua ne bua kutungunuka ne kutangalaka pa buloba bujima. (Yone 18:37, MMM) Eu uvua mulayi uvua ukemesha bikole! Kutangalaja mudimu eu nkayaku mu “bisamba bionso” kuvua ne bua kuikala bualu bukole; ne kuwenza eku ‘bisamba bionso bikale nabu lukuna’ kuvua ne bua kuikala muanda wa tshishima. Kukumbaja mudimu eu munene kakuvua anu ne bua kutumbisha bumfumu bua Yehowa ne bukole buende, kadi kuvua ne bua kuleja kabidi dinanga diende, luse ne lutulu luende. Kuvua kabidi ne bua kupesha basadidi bende mushindu wa kuleja ditabuja ne lulamatu luabu.

4. Mbanganyi bavua Yezu muambile bua kuenza mudimu wa kuyisha, ne mmunyi muakabakoleshaye?

4 Yezu wakatokeshila bayidi bende bimpe menemene se: bavua ne mudimu munene mutambe wa kuenza. Kumpala kua yeye kubanda mu diulu, Yezu wakabamuenekela ne kubambilaye ne: ‘Nenuangate bukole, panupuekela nyuma muimpe pambidi penu; nenuikale bamanyi banyi mu Yelushalema ne mu Yudaya yonso ne Samalea ne ku mfudilu kua buloba.’ (Bienzedi 1:8) Bushuwa, bantu bakuabu bavua ne bua kudisangisha kudibu kunyima kua matuku makese. Nansha nanku bayidi batshivua anu bakese. Biakabakolesha pakamanyabu ne: nyuma muimpe wa bukole wa Nzambi uvua ne bua kubakolesha bua bobu kukumbaja mudimu eu uvua Nzambi mubapeshe.

5. Ntshinyi tshivua bayidi kabayi bamanye bua mudimu wa buambi?

5 Bayidi bavua bamanye ne: bavua ne bua kuyisha lumu luimpe ne ‘kuvuija ba bisamba bionso bayidi.’ (Matayo 28:19, 20) Kadi kabavua bamanye kuvua mudimu eu ne bua kufikila, nansha dîba dine divua nshikidilu ne bua kulua to. Tuetu petu katuena bamanye. Aa mmalu adi anu Yehowa nkayende mumanye. (Matayo 24:36) Pikala mudimu wa bumanyishi muenzeke mu mushindu udi usankisha Yehowa, neabutule ndongoluelu mubi eu wa malu. Anu dîba adi ke dikala bena Kristo mua kujingulula ne: mudimu wa buambi mmuenjibue mu mushindu uvua Yehowa mulongolole. Bivua bikole bua bayidi abu kumona mu lungenyi luabu mushindu uvua mudimu eu ne bua kutangalaka mu tshikondo etshi tshia ku nshikidilu.

Mudimu wa buambi mu bidimu lukama bia kumpala

6. Mmalu kayi akenzeka mu Pentekoste wa mu 33 ne matuku makese pashishe?

6 Mu bidimu lukama bia kumpala, mudimu wa kuyisha Bukalenge ne kuvuija bantu bayidi wakapatula bipeta bidi bikemesha. Mu dituku dia Pentekoste wa mu 33, bayidi batue ku 120 bavua mu nzubu wa kuulu mu Yelushalema. Nyuma muimpe wa Nzambi wakabatulukila, mupostolo Petelo wakenza muyuki wakalenga mitshima, umvuija tshishima tshivua tshienzeke atshi, ne bantu bu 3 000 bakalua bena kuitabuja ne kubatambuishabu. Atshi se tshivua anu ntuadijilu. Nansha muvua balombodi ba bitendelelu basuminyine bua kuimanyika diyisha dia lumu luimpe, ‘ku dituku ku dituku Mukalenge wakadi usangisha kudi [bayidi] bakuabu bakadi basungidibua.’ Katupa aka, “bungi bua balume buakakumbana bu binunu bitanu.” Pashishe, ‘bena kuitabuja bakasangishibua kudi Mukalenge, bisumbu bia balume ne bia bakaji.’​—Bienzedi 2:1-4, 8, 14, 41, 47; 4:4; 5:14.

7. Bua tshinyi dikudimuna mutshima dia Kônelio divua bualu bua mushinga?

7 Bualu bukuabu bua mushinga buakenzeka mu tshidimu tshia 36: Kônelio muntu uvua kayi muena Yuda wakakudimuna mutshima ne kutambula. Mu dituma mupostolo Petelo kudi muntu eu uvua utshina Nzambi, Yehowa wakaleja ne: dîyi dia Yezu dia ‘kuvuija ba bisamba bionso bayidi’ kadivua ne bua kuimanyina anu kudi bena Yuda ba mu matunga mashilashilangane to. (Bienzedi 10:44, 45) Ntshinyi tshiakenza aba bavua balombola mu tshisumbu? Pakamona bapostolo ne bakulu ba mu Yudaya ne: bavua ne bua kutuadila kabidi bantu ba bisamba bikuabu lumu luimpe, bakatumbisha Nzambi. (Bienzedi 11:1, 18) Mu tshine tshikondo atshi, mudimu wa diyisha uvua utungunuka ne kupatula mamuma munkatshi mua bena Yuda. Bidimu bikese pashishe, pamuapa mu tshidimu tshia 58, pa kumbusha bantu ba bisamba bikuabu bakalua bena kuitabuja, kuvua kabidi “bena Yuda binunu ne binunu [bavua] bitabe.”​—Bienzedi 21:20, MMM.

8. Mmunyi mudi lumu luimpe lushintulula nsombelu wa bantu?

8 Nansha mudi divulangana dia bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala ditukemesha, katupu muoyo bua se: bungi ebu buvua buleja bungi bua bantu betu ba bushuwa aba. Mukenji wa mu Bible wakumvuabu uvua ne bukole. (Ebelu 4:12) Wakashintulula bikole nsombelu wa bavua bawitaba. Bantu bakalengeja nsombelu wabu, kuvualabu bumuntu bupiabupia ne kuluabu kulengejangana ne Nzambi. (Efeso 4:22, 23) Ke mudibi bienzeka kabidi lelu. Bantu bonso badi bitaba lumu luimpe badi ne ditekemena dilenga dia kuikala ne muoyo wa tshiendelele.​—Yone 3:16.

Benzejanganyi ba mudimu ne Nzambi

9. Bena Kristo ba kumpala bakajingulula ne: bavua ne diakalenga ne bujitu kayi?

9 Bena Kristo ba kumpala kabakaditumbisha bua mudimu uvua wenda wenzeka au to. Bavua bamanye ne: bavua benza mudimu wabu wa buambi ku “bukole bua nyuma muimpe.” (Lomo 15:13, 19) Yehowa ke uvua muenzeje didiunda edi dia mu nyuma. Kabidi, bena Kristo abu bakajingulula ne: bavua ne diakalenga ne bujitu bua kuikala ‘benzejanganyi ba mudimu ne Nzambi.’ (1 Kolinto 3:6-9) Nunku mu diumvuangana ne mubelu wa Yezu, bakadienzeja bikole mu mudimu uvuabu babapeshe eu.​—Luka 13:24.

10. Mmudimu mukole kayi wakenza bamue bena Kristo ba kumpala bua kuyisha mu bisamba bionso?

10 Bu muvua Paulo muikale “mupostolo kudi bisamba bia bende,” wakenza ngendu mile pa buloba ne pa mâyi, wenda wasa bisumbu bia bungi mu provense wa bena Lomo wa Asia ne mu ditunga dia Grèce. (Lomo 11:13) Wakaya kabidi ku Lomo ne kufikaye pamuapa too ne mu ditunga dia Espagne. Dîba adi, mupostolo Petelo uvua ne bujitu bua kumanyisha ‘lumu luimpe kudi bavua batengula,’ wakenza yeye luendu mutangile luseke lukuabu bua kuyisha mu Babulona, muaba uvua bena Yuda ba bungi musangu au. (Galatia 2:7-9; 1 Petelo 5:13) Munkatshi mua bantu bakuabu ba bungi bakenza mudimu wa Mukalenge muvua kabidi bakaji bu mudi Tufaina ne Tufoso. Badi bamba muvua muntu mukaji mukuabu diende Pêsi ‘muenzele Mukalenge mudimu wa bungi.’​—Lomo 16:12.

11. Mmunyi muvua Yehowa mubeneshe mudimu mukole wa bayidi?

11 Yehowa wakabenesha mudimu mukole wa bana betu abu ne wa bakuabu ba lukunukunu. Bidimu bishadile ku 30 kunyima kua Yezu mumane kuamba ne: lumu luimpe luvua ne bua kuambibua bu tshimanyishilu ku bisamba bionso, Paulo wakafunda ne: “lumu luimpe” lukavua ‘luambibue munkatshi mua bifukibua bionso muinshi mua diulu.’ (Kolosai 1:23) Nshikidilu wakalua tshikondo atshi anyi? Eyowa, wakalua mu ngumvuilu kampanda. Wakakuata ndongoluelu wa malu wa bena Yuda mu 70 pakalua biluilu bia bena Lomo kubutula Yelushalema ne ntempelo uvuamu. Nansha nanku, Yehowa uvua mulongolole bua mudimu wa diyisha wenzeke bikole menemene kumpala kua yeye kubutula ndongoluelu mujima wa malu wa Satana.

Mudimu wa buambi lelu

12. Mmunyi muvua Balongi ba Bible ba kumpala bumvue dîyi dia kuyisha?

12 Mu tshitupa tshia ndekelu tshia bidimu bia 1800, kunyima kua tshikondo tshile tshivua butontolodi butangalake mu malu a Nzambi, bakajadika tshiakabidi ntendelelu mukezuke. Balongi ba Bible, muvuabu babikila Bantemu ba Yehowa tshikondo atshi, bakumvua bimpe tshivua dîyi edi dia kuvuija bantu bayidi mu buloba bujima diumvuija. (Matayo 28:19, 20) Mu 1914, kuvua bantu bu 5 100 bavua badifile ne tshisumi mu mudimu wa buambi, ne lumu luimpe lukavua lufike mu matunga matue ku 68. Nansha nanku, Balongi ba Bible ba ku ntuadijilu aba kabavua banji kujingulula menemene tshivua Matayo 24:14 umvuija to. Ku ndekelu kua bidimu bia 1800, bakavua bakudimune Bible udi ne lumu luimpe anyi evanjeliyo munda muende mu miakulu ya bungi ne bamupatule kudi kumpanyi idi yenza Bible ne bamuabanye mu buloba bujima. Nunku, bidimu ndambu biakanji kupita bivua Balongi ba Bible bela meji ne: lumu luimpe lukavua lumane kufika mu matunga onso.

13, 14. Nngumvuilu mutokesha kayi wa disua dia Nzambi ne wa malu adiye mulongolole uvuabu bafile mu nimero wa Tshibumba tshia Nsentedi wakapatuka mu 1928?

13 Ku kakese ku kakese, Yehowa wakapesha bantu bende ngumvuilu mutoke wa disua diende ne wa tshivuaye mulongolole. (Nsumuinu 4:18) Tshibumba tshia Nsentedi tshia mu dia 1 Tshisua-munene 1928 (Angl.) tshiakamba ne: “Tudiku mua kuamba ne: mushindu eu udibu babanye Bible mmukumbaje diyisha dia lumu luimpe lua bukalenge dikavuabu bamanyishe anyi? Nansha kakese! Nansha mudibu babanye Bible mushindu eu, bitshidi anu ne mushinga bua kasumbu kakese ka bantemu ba Nzambi badi pa buloba bafunde mikanda idi yumvuija malu adi Nzambi [mulongolole] ne baye ku nzubu ya bantu bavuabu bashile mine Bible eyi. Tshianana bantu nebashale kabayi bamanye ne: mbajadike Bukalenge bua Masiya mu matuku etu aa.”

14 Nimero wa Tshibumba tshia Nsentedi au wakamba kabidi ne: “Mu 1920, . . . Balongi ba Bible bakafika ku ngumvuilu mujalame wa mulayi wa Mukalenge udi mu Matayo 24:14. Bakajingulula musangu au ne: ‘lumu luimpe elu’ luvuabu ne bua kuamba pa buloba bujima bu tshimanyishilu kudi Bampangano peshi bisamba bionso, kaluvua lumu luimpe lua bukalenge butshivua ne bua kulua to, kadi lumu luimpe luvua lujadika ne: Mukalenge Masiya ukadi mutuadije kukokesha pa buloba.”

15. Mmushindu kayi udi mudimu wa buambi mudiunde kubangila mu bidimu bia 1920?

15 “Kasumbu kakese ka bantemu” aku ka mu bidimu bia 1920 kakavua kashale anu kakese to. Mu bidimu biakalonda, bakajingulula “musumba munene” wa “mikoko mikuabo” ne kutuadijabu kuyisangisha. (Buakabuluibua 7:9, MMM; Yone 10:16) Lelu eu kudi bamanyishi ba lumu luimpe 6 613 829 mu matunga 235 pa buloba. Bushuwa, edi ndikumbana dia mulayi didi dikemesha! Katshia kabatu banji kuyisha ‘lumu luimpe elu lua bukalenge’ mu matunga a bungi nunku to. Katshia kakutu kuanji kuikala basadidi ba Yehowa ba lulamatu bungi nunku pa buloba to.

16. Ntshinyi tshituvua benze mu tshidimu tshia mudimu tshishale? (Tangila tablo mu dibeji dia 27-30.)

16 Bonso pamue, Bantemu aba tshisumbu tshinenanenayi bavua benze mudimu wa bungi mu tshidimu tshia mudimu tshia 2005. Bavua benze mêba mapite pa muliyare mujima mu dimanyisha lumu luimpe mu matunga 235. Bavua bapinganyine bantu misangu miliyo ne miliyo ne balonge Bible ne bakuabu miliyo ya bungi. Bantemu ba Yehowa mbenze mudimu wonso eu pa kufila dîba diabu ne bintu biabu tshianana bua kumona mua kulongesha bantu bakuabu Dîyi dia Nzambi. (Matayo 10:8) Ku diambuluisha dia nyuma wende wa bukole, Yehowa udi utungunuka ne kupa basadidi bende bukole bua kukumbaja disua diende.​—Zekâya 4:6.

Tudifilayi ne tshisumi bua kuyisha

17. Ntshinyi tshidi bantu ba Yehowa benza bua kukumbaja mêyi a Yezu a diyisha lumu luimpe?

17 Nansha mukadi bidimu pabuipi ne 2 000 bipite katshia Yezu wamba ne: bavua ne bua kuyisha lumu luimpe, bantu ba Nzambi ki mbakepeshe lukunukunu luabu mu mudimu eu to. Tudi bamanye ne: ku dinanukila dietu mu dienza tshidi tshimpe, tudi tuleja ngikadilu ya Yehowa bu mudi dinanga, luse ne lutulu. Anu bu yeye, katuena basue bua muntu nansha umue ajimine, kadi tudi basue bua bantu bakudimune mitshima yabu ne balengejangane ne Yehowa. (2 Kolinto 5:18-20; 2 Petelo 3:9) Nyuma wa Nzambi mmuambuluishe Bantemu ba Yehowa bua kutungunukabu ne kumanyisha lumu luimpe ne lukunukunu too ne ku mfudilu kua buloba. (Lomo 12:11) Ke bualu kayi bantu ba miaba yonso badi bitaba bulelela ne balonda mudi Yehowa ubaludika ne dinanga dionso. Tangila bilejilu ebi bikese.

18, 19. Mmalu kayi audi mua kulonda a bamue bantu bavua bitabe lumu luimpe?

18 Charles uvua tshidime mu ditunga dia Kenya. Mu 1998 wakapanyisha makanya kilo mipite pa 8 000 ne kumupeshabu mukanda uvua umuteka Tshidime Tshinene tshia Makanya. Tshikondo atshi, yeye kutuadija kulonga Bible. Katupa aka yeye kujingulula ne: muntu udi muditue mu didima dia makanya kêna ulonda dîyi dia Yezu dia kunanga muntu nende to. (Matayo 22:39) Pakafikaye ku diumvua ne: ‘tshidime tshinene tshia makanya’ uvua bushuwa ‘mushipianganyi munene,’ Charles wakela buanga mu budimi bua makanya ne kunyanga bionso. Wakatungunuka ne dilonga diende, kufikaye too ne ku didilambula kudi Nzambi ne ku ditambula, ne mpindieu udi musadidi wa mudimu muikale kabidi mpanda-njila wa pa tshibidilu.

19 Bulelela Yehowa udi unyukula bisamba bionso ku diambuluisha dia mudimu wa diyisha udi wenzeka pa buloba bujima, ne bintu bilengele bia mu bukua bisamba (mmumue ne: bantu) bidi bibuela. (Hagai 2:7) Pedro udi musombele mu ditunga dia Portugal, wakabuela mu seminere pavuaye ne bidimu 13. Uvua musue kulua misionere bua kuikala kulongesha bantu Bible. Kadi kunyima kua matuku makese, wakumbuka mu seminere au bualu kabavua batamba kulongeshamu Bible to. Bidimu bisambombo pashishe, ukavua ulonga psikoloji mu iniversite wa ku Lisbonne. Uvua musombele kua mamuende muakunyi uvua Ntemu wa Yehowa, ne yeye eu wakamukankamija bua kulonga Bible. Dîba adi, Pedro kavua mujadike ne: Nzambi utuku, ne uvua welakana bua kuitaba anyi kubenga dilonga dia Bible. Ke yeye kuyikila ne mulongeshi wende wa psikoloji bua tshilumbu tshia dielakana. Mulongeshi kumuambila ne: dilongesha dia psikoloji didi dileja ne: bantu badi kabayi mua kuangata mapangadika badi mua kudienzela bibi. Pedro umvua nanku, yeye kupangadija bua kulonga Bible. Mmutambule matuku mashale aa ne yeye muine udi mpindieu ulongesha bantu bakuabu Bible.

20. Bua tshinyi tudi mua kusanka bua mudi mudimu wa kuyisha lumu luimpe mu bisamba wenda udiunda amu kudiunda?

20 Too ne mpindieu katuena bamanye muaba wafikila kuamba kua lumu luimpe bu tshimanyishilu ku bisamba, ne katuena bamanye dituku ne dîba dikala nshikidilu ne bua kulua nansha. Tshitudi bamanye tshidi anu se: nshikidilu ukadi pabuipi. Tudi tusanka bua mudi diyisha dia lumu luimpe mu tshitupa tshinene nunku dikale bumue bua ku malu adi aleja ne: tshikondo tshikadi pabuipi bua Bukalenge bua Nzambi kupinganabu pa muaba wa makalenge a bana ba bantu. (Danyele 2:44) Ku tshidimu tshionso bantu miliyo ne miliyo badi bapeta mushindu wa kuitaba lumu luimpe, ne bualu ebu budi butumbisha Yehowa Nzambi wetu. Tuikalayi bapangadike bua kushala ne lulamatu ne bua kuenza ne tshisumi mudimu wa kuyisha lumu luimpe bu tshimanyishilu ku bisamba bionso pamue ne bana betu ba pa buloba bujima. Tuetu benze nanku, netudisungile tuetu bine ne bantu badi batuteleja.​—1 Timote 4:16.

Udi muvuluke anyi?

• Bua tshinyi mulayi udi mu Matayo 24:14 mmulayi wa pa buawu?

• Mmudimu mukole kayi uvua bena Kristo ba kumpala benze bua kuyisha, ne mbipeta kayi biakamueneka?

• Mmunyi muakafika Balongi ba Bible ku dijingulula mushinga wa kuyisha lumu luimpe bu tshimanyishilu ku bisamba bionso?

• Paudi utangila mudimu uvua Bantemu ba Yehowa benze tshidimu tshishale, ntshinyi tshidi tshikusankisha?

[Nkonko ya dilonga]

[Tablo mu mabeji 27-30]

LUAPOLO LUA BULOBA BUJIMA LUA BANTEMU BA YEHOWA BUA TSHIDIMU TSHIA MUDIMU 2005

(Bua kumona malu bimpe, tangila mu mukanda)

[Karte/​Bimfuanyi mu dibeji 25]

Paulo wakenza ngendu mile pa buloba ne pa mâyi bua kuyisha lumu luimpe

[Tshimfuanyi mu dibeji 24]

Yehowa wakalombola Petelo bua kuyishaye Kônelio ne ba mu nzubu muende