Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

‘Nukadi bumvue balonda bua dinanukila dia Yobo’

‘Nukadi bumvue balonda bua dinanukila dia Yobo’

‘Nukadi bumvue balonda bua dinanukila dia Yobo’

“Nukadi bumvue balonda bua dinanukila dia [Yobo], nuenu kumona kabidi meji a Mfumu, bualu Mfumu udi ne luse ne dinanga.”​—YAKOBO 5:11, MMM.

1, 2. Ndutatu kayi luakamona muanetu mukuabu ne mukajende mu Pologne?

HARALD ABT kavua muanji kukumbaja bidimu bibidi bu Ntemu wa Yehowa pakalua tshiluilu tshia Hitler kukuata tshimenga tshia Danzig (lelu Gdańsk) ku mutu kua ditunga dia Pologne. Malu akalua kukola tshikondo atshi, nsombelu kubipila bena Kristo balelela ba mu tshimenga atshi. Bampulushi bena Gestapo bakateta bua kuenzeja Harald bua kutua tshiala pa mukanda bua kuvila ditabuja diende, kadi wakabenga. Kunyima kua mbingu mikese mu tshimanu, bakatuma Harald mu buloko bunene bua ku Sachsenhausen, muaba uvuabu bamukanyina misangu ne misangu ne bamututa. Mfumu mukuabu wa basalayi wakaleja Harald mumbunda wa ku tshioshelu tshia bitalu umuambila ne: “Wewe mulame anu ditabuja diebe adi, mu matuku 14 emu, muaba wawa ke uwabandila mu diulu mutangile kudi Yehowa webe au.”

2 Pakakuatabu Harald, Elsa mukajende utshivua wamusha muanende wa bakaji mukese wa ngondo dikumi. Kadi bena Gestapo bakamukuata pende. Matuku makese pashishe, bakanyenga Elsa muana ne bakamutuma mu kamponya ka dibutuila bantu ka ku Auschwitz. Kadi wakashala ne muoyo bidimu bia bungi, anu bu muakashala Harald pende ne muoyo. Udi mua kubala malu makuabu a mushindu wakananukilabu, mu Tshibumba tshia Nsentedi tshia dia 15 Kashipu 1980 (Mfual.). Harald wakafunda ne: “Mu matuku anyi a muoyo, ndi muenze bidimu 14 mu bikondo bishilangane mu maloko manene ne nzubu ya lukanu bua ditabuja dianyi kudi Nzambi. Batu bangebeje ne: ‘Mukajebe uvuaku mukuambuluishe bua kutantamena ntatu yonso eyi anyi?’ Wakangambuluisha bushuwa! Mvua mumanye katshia anu ku ntuadijilu ne: kavua mua kulekela ditabuja diende to, ne bualu ebu buakankolesha. Mvua mumanye ne: buende yeye, bivua bimpe meme kufua ne lulamatu pamutu pa yeye kumvua ne: bavua bandekele bualu mvua muvile ditabuja dianyi. . . . Elsa wakatantamena ntatu ya bungi mu bidimu biakenzaye mu maloko manene a bena Allemagne.”

3, 4. (a) Mbilejilu bia banganyi bidi mua kukankamija bena Kristo bua kunanukila? (b) Bua tshinyi Bible udi utukankamija bua kukonkonona malu akafikila Yobo?

3 Anu mudi Bantemu ba bungi mua kujadika, dimona makenga ki mbualu bupepele to. Bua bualu ebu, Bible udi ubela bena Kristo bonso ne: ‘Nutangile baprofete bakamba mu dîna dia Mukalenge bu tshimanyinu tshia ditantamana dia mu makenga ne tshia lutulu.’ (Yakobo 5:10) Mu bikondo bia kale, bakakengesha basadidi ba bungi ba Nzambi kapayi bualu. ‘Tshisumbu tshinene tshia bamanyi’ ntshitushile bilejilu bidi mua kutukankamija bua tuetu kutungunuka ne kunyema lubilu luetu lua bena Kristo ne ditantamana.​—Ebelu 11:32-38; 12:1.

4 Mu malu adibu bafunde mu Bible, Yobo udi tshilejilu tshia pa buatshi tshia muntu uvua munanukile. Yakobo wakafunda ne: “Monayi bena dinanukila ke batudi tuamba ne: mba diakalenga. Nukadi bumvue balonda bua dinanukila dia [Yobo], nuenu kumona kabidi meji a Mfumu, bualu Mfumu udi ne luse ne dinanga.” (Yakobo 5:11, MMM) Bualu buakafikila Yobo nkadiosha ka difutu didi dindile bena lulamatu bikala Yehowa mua kubenesha. Kupita bionso, budi butuleja malu malelela adi mua kutuambuluisha mu bikondo bia makenga. Mukanda wa Yobo udi utuambuluisha bua kuandamuna nkonko eyi: Patudi mu dikenga, bua tshinyi tudi ne bua kukeba bua kujingulula bilumbu binene bidiku? Nngikadilu kayi ne nngenyi kayi idi ituambuluisha bua kunanukila? Mmushindu kayi utudi mua kukolesha bena Kristo netu badi mu dikenga?

Tujingululayi bilumbu bidiku

5. Ntshilumbu kayi tshia mushinga tshitudi ne bua kuvuluka misangu yonso itudi mu ntatu ne mateta?

5 Bua tuetu kushindama mu nyuma patudi mu diteta, tudi ne bua kuanji kujingulula bilumbu bidiku. Tshianana, ntatu itudi nayi idi mua kujibakaja lumonu luetu lua mu nyuma. Tshilumbu tshia lulamatu kudi Nzambi tshidi ne mushinga kupita bionso. Tatu wetu wa mu diulu udi utulomba bualu ebu budi yonso wa kutudi ne bua kuangata ne mushinga: ‘Muananyi, wikale ne meji, usankishe mutshima wanyi, bua mmanye mua kuitaba kudi muntu udi umpenda.’ (Nsumuinu 27:11) Ndiakalengapu kayi dia pa buadi! Tudi mua kusankisha Nzambi nansha mutudi bena mateketa ne mapanga. Tudi tuenza nanku padi dinanga dietu dia Yehowa ditupesha bukole bua kutantamena ntatu ne mateta. Dinanga dilelela dia bena Kristo didi ditantamena malu onso. Kaditu dipangila nansha.​—1 Kolinto 13:7, 8.

6. Mmunyi mudi Satana upenda Yehowa, ne mmufike too ne kuepi?

6 Mukanda wa Yobo udi uleja patoke ne: Satana ke muntu udi upenda Yehowa. Udi kabidi wela patoke ngikadilu mubi wa muluishi udi kayi umueneka eu ne dijinga diende dia kunyanga malanda etu ne Nzambi. Anu mudibi bimueneka mu bualu bua Yobo, Satana udi utamba kubanda basadidi bonso ba Yehowa, wamba mudibu banange anu masanka abu nkayabu, ne udi ujinga kuleja ne: dinanga diabu dia Nzambi didi mua kukepela. Mmupende Nzambi munkatshi mua bidimu binunu ne binunu. Pakipatabu Satana mu diulu, dîyi diakumvuikamu diamba mudiye “mubandi wa bana betu,” muikale ubabanda “kumpala kua Nzambi wetu munya ne butuku.” (Buakabuluibua 12:10) Patudi tunanukila ne lulamatu, tudi tuleja ne: mêyi onso adiye utubanda nawu aa nga dishima.

7. Mmushindu kayi muimpe utudi mua kuluisha butekete bua mubidi?

7 Tuvuluke ne: Diabolo udi mua kubuelela mu dikenga dionso didi mua kutukuata bua kutuabuluja ne Yehowa. Tshilejilu, ndîba kayi diakaluaye kuteta Yezu? Si mpavua Yezu muikale ne nzala, mumane kuenza matuku a bungi kayi mudie kantu. (Luka 4:1-3) Kadi bu muvua Yezu muikale ne makanda a mu nyuma, wakakandamena bikole mateta a Diabolo. Makanda etu a mu nyuma atuambuluishe petu bua kuluisha butekete buonso bua mubidi bukebesha pamuapa kudi disama anyi bukulakaje. Nansha “bikala mibidi yetu ifuafua ifuafua,” katuena tupanga bualu ‘mioyo yetu idi ivuijibua mipiamipia ku dituku ku dituku.’​—2 Kolinto 4:16.

8. (a) Mmunyi mudi meji mabi mua kututekesha? (b) Yezu uvua ne meji kayi?

8 Dibungama misangu yonso didi kabidi mua kututekesha mu nyuma. Muntu udi mua kubanga kudikonka ne: ‘Bua tshinyi Yehowa mmulekele bua bualu ebu buenzeke?’ Mukuabu pende udi mua kudikonka padibu bamuenzele bibi ne: ‘Mmushindu kayi udi muanetu mua kungenzela bualu bu nunku?’ Meji a mushindu eu adi mua kutufikisha ku dipanga kumona bilumbu binene bidiku ne kuimanyina anu pa malu etu nkayetu. Bidi bimueneka ne: mêyi a balunda basatu ba dishima ba Yobo avua mamusamishe muoyo bikole anu muvua disama diende dimutatshisha ku mubidi. (Yobo 16:20; 19:2) Bia muomumue, mupostolo Paulo wakaleja ne: tshiji tshidi tshinenga tshidi mua ‘kushila Diabolo muaba [anyi, mpunga].’ (Efeso 4:26, 27) Nunku pamutu pa muena Kristo kuleja bantu bunyengu anyi tshiji, peshi kutamba kushindamena pa bualu bubi kampanda, mbimpe idikije Yezu pa ‘kudifila mu bianza bia udi ulumbulula biakane,’ Yehowa Nzambi. (1 Petelo 2:21-23) Kuikala ne ‘meji’ a Yezu kudi mua kutuambuluisha bikole bua kukandamena buluishi bua Satana.​—1 Petelo 4:1.

9. Mmushindu kayi udi Nzambi utukolesha pa bidi bitangila majitu atudi ne bua kuambula anyi mateta adi atukuata?

9 Kupita bionso, katumonyi ntatu yetu bu tshijadiki tshilelela tshia ne: Nzambi kêna utuanyisha. Ngumvuilu mubi wa malu wa mushindu eu wakabungamija Yobo musangu kampanda pavua aba bavua ne bua kumusamba bamuamba anu mêyi mashile. (Yobo 19:21, 22) Bible udi utukolesha ne mêyi aa: ‘Nzambi kêna mumanye mua kuteyibua ne malu mabi, ne yeye muine kêna uteya muntu.’ (Yakobo 1:13) Kadi Yehowa udi utulaya ne: neatuambuluishe bua tuetu kuambula bujitu kayi buonso butudi nabu, ne neatuenzele njila wa kupandukila ku diteta dionso didi ditutatshisha. (Musambu 55:22; 1 Kolinto 10:13) Patudi tusemena pabuipi ne Nzambi mu bikondo bia dikenga, tudi mua kuteka malu onso pa muaba wawu ne kukandamena bimpe Diabolo.​—Yakobo 4:7, 8.

Bintu bidi bituambuluisha bua kunanukila

10, 11. (a) Ntshinyi tshiakambuluisha Yobo bua kunanukila? (b) Mmushindu kayi uvua kuikala ne kondo ka muoyo kimpe kuambuluishe Yobo?

10 Nansha muvua Yobo mu nsombelu mukole, bamusambi ba dishima bamuamba anu mêyi mabi ne yeye muine kayi mumanye tshivua tshimukebele dikenga diende adi, wakalama anu muoyo mutoke. Ntshinganyi tshitudi mua kulongela ku dinanukila diende? Kakuyi mpata, Yobo wakananukila nangananga bualu uvua ne lulamatu kudi Yehowa. ‘Uvua utshina Nzambi ne wepuka ku malu mabi.’ (Yobo 1:1) Eu ke nsombelu uvuaye nende. Nunku Yobo wakabenga bua kuela Yehowa nyima nansha pavuaye kayi mujingulule tshivua malu manyangukile diakamue. Yobo uvua witaba ne: buende buvuaye nabu buvua anu bua kuenzela Nzambi mudimu mu bikondo bionso, bimpe ne bibi.​—Yobo 1:21; 2:10.

11 Kuikala ne kondo ka muoyo kimpe kuakakolesha kabidi Yobo. Umue musangu pakamuenekabi ne: ukavua wa lufu, wakakoleshibua ku muoyo pa kumanya ne: uvua muenze muende muonso bua kuambuluisha bakuabu, mulonde mêyi makane a Yehowa ne muepuke ntendelelu yonso ya dishima.​—Yobo 31:4-11.

12. Yobo wakenza tshinyi pavua Elihu mumuambuluishe?

12 Bulelela, Yobo uvua dijinga ne diambuluisha bua yeye kuakaja mmuenenu wende pa amue malu. Ne budipuekeshi buonso wakitaba diambuluisha edi, ne ebu ke bualu bukuabu buakamuambuluisha bua kunanukilaye. Yobo wakateleja ne kanemu mibelu ya meji ya Elihu, kuitabaye dimudimuija dia Yehowa. Wakamba ne: ‘Ngakuamba malu andi tshiyi mujingulule bimpe. Ndi mudipishe, ndi nkudimuna mutshima wanyi, ndi nsomba mu lupuishi ne mu butue.’ (Yobo 42:3, 6) Nansha mutshivuaye anu ne kusama kukole, Yobo wakasanka bua muvua dilengeja dia ngelelu wende wa meji edi dimusemeje pabuipi ne Nzambi. Wakamba ne: ‘Ndi mumanye ne: Wewe [Yehowa] udi ne bukole bua kuenza malu onso.’ (Yobo 42:2) Yobo wakalua kujingulula bimpe bitambe muaba uvuaye nawu kumpala kua Mufuki wende panyima pa Yehowa mumane kumumvuija bunene Buende.

13. Dileja luse diakambuluisha Yobo mushindu kayi?

13 Yobo udi kabidi tshilejilu tshia pa buatshi tshia luse. Bamusambi bende ba dishima bakamutapa bibi ku muoyo, kadi pakamulomba Yehowa bua kubasambidila, wakabasambidila. Pashishe, Yehowa wakapingajila Yobo makanda. (Yobo 42:8, 10) Nunku, dilaminangana tshiji kadiena mua kutuambuluisha bua kunanukila to, anu dinanga ne luse. Dilekela tshiji didi ditukolesha mu nyuma, ne ke mushindu udi Yehowa mua kutubenesha.​—Mâko 11:25.

Babedianganyi bimpe badi batuambuluisha bua kunanukila

14, 15. (a) Nngikadilu kayi idi mua kuambuluisha mufidi wa mibelu bua kusanguluja bakuabu? (b) Umvuija bua tshinyi Elihu wakambuluisha Yobo bimpe.

14 Dilongesha dikuabu ditudi mua kupetela mu muyuki wa Yobo ke mushinga udi nawu babedianganyi bimpe. Badi anu bu bana betu ‘badi baleja bulela mu tshikondo tshia dikenga.’ (Nsumuinu 17:17) Kadi anu mudi bualu buvua bufikile Yobo butuleja, bamue bafidi ba mibelu badi mua kutapa muntu pamutu pa kumusanguluja. Mubedianganyi muimpe udi ne bua kuditeka pa muaba wa mukuabu, kumunemeka ne kumuleja bulenga, anu bu muakenza Elihu. Bakulu ne bena Kristo bakuabu bashindame badi mua kuambuluisha bana betu badi ne ntatu mibanemenene bujitu bua kushintululabu ngelelu wabu wa meji, ne mu muanda eu bafidi ba mibelu aba badi mua kulongela malu a bungi mu mukanda wa Yobo.​—Galatia 6:1; Ebelu 12:12, 13.

15 Mushindu uvua Elihu mukose bualu ebu udi utulongesha malu mimpe a bungi. Wakanji kuteleja mutantshi mule kumpala kua yeye kuandamuna ku mibelu mibi ya balunda basatu ba Yobo. (Yobo 32:11; Nsumuinu 18:13) Elihu wakabikila Yobo ku dîna diende ne wakamusengelela anu bu mulunda. (Yobo 33:1) Uvua mushilangane ne basambi basatu ba Yobo ba dishima abu bualu kavua udimona ne mushinga kupita Yobo to. Wakamba ne: “Badi bamfimbe ne dima bu wewe.” Kavua musue kusakidila ku dikenga dia Yobo ne mêyi a tshiakulakula nansha. (Yobo 33:6, 7, MMM; Nsumuinu 12:18) Pamutu pa Elihu kudiula Yobo bua ngikadilu uvuaye nende kumpala, wakamubingisha bua buakane buende. (Yobo 33:32) Kupita apu, Elihu uvua umona malu mushindu uvua Nzambi uamona, ne wakambuluisha Yobo bua kumona ne: Yehowa katu wenza bualu bubi nansha kakese. (Yobo 34:10-12) Wakakankamija Yobo bua kuindila Yehowa, pamutu pa yeye kudienzeja anu bua kuleja muvuaye muntu muakane. (Yobo 35:2; 37:14, 23) Bakulu ne bena Kristo bakuabu badi mua kulongela ku malu aa.

16. Mmushindu kayi wakalua balunda basatu ba Yobo bena mudimu ba Satana?

16 Mibelu mimpe ya Elihu mmishilangane ne mêyi avua atua ku muoyo a Elifaza, Biledada ne Sofâ. Yehowa wakabambila ne: ‘Kanuakuamba mêyi malelela bua bualu buanyi.’ (Yobo 42:7) Nansha muvuabu bamba ne: bavua ne meji mimpe, bakenza malu bu bena mudimu ba Satana, kadi ki mbu balunda ba kueyemena to. Bonso basatu bavua bela meji katshia anu ku ntuadijilu ne: Yobo nkayende nguvua mudikebele makenga. (Yobo 4:7, 8; 8:6; 20:22, 29) Bua Elifaza, Nzambi katu weyemena basadidi bende, ne nansha bobu bakane anyi kabayi bakane, kabiena ne bualu ku mêsu kuende. (Yobo 15:15; 22:2, 3) Elifaza wakabanda mene Yobo bua bilema bivuaye kayi muenze. (Yobo 22:5, 9) Ku luende luseke, Elihu wakambuluisha Yobo mu nyuma, ne etshi ke tshitu mubedianganyi muimpe ukeba bua kuenza.

17. Mbualu kayi butudi ne bua kuvuluka patudi mu diteta?

17 Tudi mua kupeta dilongesha dikuabu dia dinanukila mu mukanda wa Yobo. Nzambi wetu wa dinanga udi umona nsombelu wetu; mmusue bua kutuambuluisha ne mmukumbane kuenza nanku mu mishindu kabukabu. Kumpala, tuvua bamone bualu buakafikila Elsa Abt. Ela meji ku malu akafikaye ku diamba: “Kumpala kua bobu kunkuata, mvua mubale mukanda wa muanetu wa bakaji uvua wamba ne: mu diteta dikole nyuma wa Yehowa udi ukutuyisha mioyo. Meme kuela meji ne: uvua mua kuikala unekesha malu kakese. Kadi meme muine pangakapitshila mu mateta, ngakamona ne: tshivuaye muambe atshi ntshilelela. Bushuwa bitu bienzeka nanku. Mbikole bua kubifuanyikija biwikala kuyi muanji kupitshilamu. Kadi biakangenzekela nanku bulelela. Yehowa udi wambuluisha.” Elsa kavua wakula bua malu avua Yehowa mua kuenza anyi akenzaye kale mu matuku a Yobo nansha. Uvua wakula bua tshikondo tshietu etshi. Bulelela, “Yehowa udi wambuluisha”!

Wa diakalenga mmuntu udi unanukila

18. Mmalu kayi mimpe avua Yobo mupetele ku dinanukila diende?

18 Bakese ba kutudi nebapete dikenga dikole bu dia Yobo. Kadi nansha tuetu mua kupeta mateta a mushindu kayi mu tshikondo etshi, tudi ne malu a mushinga adi atusaka bua kulama muoyo mutoke wetu anu bu muakenza Yobo. Bushuwa, dinanukila diakalengeja nsombelu wa Yobo. Diakamuakaja ne kumuvuija mukumbane tshishiki. (Yakobo 1:2-4) Diakakolesha malanda ende ne Nzambi. Yobo wakajadika ne: ‘Ngakumvua lumu luebe diambedi anu ku matshi, kadi mpindieu mêsu anyi akukumona.’ (Yobo 42:5) Satana wakamueneka muena mafi bualu wakapanga kunyanga muoyo mutoke wa Yobo. Nkama ya bidimu panyima, Yehowa utshivua wakula bua musadidi wende Yobo anu bu tshilejilu tshia buakane. (Yehezekele 14:14) Muyuki udiye mushiye wa muoyo mutoke ne dinanukila udi wambuluisha basadidi ba Nzambi too ne lelu’eu.

19. Bua tshinyi udi wela meji ne: mbiakanyine kunanukila?

19 Pavua Yakobo mufundile bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala bua dinanukila, wakakula bua disankishibua didi difumina ku dinanukila. Ne wakangata tshilejilu tshia Yobo bua kubavuluija ne: Yehowa utu ufuta basadidi bende ba lulamatu bia bungi. (Yakobo 5:11) Tudi tubala mu Yobo 42:12 ne: ‘Yehowa wakasankisha Yobo mu matuku ende a ku nshikidilu ne disanka dipite diakadiye nadi mu matuku a ku tshibangidilu.’ Nzambi wakavudijila Yobo bintu misangu ibidi kupita bivuaye mujimije, ne wakalala panu kuboboka, muikale ne disanka. (Yobo 42:16, 17) Bia muomumue, disama, dikenga anyi dibungama kayi dionso ditudi mua kutantamena ku nshikidilu kua tshikondo etshi nebadikupule kashidi mu bulongolodi bupiabupia bua Nzambi ne katuakudivuluka kabidi nansha. (Yeshaya 65:17; Buakabuluibua 21:4) Tudi bumvue mudibu balonde bua dinanukila dia Yobo, ne tudi bapangadije bua kuidikija tshilejilu tshiende ku diambuluisha dia Yehowa. Bible udi ulaya ne: “Wa diakalenga mmuntu udi ne lutulu mu dikenga. Yeye muleje bukole buende nanku, neapete nsala wa muoyo udi Mfumu mulaye badi bamunanga.”​—Yakobo 1:12, MMM.

Newandamune munyi?

• Mmunyi mutudi mua kusankisha mutshima wa Yehowa?

• Bua tshinyi katuena mua kumona ntatu yetu bu tshijadiki tshia mudi Nzambi kayi mutuanyishe?

• Mmalu kayi akambuluisha Yobo bua kunanukila?

• Mmunyi mutudi mua kuidikija Elihu bua kukolesha bana betu?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 28]

Mufidi wa mibelu muimpe mmumanye mua kuditeka pa muaba wa mukuabu, kumunemeka ne kumuleja bulenga

[Bimfuanyi mu dibeji 29]

Elsa ne Harald Abt