Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

‘Kanuikadi nunungana’

‘Kanuikadi nunungana’

‘Kanuikadi nunungana’

“Enzayi bionso kanuyi nunungana.”​—FILIPOI 2:14, MMM.

1, 2. Mmubelu kayi uvua mupostolo Paulo mupeshe bena Kristo ba mu Filipoi ne ba mu Kolinto, ne bua tshinyi?

MU MUKANDA uvua mupostolo Paulo mufundile bena Kristo ba mu Filipoi ba mu bidimu lukama bia kumpala, wakabela kalumbandi misangu ya bungi bua mushindu uvuabu bapeshangana bintu, ne bua tshisumi tshiabu, ne wakasanka bikole bua midimu yabu mimpe. Tshidibi, Paulo wakabavuluija bua ‘kuenza malu onso kabayi banungana.’ (Filipoi 2:14, MMM) Bua tshinyi Paulo uvua mubapeshe mubelu eu?

2 Paulo uvua mumanye kuvua manunganyi mua kufikisha. Bidimu bikese kumpala, uvua muvuluije bena Kristo ba mu Kolinto ne: kutontolola nkubi. Paulo wakaleja ne: pavua bena Isalele mu tshipela, misangu ne misangu bakafikisha Yehowa munda. Mushindu kayi? Bakajinga malu mabi, bakatendelela mpingu, bakenda masandi, bakateta Yehowa ne bakanungana. Paulo wakakankamija bena Kolinto bua kulongelabu ku bilejilu ebi. Wakafunda ne: “Kanununganyi bu muvua bamue ba kudibo banungana, Mubutudi kubashipaye.”​—1 Kolinto 10:6-11, MMM.

3. Bua tshinyi tshilumbu tshia manunganyi tshidi tshitutangila lelu?

3 Lelu tuetu basadidi ba Yehowa tudi ne lungenyi lua muomumue ne lua bena Kristo ba mu Filipoi. Tudi ne tshisumi mu dienza malu mimpe, ne tudi banangangane munkatshi muetu. (Yone 13:34, 35) Kadi pa kumona malu mabi avua manunganyi makebeshe munkatshi mua basadidi ba Nzambi ba kale, mbimpe tulonde mubelu wa ‘kuenza bionso katuyi tunungana.’ Tuanji tumonayi bilejilu bidi mu Bible bia bantu bavua banungane, pashishe netumone amue malu atudi mua kuenza bua kubenga kunungana ne kukebesha malu mabi.

Tshisumbu tshia bantu babi tshidi tshijana Yehowa

4. Mmushindu kayi uvua bena Isalele banungane mu tshipela?

4 Mu Bible mbafunde muaku wa mu tshiena-Ebelu udi umvuija ‘kunungana, kutontolola, kudiabakena anyi kujana’ mu diumvuangana ne mianda ivua mienzekele bena Isalele mu bidimu 40 bivuabu mu tshipela. Imue misangu, bena Isalele kabavua basanka bua nsombelu wabu ne bavua banungana bua kuleja tshivuabu bumvua. Tshilejilu, mbingu anu mikese panyima pa bobu bamane kubapikula mu Ejipitu, ‘bena Isalele bonso kutuadijabu kujana Mose ne Alona.’ Bavua badiabakena bua biakudi, bamba ne: “[Yehowa] katushipedi nansha mu ditunga dia Ejipitu mutuvua basombe ku ngesu ya minyinyi, tudia mampa, tuukuta! Nudi batufikishe mu tshipela emu bua kufuisha bantu bonso aba ne nzala.”​—Ekesode 16:1-3, MMM.

5. Pavua bena Isalele badiabakena, nnganyi uvuabu bajana menemene?

5 Pabi mu bulelela, Yehowa wakapesha bena Isalele bionso bivuabu nabi dijinga mu tshipela. Wakabapesha biakudia ne mâyi ne dinanga dionso. Kakuvuaku bualu buvua mua kushipesha bena Isalele ne nzala mu tshipela nansha. Kadi bu muvua nsombelu wabu kayi ubasankisha, bakanekesha lutatu luabu ne kutuadijabu kunungana. Nansha muvuabu bajana Mose ne Alona, kadi Yehowa uvua mumone ne: yeye ke uvuabu bajana. Mose wakambila bena Isalele ne: ‘Yehowa udi mumvue bu munudi numujana, tuetu tudi banganyi? Kanuena nutujana, nudi nujana Yehowa.’​—Ekesode 16:4-8.

6, 7. Bilondeshile Nomba 14:1-3, mmunyi muvua lungenyi lua bena Isalele lushintuluke?

6 Matuku makese pashishe, bena Isalele bakanungana kabidi. Mose uvua mutume bantu 12 bua kutentekela Buloba Bulaya. Bantu dikumi bakapingana ne ngumu mibi. Ntshinyi tshiakenzeka? ‘Bena Isalele bonso bakatontolola Mose ne Alona, bakabambila ne: Biakadi bimpe tuafuila mu Ejipitu, anyi tuafuila mu tshipela etshi. Bualu kayi Yehowa udi ulua netu ku buloba [bua Kanâna] ebu bua kutushipesha ku miele ya mvita? Bakaji betu ne bana betu bakese nebashipibue; bualu kabuena butamba buimpe bua tuetu tupingane mu Ejipitu anyi?’​—Nomba 14:1-3.

7 Mmunyipu muvua lungenyi lua bena Isalele lushintuluke! Kumpala bakatumbisha Yehowa ne misambu bua kumuela tuasakidila bua muvuaye mubapikule mu Ejipitu ne mubapandishe ku Mbuu Mukunze. (Ekesode 15:1-21) Kadi bena Isalele kabatshivua ne dianyisha ne bakatuadija kunungana bua ntatu ya mu tshipela ne bua ditshina dia bena Kanâna. Pamutu pa kuela Yehowa tuasakidila bua budikadidi buabu, bakabanga kumujana bua tshivuabu bamona bu dipangila dia bintu. Nunku bavua banungana bua kuleja muvua malu avua Yehowa mulongolole kaayi abasankisha. Kabiena bitukemesha pakambaye ne: ‘Nengikale ne bantu aba babi badi bantontolola musangu bule munyi?’​—Nomba 14:27; 21:5.

Manunganyi mu bidimu lukama bia kumpala

8, 9. Tela bimue bilejilu bia bantu bavua banungana badibu batele mu Mifundu ya tshiena-Greke.

8 Bilejilu bia manunganyi bidi kulu eku bivua bia bisumbu bia bantu bavua pamuapa baleja ne dîyi dikole muvuabu kabayi banyisha tshintu. Kadi mu tshidimu tshia 32 pavua Yezu Kristo mu Yelushalema bua Tshibilu tshia Bitandatanda, “bantu ba bungi bavua banungana bikole bualu buende.” (Yone 7:12, 13, 32, MMM) Nunku, bavua bakula ne dîyi dia panshipanshi, bamue bamba muvuaye muntu muimpe bakuabu bamba ne: uvua muntu mubi.

9 Musangu mukuabu, Yezu ne bayidi bende bavua badia kua Lewi anyi Matayo, mulambuishi wa bitadi. ‘Bafarizeyi ne bamanyi babu ba Dîyi bavua banungana, bakonka balongi ba Yezu ne: “Nudi nudia, nunua pamue ne balambuishi ba bitadi ne benji ba bibi bua tshinyi?”’ (Luka 5:27-30, MMM) Matuku makese pashishe mu Galela, ‘bena Yuda bakatuadija kunungana bua pavua Yezu muambe ne: “Meme ndi diampa difume mu diulu.”’ Nansha bamue bayidi ba Yezu bakumvua tshiji bua tshivuaye muambe ne kutuadijabu kunungana.​—Yone 6:41, 60, 61, MMM.

10, 11. Bua tshinyi bena Yuda bavua bakula tshiena-Gelika bavua banungana, ne mmunyi mudi bakulu mua kulongela ku mushindu uvuabu bajikije manunganyi au?

10 Manunganyi akenzeka matuku makese panyima pa Pentekoste wa mu 33 bikondo bietu ebi akapatula wowu bipeta bimpe. Bena Kristo ba mu Yudaya bavua bakidile bayidi bapiabapia ba bungi bavua kabayi basombela mu Isalele. Kadi bilumbu biakajuka bua mushindu uvuabu babanya bintu. Bible udi wamba ne: ‘Bena Yuda bakadi bakula muaku wa bena Gelika bakajana bena Ebelu ne: Pa kuabanyangana kua bintu ku dituku ku dituku, badi bapua muoyo bua bakaji betu ba mu lufuila.’​—Bienzedi 6:1.

11 Manunganyi aa kaavua bu a bena Isalele mu tshipela nansha. Bena Yuda bavua bakula tshiena-Gelika kabavua badilakana bua nsombelu wabu bobu to. Bavua baleja muvua bamue bakaji bakamba kabayi bapeta biakudia. Pashishe, manunganyi abu kaakakebesha bimvundu ne kabavua bajana Yehowa to. Bavua badidila bapostolo, ne bapostolo bakalongolola tshilumbu ne lukasa bualu tshivua tshilelela. Bapostolo mbashile bakulu bena Kristo ba lelu tshilejilu tshimpe be! Balami ba mikoko aba badi benza muabu muonso bua kubenga ‘kujika matshi abu bua kumvua muadi wa bapele.’​—Nsumuinu 21:13; Bienzedi 6:2-6.

Tudimukilayi njiwu ya manunganyi

12, 13. (a) Umvuija njiwu ya manunganyi. (b) Ntshinyi tshidi mua kufikisha muntu ku dinungana?

12 Bilejilu bia bungi bia mu Bible bitudi bamone bidi bileja ne: manunganyi avua makebele basadidi ba Nzambi ba kale malu mabi a bungi. Ke bualu kayi, tudi ne bua kuela meji bikole pa malu mabi adi manunganyi mua kukebesha. Bua kumvua bimpe, tuangatayi tshilejilu etshi. Biamu bia bungi bitu bikuata dimomena lukasa. Bantu bobu balengulule dimomena ku ntuadijilu, tshiamu tshidi mua kunyanguka bikole, katshiyi kabidi ne mushinga to. Tshilejilu, batu bimansha mashinyi a bungi, ki mbualu mmanyanguke to, kadi bualu malata mmakuate dimomena bikole ne mashinyi kaatshiena mimpe to. Mmunyi mutudi mua kufuanyikija tshilejilu etshi ne manunganyi?

13 Anu mutu biamu bikuabu bikuata dimomena lukasa, bantu bapange bupuangane batu ne lungenyi lua kunungana. Tudi ne bua kudimukila bimanyinu bionso bia lungenyi elu. Anu mutu mutalela ne lupepele biendesha dimomena lukasa, ntatu itu itusaka bua kunungana. Idi mua kuenza ne: tshilumbu tshikese tshilue tshinene. Bu mudi nsombelu wenda unyanguka mu matuku a ku ndekelu kua tshikondo etshi, malu adi afikisha bantu ku didiabakena adi pawu mua kuvula. (2 Timote 3:1-5) Nunku musadidi wa Yehowa umue udi mua kutuadija kunungana bua mukuabu. Tshilumbu tshidi mua kuikala tshikese, bu mudi tshilema kampanda tshia mukuetu, malu adiye wenza anyi majitu adiye nawu mu tshisumbu.

14, 15. Bua tshinyi tudi ne bua kukanda lungenyi lua kunungana?

14 Nansha tuetu mua kunungana bua bualu kayi, tuetu katuyi tukanda lungenyi ku manunganyi, ludi mua kutufikisha ku dibenga kuanyisha malu onso ne kuikala ne tshibidilu tshia kunungana. Bushuwa, lungenyi elu ludi mua kutunyanga bikole mu nyuma. Pavua bena Isalele banungana bua nsombelu wabu mu tshipela, bakafika too ne ku dijana Yehowa. (Ekesode 16:8) Bualu ebu kabutuenzekedi nansha kakese!

15 Badi mua kukepesha mushindu udi dimomena dikuata biamu pa kufita mukubu utu udipangisha bua kukuata biamu ne kulongolola lukasa miaba idi minyanguke. Mu mushindu wa muomumue, tuetu bamone ne: tudi ne lungenyi lua kunungana, tudi mua kulukanda pa kusambila bua bualu ebu ne pa kuenza muetu muonso bua kululekela. Kadi mmushindu kayi?

Tumonayi malu mushindu udi Yehowa uamona

16. Mmunyi mutudi mua kukanda lungenyi lua kunungana?

16 Manunganyi adi atufikisha ku diditangila anu tuetu nkayetu ne malu adi atutatshisha, ne ku dipua muoyo masanka atudi nawu bua mutudi Bantemu ba Yehowa. Bua kukanda lungenyi lua kunungana, tudi ne bua kuikala tuvuluka masanka aa. Tshilejilu, yonso wa kutudi udi ne diakalenga dinene dia kubikidibua ku dîna dia Yehowa. (Yeshaya 43:10) Tudi mua kudia nende malanda masheme, ne dîba dionso ditudi basue tudi mua kumusambila yeye ‘utu umvua milombu.’ (Musambu 65:2; Yakobo 4:8) Muoyo wetu udi ne mushinga bualu tudi bamanye tshilumbu tshia bumfumu bunene bua Yehowa ne tudi tuvuluka kabidi ne: tudi ne diakalenga dia kushala bamulamate. (Nsumuinu 27:11) Tudi mua kuikala tuyisha lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi pa tshibidilu. (Matayo 24:14) Bu mutudi tuitabuja mulambu udi upikula wa Yezu Kristo, tudi ne kondo ka muoyo kimpe. (Yone 3:16) Aa mmasanka adi muntu ne muntu nawu nansha yeye ukenga bishi.

17. Bua tshinyi tudi ne bua kumona malu mushindu udi Yehowa uamona nansha tuetu ne bualu bua kunungana?

17 Tuikalayi tumona malu mushindu udi Yehowa uamona, ki mmutudi tuamona to. Mufundi wa Misambu Davidi wakafunda ne: ‘Yehowa, ummanyishe bienzedi biebe! Unyishe njila yebe.’ (Musambu 25:4) Tuetu ne bualu budi butufikisha ku dinungana, Yehowa mmubumone. Udi mua kubujikija diakamue. Kadi bua tshinyi utu imue misangu ulekela ntatu itungunuka? Udi mua kuyilekela bua kutuambuluisha bua tuikale ne ngikadilu milenga bu mudi lutulu, ditantamana, ditabuja ne muoyo-mule.​—Yakobo 1:2-4.

18, 19. Leja tshidi mua kuenzeka patudi tutantamena ntatu katuyi tunungana.

18 Tuetu tutantamena ntatu katuyi tunungana, nebituambuluishe bua kulengeja bumuntu buetu, ne nebiambuluishe kabidi bantu badi batutangila. Mu 2003, bamue Bantemu ba Yehowa bavua bumbuke mu ditunga dia Allemagne batangile mu dia Hongrie bua kubuela mu mpungilu. Bavua benza luendu elu mu bise. Kanyemesha wa bise kavua Ntemu to, ne kavua musue kushala ne Bantemu matuku dikumi avua luendu ne bua kunenga nansha. Kadi ku ndekelu kua luendu, ukavua mushintulule lungenyi luende. Bua tshinyi?

19 Munkatshi mua luendu, bintu bia bungi biakanyanguka. Kadi Bantemu kabakanungana musangu nansha umue. Kanyemesha wakamba ne: bantu aba mbapite bantu bonso bakadiye muambule! Kufikaye too ne ku dilaya ne: musangu mukuabu Bantemu bobu balue kuende, neabakidile ne neabateleje. Ntshilejilu kayipu tshilenga tshivua Bantemu bashiye pa ‘kuenza bionso kabayi banungana’!

Difuilangana luse didi difikisha ku buobumue

20. Bua tshinyi tudi ne bua kuikala tufuilangana luse?

20 Tshia kuenza ntshinyi bituikala ne tshilumbu ne muena Kristo netu? Bikalatshi tshinene, tudi mua kulonda mubelu wa Yezu udi mu Matayo 18:15-17. Kadi misangu ya bungi kabiakuikala ne mushinga to, bualu bilumbu bitu bijuka bitu anu bikese. Tudi kabidi mua kumona nsombelu ya nunku bu mushindu wa kufuila muanetu luse. Paulo wakafunda ne: ‘Nulejangane lutulu, nulekelelangane mibi yenu, bikala muntu ne mukuabu tshilumbu; bu muakanubuikidila Mukalenge mibi yenu; nuenu nuenze muomumue kabidi. Pa mutu pa malu aa onso nuluate dinanga, didi tshisuikidi tshia malu onso a buakane buonso.’ (Kolosai 3:13, 14) Tudiku badiakaje bua kufuila bakuabu luse anyi? Tuetu katuenaku ne bualu budi mua kutonda Yehowa anyi? Kadi misangu yonso utu anu utumvuila luse ne utubuikidila mibi yetu.

21. Mmunyi mudi bantu badi bateleja manunganyi mua kudiumvua?

21 Nansha tshilumbu tshikole bishi, kunungana kakuakutshijikija to. Muaku wa mu tshiena-Ebelu udi umvuija “kunungana” udi kabidi mua kumvuija “kutontolola.” Kakuyi mpata, tutu tudiumvua bibi patudi ne muntu udi unungana dîba dionso, ne katutu basue kusomba nende to. Tuetu tunungana anyi tutontolola, bantu badi batuteleja badi mua kudiumvua pabu bibi, kutuadijabu too ne kutunyema! Kutontolola kudi mua kukoka ntema ya muntu, kadi kakuena mua kumusemeja kutudi nansha.

22. Ntshinyi tshivua nsongakaji kampanda muambe bua Bantemu ba Yehowa?

22 Difuilangana luse didi diambuluisha bua kushala mu buobumue butu basadidi ba Yehowa banyisha. (Musambu 133:1-3) Mu dimue ditunga dia ku Mputu, nsongakaji kampanda muena Katolike wa bidimu 17 wakafundila biro bia Bantemu ba Yehowa bua kuleja muvuaye ubanyisha. Wakamba ne: “Ke bulongolodi bumuepele bundi mumanye mudi bantu kabayi batapuluke bua lukinu, lukuka, dipanga kumvuangana, buiminyi anyi dipanga buobumue.”

23. Netumone tshinyi mu tshiena-bualu tshidi tshilonda?

23 Tuetu tuanyisha masanka onso a mu nyuma atudi nawu bua mutudi tutendelela Yehowa Nzambi mulelela, nebituambuluishe bua kushala mu buobumue ne kubenga kunungana nansha tuetu ne bilumbu ne bakuabu. Tshiena-bualu tshidi tshilonda netshileje mudi ngikadilu idi Nzambi utulongesha mua kutukanda ku manunganyi mabi matambe a kunungana bua tshitupa tshia bulongolodi bua Yehowa tshia pa buloba.

Utshidi muvuluke anyi?

• Kunungana kudi kumvuija tshinyi?

• Ntshilejilu kayi tshidi tshileja bubi bua manunganyi?

• Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha bua kukanda lungenyi lua kunungana?

• Mmunyi mudi muoyo wa kufuilangana luse mua kutukanda ku manunganyi?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 14]

Mu bulelela, bena Isalele bavua bajana Yehowa!

[Tshimfuanyi mu dibeji 17]

Udiku uteta mua kumona malu mushindu udi Yehowa uamona anyi?

[Bimfuanyi mu dibeji 18]

Difuilangana luse didi diambuluisha bena Kristo bua kushala mu buobumue