Malu a mu nsombelu

Yehowa wakangambuluisha bua kupita bimpe ne ntatu

MALONDA KUDI DALE IRWIN

“BANA MUANDA MUKULU SI MBA BUNGI BE! BANAYI MUSANGU UMUE SI NDUFU!” Ke muvua tshikandakanda kampanda tshimanyisha dilela dia bana banayi ba mapasa mu dîku dietu dikavua ne bana ba bakaji banayi. Pantshivua nsonga tshivua ne dijinga dia kusela ne kulela to. Kadi mpindieu, ndi tatu wa bana muanda mukulu!

NGAKALEDIBUA mu 1934 mu tshimenga tshia Mareeba, mu ditunga dia Australie. Tuvua basatu kuetu; meme mvua muana muisatu. Dîku dietu diakamuangala kuyadi mu tshimenga tshia Brisbane. Mamu uvua ulongesha mu Kalasa ka mu Dia lumingu mu tshitanda tshia bena mishonyi tshia ba-Metodiste.

Ku ntuadijilu kua tshidimu tshia 1938, bikandakanda biakamanyisha ne: bavua babenge bua Joseph Rutherford wa ku biro binene bia Bantemu ba Yehowa kudiata mu ditunga dia Australie. Kunyima kua Mamu mumane kubala bualu abu wakakonka Ntemu mukuabu wakalua kuetu ne: “Bua tshinyi bavua bamubengele?” Ntemu au wakamba ne: “Bualu Yezu uvua muleje ne: bantu nebakengeshe bayidi bende.” Mamu wakangata kakanda ka Diondapibua (Angl.). Kakanda aka kavua ne malu a bungi avua aleja dishilangana dinene didi pankatshi pa tshitendelelu tshilelela ne tshia dishima. * Kakanda aka kakasankisha Mamu bikole, ke yeye kuya netu bonso mu bisangilu bia Bantemu ba Yehowa mu Dia lumingu diakalonda. Ku ntuadijilu tatu kavua musue nansha kakese to, kadi wakabanga imue misangu kufunda nkonko ya malu a mu Bible bua Mamu ayele umue wa ku Bantemu. Ntemu au pende uvua ufundila Mamu mandamuna a mu Bible bua kupesha Tatu.

Mu Dia lumingu dikuabu, Tatu wakaya netu mu bisangilu ne lungenyi lua kuya kuleja  muvuaye kayi musue Bantemu. Kadi kunyima kua yeye mumane kuyukila ne mutangidi wa tshijengu uvua mulue mu tshisumbu dîba adi, Tatu wakashintulula lungenyi luende ne wakitaba mene bua bantu bavua basue bulelela ba tshitupa tshietu bikale balua kuenzela dilonga dia Bible dia ku lumingu kuetu.

Mu ngondo wa tshitema mu 1938, baledi banyi bakatambula. Meme ne bakulu banyi tuakatambula mu ngondo wa 12 mu 1941 mu mpungilu uvua muenzeke mu tshimenga tshia Hargreave Park mu Sydney, mu Nouvelles-Galles du Sud. Mvua ne bidimu muanda mutekete tshidimu atshi. Pashishe, mvua nya kuyisha ne baledi banyi. Mu tshikondo atshi, Bantemu bavua bayisha ne bisanji bia fono ku nzubu ne ku nzubu, benda belela bena nzubu miyuki ivuabu bakuate.

Bert Horton ke Ntemu untshidi muvuluke bikole. Uvua ne mashinyi avua ne bipuidi bivua biyisha dîyi kule menemene. Bua muana wa bukole buanyi, kuyisha ne muanetu Bert kuvua kuimpe be! Tshilejilu, patuvua tuela muyuki kampanda kulu kua kakuna kakuabu, tuvua tumona mashinyi a bampuluishi alua kutudi. Diakamue, muanetu Bert uvua ujima biamu biende ebi ne lukasa, tuya mutantshi pa kakuna kakuabu ne tuela munga muyuki. Dikima dia muanetu Bert ne dia bana betu bakuabu bavua balamate Nzambi diakandongesha mua kueyemena Yehowa.​—Matayo 10:16.

Pangakakumbaja bidimu 12, mvua ne tshibidilu tshia kuyisha meme nkayanyi patuvua tupatuka mu kalasa. Dikuabu dituku meme kupetangana ne dîku dia ba Adshead. Kunyima kua matuku, tatu ne mamu ne bana babu muanda mukulu ne bikulu babu bavua balonga bulelela. Ndi ngela Yehowa tuasakidila bua muvuaye mungambuluishe bukole buanyi abu bua kubueja bulelela mu dîku edi dimpe.​—Matayo 21:16.

Midimu milenga imvua mupete mu bunsonga buanyi

Pamvua ne bidimu 18, ngakalua muyishi wa pa buende ne bobu kuntuma mu tshimenga tshia Maitland mu Nouvelles-Galles du Sud. Mu 1956, bakambikila bua kuenza mudimu ku biro bia Bantemu bia mu Australie, mu Sydney. Ku biro aku kuvua anu bantu 20. Ba bungi ba kudibu bavua bena Kristo bela manyi bavua ne ditekemena dia kukokesha ne Kristo mu diulu mu Bukalenge buende. Ndiakalengapu kayi dia kuenza nabu mudimu pamue!​—Luka 12:32; Buakabuluibua 1:6; 5:10.

Dipangadika dianyi dia kushala mujike diakashintuluka patuakapetangana ne Judy Helberg, muanetu wa bakaji muimpe kumona uvua mpanda-njila ne uvuabu babikile ku Betele bua kungambuluisha matuku makese bua malu a mpungilu. Meme ne Judy, tuetu kukuatshika dinanga, ne kunyima kua bidimu bibidi tuetu kuselangana. Kunyima kua dibaka dietu, tuakatuadija mudimu wa tshijengu uvua utulomba bua kutangila tshisumbu tshimue tshia Bantemu ba Yehowa ku lumingu luonso bua kukolesha bana betu.

Mu 1960, Judy wakalela Kim, muanetu wa bakaji wa kumpala. Mu matuku etu aa, padi mutangidi wa tshijengu upeta muana, udi ne bua kulekela mudimu wende ne kuya kusomba mu tshisumbu kampanda. Kadi ndisankapu kayi dituvua nadi pakatulombabu bua kutungunuka ne kutangila bisumbu! Kunyima kua tuetu bamane kusambila bikole, tuakitaba ne pashishe munkatshi mua ngondo mipite pa muanda mutekete tuvua banyunguluke ne Kim mutantshi wa kilometre 13 000 ku mashinyi, ku ndeke ne ku kawulu bu mutuvua tutangila bisumbu bivua mutantshi mule tshimue ne tshikuabu mu Queensland ne bitupa bia ku Nord kua ditunga. Mu tshikondo atshi katuvua ne mashinyi to.

 Tuvua tusombela ku nzubu ya bana betu. Tshikondo atshi bua bukole bua luya bavua bela rido ku mushiku wa mbelu wa nzubu wa bulalu pamutu pa kuela tshibi, ne tuvua tumvua bibi pavua Kim udila butuku. Bujitu bua kukolesha muana ne kukumbaja mudimu wetu buvua bulue kutukolela. Ke bualu kayi tuakasombela mu Brisbane ne meme kutuadija kuzolela bangenda mushinga bintu. Bidimu bibidi kunyima kua Kim, tuakapeta Petina, muana mukuabu wa bakaji.

Ndi mpita bimpe ne ntatu

Muena kuanyi Judy wakafua mu tshidimu tshia 1972 ne disama kampanda (Kim uvua ne bidimu 12, Petina ne 10). Lufu luende luakatatshisha dîku dietu bikole menemene. Kadi pavua Judy usama nansha mene panyima pa lufu luende, Yehowa wakatusamba ne Dîyi diende, ne nyuma wende ne bana betu kabidi. Tshibumba tshia Nsentedi tshituakapeta diakamue kunyima kua lufu lua Judy tshiakatuambuluisha kabidi. Tshivua ne tshiena-bualu tshivua tshiakuila bua mateta ne bua madilu, ne tshivua tshileja mudi mateta aa mua kutuambuluisha bua kukolesha ngikalu mimpe bu mudi: dinanukila, ditabuja ne lulamatu. *​—Yakobo 1:2-4.

Kunyima kua lufu lua Judy, meme ne bana banyi ba bakaji tuvua balue balunda. Kadi bivua bikole bua meme kukumbaja mudimu wa tatu ne wa mamu musangu umue. Kim ne Petina bakampepejila mudimu.

Ndi nsela mukuabu mukaji ne ndela bana bakuabu

Kunyima kua matuku, ngakasela mukuabu mukaji, dîna diende divua Mary. Meme ne Mary tuvua ne malu a bungi avua apetangana. Tshilejilu, uvua pende mufuishe bayende bua disama dimue ne dia Judy. Uvua pende ne bana ba bakaji babidi, Colleen ne Jennifer. Colleen uvua muakunyi kudi Petina ku bidimu bisatu. Mpindieu dîku dietu divua ne bana ba bakaji banayi: wa bidimu 14, wa bidimu 12, wa bidimu 9 ne wa bidimu 7.

Ku ntuadijilu tuvua bumvuangane ne Mary bua ne: yonso wa kutudi uvua ne bua kubela bana bende badiye mulele too ne pavua bana bakuabu balua kuitaba bua muledi mukuabu kubabelaye. Mu malanda etu a mulume ne mukaji, meme ne Mary tuvua ne mikenji minene ibidi. Bualu bua kumpala: katuvua tutandangana mu mêsu a bana to. Buibidi: bilondeshile mubelu udi mu Efeso 4:26, tuvua tuyukila too ne pavua bilumbu bietu bijika nansha biobi bituangata mêba a bungi.

Bualu bua dikema, tuetu bonso tuakibidilangana ne nsombelu wa mêku abidi masambakane, nansha nanku dijimina dia bena dibaka netu kadivua diumbuka mu mitu yetu musangu umue to. Tshilejilu, butuku bua mu Dimue dionso, Mary uvua ne tshibidilu tshia kudila. Patuvua tujikija dilonga dietu dia mu dîku ne pavua bana baya kulala, Mary uvua uleja patoke dibungama diende.

Mary uvua musue bua tupete nende muana wetu babidi. Kadi, difu dia kumpala diakatuka. Pakapeta Mary difu dikuabu, bakatumanyisha bualu bua dikema. Bakamuambila ku tshipimu ne: uvua ne bana banayi munda! Ngakakema bikole be! Mvua ne bidimu 47 ne nkavua pa kulua tatu wa bana muanda mukulu! Bakapanda muena kuanyi Mary bua kupatula bana aba mu dituku  dia 14 dia ngondo muibidi mu 1982 pakavua bana ne ngondo muanda mukulu. Bakabalela balondangane mushindu eu: Clint uvua ne kilo 1,600; Cindy kilo 1,900; Jeremy kilo 1,400; ne Danette kilo 1,700. Kabavua bafuanangana to.

Panyima pa Mary mumane kulela, doktere wakalua kusomba ku luseke luanyi.

Wakangebeja ne: “Udi udiebeja bua muwakolesha bana aba anyi?”

Ngakamuandamuna ne: “Eyowa, ndi ne buôwa, tshitu muanji kumona bualu bua mushindu eu to.”

Mêyi ende akambaye pashishe akampapuisha ne kunkolesha ku muoyo.

Wakamba ne: “Tshisumbu tshienu tshia Bantemu katshiakunulekela to. Netshinuambuluishe ne lukasa luonso.”

Ku diambuluisha dia munganga eu wa pa buende ne bavua bamuambuluisha, kunyima kua ngondo ibidi tshianana bana banayi aba bakapatuka mu lupitadi bikale ne makanda a mubidi makumbane.

Lutatu bua kukolesha bana banayi aba

Bua kulama bulongame, meme ne Mary tuakenza programe wa mêba 24. Bana betu ba bakaji bakuabu banayi bavua batuambuluisha bikole bua kulama bana. Mêyi avua doktere muambe avua malelela, bualu patuvua tupeta nansha ka dijinga kakese, tshisumbu tshivua tshituambuluisha lukasa. John MacArthur (utudi badie nende bulunda kukadi matuku a bungi) ukavua musungule Bantemu bavua bamanye mudimu bua kudiundisha nzubu wetu. Nunku pakaluabu ne bana kumbelu, kasumbu ka bana betu ba bakaji kavua katuambuluisha bua kubalama. Malu onso aa avua aleja dinanga dia bena Kristo.​—1 Yone 3:18.

Mu mushindu kampanda, bana aba banayi bavua bana ba tshisumbu. Nansha lelu‘eu, bana aba batu bamona bana betu bena Kristo bavua batuambuluishe anu bu ba mu dîku dietu. Mary wakaleja muvuaye mukaji wa pa buende ne mamu uvua uditatshisha bikole bua bana bende. Uvua utumikila bimpe bivuaye ulonga mu Dîyi dia Nzambi ne mu bulongolodi bua Yehowa. Kakuena tshintu tshikuabu tshimpe tshia kuenza kupita etshi to!​—Musambu 1:2, 3; Matayo 24:45.

Nansha muvuabi bikole bua kulama bana banayi aba, tuvua tuya mu bisangilu bia bena Kristo ne mu mudimu wa kuyisha lumingu luonso. Tuvua tumvua bimpe pavua bantu balume babidi ne bakaji babu batuvua tulonga nabu Bible balua ku nzubu kuetu bua tuetu kulonga. Nansha muvua dilua diabu ku nzubu ditupepejila malu, imue misangu bua ditshioka Mary uvua ubungila ne tulu patuvua tulonga ne muana mulale pa tshiadi. Mu kupita kua matuku, bunayi buabu bakalua bena Kristo.

Kulongesha bana malu a Nzambi katshia ku buana

Nansha pavua bana kabayi banji kutuadija kuenda, meme ne Mary ne bayayabu tuvua tuangata bana batekete aba bua kuya kuyisha nabu. Pakatuadijabu kuenda, meme mvua ngangata babidi ne Mary wangata babidi; kabivua bitutonda to. Bantu batuvua tuya kuyisha bavua batamba kuakula bua bana aba. Dikuabu dituku ngakapetangana ne muntu mukuabu uvua wamba ne: wewe muledibue dituku kampanda ne tshimanyinu kansanga tshia mitoto, bumuntu buebe nebulonde anu tshikavuabu bafunde. Tshiakandamuna muntu au to, tshidibi ngakamulomba bua meme kulua kumutangila mêba makuabu anu mu dinda amu. Wakitaba, ke meme kulua ne bana betu ba mapasa banayi. Pakabamonaye wakakema bikole, meme kubateka mu mulongo bilondeshile muvuabu baledibue. Pashishe tuakayukila nende bimpe kabiyi anu bua dishilangana dia mpala yabu to, kadi ne bua dishilangana dinene dia ngikadilu yabu. Bualu ebu buakatuisha dilongesha diende panshi. Nunku wakamba ne:  “Bidi bimpuekesha milongo bua mumvua mukuambile wewe bualu ebu. Kadi nenkebe kumanya makuabu malu bua dilongesha dianyi edi.”

Pavua bana banayi aba batuadije kuenda kabavua basue dinyoka dia mu tshibungi to, nanku tuvua tunyoka muana ne muana yonso pa nkayende. Nansha nanku, bavua bamanye ne: mikenji ivua ya muomumue bua buonso buabu. Pavuabu bapeta tshilumbu tshivua tshitangila kondo kabu ka muoyo mu tulasa, bavua bashala balamate bikole ku mêyi manene a mu Bible ne Cindy ke uvua wakula pa muaba wabu. Bantu bakalua kumona ne: bavua benze kasumbu kakole kavua kambuluishangana!

Tuvua tuenza muetu muonso ne Mary bua kuambuluisha bana bua kushalabu balamate Yehowa mu tshikondo tshivuabu ne bidimu dikumi ne pamutu. Tudi mua kuamba ne: mudimu wa kukolesha bana kauvua mukole menemene bualu tuvua tupeta diambuluisha kudi bana betu mu tshisumbu ne bintu bia bungi bivua tshitupa tshia bulongolodi bua Yehowa tshidi pa buloba tshipatula. Tuvua tuditatshisha bua kuenza dilonga dia Bible mu dîku ne kuyukila bimpe nansha mutubi kabiyi bipepele misangu yonso. Kadi, diditatshisha dietu edi kadivua diye mu mâyi to, bualu bana betu bonso muanda mukulu mbasungule bua kuenzela Yehowa mudimu.

Kukenga ne bukulakaje

Munkatshi mua bidimu ebi, mvua mukulu mu tshisumbu, mutangidi wa tshimenga, ne muambuluishi wa mutangidi wa tshijengu. Mvua kabidi mu Komite wa Diumvuangana ne Mpitadi utu wambuluisha ba-minganga bua kupetanganabu ne Bantemu badi basama kadi badi ne tshilumbu tshia mashi. Munkatshi mua bidimu 34, ndi mupete kabidi diakalenga dia kuenzela bantu miyuki ya dibaka ne kubapesha mikanda ya mabaka abu. Nunku ndi muenzeje mabaka matue ku 350, kusangisha ne a bana banyi ba bakaji basambombo.

Ntu ngela Yehowa tuasakidila dituku dionso edi bua diambuluisha dindi mupete kudi Judy ne kudi Mary. (Nsumuinu 31:10, 30) Mbangambuluishe mu mudimu wanyi wa bukulu, mbashiye tshilejilu tshimpe mu diya ne dilongesha bana ngikadilu mimpe.

Mu tshidimu tshia 1996, bakampeta ne disama mu buongo divua dinzakeja bianza ne mpanga mua kuimana. Ke bualu kayi tshiena ne bukole bua kuenza kabidi mudimu wa kuzola to. Kadi, ndi ne disanka mu mudimu wa Yehowa nansha tshiyi ngenza kabidi malu a bungi to. Bualu budi bunsankisha bikole mbua ne: ndi nditeka mpindieu bikole pa muaba wa bakulakaje bakuabu.

Pandi mvuluka malu adi mangenzekele, ndi ngela Yehowa tuasakidila bua mudiye mungambuluishe ne bena mu dîku dianyi bua tuetu kutantamena ntatu ne disanka. (Yeshaya 41:10) Meme ne Mary ne bana betu muanda mukulu tudi ne dianyisha dia bungi bua dituambuluisha dia bana betu bena Kristo. Buonso buabu mbaleje dinanga diabu mu mishindu itudi katuyi mua kuamba to.​—Yone 13:34, 35.

[Mêyi adi kuinshi]

[Tshimfuanyi mu dibeji 12]

Meme ne Mamu, ne tutu Garth ne yaya Dawn, tukadi tuya mu mpungilu mu Sydney mu 1941

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Meme ne Judy ne muanetu Kim pamvua mu mudimu wa tshijengu mu Queensland

[Tshimfuanyi mu dibeji 15]

Kunyima kua diledibua dia bana banayi ba mapasa, bana betu ba bakaji bakole ne bena mu tshisumbu bakatuambuluisha