Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bakaji, nemekayi babayenu bikole

Bakaji, nemekayi babayenu bikole

Bakaji, nemekayi babayenu bikole

‘Bakaji, nukokele babayenu.’​—EFESO 5:22.

1. Bua tshinyi bakaji batu ne lutatu bua kunemeka balume?

MU MATUNGA a bungi, dituku ditu mulume ne mukaji baselangana, mukaji utu uditshipa wamba ne: neanemeke bayende bikole. Kadi mushindu udi balume ba bungi basomba ne bakaji babu ke udi mua kuambuluisha bakaji bua kukumbaja mutshipu eu anyi kubenga kuukumbaja. Bushuwa, dibaka diakatuadija bimpe bitambe. Nzambi wakangata lubadi lua Adama ne kuenza nalu mukaji. Pakamona Adama mukaji wakamba ne: “Eu udi mufuba wa mifuba yanyi ne musunyi wa misunyi yanyi.”​—Genese 2:19-23.

2. Ntshinyi tshidi tshifikila bakaji ne nsombelu wabu wa mu dîku matuku mashale aa?

2 Nansha muvua dibaka dituadije bimpe, ku ntuadijilu kua bidimu bia 1960 bakaji ba mu ditunga dia Amerike bakenza tshisumbu kampanda bua kudiumusha ku bukokeshi bua balume. Pakenzabu tshisumbu etshi, kuvua mukaji umue ne balume batue ku 300 bavua balekela mêku abu. Kadi ku ndekelu kua bidimu bia 1960, bungi ebu buakalua bua bakaji basatu ne balume 100. Lelu bidi bimueneka ne: bakaji mbangate dipangadika dia kunua maluvu, makanya ne kuenda masandi anu bu mutu balume benza. Kadi bualu ebu mbupeteshe bakaji disanka anyi? Tòo. Mu amue matunga, pabuipi ne tshia bibidi tshimue tshia bantu badi baselangane badi bashipa dibaka. Mushindu eu udi bamue bakaji badienzeje bua kulengeja nsombelu wabu mu dîku mmumuakaje anyi mmumunyange?​—2 Timote 3:1-5.

3. Ntshinyi tshidi tshikebeshe ntatu mu mêku?

3 Tshilumbu tshidi penyi? Mu mushindu kampanda, lutatu elu luakatuadija anu dituku divuabu badinge Eva kudi muanjelu wakatombokela Nzambi, ‘nyoka au wa kale, udibu babikila ne: Diabolo ne Satana.’ (Buakabuluibua 12:9; 1 Timote 2:13, 14) Satana mmunyange malongesha a Nzambi. Tshilejilu, mmuvuije dibaka anu bu tshintu tshidi tshitondesha nsombelu ne tshibi. Malu adi bena panu badi ku bukokeshi buende bamba ku bisanji ne mu mikanda mmafikishe bantu ku dimona mikenji ya Nzambi bu idi ikuatshisha buôwa anyi bu idi kayitshiyi ne mushinga. (2 Kolinto 4:3, 4) Kadi tuetu bakonkonone ne muoyo mujima mibelu idi Nzambi utupesha mu Dîyi diende bua mudimu udi nawu mukaji mu dîku, netumone mudiyi miakane ne yambuluisha.

Mubelu bua bakadi mu dibaka

4, 5. (a) Bua tshinyi nsongakaji udi ne bua kukonkonona bimpe tshilumbu tshia dibaka? (b) Nsongakaji udi ne bua kuenza tshinyi kumpala kua kuitaba mulume?

4 Bible udi utudimuija ne: mu buloba budi Satana ukokesha ebu, nansha bantu badi basomba bimpe mu dibaka nebikale ne “kanyinganyinga.” Nunku nansha mudibi ne: Nzambi ke wakafuka dibaka, Bible udi udimuija badi basue kubuelamu. Mufundi wa Bible mukuabu wakamba bua mukaji muena Kristo udi mufuishe bayende ne udi ne budikadidi bua kuya ku dibaka dikuabu ne: ‘Udi utamba kusanka biashalaye bu mudiye.’ Yezu wakamba pende ne: kuikala mujike nkuimpe bua badi ‘bamanye mua kuitaba dîyi edi.’ Kadi padi muntu musue kubuela mu dibaka, udi ne bua kubuelamu anu ne muntu udi ‘mu Mukalenge,’ tuamba ne: ne muntu ukadi mudilambule kudi Nzambi ne mutambule.​—1 Kolinto 7:28, 36-40; Matayo 19:10-12.

5 Mukaji udi ne bua kutamba kutangila bimpe muntu udi musue kumusela bualu Bible udi wamba ne: ‘Mukaji udi ne bayende, udi musuikibue ku mikenji ya bayende.’ Anu padi mulume ufua anyi dibaka difua bualu umue wa kudibu mmuende masandi ke padi mukaji ‘usuludibua ku mukenji wa bayende.’ (Lomo 7:2, 3) Udi mua kumvua tshia pa muoyo tshikukuma paudi umona nsongalume anyi nsongakaji kampanda, kadi ebi kabiena anu bileja ne: nenusombe nende bimpe mu dibaka to. Nunku wewe nsongakaji utshidi mujike udi ne bua kudiebeja ne: ‘Ndiku musue kubuela mu dibaka bua ngikale ku mikenji ya mulume anyi?’ Lukonko elu ndua kudiela pautshidi mujike, ki mpanyima pa bamane kukusela to.

6. Ndipangadika kayi didi bakaji ba bungi mua kuangata lelu, ne bua tshinyi didi ne mushinga?

6 Mu matunga a bungi lelu, nsongakaji udi ne bukenji bua kuitaba anyi kubenga mulume udi umuela dîyi bua kumusela. Kadi bitu bikolela nsongakaji bua kusungula mulume muimpe nangananga dîba dikadi dibaka dimusamine muoyo bikole. Mufundi mukuabu udi wamba ne: “Patudi tujinga bikole bua kuenza bualu kampanda bu mudi kubuela mu dibaka anyi kubanda mukuna mule, tudi tumona malu onso anu mimpe ne tuteleja malu anu atudi basue kuteleja.” Muntu udi musue kubanda mukuna mule yeye kayi muele meji bimpe, udi mua kujimija muoyo wende; bia muomumue, kusungula bibi muntu wa kuselangana nende kudi mua kukebesha paku dikenga.

7. Mmubelu kayi muimpe udibu bapeshe badi bakeba wa kubuela nende mu dibaka?

7 Nsongakaji udi ne bua kukonkonona bimpe menemene tshidi kulua ku mukenji wa muntu udi musue kumusela kumvuija. Kukadi ndambu wa bidimu, nsongakaji mukuabu wa mu ditunga dia Inde wakitaba ne: “Baledi betu mbantu bakole ne badi ne meji, mbikole bua kudishimabu bu mutubi bituenzekela tuetu. . . . Bivua bitekete bua meme kutupakana.” Diambuluisha dia baledi ne dia bantu bakuabu didi ne mushinga. Mukulu mukuabu wakabela bansonga bua kukeba bua kumanya bimpe baledi ba muntu udibu basue kubuela nende mu dibaka ne kutangila mudiye uyukila nabu pamue ne bantu bakuabu ba mu dîku diabu.

Mushindu uvua Yezu ukokela

8, 9. (a) Mmunyi muvua Yezu umona dikokela Nzambi? (b) Mmalu mimpe kayi adi dikokela dipetesha?

8 Nansha mudi kukokela kakuyi kupepele, mukaji udi mua kukumona bu mudimu wa lumu anu bu muvua Yezu muenze. Yezu wakitaba bua kukokela Nzambi nansha muvuaye mumanye ne: neakenge bua bualu ebu ne neafue pa mutshi wa makenga. (Luka 22:41-44; Ebelu 5:7, 8; 12:3) Bakaji badi ne bua kuidikija Yezu bualu Bible udi wamba ne: ‘Mutu wa mukaji udi mulume, ne mutu wa Kristo udi Nzambi.’ (1 Kolinto 11:3) Nunku, mulume kêna anu ku mutu kua bakaji basele to, udi kabidi ku mutu kua batshidi bajike.

9 Bible udi wamba ne: Bakaji basele ne batshidi bajike badi ne bua kukokela bantu badi balombola tshisumbu tshia bena Kristo. (1 Timote 2:12, 13; Ebelu 13:17) Padi bakaji batumikila mukenji wa Nzambi eu, badi tshilejilu tshimpe kudi banjelu mu bulongolodi buende. (1 Kolinto 11:8-10) Tshilejilu tshimpe ne mibelu mimpe ya bakaji bakadi bashindame bidi biambuluisha bakaji batshidi bansonga bua ‘kukokelabu babayabu.’​—Tito 2:3-5.

10. Mmunyi mudi Yezu mutuleje tshilejilu tshia dikokela?

10 Yezu uvua mumanye muvua dikokela diakanyine dikale ne mushinga. Dituku dikuabu, wakatuma mupostolo Petelo bua kufuta bitadi biabu babidi kudi bena mbulamatadi, kumupeshaye ne makuta a kufuta. Petelo wakamba pashishe ne: ‘Nudikokeshe ku bukokeshi buonso bua bantu bualu bua Mukalenge.’ (1 Petelo 2:13; Matayo 17:24-27) Bible udi uleja mudi Yezu muikale tshilejilu tshimpe wamba ne: ‘Wakadiumushila bimanyinu bia butumbi buende, pakangataye mubidi wa mupika, pakaluaye mu tshifuanyikiji tshia muntu. Ne pakamuenekaye mu tshifuanyikiji tshia muntu, yeye wakadipuekesha, wakalua mutumikidi too ne ku lufu.’​—Filipoi 2:5-8.

11. Bua tshinyi Petelo wakambila bakaji bua kukokela babayabu nansha bobu kabayi bena Kristo?

11 Petelo udi utuambila bua kukokela bamfumu ba pa baloba ebu nansha bobu bantu babi, wamba ne: ‘Bua nuakabikidibua bua muanda eu, bualu bua Kristo wakakenga bua bualu buenu, wakanushila tshilejilu bua nuenu numulonde mu makasa ende.’ (1 Petelo 2:21) Petelo mumane kuleja muvua Yezu mukenge kadi mushale anu ukokela Nzambi, wakambila bakaji badi ne balume kabayi bena Kristo ne: ‘Muomumue, nuenu bakaji, nukokele babayenu; nunku bikala bakuabu kabayi bitabuja dîyi dia Nzambi, nebapetshibue mu bualu bua Nzambi kabayi ne dîyi dia Nzambi, ku bienzedi bia bakaji babu: patangilabu bienzedi bienu bilengele bidi ne ditshina.’​—1 Petelo 3:1, 2.

12. Mmalu mimpe kayi adi dikokela dia Yezu dipeteshe?

12 Kukokela muntu udi ukupuekesha milongo anyi ukupenda kudi mua kumueneka bu butekete kampanda. Kadi Yezu kavua wela meji nanku to. Petelo udi wamba ne: ‘Pakamupendabu, yeye kakabapenda kabidi; pakakengaye, yeye kakabakanyina.’ (1 Petelo 2:23) Bamue bantu bavua bamone Yezu ukenga bakalua bena kuitabuja mu mushindu kampanda, munkatshi muabu muvua muivi uvua ku luseke luende ne munene wa basalayi uvuabu batume bua kutangila muvuabu babashipa. (Matayo 27:38-44, 54; Mâko 15:39; Luka 23:39-43) Bia muomumue, Petelo wakaleja ne: bamue balume badi kabayi bena Kristo, nansha badi bakengesha bakaji babu, badi mua kulua bena Kristo padibu bamona bienzedi bimpe bia bakaji babu. Ke tshitudi tumona lelu eu.

Mudi mukaji mua kusankisha bayende

13, 14. Leja malu mimpe adi bakaji badi bakokela babayabu bavua kabayi bena Kristo bapete.

13 Bakaji badi balue bena kuitabuja mbafike ku divuija babayabu bena Kristo bua bienzedi biabu bimpe. Tshilejilu, mu mpungilu wa distrike wa tshidimu tshishale, mulume mukuabu wakamba bua mukajende udi Ntemu ne: “Mvua muele kalela mu mushindu umvua mmuenzela malu. Kadi uvua anu unnemeka bikole. Kavua mungandamune bibi musangu nansha umue to. Kavua ukeba bua kumvuija Ntemu ku bukole to. Uvua mundame bimpe ne dinanga dionso. Pavuaye ne bua kuya mu mpungilu, uvua wenza muende muonso bua kundambila biakudia kumpala kua kuya ne wenza midimu yonso ya mu nzubu. Bienzedi biende biakatuadija kunjula dijinga dia kulonga Bible. Ndekelu wa bionso, ndi Ntemu.” Bushuwa, bienzedi bia mukaji eu biakafikisha bayende bua ‘kupetshibua mu bualu bua Nzambi kayi ne dîyi dia Nzambi’ dimuambila.

14 Anu mudi Petelo muleje, bienzedi bimpe bia mukaji ke bidi mua kuvuija mulume muena Kristo, ki nkuakula bikole to. Ke tshivuabu benze kudi mukaji mukuabu uvua ulonga Bible pavuaye musue kuya mu bisangilu. Bayende wakamuambila ne: “Agnès, wewe mudidinge mupatuke anu tshiibi atshi, kupinganyi kabidi muaba eu to!” Kakapatukila ku “tshiibi atshi” to, wakaya kupatukila ku tshikuabu. Dituku dikuabu dia bisangilu bia dilolo wakambila Agnès ne: “Kuakunsangana pawalukila to.” Ke tshiakenzaye, wakenza matuku asatu kayi umueneka kumbelu to. Pakalukilaye, Agnès wakamukonka ne dîyi dimpe ne: “Udi mumvue mua kudia tshinyi?” Agnès kakashipa mikenji ya Yehowa nansha kakese to. Panyima pa matuku bayende wakitaba bua kulonga Bible, kudilambulaye kudi Nzambi ne kulua mukulu udi ne majitu a bungi mu tshisumbu.

15. ‘Ndidilengeja’ kayi didibu balomba bakaji bena Kristo?

15 Bakaji batudi batele kulu eku mbenze tshidi mupostolo Petelo mubikile ne: ‘Didilengeja,’ kadi ki ndia kufuila anu ku mubidi ne ku ‘diluka dia nsuki’ anyi ku ‘diela dia bilenga bia ngolo.’ Udi wamba ne: ‘kadi [didilengeja dienu] dikale dia muntu musokome wa mu mutshima, mu bivualu bidi kabiyi binyanguka bia mutshima wa kalolo ne ditalala, bidi bia mushinga mukole ku mêsu kua Nzambi.’ Mutshima wa kalolo ne lutulu udi umuenekela ku dîyi didi dipatuka mukana mua mukaji ne mushindu muine udiye wandamuna nansha padi bayende utanda. Ke mudi mukaji muena Kristo uleja kanemu kakole kudi bayende nanku.​—1 Petelo 3:3, 4.

Bilejilu bia kulonda

16. Mmu malu kayi mudi Sala muikale tshilejilu tshimpe bua bakaji bena Kristo?

16 Petelo udi wamba ne: ‘Bakaji ba tshijila ba kale bakadi batekemena Nzambi, bakadi badilengeja, bakadi bakokela babayabu.’ (1 Petelo 3:5) Bakaji aba bavua bamanye ne: kusankisha Yehowa pa kutumikila mikenji yende kudi kulengeja nsombelu mu dîku ne kupetesha muoyo wa kashidi. Petelo udi wamba bua Sala uvua mukaji muimpe kumona wa Abalahama ne: ‘wakatumikila Abalahama, umubikila Mukalenge.’ Sala wakitaba bua kuya ne bayende uvua utshina Nzambi pakamutumaye bua kumuenzela mudimu mu ditunga dia kule. Sala wakashiya bintu biende bionso ne kuteka muoyo wende mu njiwu. (Genese 12:1, 10-13) Petelo udi ulomba bakaji bua kuidikija Sala bua dikima divuaye nadi wamba ne: ‘Nuakulua bana bende, binuenza bimpe ne binuikala kanuyi nutshinyishibua ku buôwa buonso.’​—1 Petelo 3:6.

17. Bua tshinyi Petelo uvua mua kuikala kabidi muvuluke Abigayila bu tshilejilu tshia bakaji bena Kristo?

17 Abigayila uvua pende mukaji uvua utshina Nzambi ne Petelo uvua mua kuikala mumuvuluke pende. Abigayila uvua mukaji ‘muena meji,’ kadi bayende Nabala ‘uvua muena lukinu, uvua ne bienzedi bibi.’ Pakabenga Nabala bua kubapesha biakudia, Davidi ne bantu bende bakamata mu njila bua kuya kushipa Nabala ne nzubu wende mujima. Kadi Abigayila wakajuka bua kusungila ba mu nzubu muende. Wakangata biakudia bikumbane ne kuya bua kusambakena ne Davidi ne bena mvita bende. Pakamonaye Davidi, wakatuluka pa mpunda wende, kutua mpala panshi ku makasa a Davidi, umusengelela bua kenji bualu bubi. Bualu ebu buakalenga Davidi bikole. Kumuambilaye ne: ‘Yehowa Nzambi wa Isalele wakukutuma kundi lelu asankishibue. Wewe usankishibue kabidi bua lungenyi luebe.’​—1 Samuele 25:2-33.

18. Ntshilejilu kayi tshidi mukaji ne bua kuidikija padi muntu udi kayi bayende umuambisha, ne bua tshinyi?

18 Tshilejilu tshikuabu tshimpe tshidi bakaji mua kulonda ntshia nsongakaji muena Shulama uvua mushale anu mulamate mulami wa mikoko uvua mumuele dîyi bua kumusela. Wakashala anu mumunange bikole nansha muakakeba mfumu kampanda bua kumusela. Bua kuleja muvuaye munange mulami wa mikoko eu, wakamba ne: ‘Unteke mu mutshima webe bu tshimanyinu ne bu tshimanyinu pa diboko diebe; bualu bua dinanga didi ne bukole bu bua lufu. Misulu ya mâyi ya bungi kayena mimanye mua kujima dinanga, mâyi a bungi kaena mamanye mua kudifuisha mu mâyi.’ (Musambu wa Solomo 8:6, 7) Ke mudi bakaji bonso badi bitabe bua kubaselabu ne bua kuenza, badi ne bua kushala banange anu babayabu ne kubanemeka bikole.

Mibelu mikuabu ya kudi Nzambi

19, 20. (a) Bua tshinyi bakaji badi ne bua kukokela babayabu? (b) Ntshilejilu kayi tshimpe tshidi bakaji ne bua kulonda?

19 Bua kujikija, tukonkononayi mvese idi pabuipi ne wa tshiena-bualu tshietu udi wamba ne: ‘Bakaji, nukokele babayenu.’ (Efeso 5:22) Bua tshinyi dikokela edi didi ne mushinga? Mvese udi ulonda udi wamba ne: ‘Bualu bua mulume udi ku mutu kua mukaji bu mudi Kristo ku mutu kua ekeleziya.’ Ke bualu kayi badi balomba bakaji ne: ‘Bu mudi ekeleziya ukokela Kristo, nunku bakaji bakokele babayabu mu malu onso.’​—Efeso 5:23, 24, 33.

20 Bua bakaji kutumikilabu mukenji eu, badi ne bua kulonga ne kuidikija tshilejilu tshia tshisumbu tshia Kristo tshidi tshienza ne bayidi bela manyi. Bala 2 Kolinto 11:23-28, bua umone muvua mupostolo Paulo uvua pende mu tshisumbu etshi mukenge bualu uvua mulamate kudi Mutu wende Yezu Kristo. Anu bu Paulo, bakaji ne bena mu tshisumbu bakuabu bonso badi ne bua kuikala anu bakokela Yezu. Bakaji badi batumikila bualu ebu padibu bakokela babayabu.

21. Mmalu kayi adi asaka bakaji bua kuikalabu anu bakokela babayabu?

21 Nansha mudi bakaji ba bungi bamone dikokela dibatondesha nsombelu lelu, mukaji muimpe udi utangila yeye malu mimpe adidi dipetesha. Tshilejilu, mukaji udi ne mulume kayi muena Kristo, yeye umutumikila mu malu onso adi kaayi ashipa mikenji ya Nzambi, neapete difutu dimpe ditambe dia ‘kusungila bayende.’ (1 Kolinto 7:13, 16) Mukaji eu udi kabidi umvua disanka padiye umanya ne: nsombelu wende udi usankisha Yehowa Nzambi ne neamufute bia bungi bua mudiye widikija Muanende.

Udi muvuluke anyi?

• Bua tshinyi bidi mua kukolela mukaji bua kukokela bayende?

• Bua tshinyi kuitaba muntu udi ukulomba bua kukusela ki mbualu bua kupepeja?

• Mmunyi mudi Yezu muikale tshilejilu tshimpe bua bakaji, ne mmalu mimpe kayi adibu mua kupeta bobu bamuidikije?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 19]

Bua tshinyi bidi bikengela kuela meji bimpe kumpala kua kuitaba muntu udi musue kukusela?

[Tshimfuanyi mu dibeji 21]

Ntshinyi tshidi bakaji mua kulongela ku bilejilu bia bantu ba mu Bible bu mudi tshia Abigayila?