Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Unange Nzambi udi mukunange

Unange Nzambi udi mukunange

Unange Nzambi udi mukunange

‘Sua Mukalenge Nzambi webe ne mutshima webe wonso ne muoyo webe wonso ne lungenyi luebe luonso.’​—MATAYO 22:37.

1, 2. Ntshinyi tshivua mua kuikala tshifikishe ku diela lukonko lua mukenji uvua mutambe mikuabu?

MU MIKENJI mipite pa 600 ya Mose, mmukenji kayi uvua ne mushinga kupita mikuabu? Bidi bimueneka ne: lukonko elu luvua lujule mpata mikole munkatshi mua Bafalese ba mu matuku a Yezu. Mukenji uvua wakula bua milambu ke uvua kuulu kua mikuabu anyi? Bushuwa, bena Isalele bavua balambula milambu bua Nzambi ababuikidile mibi yabu ne bua kumuela tuasakidila. Peshi mukenji wa ditengula ke uvua mupite mikuabu? Mukenji eu pawu uvua ne mushinga, bualu ditengula divua tshimanyinu tshia tshipungidi tshivua Yehowa mudie ne Abalahama.​—Genese 17:9-13.

2 Ku lukuabu luseke, bantu bavua banange malu a kale bavua pamuapa bela meji ne: bu muvua mukenji wonso uvua Nzambi mufile muikale ne mushinga (nansha muvua imue mua kuikala imueneka ne mushinga mushadile) bivua mua kuikala bibi bua kubandisha mukenji umue ku mutu kua mikuabu. Bafalese bakangata dipangadika dia kuela Yezu lukonko elu luvua lubatapulula. Pamuapa uvua mua kuamba bualu buvua mua kunyanga lumu luende. Umue wa kudibu wakaya kudi Yezu ne kumuebeja ne: ‘Mmukenji kayi udi mutambe mikuabu yonso?’​—Matayo 22:34-36.

3. Bilondeshile Yezu, mmukenji kayi udi mupite mikuabu?

3 Diandamuna diakafila Yezu didi ne mushinga wa bungi menemene buetu tuetu lelu. Mu diandamuna diende, wakamba mu tshikoso bualu budi ne bua kuikala anu ne mushinga munene mu ntendelelu mulelela. Yezu wakatela mêyi a mu Dutelonome 6:5, wamba ne: ‘Sua Yehowa Nzambi webe ne mutshima webe wonso ne muoyo webe wonso ne lungenyi luebe luonso. Ke mukenji munene, udi wa kumudilu.’ Nansha muvua Mufalese mukonke bua mukenji anu umue, Yezu wakasakidila mukuabu. Wakatela mêyi a mu Lewitiki 19:18 wamba ne: ‘Muibidi udi mufuanangane nawu ne: Sua mukuenu bu muudi mudisue.’ Pashishe Yezu wakaleja ne: mikenji ibidi eyi ivua nshindamenu wa ntendelelu mulelela. Bua kujikila meji a kumufikisha ku ditela mikenji mikuabu milondangane ku mushinga wayi, wakajikija ne mêyi aa ne: ‘Mikenji yonso ya Mose ne mêyi a baprofete bidi bikudika ku mikenji eyi ibidi.’ (Matayo 22:37-40) Mu tshiena-bualu etshi, netuakule bua mukenji udi mutambe bunene ku ibidi eyi. Bua tshinyi tudi ne bua kunanga Nzambi? Mmunyi mutudi tuleja ne: tudi bamunange? Mmunyi mutudi mua kupeta dinanga edi? Mbimpe kumanya mandamuna a nkonko eyi bualu, bua kusankisha Yehowa tudi ne bua kumunanga ne mutshima wetu wonso, ne muoyo wetu wonso ne lungenyi luetu luonso.

Mushinga wa dinanga

4, 5. (a) Bua tshinyi Mufalese kakakema bua diandamuna dia Yezu? (b) Ntshinyi tshidi Nzambi utamba kuanyisha kupita nyama mishipa ne milambu?

4 Bidi bimueneka ne: Mufalese uvua muele Yezu lukonko elu kakabungama anyi kakakema bua diandamuna diakapetaye. Uvua mumanye ne: dinanga dia Nzambi divua ne mushinga mu ntendelelu mulelela, nansha muvua bantu ba bungi kabayi nadi. Mu nsunagoga, bantu bavua ne tshibidilu tshia kuambulula ne dîyi dikole disambila dia bena Ebelu dia Shema anyi dia kujikula ditabuja, divua ne mêyi a mu Dutelonome 6:4-9 akatela Yezu. Bilondeshile muyuki wa muomumue udi mu Mâko, Mufalese wakambila Yezu pashishe ne: ‘Muyishi, wewe wakuamba bimpe ne: Yeye udi umue; Yeye udiku nkayende; kumusua ne mutshima wonso ne lungenyi luonso ne bukole buonso, kusua kabidi mukuabu bu mudiye mudisue kudi kutamba milambu yonso ya kuosha ne nyama mishipa.’​—Mâko 12:32, 33.

5 Bushuwa, nansha muvua Mikenji ya Mose ilomba bua kufila milambu ya kuosha ne nyama mishipa, tshidi Nzambi utamba kuanyisha ndinanga dia basadidi bende didi difumina mu mutshima. Kulambula Nzambi mushamusha ne dinanga ne lulamatu kuvua ne mushinga kupita kufila binunu bia bimpanga bia mikoko ne meji mabi. (Mika 6:6-8) Vuluka muyuki wa mukaji mukamba mukengi uvua Yezu mumone mu ntempelo mu Yelushalema. Tukuta tubidi tukese tuakelaye mu tshibutshilu katuvua mua kusumba nansha mushamusha umue to. Pabi, tukuta atu tufila ne mutshima wa dinanga kudi Yehowa tuvua ne mushinga wa bungi ku mêsu kuende kupita mfranga mivule ya pa mutu yakafila babanji. (Mâko 12:41-44) Bidi bitukolesha ku muoyo bua kumanya ne: nansha tuetu mu nsombelu wa mushindu kayi, Yehowa udi utamba kuanyisha dinanga ditudi tuetu bonso mua kumuleja!

6. Ntshinyi tshiakafunda Paulo bua mushinga wa dinanga?

6 Mupostolo Paulo wakaleja mushinga wa dinanga mu ntendelelu mulelela pakafundaye ne: ‘Bingakula mu miakulu ya bantu ne ya banjelu, kadi bingikala tshiyi ne dinanga, ngakulua bu tshiamu tshia mitaku tshidibu bakuma, anyi bu dikasa didi didila. Ne bingikala ne tshipedi tshia kuambila bantu dîyi dia Nzambi, ne bingamanya malu onso atshidi masokoka ne lungenyi luonso, ne bingikala ne ditabuja dionso dindi mua kumusha nadi mikuna, kadi bingikala tshiyi ne dinanga, ndi tshianana. Bingapesha bintu bianyi bionso bua kudishabu nabi bapele, ne bingafila mubidi bua kungoshabu, kadi bingikala tshiyi ne dinanga, malu aa kaena ankuatshisha nansha.’ (1 Kolinto 13:1-3) Bulelela, dinanga didi ne mushinga wa bungi bua ntendelelu wetu asankishe Nzambi. Kadi mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi banange Yehowa?

Mutudi mua kuleja ne: tudi banange Yehowa

7, 8. Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi banange Yehowa?

7 Bantu bavule badi bamba ne: dinanga ntshintu tshitudi katuyi menemene ne bukokeshi pa tshiotshi. Kadi dinanga dilelela kadiena anu tshintu tshitudi tumvua to. Tudi tudimanyina ne tudimuena ku bienzedi, ki nku tshitudi tumvua nansha. Bible udi wakula bua dinanga bu ‘njila udi utamba yonso buimpe’ ne bu tshintu tshitudi ‘tulonda.’ (1 Kolinto 12:31; 14:1) Badi bakankamija bena Kristo bua kunangangana ki nganu ‘ku mêyi anyi ku ndimi; kadi mu bienzedi ne mu bulelela.’​—1 Yone 3:18.

8 Dinanga dia Nzambi didi ditusaka bua kuenza malu adi amusankisha ne bua kubingisha bumfumu buende ne kubulamata, ku mêyi ne ku bienzedi bietu. Didi ditusaka bua kubenga kunanga malu a pa buloba ne njila yayi mibi. (1 Yone 2:15, 16) Bantu badi banange Nzambi mbakine malu mabi. (Musambu 97:10) Kunanga Nzambi kudi kumvuija kabidi kunanga muntu netu; netumone bualu ebu mu tshiena-bualu tshialonda. Dinanga dia Nzambi didi dilomba kabidi bua tuikale tumutumikila. Bible udi wamba ne: ‘Edi ndinanga dia Nzambi, bua tuetu tutumikile mikenji yende.’​—1 Yone 5:3.

9. Mmunyi muvua Yezu muleje ne: uvua munange Nzambi?

9 Yezu wakaleja bimpe tshidi kunanga Nzambi kumvuija. Dinanga diakamusaka bua kumbuka mu diulu ne kulua pa buloba. Diakamusaka kabidi bua kutumbisha Tatuende ku malu avuaye wenza ne ulongesha. Dinanga diakamusaka bua kuikala ‘mutumikidi too ne ku lufu.’ (Filipoi 2:8) Ditumikila edi divua dileja dinanga diende, diakapetesha bena lulamatu mushindu wa kulua bakane ku mêsu kua Nzambi. Paulo wakafunda ne: ‘Bu muakavuijibua ba bungi bantu babi bua bupidia bua muntu umue [Adama], nunku ba bungi nebavuijibue bantu bakane bua kutumikila kua muntu umue [Kristo Yezu].’​—Lomo 5:19.

10. Bua tshinyi dinanga dia Nzambi didi dilomba ditumikila?

10 Anu bu Yezu, tudi tuleja ne: tudi banange Nzambi patudi tumutumikila. Yone mupostolo uvua Yezu munange wakafunda ne: ‘Edi ndinanga, bua tuetu tuende bu mudi mikenji yende.’ (2 Yone 6) Bantu badi banange Yehowa menemene badi bajinga ne muoyo mujima bua abalombole. Bu mudibu bamanye ne: kabena mua kudilombola bimpe, badi beyemena meji a Nzambi ne bakokela bulombodi buende buimpe. (Yelemiya 10:23) Mbafuanangane ne bantu ba meji makane ba mu Beloya wa kale bakitaba dîyi dia Nzambi ne ‘mitshima mimana kulongolola,’ bikale ne dijinga dikole dia kuenza disua dia Nzambi. (Bienzedi 17:11) Bavua badikebela mu Mukanda wa Nzambi ne lubatshi luonso bua kujingulula disua dia Nzambi bimpe, ne bualu ebu buakabambuluisha bua kuleja dinanga mu bienzedi bikuabu bidi bileja ditumikila.

11. Kunanga Nzambi ne mutshima wetu, lungenyi, ne muoyo ne bukole buetu buonso kudi kumvuija tshinyi?

11 Anu muakamba Yezu, tudi ne bua kunanga Nzambi ne mutshima wonso, lungenyi luonso, muoyo wonso ne bukole buetu buonso. (Mâko 12:30) Dinanga edi didi difumina mu mutshima (dilenga meji etu, majinga ne ngenyi yetu), ne tudi tujinga ne muoyo wetu mujima bua kusankisha Yehowa. Tudi kabidi tunanga Nzambi ne lungenyi luetu. Lulamatu luetu ki ndua bantu babuite ku mêsu; tudi bamanye Yehowa, ngikadilu yende, mikenji yende ne majinga ende. Tudi tumuenzela mudimu ne tumutumbisha ne bumuntu buetu bujima ne muoyo utudi nawu. Ke tshitudi tuenza kabidi ne bukole buetu.

Tshitudi ne bua kunangila Yehowa

12. Bua tshinyi Nzambi udi utulomba bua tumunange?

12 Bualu bumue butudi ne bua kunangila Yehowa budi se: udi utulomba bua kuidikija ngikadilu yende. Dinanga didi difuma kudi Nzambi ne yeye ke udi tshilejilu tshitambe bunene tshia dinanga. Mupostolo Yone wakafunda ku diambuluisha dia nyuma ne: “Nzambi udi dinanga.” (1 Yone 4:8) Nzambi uvua mufuke bantu mu tshimfuanyi tshiende; uvua mutufuke bua kunanga. Bushuwa, bumfumu bua Yehowa mbushindamene pa dinanga. Mmusue anu bakokedi badi bamuenzela mudimu bualu mbamunange ne mbasue bukokeshi buende buakane. Bulelela, dinanga didi ne mushinga bua bifukibua bionso bikale mu ditalala ne mu diumvuangana.

13. (a) Bua tshinyi bakambila bena Isalale ne: ‘Sua Mukalenge Nzambi webe’? (b) Bua tshinyi mbiakanyine bua Yehowa atulombe bua tuetu kumunanga?

13 Bualu bukuabu butudi ne bua kunangila Yehowa budi se: tudi ne dianyisha bua malu adiye mutuenzele. Vuluka muvua Yezu muambile bena Yuda ne: ‘Sua Mukalenge Nzambi webe.’ Kabavua ne bua kunanga nzambi uvua kayi ubatabalela ne uvuabu kabayi bamanye. Bavua ne bua kunanga Nzambi uvua mubaleje dinanga diende. Yehowa uvua Nzambi wabu. Yeye ke uvua mubapatule mu Ejipitu ne mubabueje mu Buloba Bulaya, uvua mubakube, mubakuatshishe ne mubanange, uvua ubanyoka ne dinanga. Lelu eu, Yehowa udi Nzambi wetu, wakafila Muanende bu mulambu bua tupete muoyo wa tshiendelele. Nunku mbiakanyine bua atulombe bua tuetu kumunange petu! Tudi banange Nzambi bualu mmutunange; nunku badi batulomba bua kunanga Nzambi udi. Tudi banange Eu “wakadianjila kutunanga.”​—1 Yone 4:19.

14. Mmushindu kayi udi dinanga dia Yehowa dikale bu dia muledi muimpe?

14 Yehowa mmunange bantu anu mutu muledi muimpe munange bana bende. Nansha mudibu bena mapanga, baledi bimpe badi benza mudimu mukole munkatshi mua bidimu bia bungi, batula mfranga mipite bungi ne badipangisha bimue bintu bua kukolesha bana babu. Baledi badi balongesha bana babu, babakankamija, babambuluisha ne bapesha dinyoka bualu mbasue bua bikale ne disanka ne bakole bimpe. Ntshinyi tshidi baledi bakeba pabu kudi bana babu? Mbasue bua bana babu babanange ne balonde malu adibu babalongeshe bua diakalenga diabu. Kabienaku biakanyine bua Tatu wetu wa mu diulu atulombe bua tuetu petu tuikale ne dianyisha ne dinanga bua bionso bidiye mutuenzele anyi?

Tunangayi Nzambi

15. Bua kunanga Nzambi, tudi ne bua kuanji kuenza tshinyi?

15 Katutu banji kumona Nzambi anyi kumvua dîyi diende to. (Yone 1:18) Pabi, udi utubikila bua tudie nende malanda. (Yakobo 4:8) Mmunyi mutudi mua kukumbaja bualu ebu? Bua kunanga muntu mbimpe kuanji kumumanya; mbikole bua kunanga muntu utudi katuyi bamanye. Yehowa mmutupeshe Bible Dîyi diende bua tulonge mua kumumanya. Ke bualu kayi Yehowa udi utukankamija ku diambuluisha dia bulongolodi buende bua tuikale ne tshibidilu tshia kubala Bible. Bible ke udi utulongesha malu a Nzambi, ngikadilu yende, bumuntu buende ne malu adiye muenzele bantu munkatshi mua bidimu bivule. Patudi tuelangana meji bua miyuki eyi, dianyisha ne dinanga dietu bidi bivula.​—Lomo 15:4.

16. Mmunyi mudi dielangana meji bua mudimu wa Yezu dikolesha dinanga dietu bua Nzambi?

16 Bualu bua kumpala budi butuambuluisha bua ku kolesha mushindu utudi banange Yehowa mbua kuelangana meji pa nsombelu wa Yezu ne mudimu wende. Bushuwa, Yezu uvua widikija Tatuende bimpe menemene, ke pakafikaye ku diamba ne: “Udi mummone meme, mmumone Tatu.” (Yone 14:9, MMM) Luse luakaleja Yezu pakabishaye muana mulela umue wa mukaji mukamba kaluenaku lukulenga ku muoyo anyi? (Luka 7:11-15) Kabienaku bisankisha bua kumanya ne: yeye, Muana wa Nzambi ne muntu mutambe bunene wa katshia ne katshia, wakowesha bayidi bende mâyi ku makasa ne budipuekeshi buonso anyi? (Yone 13:3-5) Kabienaku bikusaka bua kumanya ne: nansha muvuaye muntu munene ne wa meji kupita bantu bonso, wakadivuija mulunda wa bantu bonso, too ne wa bana anyi? (Mâko 10:13, 14) Patudi tuelangana meji ne dianyisha bua malu aa, tudi tulua bu bena Kristo bavua Petelo muambile ne: “Nudi bamunange [Yezu] kanuyi bamumone.” (1 Petelo 1:8, MMM) Padi dinanga dietu bua Yezu dienda dikola, dinanga dietu bua Yehowa didi padi dikola.

17, 18. Ndielangana meji bua bintu kayi bidi Yehowa mutupeshe didi mua kukolesha mushindu utudi bamunange?

17 Bualu bukuabu budi bukolesha mushindu utudi banange Nzambi mbua kuelangana meji bua bintu bimpe bia bungi bidiye mutuenzele bu mudi: bifukibua bidi bilenga kumona, mishindu ne mishindu ya biakudia bisheme, balunda bimpe ba musangelu ne binga bintu bilenga bidi bitupesha disanka. (Bienzedi 14:17) Patudi tutamba kulonga malu a Nzambi, tudi tupeta malu a bungi adi atusaka bua kuanyisha bulenga ne kalolo kende bidi kabiyi ne mikalu. Anjibi kuela meji bua bintu bionso bidi Yehowa mukuenzele wewe nsungansunga. Kuenaku witaba ne: mmuakanyine bua wewe kumunanga anyi?

18 Munkatshi mua bintu bia bungi bidi Nzambi mutupeshe mudi diakalenga dia kumusambila dîba dionso, bajadike ne: ‘udi umvua milombu’ yetu. (Musambu 65:2) Yehowa mmupeshe Muanende bukokeshi bua kulombola ne kulumbuluisha bantu. Kadi ki mmupeshe bantu bakuabu, nansha Muanende muine bukokeshi bua kuteleja masambila to. Yehowa udi uditelejila nkayende masambila etu. Mushindu muimpe udi Yehowa nkayende ututabalela nunku udi utukoka kudiye.

19. Mmilayi kayi ya Yehowa idi itusaka bua kumunanga?

19 Tudi kabidi tunanga Yehowa patudi tuela meji ku malu adiye mulongoluele bantu matuku atshilualua. Mmulaye bua kujikija masama, kanyinganyinga ne lufu. (Buakabuluibua 21:3, 4) Pikala bantu balue bapuangane, muntu nansha umue kakubungama, kakuteketa ku muoyo anyi kakukenga. Nzala, bupele ne mvita kabiakuikalaku kabidi to. (Musambu 46:9; 72:16) Buloba nebulue mparadizu. (Luka 23:43) Yehowa neafile mabenesha aa, ki mbualu mmuenzejibue bua kuafila, kadi bualu mmutunange.

20. Mose wakamba ne: tudi tupeta diakalenga kayi patudi tunanga Yehowa?

20 Nenku, tudi ne malu manene adi atusaka bua kunanga Nzambi ne kukolesha dinanga edi. Neutungunuke ne kukolesha dinanga diebe bua Nzambi, umulekela bua alombole njila yebe anyi? Abu mbukutangile anu wewe. Mose wakajingulula diakalenga ditudi tupeta patudi tunanga Yehowa ne tulama dinanga edi. Wakambila bena Isalele ne: ‘Nudisunguile muoyo, nenuikale ne muoyo ne nuenu ne bana benu; bua kunanga Yehowa, Nzambi wenu, ne bua kutumikila dîyi diende, ne bua kumulamata; bualu bua yeye udi muoyo wenu ne muvudiji wa matuku enu.’​—Dutelonome 30:19, 20.

Udi muvuluke anyi?

• Bua tshinyi tudi ne bua kunanga Yehowa?

• Mmunyi mutudi mua kuleja ne: tudi banange Nzambi?

• Mmalu kayi adi atusaka bua kunanga Yehowa?

• Mmunyi mutudi mua kunanga Nzambi?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 20]

Yehowa udi wanyisha bikole dinanga ditudi tuetu bonso mua kumuleja

[Bimfuanyi mu dibeji 23]

“Udi mummone meme, mmumone Tatu.”​—Yone 14:9, MMM