Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Nuenu baledi, ikalayi tshilejilu tshimpe bua bana benu

Nuenu baledi, ikalayi tshilejilu tshimpe bua bana benu

Nuenu baledi, ikalayi tshilejilu tshimpe bua bana benu

TSHIKANDAKANDA kampanda tshiakakula bua mukanda mukuabu uvua uleja mushindu wa kukolesha bana tshiamba ne: “Balongi ba ngikadilu ya muntu badi ne bua kulekela kukeba mushindu mutambe buimpe wa kukolesha muana bimpe nansha mukadibu bakebe mushindu eu munkatshi mua bidimu bia bungi. Kabena balekela bualu mbaupete to, kadi bualu kawenaku nansha.” (Time) Mukanda au udi uleja ne: bana batu batamba kuangata bikadilu bia balunda babu, ki mbia baledi babu to.

Tudi bamanye ne: balunda batu ne bukole bua bungi bua kunyanga anyi kulengeja ngikadilu ya muntu. (Nsumuinu 13:20; 1 Kolinto 15:33) Mufundi kampanda William Brown wakamba ne: “Kakutu tshintu tshitu bansonga bakeba bu kufuanangana ne bansonga nabu to. . . . Buabu buobu, mbimpe nansha kufua pamutu pa kushilangana ne basonga bakuabu.” Padi baledi kabayi badivuija balunda ba bana babu ne kabayi basomba nabu, badi bapesha balunda ba bana babu mpunga wa kubanyanga. Pabi ke tshidi baledi ba bungi benza lelu udi nsombelu muikale mukole menemene.

Mu ‘matuku a ku nshikidilu’ atudi aa, mêku adi kabidi mu njiwu bualu anu mukavua Bible mumanyishe, bantu badi batamba kuditatshisha bua kukeba makuta, masanka ne malu abu nkayabu. Nunku, kabiena ne bua kutukemesha patudi tumona bana ‘kabayi batumikila mêyi a baledi babu, kabayi ne kusakidila, kabayi ne tshijila, kabayi banangi ba bana babu.’​—2 Timote 3:1-3.

Padi Bible wakula bua ‘banangi ba bana babu’ udi wakula bua dinanga dia bena mu dîku. Dinanga edi ke ngikadilu wa ku tshilelelu udi usuikakaja bana kudi baledi babu ne udi usaka baledi bua kutabalela bana. Kadi padi baledi kabayi bananga bana babu, bana nebaye kukeba dinanga ne bulunda muaba mukuabu, nangananga kudi balunda babu, nunku badi mua kufika ku diangata bikadilu biabu. Kadi baledi badi mua kuepuka nsombelu eu bikalabu batumikila mikenji ya mu Bible kumbelu.​—Nsumuinu 3:5, 6.

Nzambi ke udi muenze dîku

Pavua Nzambi mubueje Adama ne Eva mu dibaka, wakabambila ne: ‘Nulelangane, nukumbane ba bungi, nuuje buloba tente.’ Pashishe dîku diakatuadija ne divua dienza kudi tatu ne mamu ne bana. (Genese 1:28; 5:3, 4; Efeso 3:14, 15) Yehowa wakapesha baledi lungenyi kampanda lua ku tshilelelu bua mushindu wa kukolesha bana. Kadi bu mudi bantu bashilangane ne nyama, bobu badi dijinga ne diambuluisha dikuabu pa kumbusha lungenyi lua ku tshilelelu elu. Ke bualu kayi Yehowa wakafundisha mêyi avua ne bua kubambuluisha. Mu mêyi amu mudi mushindu wa kulongesha bana malu a Nzambi, bikadilu bimpe ne mushindu muimpe wa kubanyoka.​—Nsumuinu 4:1-4.

Nzambi wakambila baledi, nangananga batatu ne: ‘Mêyi au angakukuambila lelu’eu ikale mu mutshima webe; wewe neuayishe bana bebe, wewe neusombelele nabu bua mêyi au, pawashikama mu nzubu webe, ne pawenda mu njila, ne pawalala, ne pawabika.’ (Dutelonome 6:6, 7; Nsumuinu 1:8, 9) Mêyi aa adi aleja ne: baledi bavua ne bua kuanji kubueja mikenji ya Nzambi mu mioyo yabu bobu bine. Bua tshinyi? Bualu, bua dilongesha kusakadi bakuabu ku dienza malu mimpe, didi ne bua kupatukila mu muoyo, ki mmukana nkayamu to. Baledi nebalenge mioyo ya bana babu anu padibu babalongesha malu adi afumina mu muoyo wabu. Baledi ba nunku nebikale kabidi tshilejilu tshilenga bua bana babu bualu bana batu bajingulula dishima ne lukasa luonso.​—Lomo 2:21.

Bible udi wambila baledi bena Kristo bua kulongesha bana babu kutuadijila ku buana, bua ‘kubakolesha bilenga, kubalengeja, kubabela ne meji a kudi Mfumu.’ (Efeso 6:4, MMM; 2 Timote 3:15) Muana mutekete udi mua kulonga tshintu anyi? Eyowa! Mamu mukuabu wakafunda ne: “Misangu mikuabu tuetu baledi tutu tupepeja malu adi bana betu mua kuenza. Bana badi ne lungenyi. Tuetu baledi ke badi ne bua kubalongesha.” Bulelela, bana batu basue kulonga bikole. Nunku padi baledi badi banange Nzambi babalongesha, nebamanye mua kunangangana. Mikenji idi baledi belela bana ba mushindu eu kayakubatonda to, kadi nebikale badiumvua bimpe. Nunku, baledi bimpe badi ne bua kuikala balunda bimpe, ne badi ne bua kuyukila ne bana babu, ne kubalongesha ne lutulu kadi ne dîsu dikole. *

Lamayi bana benu

Mulombodi wa tulasa kampanda wa mu ditunga dia Allemagne uvua uditatshisha bikole bua bana wakafundila baledi ne: “Tudi tunulomba nuenu baledi bua nudiangatshile dikolesha dia bana benu mu bianza. Kanushidi televizion anyi njila bujitu bunudi nabu bua kulongesha bana benu bikadilu bilenga.”

Kulekela bana bua babalongeshe kudi televizion anyi kudi njila kudi kumvuija kulekela nyuma wa pa buloba ubanyanga. (Efeso 2:1, 2) Nyuma wa pa buloba eu udi uluisha nyuma wa Nzambi ne udi anu bu tshipepele tshikole tshidi tshiangata nteta mibi ya lungenyi lua ‘pa buloba, lua bademon’ ne tshiyimatshisha mu mitu ne mu mioyo ya bantu badi kabayi badimuke ne bapote. (Yakobo 3:15) Ngenyi eyi idi bu bisonsa bibi bidi binyanga muoyo wa muntu. Yezu wakaleja tshidi tshifikila muoyo wetu padi ngenyi mibi iwunyanga, kuambaye ne: ‘Muntu muimpe udi upatula tshintu tshimpe mu tshibutshilu tshimpe tshia mutshima wende; muntu mubi udi upatula tshintu tshibi mu tshibutshilu tshibi; bua mukana muende mudi muamba anu malu adi matambe kuvulangana mu mutshima wende.’ (Luka 6:45) Ke bua tshinyi Bible udi utubela bua ‘kulama mutshima wetu ne dilama dionso, bualu bua munda muawu mudi mupatuka mishimi yonso ya muoyo.’​—Nsumuinu 4:23.

Tshidibi, bana badi anu bana. Bakuabu batu ne mutu mukole ne tshitunu. (Genese 8:21) Baledi badi mua kuenza tshinyi? Bible udi wamba ne: ‘Bupote budi busuikibue mu mutshima wa muana; kadi lukodi nelubumushe kudiye.’ (Nsumuinu 22:15) Bamue bantu batu bamona ne: mvese eu udi wambila baledi bua kuikala tshikisu ne kêna mukumbanyine tshikondo tshietu etshi. Pabi, Bible katu musue tshikisu tshia mushindu nansha umue to. Nansha mudi “lukodi” imue misangu lumvuija kututa muana, kadi ludi kabidi lumvuija bukokeshi budi baledi baleja ne dîsu dikole kadi ne dinanga ne mu mushindu muimpe anu bua diakalenga dia bana babu.​—Ebelu 12:7-11.

Ikalayi nunaya ne bana benu

Tuetu bonso tudi bamanye ne: bua bana kukolabu bimpe, badi ne bua kunaya ne kuenza malu a bungi mashilangane. Baledi bimpe batu bakolesha malanda abu ne bana babu dîba dionso didibu banaya nabu anyi bajikija lutetuku pamue. Nunku baledi badi mua kuambuluisha bana bua kusungula manaya mimpe, ne badi kabidi mua kubaleja mudibu banange kusomba nabu.

Tshilejilu, tatu kampanda udi Ntemu wa Yehowa udi wamba ne: pavuaye ufuma ku mudimu uvua utamba kunaya ndundu ne muanende wa balume. Mamu mukuabu Yeye udi wamba ne: uvua musue kunaya ne bana bende manaya bu mudi kutua dame. Munga mamu udi pende wamba ne: patshivuaye muana, bena mu dîku diabu bavua banange kuendesha makalu pamue. Bana bonso aba bakadi bantu bakole, kadi batshidi anu banange baledi babu ne banange Yehowa bikole pamuapa kupita ne kumpala.

Padi baledi baleja ku mêyi ne mu bienzedi biabu ne: mbanange bana babu ne mbasue kusomba nabu, bana kabakupua malu aa muoyo to, too ne muafuabu. Tshilejilu, balongi ba bungi ba mu kamue kalasa ka mu Tshilongelu tshia Bible tshia Gilada bakalonda muvuabu bapete dijinga dia kuluabu bamisionere kudi baledi babu ne ku tshilejilu tshiabu tshimpe. Ntshintu kayipu tshilenga tshidi baledi mua kupesha bana babu, ne ndisankapu kayi bua baledi! Tshidibi, ki mbana bonso badi mua kulua bamisionere anyi bampanda-njila pakolabu to. Kadi buonso buabu badi mua kuikala ne diakalenga dia kuikala ne baledi badi banange Nzambi, badi badienza balunda ba bana babu ne babapesha tshilejilu tshimpe.​—Nsumuinu 22:6; Efeso 6:2, 3.

Muledi udi udikoleshila bana udi mua kubakolesha bimpe

Lelu’eu, bana ba bungi badi babakolesha kudi muledi umue. Muledi udi ukolesha bana nkayende amanye ne: nansha mudibi bikole bua kukolesha bana nkayende, udi anu mua kubakolesha bimpe. Tshilejilu tshia Eunike, muena Yuda kampanda uvua muena Kristo mu bidimu lukama bia kumpala tshidi mua kumuambuluisha. Bayende wa Eunike kavua muena Kristo to, ne pamuapa kavua umuambuluisha bua kutendelela Yehowa to. Nansha nanku, Eunike wakalongesha Timote bimpe. Tshilejilu tshilenga tshivua Eunike ne mamuende Loi bapeshe Timote katshia ku buana buende tshiakamuambuluisha bua kubenga ngenyi mibi ivua balunda bende mua kumupesha.​—Bienzedi 16:1, 2; 2 Timote 1:5; 3:15.

Bansonga ba bungi lelu badibu bakolesha kudi muledi umue anyi mu mêku mudi muledi umue muikale muena Kristo, batu ne ngikadilu ya buena ya Timote. Tuangatayi tshilejilu tshia Ryan udi mpindieu ne bidimu 22, ne udi wenza mudimu wa Nzambi mu mushindu wa pa buawu. Mamuabu ke uvua mubakoleshe yeye ne tutuende ne yayende. Tatuabu uvua kanuayi ne wakumbuka kumbelu pavua Ryan ne bidimu binayi. Ryan udi wamba ne: “Mamu uvua mudisuike bua dîku dietu dijima ditungunuke ne kutendelela Yehowa ne uvua wenza malu anu bua kukumbaja tshipatshila etshi.”

Ryan udi wamba kabidi ne: “Tshilejilu, Mamu uvua witaba bua tusombe amu ne balunda bavua kabayi mua kutunyanga to. Kavua witaba bua tusombe ne bantu badi Bible ubikila ne: balunda babi ni mmu tshisumbu, ni mbantu badi kabayi mu tshisumbu. Wakatuleja kabidi buimpe bua kubenga kulonga tulasa tupitepite bungi.” Nansha muvua mamuende wa Ryan muikale ne bia bungi bia kuenza ne upingana ku mudimu mupungile, kavua ulengulula bana bende to. Ryan udi wamba ne: “Uvua udienzeja bua kusomba netu ne kuyukila netu. Uvua utulongesha ne lutulu kadi ne dîsu dikole, ne uvua wenza muende muonso bua tuikale tulonga Bible mu dîku lumingu luonso. Bua mikenji ya Nzambi, kavua ne bilele to.”

Padi Ryan uvuluka malu a ku buana buende, udi umona ne: muntu uvua mubambuluishe bikole yeye ne tutuende ne yayende, mmamuabu uvua munange Nzambi bikole ne mubanange. Nunku nuenu baledi bena Kristo, nansha nuenu mu dibaka anyi badishadile nkayenu, nansha muena dibaka nenu muikale muena Kristo anyi kayi muena Kristo, kanualukidi tshianyima anyi kanuteketshi ku muoyo panudi nuditatshisha bua kulongesha bana benu to. Kadi mikuabu misangu, bamue bansonga badi mua kubenga Yehowa anu bu muana mujimine wa mu lusumuinu lua Yezu. Kadi padibu bamona ne: pa buloba kapena bua nsongo, badi mua kupingana mu njila wa Nzambi. Bible udi wamba ne: ‘Muntu muakane udi wenda mu buakane bua mutshima wende, bana bende badi bamulonda badi bavudijibua disanka.’​—Nsumuinu 20:7; 23:24, 25; Luka 15:11-24.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 9 Bua kumanya malu makuabu, bala mukanda wa Nsapi wa disanka mu dîku, dibeji dia 55-59, mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.

[Kazubu/​Bimfuanyi mu dibeji 11]

Nzambi ke wakasungula baledi ba Yezu

Pavua Yehowa mutume Muanende Yezu bua kulua kuledibua pa buloba, wakamusunguila baledi bimpe. Bualu budi bukemesha mbua se: wakasungula Mariya ne Yosefe bavua bantu bavua badipuekesha ne batshina Nzambi, bavua kabayi mua kuengeleka Yezu, kadi bavua ne bua kumulongesha Dîyi dia Nzambi ne kumuleja mudi kuenza mudimu kuikale ne mushinga. (Nsumuinu 29:21; Muadi wa Yelemiya 3:27) Yosefe wakalongesha Yezu mudimu wa mabaya. Bidi bimueneka kabidi ne: bu muvua Yezu muanabute, Yosefe ne Mariya bavua bamulomba bua kubambuluisha bua kulama bakunyi bende bavua mua kuikala basambombo anyi bapite apu.​—Mâko 6:3.

Udi mua kufuanyikija muvua dîku dia Yosefe dienza mudimu pamue tshikondo tshia Pasaka bua kulongolola luendu lua kilometre 100 mu diya ne kilometre 100 mu dialukila ku makasa luvuabu benza tshidimu tshionso bua kuya ku Yelushalema. Kakuyi mpata, dîku dia bantu tshitema edi anyi kupita apu divua ne bua kudilongolola bimpe menemene bua kuenza luendu lua nunku. (Luka 2:39, 41) Nansha muvuaku ntatu, bidi bimueneka ne: Yosefe ne Mariya bavua banange kuya ku Yelushalema, ne pamuapa bavua benda balongesha bana babu malu a Nzambi mu njila.

Pavua Yezu wenda ukola, uvua ‘utumikila mêyi’ a baledi bende, ne uvua ukola mu ‘lungenyi ne mu kulepa ne mu diakalenga kudi Nzambi ne kudi bantu.’ (Luka 2:51, 52) Bushuwa, Yosefe ne Mariya bavua bantu bavua Yehowa ne bua kutekela muoyo. Badi tshilejilu tshimpe tshitambe bua baledi lelu.​—Musambu 127:3.