Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Koleshayi maboko enu

Koleshayi maboko enu

Koleshayi maboko enu

‘Koleshayi maboko enu; nuenu badi bumvua mêyi aa a mu matuku aa mukana mua baprofete.’​—ZEKÂYA 8:9.

1, 2. Bua tshinyi mukanda wa Hagai ne wa Zekâya mmiakanyine ntema yetu?

MALU akamanyisha Hagai ne Zekâya adi atangila nsombelu webe nansha muakaafundabu kukadi bidimu bitue ku 2 500. Malu adibu balonde mu mikanda ibidi eyi ki mmiyuki ya patupu to. Adi munkatshi mua ‘malu onso akafundabu diambedi bua kutuyisha.’ (Lomo 15:4) Malu a bungi atudi tubala mu mikanda eyi adi atuvuluija mianda milelela idi mienzeke katshia bajadika Bukalenge mu diulu mu 1914.

2 Mupostolo Paulo wakakula bua mianda yakafikila bantu ba Nzambi ne nsombelu uvuabu nende kale wamba ne: ‘Malu aa akadi abakuata bu bifuanyikiji, akafundibua bua kutudimuija, kutudi mene kuakufika nshikidilu wa bikondo.’ (1 Kolinto 10:11) Ke bualu kayi udi mua kudiebeja ne: ‘Mukanda wa Hagai ne wa Zekâya idi ne mushinga kayi mu matuku etu aa?’

3. Mbualu kayi budi Hagai ne Zekâya batambe kuakuila?

3 Anu mudi tshiena-bualu tshishale tshileje, malu akamanyisha Hagai ne Zekâya avua atangila tshikondo tshivua bena Yuda bapingane mu buloba buvua Nzambi mubapeshe kunyima kua dipatuka diabu mu bupika mu Babulona. Baprofete babidi aba bakatamba kuakula bua diasulula dia ntempelo. Bena Yuda bakasa bishimikidi bia ntempelo mu 536 kumpala kua diledibua dia Yezu. Nansha muvua bamue bena Yuda bakulakaje badilakana bua malu avua menzeke kale, ba bungi “bakela mbila bua disanka.” Kadi bualu kampanda bua tshikuma mbuenzeke mene mu tshikondo tshietu etshi. Mmushindu kayi?​—Ezela 3:3-13.

4. Ntshinyi tshiakenzeka matuku makese kunyima kua Mvita ya Kumpala ya Buloba bujima?

4 Matuku makese kunyima kua Mvita ya Kumpala ya Buloba bujima, bela manyi ba Yehowa bakapatuka mu bupika mu Babulona Munene. Atshi tshivua tshijadika patoke ne: Yehowa uvua ubakuatshisha. Kumpala bivua bimueneka bu se: balombodi ba bitendelelu ne bena diabu bena tshididi bavua bimanyike mudimu wa kuyisha ne wa kulongesha bantu uvua Balongi ba Bible benza. (Ezela 4:8, 13, 21-24) Kadi Yehowa Nzambi wakumbusha bipumbishi bionso bivua bipangisha mudimu wa diyisha ne wa divuija bantu bayidi bua kuenzeka. Munkatshi mua bidimu bia bungi katshia mu 1919, mudimu wa Bukalenge mmudiunde ne kakuena tshintu tshidi tshikokeshe bua kuwimanyika.

5, 6. Mbualu kayi bunene budi buenzeka budi Zekâya 4:7 wakuila?

5 Tudi ne bua kuikala bajadike ne: Yehowa neatungunuke ne kukuatshisha mudimu wa diyisha ne wa dilongesha udi basadidi bende ba butumike benza lelu. Tudi tubala mu Zekâya 4:7 ne: ‘Yeye neapatule dibue dia ku musonga wa nzubu pelabu mbila ne: Diakalengele, diakalengele dikale kudidi.’ Mêyi aa adi akula bua muanda kayi munene udi wenzeka lelu eu?

6Zekâya 4:7 udi wakula bua tshikondo tshiavuijabu ntendelelu mulelela wa Mukalenge Yehowa mupuangane mu mbanza ya pa buloba ya ntempelo wende wa mu nyuma. Ntempelo eu mbualu budi Yehowa mulongolole bua kutupesha mushindu wa tuetu kusemena pabuipi nende mu ntendelelu ku diambuluisha dia mulambu wa Yezu Kristo wa kubuikila nawu mibi yetu. Bushuwa, ntempelo munene wa mu nyuma udiku katshia mu matuku a bayidi ba Yezu ba kumpala. Kadi ntendelelu mulelela wa mu lubanza luende lua pa buloba udi ne bua kuanji kuvuijibua mupuangane. Batendeledi ba Yehowa miliyo mivule badi bamuenzela mudimu lelu mu lubanza lua pa buloba lua ntempelo wende wa mu nyuma. Bobu aba ne misumba ya bantu ba bungi babika ku lufu nebavuijibue bapuangane mu Bukokeshi bua Yezu Kristo bua bidimu tshinunu. Ku ndekelu kua bidimu tshinunu ebi, anu batendeledi balelela ba Nzambi ke bashala pa buloba ebu bulengeja.

7. Mmudimu kayi udi nawu Yezu bua kuvuija ntendelelu mulelela mupuangane lelu eu, ne bua tshinyi bualu ebu budi ne bua kutukankamija?

7 Ngovena Zelubabela ne Muakuidi Munene Yoshua bakamona muakajika ntempelo mu 515 kumpala kua diledibua dia Yezu. Mêyi adi mu Zekâya 6:12, 13 akamanyisha mudimu wa muomumue uvua Yezu ne bua kuenza bua kuvuija ntendelelu mulelela mupuangane: ‘Yehowa wa misumba udi wamba dîyi edi ne: Monayi, muntu udi ne dîna dia Lutonga; neadiunde mu muaba wende, nease ntempelo wa Yehowa. Neikale ne butumbi, neashikame mu nkuasa wende wa bukalenge, neakokeshemu; neikale muakuidi mu nkuasa wende wa butumbi.’ Yezu udi mu diulu mpindieu ne udi udiundisha mulongo wa bakalenge ba Davidi, ne udi ukuatshisha mudimu wa Bukalenge mu ntempelo wa mu nyuma. Nanku udiku wela meji ne: muntu mukuabu udi mua kuwimanyika anyi? Nansha kakese! Bualu ebu kabuenaku ne bua kutukankamija bua kutungunuka ne kuenza mudimu wetu, katuyi tulekela ntatu ya ku dituku dionso itupesha ditanaji anyi?

Malu adi ne mushinga wa bungi

8. Bua tshinyi tudi ne bua kuteka mudimu wa ku ntempelo wa mu nyuma pa muaba wa kumpala?

8 Bua Yehowa kutukuatshisha ne kutubenesha, tudi ne bua kuteka mudimu wa ku ntempelo wa mu nyuma pa muaba wa kumpala mu nsombelu wetu. Katuikadi bu bena Yuda bavua bamba ne: ‘Tshikondo ki ntshianji kulua.’ Kadi tudi ne bua kuvuluka ne: tudi mu ‘matuku a ku nshikidilu.’ (Hagai 1:2; 2 Timote 3:1) Yezu wakamanyisha ne: bayidi bende ba lulamatu bavua ne bua kuyisha lumu luimpe lua Bukalenge ne kuvuija bantu bayidi. Katuena ne bua kulengulula diakalenga ditudi nadi dia kuenza mudimu eu to. Mudimu wa kuyisha ne kulongesha uvua baluishi bena panu bimanyike bua tshitupa tshîpi wakabangulula mu 1919, kadi ki muanji kujika to. Nunku ikala mujadike ne: neujike nansha bia munyi!

9, 10. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua Yehowa kutubeneshaye, ne abi bidi biumvuija tshinyi buetu tuetu?

9 Yehowa neatubeneshe mu tshibungi anyi muntu pa nkayende bituikala batungunuke ne kuenza mudimu wende ne muoyo mujima. Tangila bualu budi Yehowa ulaya budi mua kutupesha dishindika. Pakabangulula bena Yuda kumutendelela ne muoyo mujima ne kutuadijilulabu mudimu wa kuasa bishimikidi bia ntempelo, wakabambila ne: ‘Ku dituku edi too ne kumpala nennusankishe.’ (Hagai 2:19) Bena Yuda bavua ne bua kuanyishibua kabidi kudiye ne muoyo mujima. Mpindieu tangila mabenesha adi Nzambi ulaya aa: ‘Nebakune maminu ne ditalala, nebapete diakalengele; muonji wa tumuma neukuame tumuma tuawu, buloba nebulue ne bintu bia kudia biabu, diulu nedilokeshe dibungi, nengenzeje difuka edi dia bantu aba bua kupianabu bintu ebi bionso.’​—Zekâya 8:9-13.

10 Tuetu benze mudimu udi Yehowa mutupeshe ne tshisumi ne mutshima wa disanka, neatubeneshe anu muvuaye mubeneshe bena Yuda abu mu nyuma ne ku mubidi. Mu mabenesha aa mudi ditalala munkatshi muetu, bupole, bubanji ne didiunda dia mu nyuma. Kadi tudi ne bua kuikala bajadike ne: bua Yehowa kutungunuka ne kutubenesha, tudi ne bua kuenza mudimu wende ku ntempelo wa mu nyuma mushindu udiye musue bua tuwenze.

11. Mmunyi mutudi mua kudikonkonona?

11 Mpindieu ke utudi ne bua ‘kuelangana meji a bienzedi bietu.’ (Hagai 1:5, 7) Tudi ne bua kupeta dîba dia kukonkonona malu atudi tuangata ne mushinga wa bungi mu nsombelu wetu. Yehowa udi utubenesha lelu bilondeshile mushindu utudi tutumbisha dîna diende ne tutungunuka mu mudimu wetu ku ntempelo wende wa mu nyuma. Udi mua kudiebeja ne: ‘Ndiku mushintulule malu andi ngangata ne mushinga wa bungi anyi? Lukunukunu lundi nalu bua Yehowa, bua bulelela buende ne bua mudimu wende ndushale muomumue katshia ku dîba dingakatambula anyi? Dikeba nsombelu mulenga didiku dimpangisha bua kuenza malu adi atangila Yehowa ne Bukalenge buende anyi? Ditshina dia bantu, dia se: bakuabu nebammone mushindu kayi, didiku dimpingaja tshianyima mu mushindu kampanda anyi?’​—Buakabuluibua 2:2-4.

12. Nsombelu kayi uvua munkatshi mua bena Yuda udibu baleje mu Hagai 1:6, 9?

12 Katuena basue bua Yehowa atunyenge mabenesha ende bualu tudi tulengulula mudimu wa kutumbisha dîna diende. Vuluka ne: kunyima kua bena Yuda bavua bapingane mu ditunga diabu bamane kutuadija bimpe, bakabanga ‘kunyema muntu ne muntu ku nzubu kuende,’ anu mudi Hagai 1:9 wamba. Bakabanga kutangila anu malu abu nkayabu ne majinga abu a ku dituku ku dituku. Ke bualu kayi bavua ‘bapuola bintu bibalê,’ bapangila biakudia ne mvinyo ne bilamba bia luya bia kuvuala. (Hagai 1:6) Yehowa wakabanyenga mabenesha ende. Ndilongesha kayi ditudi mua kupeta mu bualu ebu?

13, 14. Mmunyi mutudi mua kutumikila dilongesha didi mu Hagai 1:6, 9, ne bua tshinyi bualu ebu budi ne mushinga?

13 Kuenaku umona ne: bua tuetu kutungunuka ne kupeta mabenesha a kudi Nzambi, tudi ne bua kukandamena lungenyi lua kulengulula ntendelelu wende bua kupeta bintu bitudi tukeba anyi? Tudi ne bua kuenza nanku bikala mudimu anyi bualu budi butupesha ditanaji buikale dikeba mfranga mivule anyi mushindu wa kulua babanji lukasa, peshi didifila mu tulasa tubandile bua kupeta mudimu mulenga panu, anyi dilonda malonga kampanda bua kukumbaja bipatshila bietu.

14 Malu aa kaena anu mabi to. Kadi kuenaku umona ne: patudi tuafuanyikija ne muoyo wa tshiendelele, adi menemene “midimu mifue” anyi? (Ebelu 9:14) Mushindu kayi? Mu nyuma, adi midimu mifue, ya tshianana ne kayiyi ne bua nsongo. Muntu yeye mutungunuke ne kuyenza, idi mene mua kumufikisha ku difua mu nyuma. Biakenzekela bamue bena Kristo bela manyi ba mu tshikondo tshia bapostolo. (Filipoi 3:17-19) Bikadi bienzekele bamue ba mu tshikondo tshietu etshi. Udi mua kuikala mumanye bamue bakalekela midimu ya bena Kristo ku kakese ku kakese ne kumbukabu mu tshisumbu; ne mpindieu kabena baleja dijinga nansha dikese dia kupingana ku mudimu wa Yehowa. Tudi batekemene ne dishindika ne: bantu aba nebapingane kudi Yehowa, kadi bulelela budi se: kuenza “midimu mifue” kudi mua kufikisha muntu ku dibengibua kudi Yehowa ne ku dijimija mabenesha ende. Ebu mbualu bubi be, ki mmuomu anyi? Midimu eyi idi mua kutupangisha disanka ne ditalala bidi nyuma wa Nzambi ukuamisha. Kabidi, ela meji bua tshitudi tujimija patudi katuyi kabidi munkatshi mua bena Kristo netu ba musangelu.​—Galatia 1:6; 5:7, 13, 22-24.

15. Mmunyi mudi Hagai 2:14 uleja ne: ntendelelu wetu ntshintu tshia mushinga wa bungi?

15 Ebu mbualu bua mushinga wa bungi. Tangila mudi Hagai 2:14 uleja mushindu uvua Yehowa umona bena Yuda bavua balengulula nzubu wa ntendelelu wende bua kulengeja nzubu yabu bobu, mu bulelela anyi mu tshimfuanyi. ‘Yehowa udi wamba ne: Bantu aba badi nunku, ne tshisamba etshi tshidi nunku, ku mêsu kuanyi, ne midimu yonso ya bianza biabu idi nunku kabidi; ne bintu bidibu bafila ku muaba wawa bidi bibipe.’ Yehowa kavua wanyisha milambu yonso ivua bena Yuda aba ba mitshima ibidi bafila pa tshioshelu tshia lukasa lukasa tshivuabu banji kuasa mu Yelushalema to, bualu bavua balengulula ntendelelu mulelela.​—Ezela 3:3.

Dishindika dia se: Nzambi neakuatshishe batendeledi bende

16. Bikena-kumona biakamona Zekâya biakajadikila bena Yuda malu kayi?

16 Ku diambuluisha dia bikena-kumona muanda mukulu bivua Zekâya mumone, Nzambi wakajadikila bena Yuda ba butumike ne: uvua ne bua kubakuatshisha. Tshikena-kumona tshia kumpala tshivua tshibajadikila bua dijika dia ntempelo ne bua bubanji buvua Yelushalema ne Yuda mua kupeta pavua bena Yuda ba butumike benza mudimu uvuabu babapeshe. (Zekâya 1:8-17) Mu tshikena-kumona tshibidi Yehowa uvua ubalaya ne: makalenge onso avua aluisha ntendelelu mulelela avua ne bua kujimina. (Zekâya 1:18-21) Bikena-kumona bikuabu bivua bibajadikila malu aa: dikuba mudimu wa dibaka kudi Nzambi, dilua dia bantu ba bisamba bia bungi ku nzubu wa ntendelelu wa Yehowa pavuaye ujika, ditalala ne bupole bia bushuwa, dilandakaja dia bipumbishi bivua bimueneka bu bivua kabiyi kumbusha bivua bitshiamakana mudimu wa Nzambi kumpala, diumbusha dia bubi, bulombodi ne bukubi bua banjelu. (Zekâya 2:5, 11; 3:10; 4:7; 5:6-11; 6:1-8) Udi umona ne: bu muvua bena Yuda ba butumike bikale ne dishindika dia se: Nzambi uvua ne bua kubakuatshisha, bakashintulula nsombelu wabu ne bobu kudifila mu mudimu uvua Nzambi mubapatuile mu bupika.

17. Pa kumona dishindika ditudi nadi, nkonko kayi itudi ne bua kudiela?

17 Bia muomumue, dishindika ditudi nadi dia se: ntendelelu mulelela neatshimune didi ne bua kutusaka bua kuenza mudimu ne kuelangana meji bikole bua nzubu wa ntendelelu wa Yehowa. Udiebeje ne: ‘Bingikala ngitaba ne: mpindieu ke dîba dia kuenza mudimu wa kuyisha lumu luimpe lua Bukalenge ne kuvuija bantu bayidi, bipatshila bianyi ne ngikadilu wanyi bidiku bipetangana ne bualu ebu anyi? Ndiku ngenza dîba dikumbane mu dilonga dia Dîyi dia Nzambi dia buprofete, ngelanganamu meji ne nyikila bua bualu buadi ne bena Kristo nanyi ne bantu bakuabu bandi mpetangana nabu anyi?’

18. Mmalu kayi atudi bindile kumpala eku bilondeshile Zekâya nshapita wa 14?

18 Zekâya mmuakule bua dibutuka dia Babulona Munene dilonda kudi mvita ya Armagedone. Tudi tubala ne: “Dituku edi nedikale dimue, [Yehowa] nkayende ke udi mudimanye; kakuakuikala munya nansha butuku, kabidi diba dia dilolo nekuikale amu butoke.” Bushuwa, dituku dia Yehowa nedikale dia mîdima ne mashika bua baluishi bende badi pa buloba! Kadi nedikale dia butoke ne diakalengele bidi kabiyi bijika bua batendeledi ba Yehowa ba lulamatu. Zekâya wakumvuija kabidi mushindu wikala bintu bionso mua kumanyisha bunsantu bua Yehowa mu buloba bupiabupia. Anu ntendelelu mulelela wa ku ntempelo wa mu nyuma wa Nzambi ke wikala mushindu umuepele wa ntendelelu pa buloba. (Zekâya 14:7, 16-19, MMM) Edi ndishindika dia pa buadi! Netumone muakumbana malu akavuabu bamanyishe ne mushindu wabingishibua bumfumu bua Yehowa. Dituku adi dia Yehowa nedikale dia pa buadi!

Masanka a kashidi

19, 20. Bua tshinyi mêyi adi mu Zekâya 14:8, 9 adi akukankamija?

19 Kunyima kua tshikondo atshi tshia malu a kukema, nebele Satana ne bademon bende mu nyongolo muikalabu kabayi benza kabidi mudimu. (Buakabuluibua 20:1-3, 7) Pashishe masanka nealoke mu Bukokeshi bua Kristo bua bidimu tshinunu. Zekâya 14:8, 9 udi wamba ne: ‘Mu dituku adi mâyi a muoyo neapatuke mu Yelushalema; tshitupa tshiawu netshipueke ku mâyi manene a ku esete, ne tshitupa tshiawu tshikuabu netshipueke ku mâyi manene a ku wesete; bualu nebuikale nunku mu tshikondo tshia luya ne mu tshikondo tshia mashika. Yehowa neikale Mukalenge wa buloba bujima. Mu dituku adi Yehowa neikale anu umue, ne dîna diende nedikale dimue.’

20 ‘Mâyi a muoyo’ anyi ‘musulu wa mâyi a muoyo’ (bidi bileja malu adi Yehowa mulongolole bua kufila muoyo) nebitungunuke ne kupueka bifumina ku nkuasa wa butumbi wa Bukalenge bua Masiya. (Buakabuluibua 22:1, 2) Tshisumbu tshinene tshia batendeledi ba Yehowa bapanduka ku Armagedone nebapete masanka a bungi pabapikulabu ku tshibawu tshia lufu lua mu Adama. Nansha aba bakadi bafue nebapete masanka pababishabu ku lufu. Dîba adi tshikondo tshipiatshipia tshia bukokeshi bua Yehowa pa buloba netshituadije. Bantu ba buloba bujima nebamanye ne: Yehowa udi Mukalenge Mutambe Bunene, amu yeye nkayende ke udi muakanyine kumutendelela.

21. Ndipangadika kayi ditudi ne bua kuikala nadi?

21 Patudi tumona malu onso avua Hagai ne Zekâya bamanyishe ne malu onso akadi makumbane, tudi ne bijadiki bikole bidi bitusaka bua kuya kumpala mu mudimu udi Nzambi mutupeshe bua kuenza mu mbanza ya pa buloba ya ntempelo wende wa mu nyuma. Mu dindila too ne palua ntendelelu mulelela mupuangane, tudienzejayi bua kuteka malu a Bukalenge pa muaba wa kumpala. Zekâya 8:9 udi utubela ne: ‘Koleshayi maboko enu; nuenu badi bumvua mêyi aa a mu matuku aa mukana mua baprofete.’

Udi muvuluke anyi?

• Ndifuanangana dia malu a kale kayi didi divuija mukanda wa Hagai ne wa Zekâya ne mushinga lelu?

• Ndilongesha kayi didi Hagai ne Zekâya batupesha bua malu atudi tuangata ne mushinga wa bungi?

• Bua tshinyi kukonkonona mukanda wa Hagai ne wa Zekâya kudi kutusaka bua kuikala ne dishindika bua matuku atshilualua?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 26]

Hagai ne Zekâya bakakankamija bena Yuda bua kuenza mudimu ne muoyo mujima bua kupetabu mabenesha

[Bimfuanyi mu dibeji 27]

Udiku ‘unyema bua nzubu webe’ anyi?

[Tshimfuanyi mu dibeji 28]

Yehowa wakalaya mabenesha, ne wakaafila