Utu ‘wakula ne dikima’ anyi?

BANTU bapite pa miliyo isambombo mu matunga 235 badi ne tshidi Bible ubikila ne: ‘kuakula ne dikima.’ (Filipoi 1:20; 1 Timote 3:13; Ebelu 3:6; 1 Yone 3:21) ‘Kuakula ne dikima’ tshinyi? Tshidi mua kutuambuluisha bua kuakula nunku ntshinyi? Ndîba kayi ditudi mua kuakula ne dikima?

Bilondeshile mukanda kampanda, muaku wa mu tshiena-Greke udibu bakudimuna ne: “kuakula ne dikima” udi umvuija “kuakula mudilekelele, kuakula kakuyi bundu, . . . kuakula kakuyi ditshina; nunku muaku eu udi ne lungenyi lua kuakula ne dishindika, ne dikima dionso ne kabena bakuata nawu mudimu anu mu diakula to.” (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Kadi kuakula ne dikima kua nunku nkushilangane bikole ne dipanga bukalanga, bualu Bible udi wamba ne: ‘Mêyi enu ikale ne ngasa misangu yonso.’ (Kolosai 4:6) Kuakula ne dikima kudi kumvuija kuakula ne bukalanga, katuyi tulekela ntatu mikole anyi ditshina dia bantu bitupangisha mua kuakula.

Tudi mua kuamba ne: muntu utu uledibua ne tshipedi tshia kuakula ne dikima anyi? Tangila tshivua mupostolo Paulo mufundile bena Kristo ba ku Efeso. Wakamba ne: ‘Kundi meme udi mutambe bansantu bonso kupuekela, bakampa ngasa eu bua meme kuambila ba bisamba bia bende bua bubanji bua Kristo budibu kabayi bamanye mua kubuidikija.’ Paulo wakamba kabidi ne: ku diambuluisha dia Yezu Kristo ke ‘kutudi ne dikima ne pa kubuelela kudiye ne ditekemena, bua ditabuja ditudi tumuitabuja nadi.’ (Efeso 3:8-12) Kabatu balela muntu mumanye diakamue bua kuakula ne dikima, kadi muntu udi upeta tshipedi etshi padiye udia malanda mimpe ne Yehowa Nzambi bua ditabuja Yezu Kristo. Tumonayi mpindieu tshidi mua kutuambuluisha bua kupeta dikima edi ne mushindu utudi mua kuikala nadi patudi tuyisha, tulongesha ne tusambila.

Tshidi tshituambuluisha bua kuyisha ne dikima

Yezu Kristo ke tshilejilu tshinene tshia muntu utu muakule ne dikima. Lukunukunu luende luvua lumusaka bua kuyisha dîba dionso divuaye upeta mushindu. Uvua wakula bua Bukalenge bua Nzambi pavuaye wikisha, udia kua muntu anyi wenda mu njila. Yezu uvua uyisha dîba dionso divua mpunga umueneka. Nansha pavuabu bamuseka anyi bamukengesha, kavua walukila tshianyima ne upuwa to. Kadi wakamba ne dikima dionso bua malu mabi avua bamfumu ba bitendelelu ba mu  tshikondo tshiende benza. (Matayo 23:13-36) Wakakula ne dikima nansha pakamukuatabu bua kumulumbuluisha.​—Yone 18:6, 19, 20, 37.

Bapostolo ba Yezu bakapeta pabu dikima dia muomumue. Mu dituku dia Pentekoste wa mu tshidimu tshia 33, Petelo wakakula ne dikima kumpala kua bantu bapite pa 3 000. Pabi matuku makese tshianana kumpala kua dituku edi, uvua ne buôwa bubi pavua nsongakaji kampanda muena mudimu mumutandule ne: uvua muyidi wa Yezu. (Mâko 14:66-71; Bienzedi 2:14, 29, 41) Petelo ne Yone kabakatshina nansha pavuabu kumpala kua bamfumu ba bitendelelu. Bakakula ne dikima dionso bua Yezu Kristo uvua Nzambi mubishe ku lufu. Bamfumu ba bitendelelu aba bakajingulula ne: bantu aba bavua ne Yezu anu ku ngakuilu wabu. (Bienzedi 4:5-13) Tshivua tshibambuluishe bua kuakula ne dikima nanku ntshinyi?

Yezu wakalaya bapostolo bende ne: ‘Kadi panufilabu nunku, kanutambi kuelangana meji ne: Netuambe munyi? Netuambe tshinyi? Nebanupe bua kuamba pa dîba adi. Bualu bua nuenu kanuena nuamba, nyuma wa Tatu wenu udi wamba munda muenu.’ (Matayo 10:19, 20) Nyuma muimpe wakambuluisha Petelo ne bapostolo bakuabu bua kubenga kuikala ne bundu anyi buôwa buvua mua kubapangisha mua kuakula ne dikima. Nyuma eu udi mua kutuambuluisha petu.

Yezu wakapesha kabidi balongi bende mudimu wa kuvuija bantu bakuabu bayidi. Bivua bikumbanyine, bualu yeye ke uvuabu bapeshe ‘bukokeshi buonso mu diulu ne pa buloba’ ne yeye muine ‘udi ne bayidi bende.’ (Matayo 28:18-20) Bu muvua bayidi ba kumpala bamanye bimpe ne: Yezu uvua nabu, bakabapeta dikima pavuabu kumpala kua bakokeshi bavua bajinga kubapangisha mua kuyisha. (Bienzedi 4:18-20; 5:28, 29) Dimanya edi didi dituambuluisha petu lelu’eu.

Paulo wakaleja kabidi bualu bukuabu budi bupesha bantu dikima dia kuakula. Wakamba ne: ditekemena didi disaka muntu bua kuakula “ne dikima dikole.” (2 Kolinto 3:12; Filipoi 1:20) Bu muvua mukenji eu muikale muimpe menemene, bena Kristo kabavua baulama anu buabu nkayabu to, bavua ne bua kuwambila bakuabu. Bushuwa, ditekemena ditudi nadi didi ne bua kutusaka bua kuakula ne dikima.​—Ebelu 3:6.

Tuyishayi ne dikima

Mmunyi mutudi mua kuyisha ne dikima nansha patudi mu nsombelu mikole? Tuangate tshilejilu tshia mupostolo Paulo. Pavuaye mu buloko mu Lomo, wakalomba bena Kristo nende bua kusambilabu buende bua amanye ‘mua kuakula pabululaye mukana ne bua kuambilaye bantu bualu ne dikima bu muvuaye ne bua kubambila.’ (Efeso 6:19, 20) Nzambi wakandamuna masambila au anyi? Eyowa! Pavua Paulo mu buloko, wakatungunuka ne ‘kuambila bantu bua bukalenge bua Nzambi ne dikima dionso.’​—Bienzedi 28:30, 31.

Patudi tuyisha padi mpunga imueneka muaba wetu wa mudimu, mu tulasa anyi patudi mu luendu, tudi tuleja mutudi ne dikima. Bundu anyi ditshina dia bantu peshi kudimona katuyi bakumbane bidi mua kutupangisha mua kuakula. Kadi mupostolo Paulo mmutushile tshilejilu tshimpe mu muanda eu kabidi. Wakafunda ne: “Tuakakolesha mitshima mu Nzambi wetu bua kunuambila lumu luimpe lua Nzambi mu kuluangana kua bungi.” (1 Tesalonike 2:2) Paulo wakenza malu avuaye kayi mua kudienzela ne bukole buende nkayende anu bualu uvua weyemena Yehowa Nzambi.

Tshilejilu, kusambila kuakambuluisha mamu mukuabu diende Sherry bua kupeta dikima dia kuyisha dîba dionso divua mpunga umueneka. Dimue dituku, pavuaye muindile bayende, wakamona mamu kampanda uvua pende muindile muaba au. Sherry udi wamba ne: “Bu mumvua mumvue tshintu tshienze bu tshingimane pa dibodi bua buôwa, ngakasambila Yehowa bua ampeshe dikima.” Pakavua Sherry usemena kudi mamu au, mpasata mukuabu wa bena Batiste e kufika muaba au. Sherry kavua mumanye ne: uvua mua kupetangana ne mpasata au muaba au to. Kadi wakasambila tshiakabidi ne kufikaye ku diyisha mamu au. Wakamupesha mikanda ne  kumvuanganabu bua kuluabu kumonangana kabidi. Nenku tshia tuetu kumanya ntshia ne: patudi tuyisha dîba dionso didi mpunga umueneka, ne eku tueyemena Yehowa, neatuambuluishe bua kuakula ne dikima.

Tulongeshayi ne dikima

Patudi tulongesha, tudi kabidi ne bua kuikala ne dikima. Bible udi wakula bua bantu ‘badi benza mudimu bimpe’ mu tshisumbu wamba ne: ‘Badi badiangatshila muaba mubandile ne dikima dikole mu ditabuja dia mu Kristo Yezu.’ (1 Timote 3:13) Badi bapeta dikima edi padibu batumikila malu adibu balongesha bakuabu. Kuenza nunku kudi kubambuluisha bua kukolesha ne kulama tshisumbu.

Tuetu ne dikima dia mushindu eu, netufile mibelu mimpe ne bantu nebayiteleje. Padi bantu batudi tulongesha bamona tutumikila bitudi tubalongesha, nebapete bukole. Kadi tshilejilu tshibi tshidi mua kunyanga lungenyi luabu. Kulongesha ne dikima mushindu eu kudi kuambuluisha bakulu bua ‘kupingaja bana babu kudi Nzambi’ kumpala kua kuenzabu bubi. (Galatia 6:1) Kadi muntu udi ne tshilejilu tshibi udi mua kuelakana bua kubela muntu, bualu udi udimona kayi mukumbane bua kubelangana. Kuelakana bua kubelangana ne mibelu mimpe kudi mua kufikisha ku bubi.

Kadi kuakula ne dikima kakuena kumvuija kulumbuluisha bakuetu anyi kuimanyina anu pa tshitudi tuetu tuamba to. Paulo wakasengelela Filemona ne “dinanga.” (Filemona 8, 9) Bidi bimueneka ne: Filemona wakenza tshivuabu bamulombe. Nunku dinanga ke didi ne bua kusaka mukulu yonso bua kubela muanabu dîba dionso didibi bikengela.

Kuakula ne dikima kudi ne mushinga wa bungi dîba dia kufila mibelu. Tshidibi kudi kabidi ne mushinga mu nsombelu mikuabu. Tshilejilu, Paulo wakafundila bena Kolinto ne: ‘Dikima dia mêyi anyi didi dinene kunudi, kutumba kuanyi kudi kunene bua bualu buenu.’ (2 Kolinto 7:4) Paulo kavua udikanda bua kuela bena Kristo nende kalumbandi dîba dionso divuabi bikengela kubela kalumbandi nansha. Dinanga divua dimusaka bua kushindamena pa ngikadilu yabu mimpe, nansha muvuaye mumanye kabidi butekete buabu. Bia muomumue lelu, tshisumbu tshidi tshiya kumpala padi bakulu bela bena Kristo nabu kalumbandi ne padibu babakolesha ku muoyo.

Bena Kristo bonso badi ne bua kuikala ne dikima bua kuyishabu bimpe. Tangila tshilejilu tshia Sherry utukadi batele kulu eku. Uvua musue kukankamija bana bende bua kuikalabu bayisha mu tulasa. Udi wamba ne: “Nansha mumvua mukolele mu bulelela, bivua binkolele bua kuyisha mu kalasa. Tshivua nansha mua kuyisha pavua mpunga imueneka to. Ke meme kudiebeja ne: ‘Ntshilejilu kayi tshindi mfila kudi bana banyi?’” Bualu ebu buakamusaka  bua kutuadija kuyisha dîba dionso divua mpunga umueneka.

Bushuwa, bantu badi bamona bienzedi bietu ne badi batangila mutudi tuenza bitudi tubalongesha. Nunku, tudienzejayi bua bitudi tuamba bikale bipetangana ne bitudi tuenza bua tupete dikima dia kuakula.

Tusambile katuyi tutshina

Kuakula ne dikima kudi nangananga ne mushinga patudi tusambila Yehowa. Tuambilayi Yehowa malu katuyi tutshina, bamanye ne: udi umvua masambila etu, ne neatupeshe bitudi tumulomba. Tuetu tuenza nunku, malanda etu ne Tatu wetu wa mu diulu neikale mimpe a dikema. Katuikadi tuelakana bua kusambila Yehowa, tuela meji ne: katuena ne mushinga ku mêsu ende. Kadi netuenze tshinyi bituikala tudilumbuluisha bua tshilema anyi mpekatu kampanda ne tupangila mua kusambila ne muoyo mujima? Tudi mua kusambila Yehowa Mukalenge wa diulu ne buloba katuyi tutshina anyi?

Muanzu mubandile udi nawu Yezu wa Muakuidi Munene udi utusaka kabidi bua kubenga kuelakana patudi tusambila. Tudi tubala mu Ebelu 4:15, 16 ne: ‘Bualu bua katuena ne muakuidi munene udi kayi mumanye mua kukenga netu mu matekete etu, kadi tudi ne umue wakateyibua mu malu onso muomumue atudi tuteyibua nawu, kayi ne bubi. Nunku, tusemene ne dikima pabuipi ne nkuasa wa butumbi wa ngasa, bua tuetu tupete luse ne bua tusangane ngasa bua kutukuatshisha mu tshikondo tshia makenga etu.’ Nunku lufu lua Yezu ne muanzu wende wa Muakuidi Munene bidi ne mushinga wa bungi.

Tuetu tujinga kutumikila Yehowa ne muoyo umue, apu tumanye ne: neateleje masambila etu. Mupostolo Yone wakafunda ne: ‘Bananga, bikala mitshima yetu kayiyi itupisha, tudi ne dikima ku mêsu kua Nzambi; ne bintu bionso bitudi tumulomba, tudi tubiangata kudiye, bualu bua tudi tulama mikenji yende, tudi tuenza malu adi avuija disanka ku mêsu kuende.’​—1 Yone 3:21, 22.

Kusambila Yehowa katuyi tutshina kudi kumvuija ne: tudi tumuambila malu etu onso. Tulejayi Yehowa, malu adi atuenze buôwa, kanyinganyinga ketu, ntatu yetu, bashindike ne: udi uteleja masambila etu atudi tuenza ne muoyo wetu mujima. Nansha tuetu benze mpekatu wa mushindu kayi, didipisha kaditupangishi bua kusambila bituikala tunyingalala ne muoyo umue bua bubi butudi benze ebu.

Dipa edi dia kuakula ne dikima ditudi katuyi nansha bakanyine didi ne mushinga mukole kutudi. Didi dituambuluisha bua kutumbisha Nzambi patudi tuyisha ne tulongesha bantu ne patudi tusambila. Nunku ‘katuimanshi dikima dietu, didi ditupingajila difutu dinene,’ mbuena kuamba ne: muoyo wa tshiendelele.​—Ebelu 10:35.

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Mupostolo Paulo wakakula ne dikima

[Bimfuanyi mu dibeji 15]

Bua kulongesha bimpe, tudi ne bua kuikala ne dikima

[Tshimfuanyi mu dibeji 16]

Kusambila katuyi tutshina kudi ne mushinga