Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Yehowa udi usungila muntu udi ukenga

Yehowa udi usungila muntu udi ukenga

Yehowa udi usungila muntu udi ukenga

‘Makenga a muntu muakane adi a bungi; kadi Yehowa udi umusungila ku buonso buawu.’​—MUSAMBU 34:19.

1, 2. Muena Kristo kampanda wa lulamatu wakapeta lutatu kayi, ne bua tshinyi tuetu petu tudi mua kupeta lutatu lua muomumue?

MAMU mukuabu dîna diende Keiko * udi Ntemu wa Yehowa kukadi bidimu bipite pa 20. Wakenza mudimu wa bumpanda-njila bua pa tshibidilu anyi mumanyishi wa ku dîba ne ku dîba munkatshi mua bidimu ndambu. Uvua munange bikole kuenza mudimu eu wa pa buawu. Kadi matuku mashale aa, Keiko ukavua udiumvua nkayende, udimona kayi ne ditekemena nansha dikese. Udi wamba ne: “Nkavua anu ndila.” Bua kuluisha dibungama diende, Keiko wakavudija mêba avuaye udilongela Bible. Udi wamba ne: “Nansha nanku, dibungama kadivua dijika. Ngakalua kujinga too ne lufu.”

2 Ukadiku pebe mudiumvue mubungame nunku anyi? Bu muudi Ntemu wa Yehowa, udi ne malu a bungi adi akusankisha, bualu dilamata Nzambi ‘didi ne mulayi wa muoyo wa mpindieu ne wa muoyo ukadi pa kulua.’ (1 Timote 4:8) Mpindieu udi mu mparadizu wa mu nyuma! Kadi bidiku biumvuija ne: kuena mua kupeta makenga anyi? Kabiena nanku to! Bible udi wamba ne: “Makenga a muntu muakane adi a bungi.” (Musambu 34:19) Kabiena bitukemesha bualu “buloba bujima budi mu bukokeshi bua Mubi,” Satana Diabolo. (1 Yone 5:19, Muanda Mulenga Lelu [MML]) Mu mushindu kampanda anyi kansanga, tuetu bonso tudi tukenga bua bualu ebu.​—Efeso 6:12.

Bipeta bia makenga

3. Fila bilejilu bia mu Bible bia basadidi ba Nzambi bavua bapete dibungama dikole.

3 Lutatu lua mutantshi mule ludi mua kubungamija muntu. (Nsumuinu 15:15) Angata tshilejilu tshia muntu muakane Yobo. Munkatshi mua lutatu lukole, wakamba ne: ‘Muntu udi muledibue kudi mukaji udi ne matuku makese a muoyo wende ne udi muule tente ne ntatu.’ (Yobo 14:1) Disanka dia Yobo divua dijimine. Mukuabu musangu wakela too ne meji ne: Yehowa uvua mumulekele. (Yobo 29:1-5) Yobo kavua anu nkayende musadidi wa Nzambi uvua mubungame bikole nansha. Bible udi wamba ne: Hana uvua ne ‘mutshima uvua utamba kunyingalala’ bualu kavua ulela. (1 Samuele 1:9-11) Lebeka uvua ne bualu bua mu dîku buvua bumutatshisha, kufikaye ku diamba ne: “Panu mpantonde.” (Genese 27:46, MMM) Pavua Davidi utuma meji ku bilema biende, wakamba ne: ‘Ndi ngendakana ndila dinda too ne ku dilolo.’ (Musambu 38:6) Bilejilu bikese ebi bidi bileja patoke ne: bantu ba kale bavua batshina Nzambi bakapeta bikondo bia dibungama dikole.

4. Bua tshinyi kabiena bikemesha patudi tumona lelu bena Kristo ‘badi ne mitshima yamba kupanga’?

4 Netuambe tshinyi bua bena Kristo? Mupostolo Paulo wakamona ne: bivua ne mushinga bua kuambila bena Tesalonike bua ‘kukolesha badi ne mitshima yamba kupanga.’ (1 Tesalonike 5:14) Mukanda mukuabu udi wamba ne: muaku wa mu tshiena-Greke udibu bakudimune ne: ‘mitshima yamba kupanga’ udi ukumbanyina kabidi bantu “badi ne ntatu mikole ya mu nsombelu bua tshikondo kampanda.” Mêyi a Paulo adi aleja ne: bamue bena Kristo bela manyi ba mu tshisumbu atshi bavua batekete ku muoyo. Nansha lelu, kudi bena Kristo badi ne mitshima yamba kupanga. Kadi mbatekete ku muoyo bua tshinyi? Tumonayi malu asatu adi abatekesha.

Dipanga bupuangane didi mua kutubungamija

5, 6. Ndikankamija kayi ditudi tupetela mu Lomo 7:22-25?

5 Bena Kristo balelela badi bumvua bibi bua dipanga bupuangane diabu bishilangane ne bantu babi badi kabayi “bamanye mua kufua bundu kabidi.” (Efeso 4:19) Badi mua kudiumvua anu bu Paulo wakafunda ne: ‘Ndi nsanka munda muanyi bua mikenji ya Nzambi, kadi ndi mmona mukenji mukuabu mu mubidi wanyi udi uluangana ne mukenji wa mu meji anyi, ne udi umbueja mu bupika bua mukenji wa bubi udi mu mubidi wanyi.’ Ke Paulo kudiabakena ne: ‘Meme muena majiya!’​—Lomo 7:22-24.

6 Ukadiku mudiumvue muvua Paulo udiumvua anyi? Ki mbibi bua kumanya mapanga ebe, bualu adi mua kukuleja bunene bua mpekatu ne kukukolesha bua kubenga kuenza malu mabi. Kadi kabiena bikengela kubungama misangu yonso bua mapanga ebe to. Paulo wakasakidila ku mêyi adi kulu eku avua aleja dibungama diende, wamba ne: ‘Ndi nsakidila Nzambi bua Yezu Kristo Mukalenge wetu!’ (Lomo 7:25) Bulelela, Paulo uvua ne dieyemena dia ne: mashi a Yezu avua mua kumupikula ku mpekatu uvuaye mupiane.​—Lomo 5:18.

7. Ntshinyi tshidi mua kuambuluisha muntu bua kubenga kubungama bua mapanga ende?

7 Bikala dipanga bupuangane dikubungamija bikole, mêyi a mupostolo Yone aa adi mua kukukolesha ku muoyo: ‘Bienza muntu mukuabu bibi, tudi ne Muakuidi kudi Tatu, Yezu Kristo udi muakane; ne yeye udi bu mulambu wa kubuikila nawu mibi yetu; ki ngua mibi yetu nkayayi, kadi wa mibi ya bonso ba pa buloba kabidi.’ (1 Yone 2:1, 2) Bikala mapanga ebe akunyingalaja, vuluka misangu yonso ne: Yezu uvua mufuile bantu babi, ki mbantu bapuangane to. Bulelela, ‘bonso bakenza malu mabi, ne badi bapanga kupeta butumbi kudi Nzambi.’​—Lomo 3:23.

8, 9. Bua tshinyi katuena ne bua kuikala tudilumbuluisha ne tudipisha?

8 Kadi ela meji ne: uvua muenze bubi bunene ku kale. Kakuyi mpata, uvua musambile Yehowa bua bualu abu, pamuapa misangu ya bungi. Bakulu bena Kristo bavua bakuambuluishe mu nyuma. (Yakobo 5:14, 15) Uvua munyingalale ne muoyo webe mujima ne mushale mu tshisumbu. Anyi pamuapa uvua muanji kulekela bulongolodi bua Nzambi, kadi panyima wewe kunyingalala ne kupingana mu tshisumbu. Nansha nsombelu muikale mushindu kayi, bubi bua kale ebu budi mua kukupinganyina mu lungenyi ne kukubungamija. Biobi bienzeke nunku, uvuluke ne: Yehowa utu ‘utamba’ kubuikidila bantu badi banyingalala bua mibi yabu bushuwa. (Yeshaya 55:7) Ki mmusue kabidi bua udiumvue mupile, kuyi ne ditekemena nansha dikese. Satana ke udi musue bua udiumvue nanku. (2 Kolinto 2:7, 10, 11) Nzambi neabutule Diabolo bualu mmuakanyine kabutu, kadi Diabolo mmusue bua umvue ne: wewe pebe udi muakanyine kabutu. (Buakabuluibua 20:10) Kulekedi Satana unyanga dibatuja diebe mushindu eu nansha. (Efeso 6:11) Kadi ‘umutantamene’ mu bualu ebu anu muutu umutantamena mu malu makuabu.​—1 Petelo 5:9.

9 Mu Buakabuluibua 12:10 badi babikila Satana ne: ‘Mubandi wa bana betu’ anyi bena Kristo bela manyi. ‘Udi ubabanda munya ne butuku’ kumpala kua Nzambi. Paudi welela meji pa mvese eu udi mua kumona ne: Satana mubandi wa dishima udi usanka paudi udilumbuluisha ne udipisha, nansha mudi Yehowa kayi wenza nanku to. (1 Yone 3:19-22) Bua tshinyi udi mua kutamba kubungama bua bilema biebe, wamba too ne kupingana tshianyima? Kulekedi bua Satana anyange malanda ebe ne Nzambi nansha. Kumulekedi ukufofomija mêsu bua upange kumona ne: Yehowa udi ne ‘luse ne dinanga, katu ukuata tshiji lubilu ne udi muule tente ne luse lujalame.’​—Ekesode 34:6.

Nsombelu wetu udi mua kututekesha ku muoyo

10. Mmu mushindu kayi mudi nsombelu wetu mua kututekesha ku muoyo?

10 Bamue bena Kristo batu bateketa ku muoyo bualu kabena mua kuenza mudimu wa Nzambi bu mudibu basue. Ke mudibi buebe wewe anyi? Disama dikole, bukulakaje anyi nsombelu mikuabu idi mua kukupangisha bua kuenzela Nzambi mudimu bu muuvua uwenza ku kale. Bulelela, batu bakankamija bena Kristo bua kudisumbila tshikondo bua kuenza mudimu wa Nzambi. (Efeso 5:15, 16) Kadi tshia kuenza ntshinyi bikala nsombelu webe ukutekesha ku muoyo bualu udi upangila bua kuenzela Nzambi mudimu wa bungi?

11. Mmunyi mudi mubelu wa Paulo udi mu Galatia 6:4 utuambuluisha?

11 Bible udi utubela bua katuikadi bena lulengu, kadi bua tuikale ‘bidikiji ba badi bapiana milayi bua dibatuja ne lutulu.’ (Ebelu 6:12) Tudi mua kuenza nunku anu tuetu tukonkonona tshilejilu tshiabu tshimpe ne tuidikija ditabuja diabu. Kadi kabiakutuambuluisha patudi tudifuanyikija ne bakuabu mu mushindu mubi, ne tudiambila ne: malu onso atudi tuenza adi anu mabi. Ke bualu kayi, tudi ne bua kulonda mubelu wa Paulo eu: ‘Muntu ne muntu adijadikile mudimu wende, nunku neamanye mua kuditumbisha bua bualu buende, ki mbualu bua mukuabu.’​—Galatia 6:4.

12. Bua tshinyi tudi mua kusanka bua mudimu utudi tuenzela Yehowa?

12 Bena Kristo badi mua kusanka nansha padi masama abapangisha mua kuenzela Nzambi mudimu wa bungi. Bible udi utushindikila ne: ‘Nzambi kêna upanga buakane bua kupuaye muoyo mudimu wenu ne dinanga dinuakaleja bua dîna diende.’ (Ebelu 6:10) Bidi mua kuenzeka ne: nsombelu mukole mmukutulukile ne kutshiena ne mushindu wa kuenza mudimu wa bungi bu kumpala to. Kadi ku diambuluisha dia Yehowa, udi mua kubangisha kuenza mudimu mu mushindu mukuabu, bu mudi kuyisha ku telefone anyi kufundila bantu bakuabu mikanda. Ikala mushindike ne: Yehowa Nzambi neakubeneshe bua mudimu uudi wenza ne muoyo webe wonso ne dinanga diudi umuleja ne uleja bantu nebe.​—Matayo 22:36-40.

“Malu makole” adi mua kutubungamija

13, 14. (a) Mmu mushindu kayi mudi “malu makole” mua kututatshisha? (b) Mmunyi mutudi tumona ne: bantu ki banangangane lelu eu?

13 Tudi mu tshikondo tshia “malu makole” nansha mutudi bindile muoyo mu bulongolodi bupiabupia ne buakane bua Nzambi. (2 Timote 3:1) Dimanya dia ne: ntatu idi kuoku lelu eu idi ileja mutukadi pabuipi ne kusungidibua didi mua kutukolesha. Nansha nanku, malu adi matunyunguluke adi atutatshisha bikole. Tshilejilu, netuambe tshinyi biwikala kuyi ne mudimu? Midimu idi mua kukepela, ne padi matuku enda apita, udi mua kudiebeja bikala Yehowa udi umona lutatu luebe anyi bikalaye udi umvua masambila ebe. Peshi badi mua kuikala bakukengesha ne bakusunguluja mu amue malu. Nansha dibala biena-bualu bia bikandakanda didi mua kukubungamija anu bu muntu muakane Lota uvua “mutatshishibue” (“mubungame,” MMM) bua bienzedi bibi bia bantu bavua bamunyunguluke.​—2 Petelo 2:7.

14 Kudi bualu bumue bua mu matuku a ku nshikidilu butudi katuyi mua kulengulula. Bible ukavua muleje ne: bantu ba bungi kabakuikala ‘banangi ba bana babu.’ (2 Timote 3:3) Bushuwa, mu mêku a bungi bantu ki mbanangangane to. Mukanda mukuabu udi wamba ne: “Bijadiki bidi bileja ne: bena mu dîku dia muntu ke badi bafuane kumushipa, kumututa, kumutatshisha mu lungenyi anyi bua kuenda nende masandi kupita bantu ba tshianana. Muaba uvua bantu mua kumvua dinanga ne bukubi ke udi mulue muaba wa njiwu mikole bua bamue bantu bakulumpe ne bana.” (Family Violence) Bantu badi bakolele mu mêku a bimvundu badi mua kulua kumvua tunyinganyinga ne dibungama bidimu bimane kupita. Newenze tshinyi wewe mu nsombelu eu?

15. Mmunyi mudi dinanga dia Yehowa dipite dia bantu?

15 Mufundi wa Misambu Davidi wakamba ne: “Nansha biandekela tatu wanyi ne mamu wanyi, Yehowa neangambule.” (Musambu 27:10) Mmunyipu mudibi bitukolesha patudi tumanya ne: dinanga dia Yehowa ndipite dinanga dia muledi yonso wa pa buloba! Nansha mudibi bisama padi muledi ukubenga, ukukengesha anyi ukulekelela, kabiena bishintulula mushindu udi Yehowa ukutabalela nansha. (Lomo 8:38, 39) Uvuluke ne: Yehowa udi ukoka bantu badiye munange. (Yone 3:16; 6:44) Nansha bantu bakuabu bakuenzela tshinyi, Tatu webe wa mu diulu yeye mmukunange!

Malu adi ambuluisha bua kukepesha dibungama

16, 17. Padi muntu muikale ne dibungama dikole, ntshinyi tshidiye mua kuenza bua kulama bukole buende bua mu nyuma?

16 Kudi amue malu audi mua kuenza bua kukepesha dibungama. Tshilejilu, udi mua kuvudija mudimu webe wa kuyisha. Ikala welela meji pa Dîyi dia Nzambi, nangananga paudi udiumvua mutekete bikole. Mufundi wa Misambu wakamba ne: ‘Pangakamba ne: Dikasa dianyi didi diselemuka, luse luebe lujalame, Yehowa, luakangimanyika. Mu divulangana dia matata munda muanyi, masamba ebe adi asankisha mutshima wanyi.’ (Musambu 94:18, 19) Kubala Bible pa tshibidilu nekukuambuluishe bua kuuja lungenyi luebe ne mêyi adi akankamija ne ngenyi idi ikolesha.

17 Disambila didi padi ne mushinga. Nansha wewe kuyi mua kuleja muudi udiumvua menemene, Yehowa mmumanye tshiudi ukeba kuamba. (Lomo 8:26, 27) Mufundi wa Misambu udi utujadikila ne: ‘Teka bujitu buebe pambidi pa Yehowa, ne yeye neakukoleshe; kêna witabuja tshiendelele bua bantu bakane banyungishibue.’​—Musambu 55:22.

18. Mmalu kayi adi muntu udi ne disama dia mu lungenyi mua kuenza?

18 Bantu bakuabu batu bakenga bualu badi ne disama dia mu lungenyi didi dibafikisha anu ku dikala babungame. * Biwikala pebe usama nunku, teta mua kushindamija lungenyi luebe pa bulongolodi bupiabupia bua Nzambi ne tshikondo tshikala ‘muena musoko kayi wamba ne: Ndi ne disama.’ (Yeshaya 33:24) Bikala dibungama diebe ditungunuka ne kunenga, mbimpe kuya ku lupitadi. (Matayo 9:12) Bidi kabidi ne mushinga bua kulama makanda ebe a mubidi. Kudia kuimpe ne kuenza kuoku kalasisa kudi kabidi mua kuambuluisha. Ikala ne dîba dia kuikisha. Kuikadi usomba too ne munda nkulu utangila anu televizion to. Epuka dijikija lutetuku didi mua kukutshiokesha ku mubidi ne mu lungenyi. Kumpala kua malu onso, tungunuka ne kuenza midimu idi isankisha Nzambi! Nansha mudi dîba dikala Yehowa mua ‘kukupula tshinsonji tshionso’ kadiyi dianji kufika, neakuambuluishe bua kutantamana.​—Buakabuluibua 21:4; 1 Kolinto 10:13.

Tuikale ‘muinshi mua tshianza tshikole tshia Nzambi’

19. Yehowa udi ulaya bantu badi bakenga tshinyi?

19 Bible udi utujadikila ne: nansha mudi makenga a muntu muakane mua kuikala a bungi, ‘Yehowa udi umusungila ku buonso buawu.’ (Musambu 34:19) Mmunyi mudi Nzambi wenza nunku? Pavua mupostolo Paulo musambile misangu ne misangu bua Yehowa amumbushile tshintu tshivua bu “dieba mu mubidi,” Yehowa wakamuambila ne: ‘Bukole buanyi budi bukumbajibua tshishiki mu butekete buebe.’ (2 Kolinto 12:7-9) Yehowa wakalaya Paulo tshinyi, ne udi ukulaya pebe tshinyi? Kêna ukulaya bua kukuondopa lelu, kadi udi ukulaya bukole bua kutantamana.

20. Nansha mutudi ne ntatu, 1 Petelo 5:6, 7 udi utujadikila tshinyi?

20 Mupostolo Petelo wakafunda ne: ‘Nudipuekeshe kuinshi kua tshianza tshikole tshia Nzambi, bua yeye anubandishe mu tshikondo tshiasunguleye; nuteke ntatu yenu yonso kudiye, bualu bua yeye udi [unutabalela].’ (1 Petelo 5:6, 7) Bu mudi Yehowa ukutabalela, kakukulekela nansha. Neakukuatshishe nansha mu ntatu ya mushindu kayi. Kupu muoyo ne: bena Kristo ba lulamatu badi ‘muinshi mua tshianza tshikole tshia Nzambi.’ Yehowa udi utupesha bukole bua kutantamena ntatu bualu tudi tumukuatshila mudimu. Tuetu bashale bamulamate, kakuena tshintu tshidi mua kutuenzela bibi mu nyuma bua kashidi to. Nunku, tushalayi ne lulamatu kudi Yehowa bua tupete muoyo wa tshiendelele mu bulongolodi bupiabupia budiye mulaye ne bua tumone dituku dikalaye ne bua kusungila bua kashidi muntu udi ukenga!

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 1 Tudi bashintulule dîna.

^ tshik. 18 Disama dia mu lungenyi ki nditeketa ku muoyo dia patupu to, kadi ndisama didi dienza bua muntu ikale umvua dibungama dikole ne dia mutantshi mule. Bua kumanya malu makuabu, udi mua kubala Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 15 Kasuamansense 1988, dibeji dia 25-29 (Mfual.); tshia dia 15 Kasuabanga 1988, dibeji dia 21-24 (Mfual.); ne tshia dia 1 Kabitende 1996, dibeji dia 30-31.

Udi muvuluke anyi?

• Bua tshinyi makenga adi akuata too ne basadidi ba Yehowa?

• Ngamue malu kayi adi mua kutekesha basadidi ba Yehowa ku muoyo?

• Mmunyi mudi Yehowa utuambuluisha bua kutantamena tunyinganyinga?

• Mmu mushindu kayi mutudi ‘muinshi mua tshianza tshikole tshia Nzambi’?

[Nkonko ya dilonga]

[Bimfuanyi mu dibeji 25]

Basadidi ba Yehowa badi mua kusanka nansha mudibu ne ntatu

[Tshimfuanyi mu dibeji 28]

Kuyisha ku telefone ngumue mushindu utudi mua kuenzela Yehowa mudimu ne muoyo wetu wonso