Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Malu manene a mu mukanda muibidi wa Misambu

Malu manene a mu mukanda muibidi wa Misambu

Dîyi dia Yehowa didi ne muoyo

Malu manene a mu mukanda muibidi wa Misambu

TUETU basadidi ba Yehowa, tudi bamanye ne: netupete ntatu ne makenga. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Bantu bonso badi basue kuikala bena kanemu mu Kristo Yezu nebakengeshibue.’ (2 Timote 3:12) Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kutantamena ntatu ne dikengeshibua bua kuleja ne: tudi ne lulamatu kudi Nzambi?

Mukanda muibidi wa Misambu udi utuambuluisha. Musambu wa 42 too ne wa 72 idi ituleja ne: bua kutantamena ntatu, tudi ne bua kueyemena Yehowa ne muoyo umue ne kulonga mua kumuindila bua atusungile. Edi ndilongesha dinene kutudi! Anu bu Bible mujima, mukenji udi mu mukanda muibidi wa Misambu udi ne “muoyo ne bukole” nansha mu matuku etu aa.​—Ebelu 4:12.

YEHOWA UDI “TSHINYEMENU TSHIETU NE BUKOLE BUETU”

(Musambu 42:1–50:23)

Muena Lewi kampanda udi mu bupika mu ditunga dikuabu. Mmubungame bualu kêna mua kuya ku ntempelo wa Yehowa bua kumutendelela. Udi udikolesha ku muoyo wamba ne: “Mutshima wanyi, wewe udi muitshikile bua tshinyi? Udi ulubakana munda muanyi bua tshinyi? Wikale ne ditekemena diebe mu Nzambi.” (Musambu 42:5, 11; 43:5) Mvese eu udibu bambulule misangu ya bungi udi ulamakaja bitupa bisatu bia Musambu wa 42 ne wa 43 mu kasala kamue. Musambu wa 44 ndisambila dienza bua tshisamba tshia bena Yuda tshidi mu lutatu, pamuapa bualu bena Ashû bavua bakeba kubaluisha mu matuku a Mukalenge Hezikiya.

Musambu wa 45 udi wakula bua dibaka dia mukalenge ne udi uleja malu ikala ne bua kukumbanyina Mukalenge Masiya. Misambu isatu idi ilonda idi ileja Yehowa bu “tshinyemenu tshietu ne bukole buetu,” bu ‘Mukalenge munene wa pa mutu pa buloba buonso,’ ne bu “tshinyemenu tshile.” (Musambu 46:1; 47:2; 48:3) Musambu wa 49 udi uleja bimpe ne: ‘kakuena muntu udi mua kupikula muanabu ku tshintu tshiende tshimue.’ (Musambu 49:7) Batu bamba ne: misambu muanda mukulu ya kumpala ya mu mukanda muibidi eu mmifunda kudi bana ba Kola. Musambu wa 50 wowu mmufunda kudi Asafa.

Mandamuna a nkonko ya mu Bible:

44:19—“Muaba uvua mibuabua isombela” uvua muaba kayi? (MMM) Mufundi wa Misambu uvua pamuapa wakula bua muaba wa mvita, ne bantu bavuabu bafuila muaba au bavua balua biakudia bia mibuabua.

45:13, 14a—‘Muana mukaji wa mukalenge’ udibu ‘baya nende kudi mukalenge’ nganyi? Mmuana wa ‘Mukalenge wa bikondo,’ Yehowa Nzambi. (Buakabuluibua 15:3) Udi uleja tshisumbu tshidibu batumbishe tshia bena Kristo bela manyi 144 000, badi Yehowa wangata bu bana bende padiye ubitshikijila nyuma wende. (Lomo 8:16) Nebaye ne ‘muana mukaji’ wa Yehowa udibu ‘balongolole bimpe bu mukaji mulengejila mulume wende’ kudi bayende Mukalenge Masiya.​—Buakabuluibua 21:2.

45:14b, 15—‘Bansongakaji batshidi tumama’ mbanganyi? ‘Mmusumba munene’ wa batendeledi balelela badi badisangishe kudi bashadile bela manyi ne badi babambuluisha. Bu mudibu ‘bumuka mu dikenga dinene,’ nebikale pa buloba pikala Mukalenge Masiya ne bua kuenza dibaka diende mu diulu. (Buakabuluibua 7:9, 13, 14) Mu tshikondo atshi, nebikale ne “disanka ne musangelu.”

45:16—Mmu ngumvuilu kayi muikala bana ne bua kupingana mu muaba wa bankambua ba mukalenge? Pakaledibua Yezu pa buloba, uvua ne bankambua ba pa buloba. Bobu aba nebalue bana bende pikalaye ne bua kubabisha ku lufu mu Bukokeshi buende bua Bidimu Tshinunu. Bamue ba kudibu nebikale munkatshi mua aba balua ‘bakokeshi mu miaba yonso ya pa buloba.’

50:2—Bua tshinyi badi bamba bua Yelushalema ne: ‘mmulengele tshishiki’? Kabivua bua tshimuenekelu tshia tshimenga to. Kadi tshivua tshilenga bualu Yehowa uvua mutshisungule bu tshimenga tshia bakalenge bende ne uvua mutekamu butumbi pa kuibakishamu ntempelo wende.

Malongesha adi atutangila:

42:1-3. Muena Lewi uvua ujinga Yehowa anu bu mutu ngulungu ujinga mâyi mu tshipela. Dibungama diende divua dikole menemene bu muvuaye kayi mua kutendelela Yehowa ku ntempelo wende. ‘Binsonji biende biakalua biakudia biende dinda too ne ku dilolo’, mbuena kuamba ne: katshivua umvua mua kudia to. Tuetu petu, tudi ne bua kuanyisha bikole bua kutendelela Yehowa pamue ne bena Kristo netu.

42:4, 5, 11; 43:3-5. Bu bikala bualu kampanda mua kutupangisha bua kudisangisha ne bena Kristo netu, netukole ku muoyo tuetu tuvuluka mutuvua tudisangisha nabu ku kale. Nansha mutudi mua kudiumvua bibi bua patudi nkayetu, nebituvuluije ne: Nzambi udi tshinyemenu tshietu ne tudi ne bua kumuindila bua atusungile.

46:1-3. Nansha tuetu bikale ne ntatu ya mushindu kayi, tudi ne bua kushindika ne muoyo umue ne: “Nzambi udi tshinyemenu tshietu ne bukole buetu.”

50:16-19. Muntu yonso udi ushima ne udi wenza malu mabi kêna mua kuleja mpala wa Nzambi nansha.

50:20. Pamutu pa kuakula bua bilema bia bakuabu, tudi ne bua kubilengulula.​—Kolosai 3:13.

‘MUTSHIMA WANYI, UPUWE TALALA, WINDILE NZAMBI NKAYENDE’

(Musambu 51:1–71:24)

Tshitupa tshia misambu etshi tshidi tshituadija ne disambila divua Davidi muenze ne muoyo umue pakenzaye mpekatu ne Beta-sheba. Musambu wa 52 too ne wa 57 idi ileja ne: Yehowa neasungile bantu badi bateka bujitu buabu pambidi pende ne badi bamuindila. Musambu wa 58 too ne wa 64 idi ileja muvua Davidi muvuije Yehowa tshinyemenu tshiende mu ntatu yende yonso. Udi wimba wamba ne: ‘Mutshima wanyi, upuwe biebe talalaa, windile Nzambi nkayende; bualu bua ditekemena dianyi didi difuma kudiye.’​—Musambu 62:5.

Kuikala mu malanda mimpe ne Musungidi wetu kudi kutusaka bua ‘kuimba musambu udi uleja butumbi bua dîna diende.’ (Musambu 66:2) Musambu wa 65 udi utumbisha Yehowa bu mufidi wa bintu; Musambu wa 67 ne Musambu wa 68 idi imuleja bu Nzambi udi usungila bantu ne Musambu wa 70 ne Musambu wa 71 idi imuleja bu Mupandishi.

Mandamuna a nkonko ya mu Bible:

53:1—Mmunyi mudi muntu udi wamba ne: Nzambi kênaku muikale ‘mupote’? Kuikala mupote muaba eu kakuena kumvuija kupanga lungenyi. Bupote buende budi bumueneka mu bikadilu biende binyanguke bidibu baleje mu Musambu wa 53:1-4.

58:3-5—Mmu mushindu kayi mudi bantu babi bafuane nyoka? Malu adibu bashiminyina bantu bakuabu adi anu bu lulengu lua nyoka. Badi banyanga lumu lua bantu anu bu mutu lulengu lunyanga mubidi. Bantu babi kabena bateleja mibelu anyi dinyoka anu bu ‘nyoka wa dikala udi ne bitshi udi ujibika matshi ende.’

58:7—Mmunyi mudi bantu babi ‘bajimina bu mudi mâyi adi apueka, adi akaminyina’? Davidi uvua mua kuikala wela meji ku mâyi a misulu kampanda ya mu bibandabanda bia mu Buloba Bulaya. Mvula ya bungi ivua mua kubandisha mâyi a misulu eyi, kadi avua apueka lubilu ne akaminyina. Davidi uvua usambila bua bantu babi bajimine lukasa.

68:13—Mmunyi muvua ‘mapuapua a nyunyi wa nkutshi mabuikidibue ne tshiamu tshia argent ne masala ende mabuikidibue ne or mukunze’? Imue nyunyi ya nkutshi itu ne dikala dia buena dia butu itu ne amue masala engelela. Masala ayi atu alua anu bu tshiamu tshiengelela mu munya mukole. Pamuapa Davidi uvua ufuanyikija bena Isalele bavua balukila ku mvita batshimune ne nyunyi wa nkutshi eu, muikale ne mapuapua makole ne engelela. Anu mudi bamue bamanyi bapiluke baleja, difuanyikija edi ndikumbanyine kabidi tshintu tshilenga tshipawula mu mvita. Mu mishindu yonso, Davidi uvua wakula bua mushindu uvua Yehowa wambuluisha tshisamba tshiende bua kutshimuna baluishi batshi.

68:18—Mbanganyi bavuabu bangata bu ‘mapa munkatshi mua bantu’? Mbantu bavua bena Isalele bakuate ku bupika pavuabu benda bakuata Buloba Bulaya. Bakabateka bua kuambuluisha bena Lewi mu midimu yabu.​—Ezela 8:20.

68:30—‘Kubela nyama ya munkatshi mua ntupu’ anyi mua malenga kudi kumvuija tshinyi? Davidi uvua ufuanyikija baluishi ba tshisamba tshia Yehowa ne nyama ya luonji ne uvua ulomba Nzambi bua kubabela, anyi kubapangisha bua kuenzelangana bibi.

69:23—‘Kukankisha bifuka bia baluishi’ kudi kumvuija tshinyi? Mifungu ya mu tshifuka itu yambuluisha bua kuenza midimu mikole bu mudi kujula bintu ne kuambula majitu makole. Tshifuka tshidi tshikanka tshidi tshileja bukole bukese. Davidi uvua usambila bua baluishi bende kabikadi ne bukole.

Malongesha adi atutangila:

51:1-4, 17. Kuenza mpekatu kakutu misangu yonso kunyanga malanda etu ne Yehowa Nzambi to. Tuetu banyingalale ne bayilekele, neatufuile luse.

51:5, 7-10. Tuetu benze bubi bua dipanga bupuangane, tudi mua kulomba Yehowa luse. Tudi ne bua kusambila kabidi bua atusukule, atulengeje, atuambuluishe bua kumbusha lungenyi lua kuenza malu mabi ne bua atupeshe muoyo mukole.

51:18. Mpekatu ya Davidi ivua minyange nsombelu wa tshisamba tshijima. Nunku wakasambila bua Nzambi ambuluishe Siona. Patudi tuenza mpekatu munene, tudi mua kupendeshisha dîna dia Yehowa ne tshisumbu tshiende. Nunku tudi petu ne bua kusambila bua Yehowa akaje malu atudi mua kuikala banyange.

52:8. Tudi mua kuikala bu ‘mutshi wa olive utshidi usampila mu nzubu wa Nzambi,’ mbuena kuamba ne: kuikala pabuipi ne Yehowa ne kumuenzela mudimu mukole pa kumutumikila ne pa kuitaba dinyoka diende.​—Ebelu 12:5, 6.

55:4, 5, 12-14, 16-18. Tshifufu tshia Abashaloma muana wa Davidi ne tshitungu tshia Ahitofele eu uvua ubela Davidi ne uvuaye utamba kueyemena biakamusama bikole. Kadi malu aa kaakatekesha dieyemena dia Davidi kudi Yehowa nansha. Katuena mua kulekela dibungama ditekesha dieyemena dietu kudi Nzambi.

55:22. Mmunyi mutudi mua kuteka bujitu buetu pambidi pa Yehowa? Tudi tuenza nunku (1) patudi tumusambila bua bualu budi bututatshisha, (2) patudi tukeba mibelu ne diambuluisha mu Dîyi diende ne kudi bulongolodi buende, ne (3) patudi tuenza muetu muonso bua kujikija lutatu luetu.​—Nsumuinu 3:5, 6; 11:14; 15:22; Filipoi 4:6, 7.

56:8. Yehowa kêna anu umona nsombelu wetu, kadi udi umona kabidi lutatu ludi lufumina ku nsombelu eu.

62:11. Nzambi kêna dijinga ne bukole budi bufumina muaba mukuabu bualu yeye ke muenabu. ‘Bukole mbualu buende.’

63:3. ‘Luse lujalame lua Nzambi ndupite muoyo bulengele’ bualu luolu kaluyiku, muoyo kawena ne mushinga nansha. Nunku mbimpe kudia bulunda ne Yehowa.

63:6. Butuku ndîba dimpe menemene dia kuela meji bualu kakuena mutoyi anyi tshintu tshidi mua kufila ditanaji.

64:2-4. Bijanu bidi mua kunyanga lumu lua muntu udi kayi ne bualu. Nunku katuena ne bua kujana muntu anyi kuteleja bijanu.

69:4. Bua tuetu kulama ditalala, tudi imue misangu mua ‘kupingaja tshituvua katuyi banyenge’ pa kulomba luse, nansha tuetu bamanye ne: katuena benze tshilema.

70:1-5. Yehowa utu ututeleja patudi tumulomba diambuluisha ne muoyo umue. (1 Tesalonike 5:17; Yakobo 1:13; 2 Petelo 2:9) Udi mua kulekela lutatu luetu lutungunuka, kadi neatupeshe meji ne bukole bua kulutantamena. Kakulekela diteta ditupita bukole nansha.​—1 Kolinto 10:13; Ebelu 10:36; Yakobo 1:5-8.

71:5, 17. Davidi wakapeta dikima ne bukole bualu uvua mueyemene Yehowa katshia ku buana buende, nansha kumpala kua kuluanganaye ne Goleyata muena Peleshete wa mpolondo. (1 Samuele 17:34-37) Mbimpe bansonga beyemene Yehowa mu malu onso adibu benza.

‘Buloba bujima buujibue tente ne butumbi buende’

Musambu wa 72 wa ndekelu mu mukanda muibidi wa Misambu udi wakula bua bukokeshi bua Solomo ne uleja malu mimpe ikala mu bukokeshi bua Masiya. Badi balejamu masanka a dikema bamba ne: nekuikale ditalala divule ne biakudia bia bungi pa buloba; dikengeshibua ne tshikisu nebijike. Netuikale munkatshi mua bantu bapeta masanka aa ne makuabu ikala Bukalenge bua Nzambi ne bua kufila anyi? Tudi mua kuikalamu anu patuindila Yehowa ne patuamuvuija tshinyemenu tshietu ne bukole buetu anu bu muakenza mufundi wa misambu.

‘Mitendelelu ya Davidi yakapua’ ne mêyi aa: ‘Yehowa Nzambi, Nzambi wa Isalele, avudijibue disanka, anu yeye nkayende udi wenza malu a kukema. Dîna diende dia butumbi divudijibue disanka tshiendelele; buloba bujima buujibue tente ne butumbi buende. Amen ne Amen.’ (Musambu 72:18-20) Bia muomumue, tuetu petu tuvudijilayi Yehowa disanka ne tutumbishayi dîna diende dinene ne muoyo mujima.

[Tshimfuanyi mu dibeji 9]

Nnganyi udi ‘muana mukaji wa mukalenge’?

[Tshimfuanyi mu mabeji 10, 11]

Bua tshinyi badi babikila Yelushalema ne: ‘Mmulengele tshishiki’?