Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Udi mudilongolole bua kupanduka anyi?

Udi mudilongolole bua kupanduka anyi?

Udi mudilongolole bua kupanduka anyi?

‘Buela biebe mu buatu ne bantu bonso ba mu nzubu muebe; bualu bua meme ngakakumona muimpe ku mêsu kuanyi munkatshi mua tshikondo etshi.’​—GENESE 7:1.

1. Ntshinyi tshivua Yehowa muenze bua kupandisha bantu mu tshikondo tshia Noa?

YEHOWA ‘wakatuma mâyi manene pa buloba bua bantu babi’ mu matuku a Noa, kadi wakalongolola kabidi malu bua kupandisha bakuabu bantu. (2 Petelo 2:5) Nzambi mulelela wakumvuija bimpe Noa mushindu uvuaye ne bua kuenza buatu bua kupandisha bantu ku Mvula wa kabutu. (Genese 6:14-16) Anu bu mudi musadidi yonso wa Yehowa ne bua kuenza, “Noa wakenza nanku.” Bushuwa, “wakenza mianda yonso yakamuambila Nzambi.” Lelu tudi ne muoyo bua mushindu uvua Noa mutumikile Nzambi.​—Genese 6:22.

2, 3. (a) Mmunyi muvua bena mu tshikondo tshia Noa bangata mudimu uvuaye wenza? (b) Ndieyemena kayi divua nadi Noa pavuaye mubuele mu buatu?

2 Kuenza buatu kakuvua mudimu mupepele to. Bidi bimueneka ne: bantu ba bungi bakakema pavuabu bamona tshivua Noa ne bena dîku diende benza. Nansha muvuabu bamona mudimu au wenzeka, kabavua batuishibue ne: bua kupanduka bivua bikengela kubuela mu buatu abu to. Ndekelu wa bionso, lutulu lua Nzambi bua bantu babi ba mu tshikondo atshi luakajika.​—Genese 6:3; 1 Petelo 3:20.

3 Panyima pa Noa ne bena dîku diende benze mudimu mukole bidimu bia bungi, Yehowa wakamuambila ne: ‘Buela biebe mu buatu ne bantu bonso ba mu nzubu muebe; bualu bua meme ngakakumona muimpe ku mêsu kuanyi munkatshi mua tshikondo etshi.’ Bu muvua Noa mueyemene dîyi dia Yehowa, ‘wakabuela mu buatu ne mukaji wende ne bana bende balume ne bakaji ba bana bende.’ Yehowa nkayende wakakanga tshiibi bua kukuba bantu bende. Pakaloka Mvula, Nzambi uvua mulongolole bua kupandisha bantu ku diambuluisha dia buatu.​—Genese 7:1, 7, 10, 16.

Difuanangana didi pankatshi pa tshikondo tshietu ne tshia Noa

4, 5. (a) Yezu uvua mufuanyikije tshikondo tshia dikalaku diende ne tshinyi? (b) Ndifuanangana kayi didi pankatshi pa tshikondo tshietu etshi ne tshia Noa?

4 ‘[Dikalaku dia] Muana wa muntu nedikale bu muakadi pa matuku a Noa.’ (Matayo 24:37) Pavua Yezu muambe mêyi aa uvua uleja ne: dikalaku diende didi kadiyi dimueneka nedikale difuanangane ne tshikondo tshia Noa, ne ke muakenzekabi. Nangananga kubangila mu 1919, mukenji wa buena wa mu matuku a Noa uvua umanyishibua kudi bantu ba mu bisamba bionso. Mu tshibungi, bantu badi bangata mukenji eu anu bu muvua bena mu tshikondo tshia Noa bangata mudimu wende.

5 Yehowa wakabutula bantu babi bavua ‘buuje buloba ne binyangu’ ku Mvula wa kabutu. (Genese 6:13, MMM) Bantu bonso bavua bamanye bimpe ne: Noa ne bena mu dîku diende kabavua benza malu a tshinyangu ne bavua badifile ne muoyo mujima mu mudimu wa dienza buatu ne ditalala. Bia muomumue, tudi tumona difuanangana didiku lelu ne tshikondo atshi. Bantu badi banange bulelela badi mua kumona ‘ditapuluka pankashi pa bantu bimpe ne bantu babi, pankatshi pa badi bakuatshila Nzambi mudimu ne badi kabayi bamukuatshila mudimu.’ (Malaki 3:18) Badi banyisha ngikadilu idi nayi Bantemu ba Yehowa bu mudi: bululame, buimpe, ditalala ne tshisumi, ne bamona mudiyi ibavuija bashilangane ne bantu bakuabu bonso badi pa buloba ebu. Bantemu mbakine tshikisu mu mishindu yatshi yonso, ne badi bitaba bua nyuma wa Yehowa abalombole. Ke bualu kayi badi mu ditalala ne badi baditatshisha bua kuenza malu makane.​—Yeshaya 60:17.

6, 7. (a) Ntshintu kayi tshivua bena mu tshikondo tshia Noa kabayi bajingulule, ne mmunyi mudibi bienzeka lelu? (b) Mbilejilu kayi bidi bileja ne: Bantemu ba Yehowa mbamanyike bimpe mudibu bashilangane ne bantu bakuabu?

6 Bantu ba mu tshikondo tshia Noa kabavua bamona ne: Noa uvua wenza malu avua Nzambi umulomba ne Nzambi uvua umuambuluisha. Bu muvuabu kabayi bangata malu avuaye ubayisha ne mushinga, kabakenza tshintu nansha tshimue. Bidi bishi lelu? Nansha mudi bantu ba bungi bakema bua mudimu ne ngikaladilu ya Bantemu ba Yehowa, ba bungi ba kudibu kabena bangata didimuija dia mu Bible ne lumu luimpe ne mushinga. Bena mutumba, bena mudimu, anyi balela betu badi mua kukosela bena Kristo katshi bua ngikadilu yabu milenga, kadi ku lunga luseke badi badila bamba ne: “Kadi, tshilema tshienu tshidi anu tshimue: nudi Bantemu ba Yehowa!” Tshintu tshidi bantu aba kabayi bajingulula ntshia ne: Bantemu badi ne ngikadilu bu mudi: dinanga, disanka, ditalala, lutulu, luse, buimpe, ditabuja, kudipuekesha ne kudikanda, bualu badi babalombola kudi nyuma wa Nzambi. (Galatia 5:22-25) Ngikadilu milenga yabu eyi idi ne bua kuambuluisha bantu bua kuitaba malu adibu babayisha.

7 Tshilejilu, mu ditunga dia Russie, Bantemu ba Yehowa bavua bibaka Nzubu wa Bukalenge. Tatu mukuabu wakayikila ne umue wa ku bavua bibaka, umuambila ne: “Nudi bibaki ba pa buabu: kakuena muntu unua mfuanka, upatula mêyi mabi ne muntu mukuatshike! Kadi, ngambila mu bulelela, nudi Bantemu ba Yehowa anyi?” Muibaki au kumukonka ne: “Meme muambe ne: Tòo, newitabe anyi?” Tatu au kuamba ne lukasa luonso ne: “Ntshiena mua kuitaba to.” Mu tshimenga tshikuabu mu ditunga adi, mulombodi wa tshimenga wakakema bikole pavuaye mumone Bantemu ba Yehowa bibaka Nzubu wa Bukalenge mupiamupia. Wakaleja muvuaye kumpala umona bitendelelu bionso bu bivua diatshimue, kadi pavuaye mudimuene ne ende abidi muvua Bantemu ba Yehowa benza mudimu ne muoyo mujima, wakashintulula mmuenenu wende. Bilejilu bibidi ebi bidi bileja mudi basadidi ba Yehowa bashilangane bikole ne bantu badi kabayi bitaba mêyi a mu Bible.

8. Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua kupanduka ku nshikidilu kua tshikondo etshi?

8 Mu matuku a ku nshikidilu wa ‘buloba bua kale’ buvua bubutuka ku Mvula, Noa uvua “muambi wa malu mimpe” wa lulamatu. (2 Petelo 2:5) Mu matuku aa a ku nshikidilu wa ndongoluelu eu wa malu, bantu ba Yehowa badi bamanyisha mikenji yende miakane ne bambila bantu lumu luimpe ludi lupandisha bantu bua kubuelabu mu buloba bupiabupia. (2 Petelo 3:9-13) Anu bu muvua Noa ne bena mu dîku diende bapanduke bualu bavua babuele mu buatu, bia muomumue lelu muntu udi mua kupanduka anu yeye ne ditabuja ne udisangisha pamue ne tshitupa tshia bulongolodi bua Yehowa tshia pa buloba.

Bua kupanduka bikengela kuikala ne ditabuja

9, 10. Bituikala basue kupanduka ku kabutu ka bulongolodi bua Satana, bua tshinyi ditabuja didi ne mushinga?

9 Ntshinyi tshidi muntu ne bua kuenza bua kupandukaye ku kabutu ka bulongolodi bua Satana kadi kalua ne lubilu aka? (1 Yone 5:19) Tshidiye ne bua kujingulula tshia kumpala ntshia ne: udi dijinga ne bukubi. Pashishe udi ne bua kukeba muaba udiye mua kupetela bukubi ebu. Bena mu tshikondo tshia Noa bavua benza anu yabu ivua mibatonde, kabayi bakeba mushindu wa kupanduka ku kabutu kavua kalua kumpala to. Bavua bapangile tshintu tshikuabu tshia mushinga: Ditabuja Nzambi.

10 Kadi Noa ne bena diende bobu, bavua bajingulule muvuabu dijinga ne bukubi bua kushala ne muoyo. Bavua kabidi ne ditabuja mu Mukalenge mutambe bunene Yehowa Nzambi. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Bikalaku kakuyi ditabuja, muntu kêna mua kusankisha [Yehowa]; bualu bua muntu udi ulua kudi Nzambi budiye nabu mbua kuitabuja ne: Yeye udiku, ne udi mufutshi wa badi bamukeba.’ Paulo wakamba kabidi ne: ‘Bua ditabuja Noa, pakadiye mudimujibue bua malu akadi kaayi manji kumuenebua, muenzejibue ku ditshina dia Nzambi, wakalongolola buatu bua kusungila nabu ba mu nzubu muende; bua bualu ebu wakapisha ba pa buloba, wakalua mupianyi wa buakane budi bua ku ditabuja.’​—Ebelu 11:6, 7.

11. Ndilongesha kayi ditudi mua kupetela ku mushindu uvua Yehowa mukube bantu mu bikondo bia kale?

11 Bua kupanduka ku kabutu ka bulongolodi ebu, tudi ne bua kuenza malu makuabu pa kumbusha kuitaba patupu ne: nebubutuke kumpala eku. Tudi ne bua kuikala ne ditabuja mu bidi Nzambi mulongolole bua kupanduka, ne kuenza kabidi malu adi aleja ditabuja adi. Bushuwa tudi ne bua kuikala ne ditabuja mu mulambu udi utupikula wa Yezu Kristo Muana wa Nzambi. (Yone 3:16, 36) Kadi katupu muoyo ne: anu bantu bavua mu buatu bua Noa ke bakapanduka ku Mvula wa kabutu. Bia muomumue, ndongoluelu uvuaku mu Isalele wa misoko ya tshisokomenu uvua mua kukuba muntu uvua mushipe mukuabu ku mpukampuka anu pavuaye unyemena mu umue wa ku misoko eyi ne ushalamu too ne pavua muakuidi munene ufua. (Nomba 35:11-32) Pavua dikenga dia dikumi diditute mu Ejipitu mu tshikondo tshia Mose, muanabute wa muena Ejipitu yonso wakafua, kadi wa muena Isalele wakashala ne muoyo. Bua tshinyi? Yehowa uvua muambile Mose ne: ‘Bobu [bena Isalele] nebangate mashi [a muana wa mukoko wa kupita kua Yehowa], nebaamiamine ku mutshi wa pa mutu pa mushiku wa mbelu ne ku biluwa bibidi bia mushiku wa mbelu wa nzubu mudibu bamudîla. Muntu kalopoki mu nzubu wende too ne patshia butuku.’ (Ekesode 12:7, 22) Muanabute kayi wa muena Isalele uvua mua kupima bua kupua mukenji wa Nzambi eu muoyo ne kupatuka mu nzubu uvuabu bamiamine mashi ku mikamba yonso ya tshiibi!

12. Ndukonko kayi ludi yonso wa kutudi ne bua kudiela ne mbua tshinyi?

12 Bidi bikengela muntu ne muntu ele meji bikole ku nsombelu wende nkayende. Tudiku tuenza malu adi Yehowa utulomba bua kutukubaye mu nyuma anyi? Patuadija dikenga dinene, bantu bavua bakebe bukubi bua nunku nebasanke bela mbila ya disakidila nayi Nzambi; kadi bakuabu nebikale ne muadi ne binsonji ku mêsu.

Malu adibu bakaje ku kakese ku kakese adi atulongolola bua kupanduka

13. (a) Malu a mu tshisumbu avuabu bashintulule avua ne mushinga kayi? (b) Umvuija amue malu avuabu bashintulule.

13 Yehowa mmulongolole malu ku kakese ku kakese mu tshitupa tshia bulongolodi buende tshia pa buloba. Malu aa adi alengeja, ashindamija ne akolesha mushindu udiye mulongolole bua kutukuba mu nyuma. Kubangila mu bidimu bia 1870 too ne mu 1932, bena mu tshisumbu bavua bela tukanda bua kusungula bakulu ne ba-diakre. Mu 1932, pamutu pa kuelela bakulu tukanda, bakateka kasumbu ka mudimu kavuabu belela tukanda bua kuikala kuenza mudimu pamue ne direktere wa mudimu uvuabu basungula. Mu 1938, bulongolodi bua Yehowa buakalongolola bua bikala bateka bantu badi benza mudimu mu tshisumbu bilondeshile mêyi a mu Bible. Katshia mu 1972, ku bulombodi bua Kasumbu Kaludiki ka Bantemu ba Yehowa, bakulu badi bafila mêna a bantu badi bakumbaja ngikadilu milomba bua kuenza midimu mu tshisumbu ne bobu banyishe, badi babapingajila mukanda udi uleja mudibu bateka bantu aba mu midimu bu bakulu anyi basadidi ba mudimu bilondeshile Bible. Mu kupita kua bidimu, midimu ya Kasumbu Kaludiki yakavula ne kuvua malu a bungi akashintululabu bua kukapepejila mudimu.

14. Mprograme kayi wa dilongesha uvua mutuadije mu 1959?

14 Mu 1950, bakatamba kuelela meji bikole pa Musambu wa 45:16 bua kumona mua kunzulula tulasa tuvua mua kutungunuka ne kulongesha bantu. Tudi tubala mu mvese eu ne: ‘Bana bebe ba balume bawakalela nebapingane mu muaba wa batatuebe; neubavuije bakokeshi mu miaba yonso ya pa buloba.’ Bakulu badi balombola mu tshisumbu badi benda balonga malu adi Nzambi musue bua kuenza mpindieu ne panyima pa Armagedone. (Buakabuluibua 16:14, 16) Kalasa ka Mudimu wa Bukalenge kavua katuadije mu 1959. Mu tshikondo atshi, kavua kenzeka mu ngondo mujima nangananga bua bakulu bavua balombola midimu mu tshisumbu anyi batangidi-baludiki. Lelu kalasa aka kadi kenzeka bua bakulu ne bua basadidi ba mudimu bonso. Pashishe, bana betu badi babuela mu kalasa aka badi balua pabu kulongesha Bantemu ba Yehowa bakuabu mu bisumbu bidibu. Dienza nunku ndiambuluishe bantu bonso mu nyuma ne ndibambuluishe bua kuyisha lumu luimpe lua Bukalenge bimpe.​—Mâko 13:10.

15. Mmalu kayi abidi adi ambuluisha bua kulama bukezuke bua tshisumbu?

15 Bantu bonso badi basue kulua Bantemu batambule badi ne bua kukumbaja malu malomba. Basekianganyi ba lelu kabena babuela mu tshisumbu ne balua Bantemu anu bu muvua basekianganyi ba mu tshikondo tshia Noa kabayi babuele mu buatu. (2 Petelo 3:3-7) Nangananga kubangila mu 1952, Bantemu ba Yehowa mbanyishe dilongolola dia kuipata mu tshisumbu muntu udi wenza malu mabi kayi unyingalala, bua kumona mua kutshilama. Aba badi banyingalala menemene, badi babambuluisha ne dinanga dia bungi bua ‘kulongoluela makasa abu njila milulame.’​—Ebelu 12:12, 13; Nsumuinu 28:13; Galatia 6:1.

16. Bantu ba Yehowa badi mu nsombelu kayi mu nyuma?

16 Diya kumpala mu nyuma dia bantu ba Yehowa ki ndilue mu mpukampuka anyi mu tshintuluntulu to. Yehowa ukavua muambe ku butuangaji bua muprofete Yeshaya ne: ‘Tangilayi, bantu banyi nebadie, kadi nuenu nenuikale ne nzala; tangilayi, bantu banyi nebanue, kadi nuenu nenuikale ne nyota; tangilayi, bantu banyi nebasanke, kadi nuenu nenufuishibue bundu; tangilayi, bantu banyi nebimbe misambu bua disanka dia mu mitshima yabu, kadi nuenu nenudile bua kanyinganyinga ka mu mitshima yenu, nenuase muadi bua mitshima yenu ya kupandika.’ (Yeshaya 65:13, 14) Yehowa udi utungunuka ne kutupesha bionso bitudi nabi bualu pa dîba diabi ne biakudia bia mu nyuma bia mushinga bidi bituambuluisha bua kukola mu nyuma.​—Matayo 24:45.

Tudilongololayi bua kupanduka

17. Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kudilongolola bua kupanduka?

17 Kupita mu bikondo bionso bidi bishala ebi, etshi ke tshikondo tshia ‘kuenzejangana ku dinanga ne ku dienza dia bienzedi bimpe, katuyi tulekela bietu disangisha dietu pamue, bu mudi tshilele tshia bakuabu.’ (Ebelu 10:23-25) Kuikala mu tshimue tshia ku bisumbu bia Bantemu ba Yehowa bipite pa 98 000 ne kuenza mudimu pamue natshi nekutuambuluishe bua kudilongolola bua kupanduka. Bena Kristo netu nebatuambuluishe mu mvita itudi tuenza bua kuvuala ‘bumuntu bupiabupia’ ne patudi tuenza muetu muonso bua kuambuluisha bakuabu bua bamanye malu adi Yehowa mulongolole bua kupandukabu.​—Efeso 4:22-24; Kolosai 3:9, 10; 1 Timote 4:16.

18. Bua tshinyi udi mudisuike bua kushala anu mu tshisumbu tshia bena Kristo?

18 Satana ne bena diende bonso badi ne dijinga dikole dia kututeta ne kutupambuisha kule ne tshisumbu tshia bena Kristo. Kadi kudi mushindu wa tuetu kushalamu ne kupanduka ku kabutu ka ndongoluelu mubi wa malu eu. Kunanga Yehowa ne kuanyisha malu adiye mulongolole bimpe nekutuambuluishe bua kuenza muetu muonso bua kutshimuna bionso bidi Satana wenza. Tuetu belela meji ku masanka atudi nawu lelu bua mutudi bena Kristo, dipangadika dietu dia kukandamena Satana nedikole. Netuakule bua amue a ku masanka aa mu tshiena-bualu tshidi tshilonda.

Newandamune tshinyi?

• Ndifuanangana kayi didiku pankatshi pa tshikondo tshietu ne tshia Noa?

• Nngikadilu kayi udi ne mushinga bua kupanduka?

• Mmalu kayi adibu bakaje ku kakese ku kakese bua kukolesha mushindu udi Yehowa mulongolole bua kutukuba?

• Mmunyi mutudi mua kudilongolola tuetu bine bua kupanduka?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 22]

Bena mu tshikondo tshia Noa kabavua bamuangata ne mushinga

[Tshimfuanyi mu dibeji 23]

Mbimpe bua kutapa ntala kudimuka padi Nzambi utudimuija

[Tshimfuanyi mu dibeji 24]

Bua tshinyi bavua benze Kalasa ka Mudimu wa Bukalenge?

[Tshimfuanyi mu dibeji 25]

Etshi ke tshikondo tshia kushala pamue ne tshisumbu tshia bena Kristo