Mushindu wa kuangata mapangadika adi asankisha Nzambi

MUNTU mukuabu wa mu ditunga dia États-Unis uvua muye dimue dituku ku banke bua kulamisha dolare binunu 25. Uvua ujinga bua bamulaminayi too ne dituku dialuaye kuyikeba. Kadi munga muena mudimu wa ku banke aku wakamuambila ne: Tekesha makuta ebe kudi bena mu bisalu (bourse) bualu nansha kunyima kua matuku a bungi makuta aa kaakujimina to. Muena makuta eu e kuitaba. Abidi male asatu mîpi, bintu bivuaye musumba kupueka mushinga, muntu kujimija makuta a bungi.

Tshilejilu etshi tshidi tshileja ne: kabitu bipepele bua kuangata mapangadika mimpe to. Kadi netuambe tshinyi bua mapangadika a malu makuabu pa kumusha a makuta? Mapangadika atudi tuangata adi mua kutuendesha diakabi anyi diakalenga ne kunyima kua matuku kutukebela muoyo anyi ku lufu. Mpindieu, netuangate mapangadika mimpe munyi?

‘Njila nyeye eu’

Dituku dionso edi, tutu tusungula biakudia bitudi mua kudia, bilamba bia kuvuala, muaba utudi mua kuya, anu nanku. Amue mapangadika adi mua kumueneka mapepele, kadi adi mua kukebesha njiwu mibi. Tshilejilu, kuangata dipangadika dia kunua mfuanka bua musangu wa kumpala ki mbualu bukole to, kadi kudi mua kulua kulela tshibidilu tshidi mua kulamata muntu kashidi. Katuena ne bua kulengulula mapangadika adi amueneka bu mapepele to.

Udi mua kutuambuluisha bua kuangata mapangadika mimpe nansha mu malu adi amueneka bu malu makese nnganyi? Netusanke bikole tuetu mua kupeta muntu wa nsongo udi mua kutuambuluisha bua kumanya tshia kuenza patudi mu ntatu. Udi mua kupeta muntu wa mushindu eu. Mukanda mukuabu wa kale udi ne malu adi mua kutuambuluisha udi wamba ne: ‘Pawakeba kusesuka ku tshianza tshia balume, anyi ku tshianza tshia bakaji, matshi ebe neumvue dîyi difume kunyima kuebe diamba ne: Njila nyeye eu, endelamu.’ (Yeshaya 30:21) Mêyi aa nga nganyi? Mmunyi muwashindika ne: mibelu yende nya kueyemena?

Mêyi adi kulu eku aa nga mu Bible, ne bantu ba bungi bakadi bamulonge mbamone ne: mmufundisha ku nyuma wa Yehowa Nzambi, mufuki wa bantu ne bintu. (2 Timote 3:16, 17) Bu mudi Yehowa mumanye mutuye mutufuka, amu yeye ke udi kabidi mua kutulombola bimpe. Udi kabidi mua kumanya malu atshilualua, bualu ‘Udi udianjila kuleja bantu nshikidilu wa bualu ku tshibangidilu tshiabu, ne mu bidimu bia kale mubaleje malu akadi kâyi manji kuenjibua. Ndi ngamba ne: Bualu bungakadipangidijila bua kuenza nebuenjibue.’ (Yeshaya 46:10) Mufundi wa misambu mukuabu wakamba ne muoyo mujima bua Dîyi dia Yehowa ne: ‘Dîyi diebe didi muinda ku makasa anyi ne munya muteme mu njila  wanyi.’ (Musambu 119:105) Kadi mmunyi mudi Yehowa mua kutuambuluisha lelu’eu mu bulongolodi ebu budi butenkakana anu bu mavuala a mâyi makole? Mmushindu kayi utudi mua kuangata mapangadika adi asankisha Nzambi?

Tumikila mêyi a mu Bible

Yehowa Nzambi mmupeshe bena Kristo mêyi ende bua kumonabu mua kuangata mapangadika mimpe. Kulonga mêyi adi mu Bible ne kuatumikila kudi anu bu kulonga muakulu ne kuwakula. Paudi umanya muakulu bimpe ke paudi mua kumanya bilema bidi muntu mukuabu wenza padiye wakula. Pamuapa kuakujingulula menemene mikenji ya muakulu au idiye mushipe to, tshidibi udi anu mumanye ne: mmuakule ne tshilema. Wewe mulonge mêyi adi mu Bible bimpe ne mumanye mua kuatumikila, neumanye mua kujingulula mudi dipangadika kampanda kadiyi dimpe anyi kadiyi dipetangana ne mêyi a Nzambi.

Angata tshilejilu tshia nsonga udi ne bua kusungula mushindu udiye ne bua kukosesha nsuki yende. Kakutu modele wa nsuki musunguluke udi Bible ukandika to. Kadi anji tangila amue mêyi adi mu Bible aa. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Muomumue bakaji kabidi badilengeje ne bilulu bidi bibakanyine; bikale ne kalolo ne bupuekele; kabaluki nsuki yabu bipia; kabaluatshi ngolo ne mabue ne bilulu bia mushinga mupite bungi; kadi badilengeje ne bienzedi bimpe, bu mudi buakane bua bakaji badi bamba ne: Tudi tutshina Nzambi.’ (1 Timote 2:9, 10) Muaba eu Paulo udi wakula bua bantu bakaji, kadi mêyi adiye wamba aa adi mua kukumbanyina bantu bonso, balume ne bakaji. Mêyi au adi bishi? Tshimuenekelu tshietu tshidi ne bua kuikala tshileja kalolo ne didipuekesha. Nunku, nsonga wetu eu udi mua kudikonka ne: ‘Modele wanyi wa nsuki udiku uleja kalolo ne bupuekele bileja ne: ndi muena Kristo anyi?’

Kabidi, mmunyi mudi mêyi a muyidi Yakobo adi kuinshi aa mua kuambuluisha nsonga? ‘Nuenu, bena masandi, kanuena bamanye ne: Bulunda bua malu a pa buloba budi ne Nzambi lukuna anyi? Nunku muntu yonso wasua kuikala mulunda wa malu a pa buloba, udi udivuija muena lukuna kudi Nzambi.’ (Yakobo 4:4) Bena Kristo kabatu basue kunanga malu a pa buloba to, bualu Nzambi mmuakine. Nunku nsonga udi mua kudiebeja ne: Modele wa nsuki udi banyanende bananga au, neumuleje bu mulunda wa Nzambi anyi wa bena panu? Mêyi a mu Bible aa adi mua kuambuluisha nsonga udi ukeba modele wa nsuki wa kukosesha bua kuangata dipangadika dimpe. Bushuwa mêyi adi mu Bible adi atuambuluisha bua kuangata mapangadika mimpe. Patudi tupeta tshibidilu tshia kuangata mapangadika mimanyine pa mêyi a Nzambi, bidi bilua bipepele bua tuetu kuangata mapangadika mimpe adi kaayi mua kutukebela ntatu.

Tudi mua kupeta mêyi a bungi mu Bible. Kadi katuakupeta mvese misunguluke idi mikumbanyine menemene tshilumbu tshitudi natshi to. Nanku tudi mua kubala Bible amue malu a muvua bantu kampanda batumikile mubelu wa kudi Nzambi ne mushindu uvua bakuabu pabu baleje mutu mukole. (Genese 4:6, 7, 13-16; Dutelonome 30:15-20; 1 Kolinto 10:11) Patudi tubala miyuki ya mushindu eu ne tuela meji ku malu adi mua kutufikila patudi tuatumikila ne njiwu itudi mua  kupeta tuetu bateke mutu mukole, netumanye mêyi a Nzambi adi mua kutuambuluisha bua kuangata mapangadika adi amusankisha.

Tuangate tshilejilu tshia muyiki uvua pankatshi pa Yezu ne mupostolo Petelo. Musangishi wa mulambu wa ku ntempelo (wa drakme ibidi) udi ukonka Petelo ne: ‘Muyishi wenu kêna ufuta tshitupa tshibidi tshia nshekela anyi?’ Petelo wakandamuna ne: “E, udi ufuta.” Mutantshi eu, Yezu udi ukonka Petelo ne: “Bamfumu ba pa buloba batu babalambula kudi bana babu balela anyi kudi bantu ba bende?” Padi Petelo wandamuna ne: “Kudi bantu ba bende,” Yezu udi umuambila ne: ‘Nunku bana balela badi badishikamine. Kadi katubalenduishi, uye biebe ku dijiba, wela ndobu mu mâyi, wangate mushipa wadianjila kulua; pawabulula mukana muawu, neusangane nshekela; umuangate, ubapeye buanyi ne buebe.’ (Matayo 17:24-27) Mu muyiki emu tudi bapetelamu dîyi kayi dia mushinga?

Yezu wakela Petelo nkonko milondangane bua kumueleshisha meji ne kumufikisha ku diumvua ne: Yeye Yezu bu muvuaye muana wa Nzambi, kavua ne bua kuikala ulambula bitadi to. Nansha muvua Petelo kayi mumvue tshivua lungenyi lua Yezu musangu umue, wakamuambuluisha ne lutulu bua kufikaye ku diumvua. Padi bakuabu benza bilema, tudi mua kuidikija Yezu pa kuikala nabu ne lutulu pamutu pa kubaleja bilema biabu ne mêyi mashile anyi kubakanyina.

Pashishe Petelo wakafika ku diumvua ne: yeye ne Yezu bakafuta bitadi abi anu bua kubenga kulenduisha bakuabu. Dilongesha dikuabu ditudi mua kupetela ku muyiki eu didi ne: mbimpe kutangila kabidi kondo ka muoyo ka bantu bakuabu pamutu pa kushala muimanyine anu pa tshitudi mua kuenza kadi eku tunyingalaja bakuabu.

Ntshinyi tshidi tshitusaka bua kuangata mapangadika adi aleja ne: tudi tunemeka kondo ka muoyo ka bantu bakuabu? Ndinanga dia muntu netu. Yezu Kristo uvua mulongeshe ne: kunanga muntu netu bu mutudi badinange ke mukenji muibidi udi ne mushinga udi mulondele wa kumpala wa kunanga Nzambi ne muoyo wetu mujima. (Matayo 22:39) Bu mutudi basombe ne bantu badi ne lungenyi lua kuanji kudisankisha anu bobu ne kabidi bu mudi bubi butusombela ku tshibelu, bionso ebi bitu bitufikisha anu ku dikeba bua kuenza malu adi atusankisha anu tuetu. Nanku bua muntu kunanga muntu nende bu mudiye mudinange, udi ne bua kushintulula meji ende.​—Lomo 12:2.

Bantu ba bungi bakadi bashintuluka mushindu eu, ne badi bangata ne kondo ka muoyo ka bakuabu ne mushinga kumpala kua kuangata mapangadika, nansha bua malu makese anyi manene. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Bualu bua nuenu, bana betu, nuakabikidibua bua budishikaminyi; kadi nudimuke ne budishikaminyi buenu kabulu tshia kusankisha natshi mubidi, kadi bualu bua dinanga dienu nukuatshilangane mudimu.’ (Galatia 5:13) Tshitudi mua kuenza biumvuangane ne mvese eu ntshinyi? Tuangatayi tshilejilu tshia nsongakaji kampanda uvua mumuangale muye ku musoko bua kulongesha Dîyi dia Nzambi. Padiye wenda uyikila ne bantu, udi umona ne: nansha mudi bena mu tshimenga mudiye ufumina kabayi bamona bilamba biende bu bibi, ku musoko bantu badi bimba mukana bu musambu bamba ne: mbibi. Nansha mudi mvuadilu wende ne didilengeja diende dia mubidi kabiyi bia batumona batuamba, udi wangata dipangadika dia kutuadija kuvuala bilamba bidi  kabiyi bitamba kutuila muisu ‘bua dîyi dia Nzambi kadipendibu.’​—Tito 2:5.

Bu bikale wewe, uvua mua kuikala muenze tshinyi mu malu a nsuki ne dilengeja mubidi anyi bualu bukuabu? Tumanya bimpe ne: Yehowa neasanke patuikala tuangata mapangadika adi aleja mutudi tuangata kondo ka muoyo ka bantu bakuabu ne mushinga.

Tumonayi kule

Pa kumusha mêyi adi mu Bible ne kondo ka muoyo ka bantu bakuabu, tshitudi ne bua kuangata kabidi ne mushinga ntshinyi patudi tuangata mapangadika? Njila wa bena Kristo udi ne ntatu ya bungi anu bu kuendela mu kajila kakese ka mabue mabue, kadi Nzambi udi ulekela bena Kristo malu a bungi a kudienzela. (Matayo 7:13, 14) Tudi basue kuakula mpindieu bua tshikala mapangadika etu mua kuenzela malanda etu ne Nzambi, kuenzela lungenyi luetu, ne nsombelu wetu mulenga wa ku mubidi bua matuku adi kumpala.

Tuanji kufuanyikija ne: badi basue kukupesha mudimu kampanda. Mudimu au pamuapa ki mmubi to nansha bena Kristo badi mua kuwenza. Neukushile dîba dia kubuela mu bisangilu bietu binene ne bikese. Nebikale bakufuta bimpe menemene. Mfumuebe wa mudimu udi wanyisha ngenzelu webe wa mudimu bikole ne udi ujinga bua wewe kuleja dimanya diebe dionso mu mudimu eu. Nansha wewe muine, mudimu au udi ukusankisha be. Kudiku tshintu tshidi mua kuimana kumpala kuebe bua wewe kuubenga anyi? Newenze tshinyi wewe mudianjile kumona ne: mudimu au udi mua kulua kukudia wewe yonso? Mbakuambile ne: kabakukuenzeja bua kutungunuka ne kuwenza too ne panyima pa mêba makosa bua mudimu wa dituku dionso to. Kadi bua kujikija mudimu wonso, neujinge bua kuwenza kupita ne muudi mua kukokesha anyi? Bikadi bikulomba bua wewe kushala ku mudimu mêba a bungi panyima pa bantu bonso dituku dionso anyi? Bua mêba a pamutu aa, kutshiena kabidi upeta dîba dia kusomba ne bena mu dîku diebe anyi? Kutshiena kabidi ne dîba dia kuenza midimu idi itangila ntendelelu wa Nzambi webe anyi?

Tangila mushindu uvua Jim muangate dipangadika dinene bua mudimu wende. Uvua uwenza ne muoyo mujima too ne muakamubandishabu mianzu. Uvua ku mutu ne utangila malu a kumpanyi wabu mujima mu matunga a ku Asia yonso; uvua kabidi ne muanzu mubandile bikole mu biro biabu bivua mu États-Unis eku muikale kabidi direktere munene bua kumpanyi wabu eu ku Mputu. Kadi pakanyanguka malu a makuta mu Japon, wakamona muvuabi kabiyi ne dikuatshisha bua kukeba makuta ne mianzu. Makuta avuaye mupete mu lutatu lua bungi e kujimina mu mupodi wa dîsu. Kakamona kabidi bua tshinyi uvua ne muoyo to. Ke yeye kudikonka ne: ‘Nengenze tshinganyi mu bidimu dikumi kumpala eku.’ Apu ke yeye kushisha kumona ne: mukajende ne bana bende babidi bavua ne nsombelu muimpe kumupita. Bualu mu bidimu bionso abi, bavua bobu amu ne Bantemu ba Yehowa. Jim wakajinga bua kuikala pende ne disanka anu bu mukajende ne bana bende. Ke bualu kayi wakatuadija kulonga Bible.

Matuku makese panyima Jim wakajingulula ne: midimu eyi ivua imupangisha bua kulua muena Kristo. Bualu uvua anu lelu ku Asia, malaba ku États-Unis, malaba mukuabu ku Mputu. Kavua ne dîba dia kulonga Bible ne dia kusomba ne bena Kristo bakuabu to. Ke kutuadijaye kudiebeja ne: ‘Nentungunuke ne kuenza malu bu mumvua ngenza mu bidimu 50 bidi bishale ebi anyi ndi ne bua kuangata luendu lupialupia mu nsombelu wanyi?’ Yeye mumane kulomba Nzambi lungenyi bua bualu ebu ne mutangile kule bua kumanya tshiamutuadila dipangadika diende, wakadisuika bua kulekela midimu yonso ayi pa kumusha umue bua kupetaye dîba dia mua kuenzela Nzambi mudimu. (1 Timote 6:6-8) Dipangadika divuaye muangate diakamusankisha bikole, kumupesha mushindu wa kuikala ne bia bungi bia kuenza mu mudimu wa Nzambi.

Dipangadika diebe, nansha diodi dikale dikese anyi dinene, didi ne mushinga wa bungi menemene. Dipangadika diudi wangata lelu didi mua kukututshisha diakalenga anyi diakabi, ne pamuapa kukufikisha ku lufu anyi ku muoyo matuku adi kumpala eku. Udi mua kuangata mapangadika adi asankisha Nzambi wewe mukebe tshia kuenza mu Bible, muangate kondo ka muoyo ka bantu bakuabu ne mushinga ne mutangile kule ku tshikala bipeta bia tshiwenza. Tuangatayi tuetu buonso mapangadika adi asankisha Nzambi.

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Mapangadika pa malu adi amueneka bu makese adi mua kulelela muntu ntatu ya bungi

[Tshimfuanyi mu dibeji 14]

Mmunyi mudi mêyi a mu Bible mua kumuambuluisha bua kuangata mapangadika mimpe?

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Yezu wakayikila ne Petelo mu mushindu mulenga