Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mianda minene mu dipatula dia Bible mu miakulu ya mu Afrike

Mianda minene mu dipatula dia Bible mu miakulu ya mu Afrike

Mianda minene mu dipatula dia Bible mu miakulu ya mu Afrike

KUVUA bantu ku Mputu ne mu Amerike wa ku mutu bavua babala Bible ne muoyo umue. Bantu aba bakavua bamone katshia ku kale dijinga dia bena mu Afrike dia kubala pabu Dîyi dia Nzambi mu miakulu yabu. Ke bualu kayi ba bungi ba kudibu bakalua mu Afrike bua kulonga miakulu ya mu Afrike. Bamue bakabanga kufunda miakulu ya mu Afrike ivuabu kabayi bafunda kumpala, ne kupatulabu nkonga-miaku ya miakulu ayi. Pashishe, bobu kubanga dikudimuna dia Bible mu imue miakulu. Kadi kauvua mudimu mupepele to. Tshilejilu, mukanda kampanda udi wamba ne: “Mukudimunyi uvua ne bua kuanji kuenza bidimu bia bungi bangabanga ne kupeta muaku mujalame nansha bua malongesha a bena Kristo a nshindamenu mapepele menemene.”​—The Cambridge History of the Bible.

Bua miakulu ivuabu kabayi bafunda, bena Tswana bakalua bantu ba kumpala bakapeta Bible mujima mu tshidimu tshia 1857. * Bible wabu eu uvua muenza mu bitupa mu bitupa, kavua mukanda umue to. Mu kupita kua matuku, bakalua kukudimuna Bible mu miakulu mikuabu ya mu Afrike. Nkudimuinu ya bungi ya kale eyi ivua ne dîna dia Yehowa mu Mifundu ya tshiena-Ebelu (idibu babikila ne: Dipungila Dikulukulu) ne mu Mifundu ya tshiena-Greke ya bena Kristo (idibu babikila ne: Dipungila Dipiadipia). Kadi pakayipatulabu tshiakabidi ne pakapatulabu mikuabu mipiamipia, bakumusha dîna dia Yehowa kudi bantu bavua kabayi banemeka dîna dinsantu dia Muena Bible edi to. Bakalonda tshilele tshia bena Yuda tshia kufunda muaku Nzambi anyi Mukalenge pa muaba wa Yehowa. Nunku, bivua bikengela bua bantu ba mu Afrike badi banange Nzambi bapete Bible udi ne dîna dilelela dia Nzambi edi.

Kubangila mu bidimu bia 1980, Kasumbu Kaludiki ka Bantemu ba Yehowa nkenze mudimu mukole bua kukudimunabu Bible wa Traduction du monde nouveau mu imue miakulu minene ya mu Afrike. Nunku lelu eu bena mu Afrike ba bungi badi banange Bible badi mua kubala Bible eu mu muakulu wabu. Bible eu mujima anyi tshitupa tshiende udiku mpindieu mu miakulu 17 ya mu Afrike.

Bantu badi babala Bible eyi badi basanka bikole bua kupetamu bafunde Yehowa: dîna dia Nzambi dia butumbi. Tshilejilu, pakimana Yezu mu nsunagoga wa mu Nazaleta, wakamanyisha mudimu uvuabu bamupeshe pakabalaye tshitupa tshia muvungu wa Yeshaya, muaba uvuabu bafunde dîna dia Tatuende. (Yeshaya 61:1, 2) Bilondeshile mukanda wa Luka mu Bible wa Traduction du monde nouveau, Yezu wakabala ne: ‘Nyuma wa Yehowa udi pambidi panyi, bualu wakangela manyi bua meme kumanyisha bapele lumu luimpe, wakantuma bua kuyisha dilekedibua kudi badi bakuatshibue ne dipetulula dia lumonu kudi bampofu, bua kusungila badibu bakengesha bikole, ne bua kuyisha tshidimu tshidi Yehowa wanyisha.’​—Luka 4:18, 19.

Muanda mukuabu munene mu dipatula dia Bible mu miakulu ya mu Afrike wakenzeka mu ngondo wa 8 mu 2005. Mu ngondo au, bakapatula Bible ya Traduction du monde nouveau mipite pa 76 000 ku biro bia Bantemu ba Yehowa bia mu Afrique du Sud. Munkatshi muayi muvua Bible 30 000 mu muakulu wa Shona. Bakaleja Bible wa mu Shona eu mu Mpungilu ya Distrike ya Bantemu ba Yehowa ya “Tutumikilayi Nzambi” mu ditunga dia Zimbabwe.

Mu ngondo wa 8 au, bantu bavua balue kutangila biro bia mu Afrique du Sud bakakema bua kumona muvuabu bapatula Bible mikuabu mu miakulu ya mu Afrike. Tangila tshivua Nhlanhla muambe (Mmuena dîku dia Betele udi wenza mudimu wa kukuatakaja mikanda): “Mvua ne disanka dia bungi be! Mvua ne diakalenga dia kuenza panyi mudimu wa dipatula dia Bible wa Traduction du monde nouveau mu muakulu wa Shona ne mu miakulu mikuabu ya mu Afrike.” Mêyi ende aa adi aleja mudi bena mu dîku dia Betele wa mu Afrique du Sud bonso badiumvua.

Mpindieu bena mu Afrike nebikale ne mushindu wa kupeta Bible ne lukasa ne kabidi ku mushinga mukese kupita pavuabu bayipatuila mu Amerike anyi ku Mputu ne bayituma ku mazuwa. Tshidi tshitambe buimpe ntshia ne: bena mu Afrike badi mpindieu ne Bible udi ne dîna dia Nzambi: Yehowa, muena Bible.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 3 Bakapatula Bible mu muakulu wa Malgache (wa mu ditunga dia Madagascar) mu 1835, ne mu wa Amharique (wa mu ditunga dia Éthiopie) mu 1840. Kumpala mene kua kukudimunabu Bible mu miakulu ibidi eyi, bakavua bayifunda.

[Tshimfuanyi mu dibeji 12]

Dîna dia Nzambi mu Bible wa Tswana, wa mu 1840

[Mêyi a dianyisha]

Harold Strange Library of African Studies

[Tshimfuanyi mu dibeji 13]

Bantu ba mu Swaziland badi bamona mudibu bapatula Bible ku Betele wa Afrique du Sud