Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

‘Bana, tumikilayi baledi benu’

‘Bana, tumikilayi baledi benu’

‘Bana, tumikilayi baledi benu’

‘Bana, tumikilayi baledi benu mu Mukalenge; bua bualu ebu budi buakane.’​—EFESO 6:1.

1. Mmunyi mudi ditumikila mua kukukuba?

TUDI mua kuikala ne muoyo lelu bualu tuvua batumikile, padi bakuabu kabayi nawu bualu kabavua batumikile to. Batumikile tshinyi? Tshilejilu, tuvua batumikile didimuija dia mubidi wetu udi muenza bimpe menemene. (Musambu 139:14) Mêsu etu adi amona mavuba mafike ne matshi etu adi umvua makubakuba adila. Pashishe, padi mikenyi yela tudi tumvua nsuki ya ku mutu imana. Bua bantu bakadi balonge njiwu idi mua kuikalaku, bimanyinu ebi ndidimuija dia se: bidi bikengela kukeba muaba wa kupengama mvula mukole udi ulua ne mikenyi ne mabue bidi mua kulua kubenzela bibi.

2. Bua tshinyi bana badi dijinga ne didimuija, ne bua tshinyi badi ne bua kutumikila baledi babu?

2 Nuenu bana nudi dijinga ne didimuija bua njiwu idi mua kunukuata, ne baledi benu ke badi ne bujitu bua kunudimuija nunku. Pamuapa udi uvuluka muvuabu bakuambile ne: “Kulengi ditshiuwa. Didi ne mudilu.” “Kudiedi mu mâyi male to. Udi mua kujiwuka.” “Kumpala kua kusambuka njila utangile eku ne eku.” Diakabi, bakadi batape bana anyi babashipe mene bua dibenga kutumikila. Kutumikila baledi bebe mbualu “buakane” anyi buimpe ne bukumbane. Budi kabidi bualu bua meji. (Nsumuinu 8:33) Mvese mukuabu wa mu Bible udi wamba ne: bualu ebu budi “buanyishibua” kudi Mukalenge wetu Yezu Kristo. Bushuwa, Nzambi udi unutumina dîyi bua nutumikile baledi benu.​—Kolosai 3:20; 1 Kolinto 8:6.

Masanka a kashidi a ditumikila

3. Bua ba bungi ba kutudi ‘muoyo wa bushuwa’ ntshinyi, ne mmunyi mudi bana mua kutekemena bua kuupeta?

3 Ditumikila baledi bebe didi dikuba ‘muoyo wa mpindieu’ uudi nawu, kabidi nedikupeteshe mushindu wa kupeta muoyo ‘ukadi pa kulua,’ udi Bible ubikila ne: ‘muoyo wa bushuwa.’ (1 Timote 4:8; 6:19) Bua ba bungi ba kutudi, muoyo wa bushuwa mmuoyo wa kashidi mu buloba bupiabupia budi Nzambi mulaye bantu badi batumikila mikenji yende ne lulamatu. Umue wa ku mikenji eyi udi ne mushinga wa bungi udi wamba ne: ‘Unemeke tatu webe ne mamu webe (eu udi mukenji wa kumudilu udi ne mulayi), bua wewe wikale ne dikasa dimpe ne wikale ne muoyo musangu mule pa buloba.’ Nenku newikale ne disanka biwikala utumikila baledi bebe. Newikale bimpe matuku atshilualua ne newikale ne mushindu wa kupeta muoyo wa kashidi mu mparadizu pa buloba!​—Efeso 6:2, 3.

4. Mmunyi mudi bana mua kunemeka Nzambi ne kupeta masanka bua bualu ebu?

4 Paudi unemeka baledi bebe pa kubatumikila, udi unemeka kabidi Nzambi bualu yeye ke udi mukuambile bua ubatumikile. Paudi ubatumikila udi upeta masanka. Nzambi udi wamba ne: ‘Meme ndi Yehowa Nzambi webe, udi ukuyisha bua wewe wikale ne diakalengele, udi ukulombola mu njila uudi ne bualu bua kuendelamu.’ (Yeshaya 48:17; 1 Yone 5:3) Mmunyi mudi kutumikila kukupetesha masanka? Kudi kusankisha mamuebe ne tatuebe, ne bobu pabu nebaleje disanka diabu mu dienza malu akuvudijila disanka mu nsombelu webe. (Nsumuinu 23:22-25) Kadi tshidi ne mushinga wa bungi ntshia se: ditumikila diebe didi disankisha Tatu wetu wa mu diulu, ne neakufute mu mushindu wa dikema! Tumonayi muvua Yehowa mubeneshe ne mukube Yezu, wakamba ne: “Matuku onso ntu ngenza malu adi amusankisha.”​—Yone 8:29.

Yezu uvua muenji wa mudimu wa tshisumi

5. Mmalu kayi adi atusaka bua kuitaba ne: Yezu uvua muenji wa mudimu wa tshisumi?

5 Yezu ke uvua muanabute wa Mariya. Yosefe tatuende mudishi uvua muena mabaya. Yezu pende wakalua muena mabaya, bimueneka ne: uvua mulonge mudimu eu kudi Yosefe. (Matayo 13:55; Mâko 6:3; Luka 1:26-31) Buebe wewe, Yezu uvua muena mabaya wa mushindu kayi? Pavuaye mu diulu, kumpala kua kumuimitabu mu tshishima kudi mamuende utshivua kamama, wakumvuija (bu meji akula pa muaba wa muntu) ne: ‘Pa dîba adi ngakadi pepi [ne Nzambi] bu muena mudimu wende. Ngakadi ne disanka ku dituku ku dituku.’ Nzambi uvua wanyisha Yezu bualu uvua muena mudimu wa tshisumi mu diulu. Udiku wela meji ne: patshivuaye nsonga pa buloba wakadienzeja kabidi bua kuikala muenji wa mudimu wa tshisumi, muena mabaya muimpe anyi?​—Nsumuinu 8:30; Kolosai 1:15, 16.

6. (a) Bua tshinyi udi wela meji ne: patshivua Yezu muana uvua ne bua kuikala wenza midimu ya ku nzubu? (b) Mmu malu kayi mudi bana mua kuidikija Yezu?

6 Kakuyi mpata, Yezu uvua imue misangu unaya patshivuaye muana, bualu Bible udi uleja ne: bana bavua banaya mu tshikondo tshia kale. (Zekâya 8:5; Matayo 11:16, 17) Kadi ikala mumanye ne: bu muvuaye muanabute mu dîku dinene divua ne dimona dikese, uvua ne midimu ya ku nzubu ya kuenza pa kumbusha dilonga mudimu wa mabaya kudi Yosefe. Pashishe, Yezu wakalua muyishi ne wakadifila mu mudimu eu bikole menemene, kufikaye ne ku diteka masanka ende ku luseke. (Luka 9:58; Yone 5:17) Udiku umona malu audi mua kuenza bua kuidikija Yezu anyi? Baledi bebe batuku bakuambila bua kukomba mu nzubu anyi kuenza midimu mikuabu anyi? Batuku bakukankamija bua kutendelela Nzambi pa kubuela mu bisangilu bia bena Kristo ne pa kuyisha bakuabu anyi? Buebe wewe, Yezu uvua mua kuikala muenze tshinyi bu bobu bamuambile bua kuenza malu aa?

Mulongi ne mulongeshi wa Bible wa tshisumi

7. (a) Mbanganyi bavua Yezu mua kuikala muye nabu ku Pasaka? (b) Yezu uvua penyi pakasa bakuabu luendu bua kupingana kuabu, ne ntshinyi tshivuaye wenza muaba au?

7 Balume bonso ba mu dîku dia muena Isalele bavua balombibue bua kuya kutendelela Yehowa ku ntempelo mu bibilu bisatu bia bena Yuda. (Dutelonome 16:16) Pavua Yezu ne bidimu 12, dîku diabu dijima diakaya ku Yelushalema bua kuenza Pasaka. Bakunyi bende ba balume ne ba bakaji bavua mua kuikala mu luendu elu. Kabidi, munkatshi mua bantu bakenza luendu ne dîku dia ba Yezu muvua mua kuikala Salome, uvua pamuapa muanabu ne Mariya, ne bayende Zebedayo ne bana babu Yakobo ne Yone, bakalua pashishe bapostolo. * (Matayo 4:20, 21; 13:54-56; 27:56; Mâko 15:40; Yone 19:25) Mu dipingana, Yosefe ne Mariya bavua mua kuikala badiambile ne: Yezu uvua ne balela bende, nenku ku ntuadijilu kakuvua muntu uvua mua kuela meji ne: mmushale to. Kadi kunyima kua matuku asatu, pakalua Mariya ne Yosefe kupeta Yezu, uvua mu ntempelo ‘mushikame munkatshi mua bayishi, umvua mêyi abu, ubakonka malu.’​—Luka 2:44-46.

8. Ntshinyi tshivua Yezu wenza mu ntempelo, ne bua tshinyi bantu bakakema?

8 Mmushindu kayi uvua Yezu ‘ukonka’ balongeshi malu? Nkonko yende kayivua mua kuikala nkonko itu muntu wela patupu bua kumanya bualu to. Muaku wa mu tshiena Greke udibu bangate muaba eu udi mua kumvuija diela nkonko ya buena ya ku tubadi ne udi mua kuleja nkonko ya dituisha nayi. Bushuwa, nansha patshivua Yezu muana, uvua mulongi wa Bible uvua ukemesha balongeshi ba malu a Nzambi! Bible udi wamba ne: ‘Bantu bonso bakadi bumvua mêyi ende bakakema bualu bua lungenyi luende ne bualu bua mêyi akabandamunaye.’​—Luka 2:47.

9. Mmunyi muudi mua kulonda tshilejilu tshia Yezu mu dilonga dia Bible?

9 Buebe wewe, Yezu wakafika ku dikemesha balongeshi bapiluke ne dimanya diende dia mu Bible bishi, pende mutshikale mupuekele? Uvua ne baledi bavua batshina Nzambi bavua bamulongeshe mêyi a Nzambi katshia ku buana buende. (Ekesode 12:24-27; Dutelonome 6:6-9; Matayo 1:18-20) Tumanye ne: Yosefe uvua uya ne Yezu patshivuaye muana mu nsunagoga bua kuteleja dibala ne dikonkonona dia Mifundu. Udiku pebe ne baledi badi balonga nebe Bible ne baya nebe mu bisangilu bia bena Kristo anyi? Udiku wanyisha mudimu udibu benza eu anu muvua Yezu wanyisha wa baledi bende anyi? Utuku wambila bakuabu malu audi ulonga anu muvua Yezu wenza anyi?

Yezu uvua utumikila baledi bende

10. (a) Bua tshinyi baledi ba Yezu bavua ne bua kuikala bamanye muaba uvuabu mua kumupeta? (b) Ntshilejilu kayi tshilenga tshidi Yezu mushile bana?

10 Buebe wewe, Mariya ne Yosefe bavua bumvue munyi pakaluabu kusangana Yezu mu ntempelo kunyima kua matuku asatu? Kakuyi mpata, bakapeta disulakana dia bungi. Kadi Yezu yeye wakakema muvua baledi bende kabayi bamanye muaba uvuaye. Bonso babidi bavua bamanye muvua Yezu muledibue mu tshishima. Kabidi, nansha muvuabu kabayi bamanye malu onso, bavua ne bua kuikala bamanye bualu kampanda bua mudimu uvuaye ne bua kuenza bu Mupandishi ne Mukokeshi wa Bukalenge bua Nzambi. (Matayo 1:21; Luka 1:32-35; 2:11) Ke bualu kayi Yezu wakabakonka ne: ‘Nuakadi nunkebela tshinyi? Kanuena bamanye ne: Bundi nabu mbua kuikala mu malu a Tatu wanyi’ anyi? Nansha nanku, Yezu wakatumikila baledi bende ne kupinganaye nabu ku Nazaleta. Bible udi wamba ne: ‘Wakadi utumikila mêyi abu.’ Pashishe, ‘[mamuende] wakalama malu aa onso mu mutshima wende.’​—Luka 2:48-51.

11. Ndilongesha kayi dia ditumikila diudi mua kulonga kudi Yezu?

11 Udiku umona bipepele bua kuidikija Yezu, bua kutumikila baledi bebe dîba dionso anyi? Peshi udi umona ne: misangu mivule kabatu bamanye malu mapiamapia adi enzeka lelu, ne wewe udi mumanye bia bungi kubapite? Bushuwa, udi mua kuikala mumanye bia bungi mu amue malu, pamuapa udi mumanye kubikilangana ku telefone ya ku bianza, kuenza mudimu ne ordinatere anyi biamu bikuabu bia matuku aa. Kadi elabi meji bua Yezu, uvua ukemesha balongeshi bapiluke bua ‘lungenyi luende ne bua mêyi akabandamunaye.’ Udi pamuapa witaba ne: dimanya diebe ndikese menemene paudi udifuanyikija ne diende. Kadi Yezu yeye uvua utumikila baledi bende. Abi kabiena biumvuija ne: uvua witaba mapangadika abu misangu yonso to. Kadi “wakadi ubatumikila” too ne mu bidimu biende bionso bia bunsonga. Buebe wewe, ndilongesha kayi diudi mua kupeta mu tshilejilu tshiende?​—Dutelonome 5:16, 29.

Kutumikila ki nkupepele to

12. Mmunyi mudi ditumikila mua kukupandisha?

12 Kabitu anu bipepele bua kutumikila, anu mudibi bileja kudi bualu buakenzeka kukadi ndambu wa bidimu pavua bana ba bakaji babidi bakeba kusambuka lubilu njila munene wa mashinyi a bungi, pamutu pa kupitshila pa tshilamba tshia bena lua makasa. Bakela muana mukuabu uvuabu nende dîyi pavuaye yeye uya bua kupitshila pa tshilamba tshia bena lua makasa ne: “Jean, kuena ulua tusambuka anyi?” Bu muvua Jean welakana, nsongakaji umue wakamupenda ne: “Wewe udi mutebelele!” Nansha muvua Jean ne buôwa, wakabambila ne: “Ndi ne bua kutumikila dîyi dia mama wanyi.” Kunyima kua minite mikese pakavua Jean pa tshilamba atshi, wakumvua muadi mukole wa nkata ya mashinyi ne pakatangilaye panshi, kumonaye bansongakaji abu panshi bakuma kudi mashinyi. Nsongakaji umue wakafua, ne mukuabu uvua mutapike bikole, kufikishabi ne ku dimukosa mukolo. Mamuende wa bansongakaji aba, uvua mubambile bua kuikalabu bapitshila anu pa tshilamba tshia bena lua makasa, wakalua kuambila mamuende wa Jean ne: “Nkadi njinga ne: bu bobu batumikila bu mudi muanebe wa balume eu.”​—Efeso 6:1.

13. (a) Bua tshinyi udi ne bua kutumikila baledi bebe? (b) Ndîba kayi didibi biakanyine bua muana kubenga kuenza bualu budi muledi umuambila?

13 Bua tshinyi Nzambi udi wamba ne: ‘Bana, tumikilayi baledi benu’? Paudi utumikila baledi bebe, udi utumikila Nzambi. Kabidi, baledi bebe mbamanye malu a bungi kukupita. Tshilejilu, bidimu bitanu kumpala kua njiwu itudi bambe kulu eku kuenzekayi, bakavua bashipe muana wa mulunda wa mamuende wa Jean ku mashinyi pavuaye ukeba kusambuka njila muine au! Bushuwa, kabiena anu mua kuikala bipepele bua kutumikila baledi bebe, kadi Nzambi udi wamba ne: udi ne bua kubatumikila. Kadi baledi bebe anyi bantu bakuabu bobu bakuambile bua kushima, kuiba anyi kuenza bualu bukuabu budi Nzambi ubenga, dîba adi udi ne bua ‘kutumikila mêyi a Nzambi kumpala kua mêyi a bantu.’ Ke bualu kayi kunyima kua Bible mumane kuamba ne: ‘tumikilayi baledi benu,’ udi wamba kabidi ne: ‘mu Mukalenge.’ Mmumue ne: udi ne bua kutumikila baledi bebe mu malu onso adi umvuangana ne mikenji ya Nzambi.​—Bienzedi 5:29.

14. Bua tshinyi ditumikila ndipepele bua muntu udi kayi kalema, kadi bua tshinyi udi anu ne bua kulonga ditumikila?

14 Udi wela meji ne: bu wewe kuyi kalema, mmumue ne: ‘kuyi mubipa, mutapuluke kudi bantu babi’ anu bu muvua Yezu, bivua anu mua kuikala bipepele bua kutumikila baledi bebe anyi? (Ebelu 7:26) Bu wewe muikale kuyi kalema, meji ebe kaavua mua kuikala akusaka bua kuenza bubi bu mudibi mpindieu to. (Genese 8:21; Musambu 51:5) Kadi nansha Yezu uvua ne bua kulonga malu adi atangila ditumikila. Bible udi wamba ne: ‘Nansha yeye muikale Muana, wakayila ditumikila ku malu akakengaye nawu.’ (Ebelu 5:8) Mmunyi muvua makenga mambuluishe Yezu bua kuyila ditumikila, dilongesha divuaye kayi mulonge mu diulu?

15, 16. Mmunyi muvua Yezu mulonge ditumikila?

15 Yehowa wakalombola Yosefe ne Mariya bua kukubabu Yezu ku njiwu patshivuaye muana. (Matayo 2:7-23) Kadi Nzambi katshivua kabidi ukuba Yezu mu tshishima to. Dikenga dia Yezu mu meji ne ku mubidi diakalua dikole menemene, Bible udi wamba mene ne: wakalomba ‘ne mitendelelu ne misengelelu misangisha ne muadi mukole ne binsonji.’ (Ebelu 5:7) Bualu ebu buakenzeka dîba kayi?

16 Buakenzeka mu mêba a ndekelu a muoyo wa Yezu pa buloba pakadifila Satana ne bukole buende buonso bua kunyanga lulamatu lua Yezu. Bidi bimueneka ne: Yezu wakakenga bikole ne meji bua mushindu uvua lufu luende bu muena tshibawu mua kunyangila Tatuende lumu, ke bualu kayi wakatungunuka ne ‘kutendelela Nzambi bikole [mu budimi bua Getesemane]; luanga luakapatuka mamata manene pambidi pende bu mashi amata panshi.’ Mêba makese kunyima, mushindu wakafua Yezu pa mutshi uvua wa dikenga dia bungi, ke kufikaye ku didila ne ‘muadi mukole ne binsonji.’ (Luka 22:42-44; Mâko 15:34) Nunku ‘wakayila ditumikila mu malu akakengaye nawu,’ mu dienza nanku yeye kusankisha mutshima wa Tatuende. Mpindieu udi Yezu mu diulu, udi umona dikenga dietu patudi misangu mivule tuluangana bua kutumikila dîyi dia Nzambi.​—Nsumuinu 27:11; Ebelu 2:18; 4:15.

Longa ditumikila

17. Mmunyi mutudi ne bua kumona dinyoka?

17 Padi tatuebe ne mamuebe bakunyoka, bidi bileja ne: badi bakujingila disanka, mmumue ne: mbakunange. Bible udi webeja ne: ‘Mmuana kayi udiku udi tatu wende kayi ukengesha?’ Kabivuaku mua kuikala bibi bu baledi bebe kabayi bakunange bikole bua kukeba mushindu wa kukululamija anyi? Bia muomumue, Yehowa udi ukululamija bualu mmukunange. ‘Makenga onso, patshidiuku, kaena amueneka kutudi bu disanka, kadi adi anu bu kanyinganyinga; kadi kunyima adi akuamisha bantu badi benzejibua kudiwu mamuma a ditalala, mamuma a buakane mene.’​—Ebelu 12:7-11.

18. (a) Dinyoka difila ne dinanga ntshijadiki tshia tshinyi? (b) Mmu malu kayi mimpe muudi mumone dinyoka dia buena edi dilengeje bamue bantu?

18 Munga mukalenge wa kale wa Isalele, uvua Yezu mutele bua meji ende mavule, wakaleja mushinga wa dinyoka difila ne dinanga kudi baledi. Solomo wakafunda ne: ‘Udi kayi ukanda ne lukodi udi ne muanende lukuna, kadi udi unanga muanende udi unanukila kumukanda.’ Solomo wakamba mene ne: muntu udi witaba dinyoka didibu bamupesha ne dinanga udi mua kusungila muoyo wende. (Nsumuinu 13:24; 23:13, 14; Matayo 12:42) Mamu mukuabu muena Kristo udi uvuluka ne: pavuaye wenza mukodi mu bisangilu bia bena Kristo ku buana, tatuende uvua umulaya bua kumunyoka pavuabu bapingana kumbelu. Mpindieu udi ujinga tatuende bua muvuaye mumunange ne umupesha dinyoka diakalengeja nsombelu wende.

19. Bua tshinyi udi nangananga ne bua kutumikila baledi bebe?

19 Biwikala ne baledi bakunange bikole ne badienzeja bua kukupesha dinyoka mu mushindu muimpe, ikala ne dianyisha. Ubatumikile anu muvua Mukalenge wetu Yezu Kristo mutumikile baledi bende. Kadi ubatumikile nangananga bualu Tatu webe wa mu diulu Yehowa Nzambi ke udi ukuambila bua kubatumikila. Nanku neupete masanka ne newikale ne ‘dikasa dimpe ne muoyo musangu mule pa buloba.’​—Efeso 6:2, 3.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 7 Étude perspicace des Écritures, Tshitupa 2, dibeji 869, mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.

Newandamune munyi?

• Mmasanka kayi adi bana mua kupeta padibu batumikila baledi babu?

• Mmunyi mudi Yezu mushiye tshilejilu mu ditumikila baledi bende patshivuaye muana?

• Mmunyi muakayila Yezu ditumikila?

[Nkonko ya dilonga]

[Tshimfuanyi mu dibeji 24]

Pavua Yezu ne bidimu dikumi ne bibidi uvua mumanye Mifundu bimpe

[Tshimfuanyi mu dibeji 26]

Mmunyi muakayila Yezu ditumikila mu makenga akapetaye?